Những Tuyên Truyền Dối Trá Của Nga Trong Cuộc Chiến Xâm Lăng Ukraine
Bài nhận định của David Remnick trên THE NEW YORKER ngày 27/2/2023
Ngày 22 tháng Hai năm 2022, ông Vladimir Putin, Tổng Thống nước Nga ra lệnh xâm lăng nước Ukraine. Ông ta đã tung toàn bộ sức mạnh quân sự của nước ông để đánh một nước láng giềng không hề gây hấn với nước Nga. Đồng thời, ông ta cũng tung ra cả một hệ thống tuyên truyền dối trá để nhồi sọ dân chúng nước Nga. Khi đem quân sang đánh Ukraine, ông Putin cầm chắc cái thắng trong tay. Trong nhiều năm qua, đối với báo chí thế giới, Putin được xem là một chiến lược gia cực kỳ xảo quyệt, khôn ngoan. Cùng lúc đó, Putin đã xóa bỏ cả một xã hội văn minh, dân chủ của nước Nga một cách tinh vi,có phương pháp, và dập tắt tất cả những tiếng nói bất đồng chính kiến với ông ở Điện Cẩm Linh.
Tài năng siêu việt, và chuẩn bị chu đáo đến thế thì ai có thể ngăn cản được con đường tiến vào thủ đô Kyiv của lính Nga? Khi ông Donald Trump làm Tổng thống nước Mỹ, chẳng những ông Trump không làm gì để ngăn cản Putin, ngược lại, ông ta còn đào sâu thêm mối rạn nứt với NATO, Liên Minh Quân Sự của các nước Âu châu. Dưới trào ông Joe Biden làm Tổng thống, Hoa Kỳ có vẻ như muốn chấm dứt không theo đuổi bất cứ một cuộc phiêu lưu nào ở ngoại quốc. Nước Mỹ bị làm nhục, mất mặt vì vụ rút quân hỗn loạn, xáo trộn ở Afghanistan, cùng lúc đó, Hoa Kỳ còn bị bối rối vì những chia rẽ trầm trọng ở trong nước. Ở nước Ukraine, thì hình hình ra sao? Nước Ukraine lúc đó là một quốc gia chỉ có trên danh nghĩa, đầy tham nhũng, và tuyệt vọng, ông Volodymyr Zelensky vừa đắc cử Tổng thống phải đứng ra lãnh đạo một đất nước suy yếu. Ông Zelensky trước đây là một diễn viên hài trên hệ thống truyền hình, ông chỉ được dân chúng ủng hộ ở mức thấp, dưới 30%. Tổng thống Putin dự tính chắc chắn lính Nga sẽ tiến vào thủ đô Kyiv dễ dàng, dẹp bỏ chính quyền ở đây trong vòng một tuần lễ. Ông Zelensky và đám cố vấn sẽ bị bắt giam, nước Nga sẽ lập ra một chính bù nhìn gồm những kẻ tay sai của Nga. Putin tin chắc chắn các nhà viết sử sẽ vui mừng kể lại chiến thắng huy hoàng của ông trong việc tái lập Đế Quốc Nga.
Một năm sau, hành động xâm lăng nước Ukraine của Putin đem lại hậu quả đẫm máu và kinh hoàng. Chúng ta không biết rõ chính xác số người chết là bao nhiêu, song có lẽ ít nhất la cũng vào khoảng 250,000 người bị chết. Không mảy may xúc động trước sự thiệt hại về quân số Nga bị tiêu diệt, Putin vẫn gửi những tay sai của ông đến nhiều tỉnh ở Ukraine, cùng với vũ khí, dụng cụ để giết người, giống như hình ảnh của cỗ máy nghiền thịt. Con số thiệt hại về phía Ukraine thấp hơn phía Nga rất nhiều. Như vậy, thử hỏi tài chỉ huy thao lược của Putin nằm ở đâu? Trong nhiều năm, Điện Cẩm Linh quảng cáo ồn ào về việc quân đội Nga được canh tân thời hậu Cộng Sản Xô Viết, về học thuyết quân sự “asymmetric” (bất đối xứng) mới, tuyệt hảo của Nga. Nhưng thực tế cho thấy các nhà phân tích quân sự phải sửng sốt khi thấy quân đội Nga quá dở, ngu xuẩn, và điên rồ. Đây là một đạo quân làm kế hoạch kém không thể tả được, tin tức tình báo thuộc vào loại tệ lậu, hệ thống hậu cần tiếp liệu, và huấn luyện rất kém, và hàng ngũ sĩ quan chỉ huy hầu như không tuân theo luật lệ nào cả. Chiến lược tiến hành chiến tranh của ông ta là một loại chiến lược thô sơ, ấu trĩ, và vô cùng dã man, thẳng tay phá hủy những hạ tầng cơ sở dân sự như trường học, chung cư, nhà máy phát điện, cầu đường, và bệnh viện. Ở tỉnh Bucha, Kherson, Izyum và nhiều nơi khác, quân lính Nga và bọn lính đánh thuê hành hạ dân chúng bằng cực hình một cách dã man. Ký giả và nhiều tổ chức bảo vệ nhân quyền đã thu thập được rất nhiều bằng chứng về những hành vi phi nhân của lính Nga.
