2 bài phản biện về vụ PGS.TS Bùi Hiền và nhóm ủng hộ sửa đổi lại cách viết “Tiếq Việt”
BẢNG MẪU TỰ TIẾNG VIỆT VỐN ĐÃ HAY VÀ ĐỦ
Bài viết ngắn này không nhằm “tranh luận” với PGS TS Bùi Hiền về đề nghị “cải tiến chữ Việt” của ông cho bằng, nhân cơ hội này, chúng ta ôn lại với nhau những điểm căn bản của chữ Quốc Ngữ, là thứ chữ dùng mẫu tự La-tinh để ký âm tiếng Việt.
Bài viết rất ngắn này cũng không phải là một công trình nghiên cứu để đem ra thảo luận với các nhà ngữ học và ngôn ngữ học về tiếng Việt.
Gọi là căn bản, điều này có nghĩa là đụng chạm tới những điểm này, thay đổi hay xoá bỏ những điểm này thì chữ Quốc Ngữ không còn là chữ Quốc Ngữ nữa, mà là một thứ chữ gì khác rồi, nói rõ hơn là giết chết chữ Quốc Ngữ rồi. Cũng giống như một cái cây, người ta có thể hái hoa, hái quả, thậm chí cắt bớt cành, cái cây vẫn là cái cây; nhưng khi người ta đốn gốc, đào rễ thì cái cây không còn là cái cây nữa. Nó chết. Căn bản có nghĩa là rễ (căn), gốc (bản). Bởi vậy người ta mới nói kẻ mất gốc là “vong bản.”
Đây là những điểm căn bản của chữ Quốc Ngữ:
- Chữ Quốc Ngữ là một hệ thống ký âm: âm phát ra như thế nào thì dùng những chữ cái (mẫu tự, ký tự) a, b, c, d, đ v.v… để ghi lại âm đó lên trên giấy. Cũng giống như người ta dùng những nốt nhạc do, re, mi, fa, sol, la, si để ghi lại trên giấy âm thanh của một khúc nhạc, một bản nhạc. Điểm này cho thấy chữ Quốc Ngữ và chữ Hoa (chữ Tàu) đặt trên hai nền tảng hoàn toàn khác nhau: chữ Hoa đặt trên nền tảng hình vẽ, hình tượng thế nào thì vẽ ra như thế, đơn giản nét đi rồi cho vào một ô vuông tưởng tượng mà thành ra chữ.
- Chữ Quốc Ngữ là thứ chữ ghi tiếng nói của cả nước chứ không phải ghi tiếng nói của một miền, một vùng, một thành phố, cho dù thành phố đó là Hà Nội. Khi các nhà truyền giáo sáng tạo chữ Quốc Ngữ, các ông này đã đi khắp tất cả mọi nơi trên đất nước ta: Đàng Trong, Đàng Ngoài, miền Bắc, miền Trung, miền Nam, thu thập các cách phát âm, tổng hợp lại mà ra các âm (thể hiện bằng những chữ cái) và các thanh độ (thể hiện bằng các dấu sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng.) Khi chỉ dựa vào cách phát âm của một miền, một vùng, một thành phố để làm thành bộ chữ thì thứ chữ ấy không thể được gọi là chữ Quốc Ngữ nữa. Ấy là chưa kể người của một vùng có thể thay đổi cách phát âm, lý do là có sự thay đổi người sinh sống ở vùng ấy. Người Hà Nội trước đây và người Hà Nội bây giờ trong cách phát âm có nhiều điểm không giống nhau.
- Chữ Quốc Ngữ là thứ chữ có thể nói là duy nhất tại Á châu nằm trong khối chữ viết dùng hệ thống mẫu tự La-tinh. Những thứ chữ khác tại Á châu cũng dùng bảng mẫu tự La-tinh đều chỉ có tính cách thử nghiệm hoặc sử dụng trong phạm vi hạn hẹp, hầu như chỉ có tính cách phiên âm mà thôi. Đã gọi là nằm trong một hệ thống thì cách phát âm qua ký hiệu là các chữ cái phải giống nhau hoặc tương tự. Thí dụ: âm [thờ] được ký âm bằng hai chữ cái T và H: TH. Nhìn ký tự TH, người ta phát âm được là [thờ]. Nếu đổi đi, dùng ký tự W để ghi âm [thờ] thì tự mình tách ra khỏi hệ thống chung, gây rắc rối, khó hiểu chứ không phải là “hội nhập” thế giới. Người dạy tiếng Việt ở nước ngoài, khi dạy thường phải dùng phương pháp đối chiếu các ngôn ngữ: tiếng Việt với tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Tây-ban-nha. Học viên cảm thấy chữ Việt cũng có cách viết tương tự như ngôn ngữ của họ khiến họ cảm thấy dễ học, dễ viết. Đổi TH thành W để ghi âm [thờ] thì học viên chỉ có nước… chết!
- Bảng mẫu tự tiếng Việt vốn có (từ thời Alexandre de Rhodes) (1) dựa vào nguyên tắc “đơn giản tối đa” để dễ học, dễ nhớ. Thí dụ: đã có ký tự P và ký tự H, ghép lại thành PH để ký âm [phờ] thì không cần F phải có mặt trong bảng mẫu tự nữa. Vì thế mà trong bảng mẫu tự tiếng Việt không có những chữ cái F, J, W, Z.
- Tuy đơn giản, bảng mẫu tự này lại rất tinh tế. Cùng là âm [cờ] mà bình thường được ghi bằng ký tự C, lại được ghi bằng ký tự K khi âm [cờ] này đứng trước những âm I, E, Ê vì đây là 3 âm đầu lưỡi, và được ghi bằng ký tự Q(u) khi đứng trước những âm/vần bắt đầu bằng UY (và OA.) (2) Bỏ mất điểm tinh tế này đi, chữ Quốc Ngữ mất đi phần nào nét đặc biệt của nó. Vả lại, nếu đồng hoá, chỉ dùng K cho tất cả các âm [cờ] thì sẽ ra tình trạng hai chữ CỦA và QUẢ được viết giống nhau: KỦA.
- Chữ Quốc Ngữ có đặc điểm là âm nào phát ra được cũng ghi (viết) được và chỉ có một cách viết đúng mà thôi. Thí dụ: phát âm là [chuyện] với phụ âm [chờ] đứng đầu thì phải viết là CHUYỆN; mà phát âm là [truyện] với phụ âm [trờ] đứng đầu thì phải viết là TRUYỆN. Người Hà Nội có thể phát âm hai âm [chuyện] và [truyện] giống nhau, đều là [chuyện] mà thôi, nhưng tại rất nhiều vùng trên toàn đất nước, đồng bào mình phát âm rất rõ hai âm [chuyện] và [truyện]. Không nên làm nghèo cách phát âm phong phú của người mình.
Tóm lại,
Bảng mẫu tự tiếng Việt, nếu là bảng tiêu chuẩn, có 23 chữ cái:
A B C D Đ E G H I K L M N O P Q R S T U V X Y
Bảng mẫu tự tiếng Việt, nếu là bảng đầy đủ, có 29 chữ cái:
A Ă Â B C D Đ E Ê G H I K L M N O Ô Ơ P Q R S T U Ư V X Y
Chúng tôi thấy đây là hai bảng mẫu tự rất đơn giản và đầy đủ, không cần phải cải cách, thêm bớt gì cả.
Còn việc phiên âm những tiếng nước ngoài, trong đó có các ký tự F, J, W, Z lại là một vấn đề khác, chúng tôi không bàn tới ở đây.
Sự “cái tiến” như PGS TS Bùi Hiền đề nghị đã làm méo mó chữ Quốc Ngữ, nếu không muốn nói là ám sát nó, rất nguy hại. Nó khiến người ta hoang mang, tốn thì giờ, tốn công sức. Và nếu vô phúc nó được đem ra áp dụng thì tiết kiệm đâu không thấy, chỉ thấy nó tiêu phí rất nhiều năng lực, thì giờ và tiền bạc.
Để tránh sự nguy hại này, chúng tôi đề nghị chúng ta không tiếp tay phổ biến nó, cho dù chỉ là phổ biến để làm trò cười với nhau. Càng làm cho nhau cười, thứ chữ “cải tiến” này càng lan rộng. Các em trẻ tuổi vốn thích nghịch ngợm đã “chế tác” ra đủ các loại chữ viết “bí hiểm” để “chít chát” với nhau, nay gặp được thứ đồ chơi này sẽ đem ra dùng… cho biết. Dùng hoài hoá thiệt. Rốt cuộc, người ta không còn biết đâu là đúng đâu là sai nữa. Bây giờ đã thấy xuất hiện một bộ “Cuyển dổi Tiếq Việt” rồi đó. (3)
(1) Alexandre de Rhodes không phải là ông tổ của chữ Quốc Ngữ. Khi đến đất Việt để truyền đạo, ông phải học tiếng Việt qua các sách (chép tay) của các giáo sĩ Bồ-đào-nha đã đến miền đất này trước ông. Nhưng Alexandre de Rhodes đã có công lớn nhất trong việc hình thành và phát triển chữ Quốc Ngữ. Ông là tác giả hai tác phẩm chữ Quốc Ngữ đầu tiên, ấn hành tại Rome năm 1651: “Tự Điển Việt-Bồ-La” và “Phép Giảng Tám Ngày.”
(2) Sự thật QUÝ là QU + UÝ, khi viết chúng ta giản lược một chữ U, thành ra QUÝ; QUẢ là QU + OẢ, khi viết chúng ta giản lược chữ O, thành ra QUẢ. Hiện tượng này cũng tương tự như GIÊNG là GI + IÊNG, khi viết chúng ta giản lược một chữ I thành ra GIÊNG. Có thể một số vị không đồng ý với cách giải thích này.
(3) Chúng tôi không mất thì giờ ghi lại tất cả những thay đổi, thêm bớt vào bảng mẫu tự tiếng Việt của PGS TS Bùi Hiền mà ông gọi là “cải tiến”. Tiếp tay phổ biến chúng làm gì! Chúng tôi cũng không tiếp tục thảo luận về vấn đề “cải tiến chữ Việt” trên trang Facebook này. Không ích gì! Ngoại giả, không ai cấm vấn đề “cải tiến chữ Việt” được trình bày và thảo luận trong các cuộc hội thảo ngôn ngữ.
LỜI PHẢN BIỆN …
Mấy ngày nay trên mạng rộn ràng chửi rủa PGS.TS Bùi Hiền, tôi thì tôn trọng tư tưởng cải cách của mọi người, có cải cách mới có tiến bộ nếu nó đúng thì cũng nên….
còn sai thì phải nói cái sai cho Tiến Sĩ hiểu và bỏ qua ý định điên rồ ấy …
Chúng ta phải hiểu rằng PGS.TS Bùi Hiền và nhóm ủng hộ sửa đổi lại cách viết “tiếq Việt” là những người nằm trong lãnh vực văn chương, dù là tiến sĩ nhưng họ ít có khái niệm về kinh tế hay xã hội, họ chỉ muốn làm tốt cái gì đó nhưng chưa suy nghĩ tới những hệ lụy thôi, chúng ta không nên trách hay nặng lời mà nhỏ nhẹ phân tách thì tốt hơn…
Nói về cái lợi thì tôi không thấy cái lợi gì đáng kể nhưng về mặt thiệt hại thì nó đầy rẫy, tôi đem ra đây vài thí dụ để PGS.TS Bùi Hiền và nhóm ủng hộ thấy để bỏ qua ý định không mấy hay ấy.
1) Trước tiên là phải in lại toàn bộ các sách “záo khoa” toàn quốc từ tiểu học đến đại học. (PGS.TS Bùi Hiền & nhóm ủng hộ cải cách có hình dung ra được sự tốn kém không ? )
2) Phải đào tạo lại hàng ngũ đầu tàu trong ngành Záo Zụk, từ bộ đến hạ tầng, trong đó có quí vị Tiến Sĩ, Zảq Sư, Záo Sư, Záo Viên v.v. (PGS.TS Bùi Hiền & nhóm ủng hộ cải cách có hình dung ra được sự tốn kém không ? )
3) Phải làm lại tất cả các bảng hiệu trong đó có các bảng tên đường, tên thành phố, bảng chỉ đường, các văn phòng, bộ, cơ sở hành chánh, thí dụ Văn Phòng Chủ Tịch sẽ là “Văn Fòq Củ Tịc” , Củ Chi thì có chứ Củ Tịc là củ chi chi ? (PGS.TS Bùi Hiền & nhóm ủng hộ cải cách có hình dung ra được sự tốn kém không ? )
4) Nói về các giấy tờ hành chánh như khai sanh, hôn thú, hộ khẩu, sổ xanh sổ đỏ, căn cước, giấy chủ quyền, bằng lái xe, hợp đồng, giấy tờ công chứng, v.v. , nó chẳng có cái gì khớp hay chốt với nhau, trên văn bản thì người cao nhất nước là Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng nhưng trên căn cước sẽ là Quyễn Fú Cọq thì sai rồi, người phát âm cưng cứng miền ngoài đọc lạng quạng chắc bị C.A.mời nữa chứ, còn Thủ Tướng Quyễn Suân Fúk là ai vậy ? (PGS.TS Bùi Hiền & nhóm ủng hộ cải cách có hình dung ra được nó trớt quớt cho 90 triệu dân không ? )
5) Về phương diện khoa học, phải cập nhật viết lại các chương trình chạy trên máy vi tính từ các bộ ngành, công an, quân đội, cơ sở thương mại, ngân hàng v.v. vì nó sẽ không chạy hay chẳng trúng đâu vào đâu, riêng về việc đánh chữ Việt với chương trình Unicode, nó đã từ chối không chạy với một số chữ cải cách vì nó không biết, quí vị thử xem …(PGS.TS Bùi Hiền & nhóm ủng hộ cải cách có hình dung ra được sự tốn kém không ? )
Vài thí dụ về sự bất tiện và thiệt hại tốn kém, tôi xin dừng ở đây vì nghĩ rằng đủ để quí vị thấy, tôi mà bươi thêm thì viết cả ngày không hết những cái “Fứk tạp” của việc cải cách chữ viết, nói nghe chơi thì nó ‘zản dị” nhưng hậu quả nó khổng lồ.
Với tài sức của PGS.TS Bùi Hiền & nhóm, tôi tin và khuyên quí vị nên chuyển hướng qua sự cải cách và tìm giải pháp cho nợ công của quốc gia hơn là tạo thêm phức tạp và gây thêm nợ…
DH
Vui Sống bàn thêm một chút
Toàn bộ sách lịch sử, bản đồ, báo chí, thi ca, tiểu thuyết từ hàng chục thế kỷ trước trong THƯ VIỆN QUỐC GIA phải vừa giữ lại nguyên bản để tôn trọng lịch sử…. vừa in lại hết theo cách viết CẢI LÙI của PGS TS Bùi Hiền !!!
Nếu không, chỉ vài chục năm sau, các nhà nghiên cứu trẻ tương lai khi có dịp nghiên cứu lại nguyên bản cứ tưởng đó là tài liệu của một nước ngoài lạ hoắc nào đó …
chứ KHÔNG PHẢI đó là CHỮ QUỐC NGỮ của nước Việt nam mình.!!!
Vuisongtrendoi gởi