November 2, 2024
Đỗ Dzũng/Người Việt
LITTLE SAIGON, California (NV) – Ông Andrew Đỗ, cựu giám sát viên Orange County, hôm Thứ Hai, 28 Tháng Mười, lần đầu tiên trong đời xuất hiện trước vành móng ngựa tòa án liên bang ở Santa Ana.
Ông Andrew Đỗ trong một lần tham dự Diễn Hành Tết trên đường Bolsa, Westminster. Phía sau là vợ ông, Chánh Án Cheri Phạm. (Hình: Facebook AndrewDoOC)
Có thể nói, cộng đồng Việt Nam ở Little Saigon nói riêng, và khắp Hoa Kỳ, và có thể là khắp thế giới, nói chung, không bao giờ nghĩ chuyện này có thể xảy ra.
Có lẽ cả bản thân ông cũng không ngờ có ngày ông phải đứng trước vành móng ngựa, có hai luật sư bào chữa đứng hai bên. Một trong hai người này, ông Paul Meyer, một luật sư chuyên bào chữa cho các chính trị gia bị tội hình sự.
Ba ngày sau, 31 Tháng Mười, ông Andrew Đỗ nhận tội trước Chánh Án James Selna, trở thành tội phạm, và sẽ bị tuyên án vào ngày 31 Tháng Ba, 2025.
Nhận tội tham nhũng
Hôm 22 Tháng Mười, cư dân vùng Little Saigon, Nam California, nơi có nhiều người Việt nhất hải ngoại, và người dân Orange County vô cùng sửng sốt và xấu hổ khi biết Giám Sát Viên Andrew Đỗ nhận tội tham nhũng tiền của chính những đồng hương lớn tuổi và nghèo khó, và phải từ chức.
Theo Bộ Tư Pháp Mỹ, ông Andrew Đỗ thông qua số tiền $9.3 triệu để cung cấp thức ăn cho người già và người khuyết tật, nhưng chỉ có 15% của số tiền đó được sử dụng đúng mục đích, và phần còn lại “bị ăn cắp qua âm mưu của ông và được sử dụng theo nhiều cách.”
Ông Andrew Đỗ đưa tiền cung cấp thực phẩm đó cho tổ chức bất vụ lợi Hội Việt Mỹ (Viet America Society – VAS), là tiền của liên bang và tiểu bang, nhưng không tiết lộ một trong những lãnh đạo của tổ chức đó là con gái mình, cô Rhiannon Đỗ.
Theo ông Todd Spitzer, chánh biện lý Orange County, ông Andrew Đỗ dùng $1 triệu để mua nhà cho con gái út, rồi dùng tiền của liên bang để trả thuế đất cho hai căn nhà ở Santa Ana và Tustin, còn rút tiền mặt từ máy ATM đến cả trăm ngàn đô la.
“Việc ông Andrew Đỗ nhận tội là lần đầu tiên có một giám sát viên Orange County bị truy tố trong 50 năm,” ông Spitzer cho biết.
Theo thỏa thuận với Bộ Tư Pháp, ông Andrew Đỗ đã nhận tội, sẽ bị tòa tuyên án vào năm tới, có thể bị tối đa năm năm tù, sẽ bị tịch biên hai căn nhà, một căn do cô Rhiannon Đỗ mua $1,035,000 ở Tustin, và một căn khác ở Santa Ana.
Ngoài ra, ông tự nguyện ngưng hành nghề luật sư tại California.
Đối với Biện Lý Cuộc Orange County, thỏa thuận của ông Andrew Đỗ là từ chức ngay lập tức và không được lãnh hưu bổng trong khoảng thời gian ông tham nhũng.
Ông Andrew Đỗ từng là một trong năm giám sát viên Orange County, phụ trách điều hành ngân sách hàng năm của quận hạt lên đến $9.3 tỷ.
Là giám sát viên của Địa Hạt 1, ông đại diện cho các thành phố và cộng đồng như Cypress, Fountain Valley, Garden Grove, Huntington Beach, La Palma, Los Alamitos, Midway City, Rossmoor, Seal Beach, và Westminster, trong đó có vùng Little Saigon, nơi có cộng đồng người Việt lớn nhất hải ngoại.
Ông giữ vị trí này từ năm 2015.
Ông Andrew Đỗ (thứ ba từ trái) tuyên thệ nhậm chức giám sát viên dưới sự chủ tọa của vợ ông, Chánh Án Cheri Phạm, hôm 10 Tháng Giêng, 2017, sau khi tái thắng cử nhiệm kỳ thứ nhì. (Hình: Người Việt)
Xuất thân tị nạn, danh giá
Ông Todd Spitzer, người học cùng trường luật với ông Andrew Đỗ và từng là đồng viện với ông trong Hội Đồng Giám Sát Orange County (HĐGSOC), nói hôm 22 Tháng Mười: “Andrew Đỗ là một người Việt tị nạn, đến Mỹ chỉ có một túi đồ trợ cấp và vài cuốn từ điển trong nhiều ngôn ngữ vì không biết gia đình mình sẽ đi đâu. Với học thức và kinh nghiệm, ông trở thành một anh hùng của cộng đồng, người đạt được Giấc Mơ Mỹ, và hướng dẫn cư dân trong những lúc hoang mang và sợ hãi trong đại địch. Giấc mơ đó biến thành ác mộng cho người đóng thuế ở Orange County vì sự tham lam và kiêu ngạo làm mất đi sự tín nhiệm của công chúng.”
Sau khi định cư tại Hoa Kỳ một thời gian, ông Andrew Đỗ tốt nghiệp trung học Bolsa Grande, Garden Grove. Sau đó, ông tốt nghiệp cử nhân đại học UC Davis và tốt nghiệp luật đại học UC Hastings School of Law, San Francisco.
Sau khi ra trường ông làm luật sư công và công tố viên Orange County trong khoảng 15 năm. Ông cũng là giáo sư thỉnh giảng tại đại học Cal State Fullerton. Ông lập gia đình với Luật Sư Cheri Phạm, hiện là phụ tá chánh án chủ tọa Tòa Thượng Thẩm California ở Orange County, và có hai người con gái. Chánh Án Cheri Phạm là ái nữ cố Giáo Sư Phạm Kim Vinh.
Thượng Nghị Sĩ Janet Nguyễn (trái) chúc mừng ông Andrew Đỗ thắng cử chức giám sát viên Orange County, Địa Hạt 1, hồi Tháng Giêng, 2015. (Hình: Nick Gerda/Voice of OC)
Từ công tố viên nhảy vào chính trị
Sau khi thôi làm công tố viên, ông Andrew Đỗ hành nghề luật, cùng văn phòng với Luật Sư Đỗ Hiếu Liêm ở Westminster.
Năm 2007, ông là một trong những nhân tố chính giúp bà Janet Nguyễn, khi đó là nghị viên Garden Grove, thắng Luật Sư Nguyễn Quang Trung trong cuộc bầu cử đặc biệt chức giám sát viên Orange County, Địa Hạt 1.
Sau đó, ông trở thành chánh văn phòng cho Giám Sát Viên Janet Nguyễn.
Năm 2008, ông ứng cử và thắng chức nghị viên Garden Grove.
Năm 2010, ông bất ngờ thôi làm chánh văn phòng cho bà Janet Nguyễn, trở lại hành nghề luật ở Anaheim.
Ông nói với báo mạng Voice of OC lúc đó rằng: “Đã tới lúc rồi. Chức vụ chánh văn phòng không phải là cái gì đó mà tôi nghĩ sẽ làm cho hết tám năm.”
Lúc đó, ông là đồng chủ nhân một tiệm bánh mì Lee’s Sandwiches ở góc đường Beach và đường Lampson, thuộc thành phố Stanton, cùng với ông Tom Bonikowski, chồng bà Janet Nguyễn.
Ngày 12 Tháng Tư, 2011, ông từ chức nghị viên Garden Grove, sau khi có những thắc mắc về việc ông “cư ngụ” ở North Tustin, theo Voice of OC.
Ông tiếp tục hành nghề luật và vui thú với đàn guitar, từ bỏ hoàn toàn chính trị.
Năm 2014, ông bất ngờ trở lại làm chánh văn phòng cho bà Janet Nguyễn, giúp bà vận động thành công cuộc tranh cử chức thượng nghị sĩ California, Địa Hạt 34, trong Tháng Mười Một cùng năm.
Ngày 27 Tháng Giêng, 2015, với sự ủng hộ chính thức của Thượng Nghị Sĩ Janet Nguyễn, ông Andrew Đỗ thắng cuộc bầu cử đặc biệt, thay thế bà làm giám sát viên Địa Hạt 1.
Năm 2016, ông tái đắc cử chức vụ này với nhiệm kỳ đầy đủ bốn năm.
Sau cuộc bầu cử này, rạn nứt bắt đầu xảy ra giữa Thượng Nghị Sĩ Janet Nguyễn và Giám Sát Viên Andrew Đỗ, và hai người công khai trở thành đối thủ của nhau.
Năm 2020, bà Janet Nguyễn tuyên bố không ủng hộ ông Andrew Đỗ, nhưng ông vẫn thắng thêm một nhiệm kỳ bốn năm nữa.
Giám Sát Viên Andrew Đỗ (bìa phải), tuyên bố tranh cử bộ trưởng Tài Chính California hôm 9 Tháng Ba, 2022. (Hình: Trà Nhiên/Người Việt)
Quyền lực, xì căng đan, tham nhũng
Trong gần 30 năm làm việc tại Orange County qua nhiều vị trí, ông Andrew Đỗ, trên thực tế, là giám sát viên quyền lực nhất trong HĐGSOC.
Ngoài ra, vợ ông cũng từng là công tố viên quận hạt trước khi làm chánh án, và hiện là nhân vật cao thứ nhì trong hệ thống tòa án ở Orange County, nên có thể nói, ông Andrew Đỗ quá rành “đường đi nước bước” của chính quyền quận hạt. Cả hai vợ chồng ông đều có những quan hệ lâu năm với cả bên công tố và tòa án.
Có lẽ vì thế mà ông “coi trời bằng vung,” cho nên, dù trải qua một số xì căng đan, ông đều “bình chân như vại.”
1-Trong cuộc tái tranh cử năm 2016, ông Andrew Đỗ chi $277,000 tiền thuế của dân gởi về nhà cử tri tổng cộng 1.2 triệu flyer quảng bá các sự kiện cộng đồng có tên ông, mà thực chất là quảng cáo tranh cử, mặc dù việc này không sai luật lúc đó.
2-Năm 2020, khi ông tái tranh cử, có người tố cáo hai vợ chồng ông sống trong căn nhà ở North Tustin, thuộc Địa Hạt 3, trong khi theo luật, ông phải cư ngụ ở Địa Hạt 1, nơi ông đại diện. Cùng lúc đó, ông cũng sở hữu một căn nhà ở Westminster, thuộc Địa Hạt 1.
Cư dân California có thể được giảm thuế bất động sản nếu có một căn nhà được dùng làm nơi cư trú. Ông Andrew Đỗ không liệt kê cả hai căn nhà này là nơi cư trú để được giảm thuế trong năm 2015, sau khi ông đắc cử giám sát viên lần đầu, theo điều tra của Biện Lý Cuộc Orange County lúc đó, Voice of OC cho biết.
3-Hồi Tháng Sáu, 2021, Giám Sát Viên Andrew Đỗ (hết nhiệm kỳ cuối năm 2024 và không được tái tranh cử) cùng với Giám Sát Viên Lisa Bartlett (hết nhiệm kỳ vào cuối năm 2022 và không được tái tranh cử) và Giám Sát Viên Doug Chaffee (được coi là “đàn em” của ông Andrew Đỗ) bỏ phiếu 3-2 thông qua một đề nghị cho cử tri bỏ phiếu, “kèm” vào cuộc bầu cử bãi nhiệm Thống Đốc Gavin Newsom.
Theo đề nghị này, một người chỉ được làm giám sát viên tối đa 12 năm trong suốt cuộc đời họ. Nếu được thông qua, đề nghị mới có hiệu lực bắt đầu từ năm 2022 với tất cả giám sát viên, không tính thời gian họ làm giám sát viên trước đó. Lúc đó, ông Andrew Đỗ thừa nhận với Voice of OC là điều này có nghĩa là các giám sát viên được “ngồi” thêm 12 năm nữa.
Giám Sát Viên Don Wagner, người bỏ phiếu chống, nói như vậy có nghĩa là có giám sát viên giữ chức vụ này tới năm 2034!
Ngày 29 Tháng Sáu, 2021, Thống Đốc Newsom ký luật chặn đề nghị này, không cho “ăn theo” trong cuộc bầu cử bãi nhiệm ông.
4-Ngày 21 Tháng Bảy, 2022, Ủy Ban Hoạt Động Chính Trị Công Bằng California (FPPC) phạt Giám Sát Viên Andrew Đỗ $12,000 vì vi phạm luật đóng góp tài chánh chính trị do không báo cáo tám lần nhận tiền đóng góp tổng cộng $110,440 trong năm 2015 và năm 2016 và dùng ảnh hưởng của mình để gây quỹ trong năm 2016 và năm 2017.
5-Ngày 2 Tháng Hai, 2023, Giám Sát Viên Andrew Đỗ đột ngột từ chức chủ tịch Hội Đồng Quản Trị CalOptima, chỉ một ngày sau khi có tin về chuyện tiểu bang California đang điều tra cách thuê người và tăng lương của cơ quan phụ trách y tế và sức khỏe cho trẻ em, người nghèo, cao niên, và người vô gia cư.
Dưới sự lãnh đạo của ông Andrew Đỗ, lương của tổng giám đốc CalOptima được đẩy lên tới hơn $840,000/năm, hơn gấp hai lần lương tổng thống Mỹ và gấp bốn lần lương của thống đốc California. Ngoài ra, lương của giám đốc nhân sự là $300,000/năm, chánh văn phòng là hơn $280,000/năm. Trong khi đó, lương giám sát viên của ông, theo báo cáo trong năm 2019, chưa tới $170,000/năm.
Ngoài ra, ông Andrew Đỗ cũng thôi luôn chức thành viên Hội Đồng Quản Trị CalOptima.
6-Trong cuộc họp HĐGSOC vào ngày 23 Tháng Giêng năm nay, ông Andrew Đỗ rời phòng họp khi bốn đồng viện của ông thảo luận một đề nghị buộc các giám sát viên công khai người thân có liên hệ trong các hợp đồng với quận hạt.
Đề nghị này được đưa ra sau khi ông Andrew Đỗ bị tố cáo “rót” khoảng $13.5 triệu qua các hợp đồng với VAS, mà con gái ông, cô Rhiannon Đỗ, 23 tuổi, từng là lãnh đạo, để cung cấp thức ăn cho người cao niên và người khuyết tật trong thời kỳ đại dịch COVID-19.
Xì căng đan này bị phóng viên Nick Gerda của báo mạng LAist khui ra bắt đầu từ Tháng Mười Một, 2023.
Luật lúc đó chỉ yêu cầu ông Andrew Đỗ tiết lộ người thân có dính đến hợp đồng nếu người đó dưới 18 tuổi.
Kết quả, bốn giám sát viên bỏ phiếu 2-2, đề nghị không được thông qua. Giám Sát Viên Katrina Foley và Giám Sát Viên Vicente Sarmiento bỏ phiếu thuận, Giám Sát Viên Don Wagner và Giám Sát Viên Doug Chaffee bỏ phiếu chống. Giám Sát Viên Andrew Đỗ vắng mặt, không bỏ phiếu.
Nhân viên FBI khám nhà ông Andrew Đỗ ở North Tustin hôm 22 Tháng Tám. (Hình: Adolfo Guzman-Lopez/LAist)
“Cương tới bến,” đổ thừa đối thủ, bị khám nhà
Dù xì căng đan giữa ông Andrew Đỗ, con gái ông, một số cá nhân khác, VAS, và một số tổ chức khác bị phanh phui, vị giám sát viên gốc Việt phủ nhận tất cả.
Ông lên một đài phát thanh “phe ta,” tố cáo đối thủ chính trị của ông tìm cách bôi bẩn ông, qua các cơ quan truyền thông, và rằng họ “thấy cộng đồng Việt Nam mạnh” và ông là đại diện cho cộng đồng, nên họ “muốn làm giảm sức mạnh của cộng đồng.”
Trong khi đó, ông không hề bị HĐGSOC hoặc Biện Lý Cuộc Orange County điều tra.
Nhật báo The Orange County Register, lớn nhất Orange County, từng hai lần chính thức ủng hộ ông Andrew Đỗ ứng cử chức giám sát viên, tố cáo ông “bè phái” và “tham nhũng,” và đòi ông từ chức.
Ông phản biện, nói rằng “tờ báo lạm dụng đặc quyền báo chí, cố tình hướng dẫn độc giả một cách sai lạc bằng cách cung cấp những tin tức giới hạn để tạo ra một câu chuyện hoàn toàn tiêu cực…”
Ông cũng bênh vực VAS và các hợp đồng của tổ chức này với quận hạt, và rằng con gái “không phải là một thành viên của hội đồng quản trị hay là một viên chức lãnh đạo.”
Ông còn yêu cầu LAist sa thải phóng viên Nick Gerda.
Tuy nhiên, ông Andrew Đỗ không hề yêu cầu các cơ quan truyền thông này rút lại các bài báo về ông.
Vào Tháng Bảy, Chánh Án Cheri Phạm thông báo với đồng nghiệp là bà không tranh cử chức vụ chánh án chủ tọa của quận hạt, một vị trí cao nhất trong tòa mà chắc chắn bà sẽ được vì không có đối thủ, nhưng không cho biết lý do.
Ngày 15 Tháng Tám, Orange County nộp đơn kiện VAS, tố cáo các thành viên của nhóm sử dụng tiền trợ giúp trong đại dịch COVID-19 để “trục lợi cá nhân,” bao gồm mua sáu căn nhà, trong đó có một căn ở Tustin do cô Rhiannon Đỗ mua hồi năm 2023, với giá $1,035,000.
Ngày 22 Tháng Tám, FBI và Sở Thuế IRS khám xét nhà ông và Chánh Án Cheri Phạm ở North Tustin, nhà con gái ông ở Tustin, văn phòng ông ở Huntington Beach, và nhà cũng như cơ sở thương mại của những người có liên quan.
Hai đồng viện của ông, nhiều dân cử khác, cả Mỹ lẫn Việt, và Hội Đồng Thành Phố Huntington Beach kêu gọi ông từ chức. Bốn đồng viện của ông ở HĐGSOC bỏ phiếu khiển trách ông.
Phản ứng của ông là không từ chức và cũng không thèm đi họp HĐGSOC bốn lần liền, trong một tháng rưỡi.
Ngày 22 Tháng Mười, ông nhận tội tham nhũng với Bộ Tư Pháp Mỹ và Biện Lý Cuộc Orange County.
Sáu ngày sau, ông xuất hiện trước vành móng ngựa, lần đầu tiên trong đời, trong vai trò bị cáo.
Ngày 31 Tháng Mười, ông trở lại tòa, chính thức nhận tội hối lộ và chờ ngày tuyên án vào ngày 31 Tháng Ba, 2025.
Ông Andrew Đỗ, lúc còn là giám sát viên Địa Hạt 1, Orange County, phát biểu trong lần đốt pháo Tết trước thương xá Phước Lộc Thọ, Westminster. (Hình: Facebook Supervisor Andrew Do)
“Uổng quá!”
Nói chuyện với nhật báo Người Việt hôm Thứ Tư, 23 Tháng Mười, một phụ nữ làm chủ một doanh nghiệp trong thương xá Phước Lộc Thọ, Westminster, thở dài và nói: “Uổng quá! Ông Andrew Đỗ là người có học thức cao, lên đến địa vị này, đáng lý phải tôn trọng học thức của mình và pháp luật của Mỹ. Không ngờ ông quá tệ, không có đạo đức, trong khi có nhiều người không học cao, nhưng họ có đạo đức hơn ông.”
Phụ nữ này không muốn cho biết danh tánh vì sợ ảnh hưởng việc buôn bán.
Nhiều người thân thiết với ông từng chia sẻ với người viết rằng, thật ra, giám sát viên không phải là công việc mơ ước của ông. Ước mơ của ông là làm chánh án giống như người vợ, hoặc làm chánh biện lý, tức là công việc ở tòa án, để đem lại công bằng cho người dân.
Ông cũng từng thử làm một việc khác, nhưng không được. Đó là hồi Tháng Ba, 2022, ông ứng cử chức bộ trưởng Tài Chính California, tiểu bang có nền kinh tế đứng thứ năm thế giới, trong cuộc bầu cử sơ bộ, nhưng không lọt vào vòng trong.
Không biết lý do gì đẩy đưa ông trở lại chính trường hồi năm 2014, để rồi từ một chính trị gia có “đẳng cấp,” có nguồn gốc công tố viên, chuyên đi truy tố người khác, bây giờ ông lại bị người khác truy tố.
Qua những gì ông cố gắng, ông Andrew Đỗ đã đạt được Giấc Mơ Mỹ, có điều, ông không giữ được giấc mơ này.
Đúng là “uổng quá!”
—–
Liên lạc tác giả: [email protected]