March 17, 2023
Mục này chỉ nhằm giải đáp các thắc mắc về sức khỏe có tính cách tổng quát. Với các vấn đề cụ thể, chi tiết của từng bệnh nhân, xin liên lạc với bác sĩ để được thăm khám trực tiếp. Nhiều thông tin thiết thực và bổ ích khác về sức khỏe cũng được phát trên đài Radio Chuyện Sáng Chủ Nhật ở vùng Orange County, California, vào mỗi sáng Chủ Nhật từ 6 đến 9 giờ, trong chương trình “Câu Chuyện Sức Khỏe Sáng Chủ Nhật.” Nhiều thông tin sức khỏe bổ ích khác cũng có thể tìm thấy trên các website www.nguyentranhoang.com và www.radiochuyensangchunhat.com. Quý vị có thể liên lạc bác sĩ qua email: drnguyentranhoang@gmail.com hoặc điện thoại (714) 531-7930.
Bác Sĩ Nguyễn Trần Hoàng
Những tình huống áp lực và stress có thể gây ra sự lo âu, căng thẳng và đe dọa đến sức khỏe tâm thần. (Hình: Philippe Lopez/AFP via Getty Images)
Hỏi:
Gần đây, tôi thấy hình như vấn đề rối loạn về tâm thần đang được chú ý hơn rất nhiều. Xin cho biết sức khỏe tâm thần là gì? Rối loạn tâm thần là gì? Tại sao các rối loạn tâm thần đang xảy ra nhiều và được chú ý hơn?
Đáp:
Để tìm hiểu về sức khỏe tâm thần, đầu tiên ta cần tìm hiểu từ căn bản về khái niệm sức khỏe.
Tổ Chức Sức Khỏe Thế Giới (WHO) định nghĩa sức khỏe như sau: “Sức khỏe là trạng thái tốt của một người về mặt tâm thần, thể chất và xã hội, và không chỉ là sự vắng mặt của bệnh hoặc tật bệnh.” Định nghĩa này khẳng định rằng sức khỏe là một khái niệm rộng hơn là việc không bị bệnh, mà đòi hỏi sự cân bằng và hài hòa giữa các khía cạnh tâm thần, thể chất và xã hội của một người. Nó cũng đưa ra một phương pháp tiếp cận tích cực cho sức khỏe, với việc tập trung vào việc tăng cường khả năng sống và đạt được tiềm năng tối đa của mỗi người, thay vì chỉ tập trung vào việc điều trị bệnh tật và tình trạng bất lợi.
Trạng thái tốt về mặt tâm thần là trạng thái mà tâm trí của một người được cảm thấy thoải mái, an tâm và có khả năng đối phó với các thách thức và căng thẳng trong cuộc sống. Nó bao gồm sự tự tin, sự hài lòng với bản thân, khả năng quản lý cảm xúc và căng thẳng, khả năng thiết lập mối quan hệ tốt với người khác và khả năng tìm kiếm và tận dụng cơ hội để phát triển bản thân. Trạng thái tốt về mặt tâm thần đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và duy trì sức khỏe toàn diện của một người và cũng là một yếu tố quan trọng để đạt được sự cân bằng giữa các khía cạnh khác của sức khỏe như thể chất và xã hội.
Trạng thái tốt về mặt thể chất là trạng thái mà cơ thể của một người hoạt động hiệu quả và có khả năng đáp ứng nhu cầu về hoạt động hàng ngày, bao gồm cả các hoạt động vận động và các hoạt động thường ngày khác. Nó bao gồm một loạt các yếu tố như ngủ đầy và đủ, dinh dưỡng lành mạnh, vận động đều đặn và thường xuyên, và tránh các thói quen xấu như hút thuốc, uống rượu hay sử dụng các chất kích thích. Trạng thái tốt về mặt thể chất cũng bao gồm việc giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến lối sống, như bệnh tim mạch, tiểu đường, ung thư, bệnh phổi, và các bệnh khác. Điều quan trọng là tạo ra một lối sống lành mạnh và tích cực, giúp duy trì một cơ thể khỏe mạnh và tối ưu hóa sức khỏe của con người.
Trạng thái tốt về mặt xã hội là trạng thái mà một người có khả năng tương tác và giao tiếp hiệu quả với mọi người xung quanh và tham gia tích cực vào cộng đồng. Nó bao gồm việc có mối quan hệ tốt với bạn bè, gia đình và những người khác, đóng góp cho cộng đồng, cảm thấy có giá trị và được đón nhận trong xã hội. Trạng thái tốt về mặt xã hội cũng bao gồm việc tránh xa các tình huống cô lập, bất hòa và xung đột trong xã hội. Nó có liên quan mật thiết với sức khỏe tinh thần, vì nó tạo ra một môi trường xã hội tốt để hỗ trợ và khuyến khích một tâm trí khỏe mạnh. Trạng thái tốt về mặt xã hội có thể giúp giảm căng thẳng và tăng cường cảm giác hạnh phúc, sự hài lòng với cuộc sống và sự tự tin trong việc đối phó với các thách thức của cuộc sống.