Sau suốt một năm chinh chiến, Putin đã làm được những gì? Thực ra, Putin bắt đầu xâm lăng Ukraine từ năm 2014, khi lính Nga chiếm Crimea, và xâm nhập vùng Donbas. Để chứng minh cho hành vi xâm lược toàn bộ nước Ukraine, Putin đã công bố một bản tuyên cáo rất dài nói rằng ông đã báo cho các nhà lãnh đạo trên thế giới từ trước rằng không hề có một quốc gia gọi là Ukraine. Ukraine không bao giờ mang bản chất của một quốc gia. Khi Putin ra lệnh xâm lăng nước Ukraine bằng những hành động thô bạo, dã man Putin đã khiến người dân Ukraine oán hận , và họ đoàn kết lại để chống bọn Nga xâm lược. Họ trở nên cương quyết, nhất định sẽ xây dựng trong tương lai một nước Ukraine độc lập, và tự do ở trong khối Liên Âu.
Cán bộ tuyên truyền của Nga (rất giống với những kẻ tuyên truyền trong Đảng Cộng Hòa Mỹ) xem Tổng thống Biden như một nhân vật kém cỏi, không nói được một lời tuyên bố chính trị nào cho ra hồn,. Biden không biết chọn quyết định sáng suốt, thiếu khôn ngoan, làm sao Biden có thể chống cự lại quân đội Nga được. Nhưng không ngờ trong năm qua, ông Biden đã thực hiện một sách lược ngoại giao hết sức ngoạn mục: đầy tự tin, đạo đức, nhân ái, khéo léo cân bằng giữa ngoại giao, sức mạnh và tự chế. Sau khi nói với công chúng rằng ông tiên đoán ý đồ xâm lược của Putin, Tổng thống Biden được toàn thể Quốc Hội Hoa Kỳ ủng hộ, chấp thuận cho gói viện trợ gần $30 tỷ đô la cho Ukraine, trong đó bao gồm viện trợ cho quân lực Ukraine hệ thống phòng không, nhiều loại súng phóng hỏa tiễn, và gần đây nhất là xe tăng M1 Abrams. Tổng thống Biden ghi nhận sẽ có những rủi ro, thiệt hại rất lớn do chiến tranh gây ra, song ông cũng đau lòng kiềm chế không khiêu khích để có thể dẫn đến chiến tranh trực tiếp với Nga. các nước Âu châu cũng có cùng một quyết tâm như Hoa Kỳ. Thành phần chống đối việc viện trợ cho Ukraine ở trong Quốc Hội Mỹ chỉ thu gọn vào một nhóm nhỏ thành phần cực hữu trong Đảng Cộng Hòa, với sự trợ giúp của đám truyền thông thân với nhóm này.
Sự thất bại của Putin còn lan ra khỏi phạm vi chiến trường. Putin làm cho nước Nga bị cô lập với các nước trên thế giới, gây thiệt hại cho uy tín của nước Nga, làm cho nền kinh tế Nga và cho tương lai của nước Nga bị suy yếu. Hàng trăm ngàn người Nga đã bỏ xứ ra đi. Đa số họ là thành phần ưu tú, thông minh xuất chúng của xã hội Nga. Họ là những chuyên gia kỹ thuật, những giáo sư đại học, và những người sống trong lĩnh vực nghệ thuật. Với việc ông Alexey Navalny, nhà đối lập can đảm, bị giam giữ trong tù, và những hệ thống truyền thông độc lập bị suy yếu, hầu như Putin vẫn bình chân như vại như một con bò đần độn, theo đuổi tham vọng riêng của mình. Tuy nhiên, người ta cũng phát hiện những biểu hiệu chống đối Putin trên các trang mạng xã hội như Telegram. Một trong những cuốn sách được bán chạy nhất ở Nga trong năm ngoái là cuốn “1984” của tác giả George Orwell, miêu tả một xã hội độc tài, công an trị. Ít lâu sau khi cuộc xâm lăng bắt đầu, công an trong thành phố Ivanovo đã đến bắt đi hai người can tội phân phối cuốn sách này miễn phí trên đường phố. Cuốn sách “1984” bán rất chạy, và những gì đang xảy ra ở nước Nga giống y hệt sự miêu tả trong cuốn sách, đến nỗi phát ngôn viên của Bộ Ngoại Giao nước Nga, bà Maria Zakharova phải lên tiếng thanh minh, cải chính bác bỏ những ý niệm về một chế độ độc tài, công an trị giống y chang như chế độ của ông Putin ngày nay. Bà giải thích: “Ở trong trường học, chúng tôi dạy các em học sinh rằng nhà văn Orwell miêu tả những điều hãi hùng của một chế độ độc tài toàn trị. Đây là một trong những tin giả phổ biến trên toàn thế giới- global fakes.”. Thay vào đó, tiểu thuyết “1984” miêu tả “chủ nghĩa cấp tiến sẽ dẫn dắt nhân loại đi đến chỗ chết, bế tắc, không lối thoát.”.
Lẽ ra, kỷ niệm một năm ngày Putin đem quân lính Nga đi xâm lăng Ukraine, chúng ta phải xem đó là giờ phút trang nghiêm để tưởng nhớ những người đã chết vì chiến tranh, và vinh danh sự đề kháng kiên cường của dân tộc Ukraine. Nhưng chúng ta chớ nên quá tự tin, để trở thành sơ xuất, lơ đễnh. Cuộc chiến hiện nay có thể sẽ còn kéo dài một thời gian rất lâu. Như nhà bình luận Dara Massicot, một chuyên gia về khả năng quân sự của Nga viết trên tạp chí Foreign Affairs: “Quân đội Nga không phải hoàn toàn bất lực, không biết cách học hỏi, rút kinh nghiệm.”. Bài báo của bà mổ xẻ rất khéo léo, kỹ lưỡng những thất bại của Nga, nhưng đồng thời cũng nghiên cứu rất sâu để rồi lên tiếng cảnh báo rằng giới lãnh đạo quân sự Nga có thể tuyển mộ hàng trăm ngàn tân binh, và khai thác tối đa tài nguyên phong phú của một nước Nga rộng bao la để đem đến rất nhiều đau thương cho dân tộc Ukraine. Điểm chủ yếu cần nêu ra ở đây là Putin không hề đếm xỉa, mủi lòng về những thương vong xảy ra cho quân đội Nga. Mới gần đây thôi, theo một số sĩ quan cao cấp Nga, lính Nga bị giết như ra, giống như đàn gà tây bị bắn ở bãi tập bắn súng, ngay tại tỉnh Vuhledar, vùng phía Đông Ukraine. Putin đã tỏ thái độ một cách lạnh lùng, nói gọn lỏn rằng Trung Đoàn Thủy Quân Lục Chiến 155 bị chết như rạ là phải, vì chúng nó đánh trận kém quá.
Một trong những tặng phẩm mà ông Zelensky và người dân Ukraine dâng hiến cho đời trong năm vừa qua là tấm gương sáng ngời về tấm lòng dũng cảm, lương tri trong sáng của họ. Nói theo khía cạnh anh hùng, dũng cảm, người dân Ukraine đã vạch rõ lằn ranh giữa kẻ lương thiện và đứa gian trá. Putin nói rằng Ukraine không phải là một quốc gia. Nước Ukraine trả lời y rằng chúng tôi là một dân tộc, là một quốc gia độc lập, kiên cường và bất khuất. Đúng như nhà văn Orwell viết trong tác phẩm của ông: “Giữa một bên là sự thực, và một bên là gian dối, không đúng sự thực, nếu bạn cứ giữ thật chặt sự thật thế nào bạn cũng không thể nào là kẻ điên rồ, dù bạn có phải chống lại cả thế giới đi nữa.”.
Bài nhận định của David Remnick trên THE NEW YORKER ngày 27/2/2023
Nguyễn Minh Tâm dịch