Sức khỏe tâm thần, sức khỏe thể chất và sức khỏe xã hội là ba khía cạnh quan trọng và có liên hệ mật thiết với nhau trong sức khỏe toàn diện của con người.
Sức khỏe tâm thần ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất của con người ra sao?
Nếu ta có các vấn đề tâm lý như lo âu, trầm cảm hoặc căng thẳng, điều này có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe thể chất như đau đầu, đau cơ, giảm chức năng miễn dịch và bệnh tim mạch. Mặt khác, nếu ta có sức khỏe tâm thần tốt, ta có khả năng đối mặt và giải quyết các tình huống căng thẳng trong cuộc sống một cách tích cực, đồng thời có thể có chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh hơn, dẫn đến sức khỏe thể chất tốt hơn.
Sức khỏe xã hội cũng ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần và sức khỏe thể chất. Nếu ta có mối quan hệ xã hội tốt, ta có thể cảm thấy được sự hỗ trợ và khuyến khích, giảm căng thẳng và tăng cường cảm giác hạnh phúc, cảm giác thuộc về, tăng khả năng chống lại bệnh tật. Nếu ta có mối quan hệ xã hội kém, ta có thể cảm thấy cô lập và bất hạnh, điều này có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm thần và thể chất như lo âu, trầm cảm và bệnh tim mạch.
Do đó, để có một sức khỏe toàn diện, cần phải chú ý đến cả ba khía cạnh sức khỏe tâm thần, sức khỏe thể chất và sức khỏe xã hội. Cần phải đảm bảo có một lối sống lành mạnh, có mối quan hệ xã hội tốt và giải quyết các vấn đề tâm lý một cách tích cực.
Sau khi đã hiểu một cách khái quát về khái niệm sức khỏe nói chung. Sau đây, ta sẽ tập trung phân tích chi tiết hơn về sức khỏe tâm thần.
Trạng thái tốt về mặt tâm thần là trạng thái mà tâm trí của một người được cảm thấy thoải mái, an tâm. (Hình: Dave Kotinsky/Getty Images for Project Healthy Minds)
Sức khỏe tâm thần là trạng thái tốt của tâm trí và cảm xúc của con người, bao gồm khả năng điều tiết cảm xúc, đối phó với áp lực trong cuộc sống, duy trì một tâm trạng tích cực và cảm thấy hạnh phúc. Nó được coi là một phần quan trọng của sức khỏe toàn diện và được xem như là sự cân bằng giữa khả năng chịu đựng và khả năng thích ứng với những tình huống khó khăn và áp lực trong cuộc sống.
Sức khỏe tâm thần có thể bao gồm một loạt các yếu tố, từ khả năng giải quyết các vấn đề, đối mặt với tình huống khó khăn, tinh thần tự tin, sự hài lòng với cuộc sống và khả năng tạo ra mối quan hệ xã hội tốt.
Sức khỏe tâm thần không chỉ là việc không có bất kỳ vấn đề tâm lý nào, mà còn bao gồm khả năng giải quyết các vấn đề tâm lý một cách tích cực và hiệu quả. Điều này có thể đảm bảo rằng một người có sức khỏe tâm thần tốt có thể hoàn toàn thích ứng và phát triển trong cuộc sống của họ, đồng thời cải thiện sức khỏe toàn diện của họ.
Một số yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần:
- Stress và áp lực: Những tình huống áp lực và stress có thể gây ra sự lo âu, căng thẳng và đe dọa đến sức khỏe tâm thần.
- Môi trường xã hội: Môi trường xã hội, bao gồm cả gia đình, bạn bè, cộng đồng, nền văn hóa và giáo dục, đóng một vai trò quan trọng trong sức khỏe tâm thần.
- Di truyền: Di truyền cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần, với một số rối loạn tâm lý được cho là do di truyền.
- Ăn uống và hoạt động thể chất: Cách ăn uống và hoạt động thể chất là những yếu tố quan trọng trong việc duy trì sức khỏe toàn diện, bao gồm cả sức khỏe tâm thần.
- Ngủ: Việc có giấc ngủ đủ và tốt là rất quan trọng đối với sức khỏe tâm thần, do những người thiếu ngủ có thể bị ảnh hưởng đến tâm trí và cảm xúc của mình.
- Sử dụng chất kích thích: Sử dụng các loại chất kích thích như thuốc lá, rượu và ma túy có thể gây ra sự rối loạn tâm lý và ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần.
- Rối loạn tâm lý: Một số rối loạn tâm lý, bao gồm rối loạn lo âu, trầm cảm, bệnh tâm thần phân liệt, rối loạn thần kinh, cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần.
- Bệnh lý và dịch tễ học: Một số bệnh lý và yếu tố dịch tễ học, bao gồm bệnh tim mạch, tiểu đường và béo phì, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần.