Dân số già, các biện pháp về khí hậu và lãi suất gia tăng làm tăng nặng thêm con số chi tiêu của chính phủ
Chính phủ của các nền kinh tế lớn, đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc, dự kiến sẽ tăng cường vay nợ trong những năm tới khi họ chi tiêu nhiều hơn cho dân số già và chuyển sang năng lượng sạch, Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho biết.
Nợ chính phủ trên toàn thế giới đã giảm một thời gian ngắn với việc kết thúc các biện pháp tốn kém liên quan đến đại dịch, nhưng dự kiến sẽ bắt đầu tăng trở lại trong năm nay và tiếp tục tăng trong năm năm tới, IMF cho biết trong báo cáo Giám sát tài khóa được công bố hôm thứ Tư.
Mức tăng dự kiến cũng phần nào phản ánh các khoản thanh toán lãi suất cao, sau khi các ngân hàng trung ương tăng lãi suất để chống lạm phát cao.
Các nhà kinh tế của IMF cảnh báo rằng việc mở rộng vay và chi tiêu của chính phủ có thể thổi bùng áp lực lạm phát, làm suy yếu nỗ lực của các ngân hàng trung ương.
“Hiện nay đối với hầu hết các quốc gia, có một trường hợp mạnh mẽ cho việc thắt chặt tài khóa”, Vitor Gaspar, giám đốc bộ phận tài chính của IMF cho biết, đề cập đến các biện pháp như cắt giảm chi tiêu hoặc tăng thuế. “Thắt chặt chính sách tài khóa góp phần làm giảm tổng cầu. Nó làm giảm áp lực lạm phát, buộc ngân hàng trung ương phải tăng lãi suất”.
IMF dự báo nợ chính phủ nói chung trên toàn thế giới
Dự báo bao gồm các khoản vay của chính quyền trung ương và địa phương và các tổ chức thuộc sở hữu của chính phủ – sẽ đạt mức tương đương 93,3% tổng sản phẩm quốc nội toàn cầu trong năm nay trước khi tăng dần lên 99,6% vào năm 2028. Tỷ lệ nợ trên GDP là 82,8% vào năm 2018 và đạt mức cao nhất gần đây là 99,7% vào năm 2020.
“Mỹ và Trung Quốc đóng góp nhiều nhất cho xu hướng này”, ông Gaspar nói. “Nếu loại trừ Mỹ và Trung Quốc, tỷ lệ nợ công trên GDP sẽ giảm trên toàn cầu”, ông nói.
Nợ chính phủ Mỹ dự kiến sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới một phần vì Washington đang chi tiêu nhiều hơn cho chi phí chăm sóc sức khỏe và an sinh xã hội khi thế hệ bùng nổ trẻ em nghỉ hưu, cũng như cho các dự án năng lượng sạch và các chính sách kinh tế trong nước khác, các nhà kinh tế IMF cho biết.
Dự báo của IMF được đưa ra khi Washington vẫn bị lôi kéo vào cuộc chiến về trần nợ giữa Chính Phủ và Quốc Hội, giới hạn vay 31,4 nghìn tỷ USD của chính phủ liên bang. Chính phủ liên bang có thể hết tiền để thanh toán tất cả các hóa đơn nếu Quốc hội không bỏ phiếu nâng trần nợ trong những tháng tới. Nhà Trắng đang thúc đẩy Quốc hội làm như vậy mà không cần điều kiện, trong khi các nhà lập pháp đảng Cộng hòa đang tìm cách cắt giảm chi tiêu trước khi đồng ý làm như vậy.
Tổng nợ chính phủ của Mỹ dự kiến sẽ tăng lên 136,2% GDP vào năm 2028
Tổng nợ tăng từ 107,4% vào năm 2018 và cao hơn mức đỉnh thời đại dịch là 133,5% vào năm 2020, theo IMF. Tỷ lệ nợ trên GDP dự kiến ở mức 122,2% trong năm nay, so với mức 121,7% vào năm 2022.
Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, là một nền kinh tế khác có nợ chính phủ tăng nhanh. IMF dự kiến sẽ tăng lên 104,9% GDP vào năm 2028, từ 82,4% cho năm 2023 và 56,7% vào năm 2018.
Chi tiêu của Trung Quốc cho dân số già đi nhanh chóng và các biện pháp kích thích để duy trì tăng trưởng kinh tế là một trong những yếu tố đằng sau khoản nợ leo thang, các nhà kinh tế IMF cho biết.
Nợ chính phủ Mỹ đang tăng nhanh hơn mức trung bình của các nền kinh tế tiên tiến
Dự kiến con số nợ sẽ tăng lên 117,8% vào năm 2028 từ mức 112,4% của năm 2023.
Tỷ lệ nợ trên GDP của Mỹ cao hơn so với các quốc gia châu Âu giàu có như Đức, Pháp và Anh, nhưng thấp hơn nhiều so với Nhật Bản, một quốc gia đã vay mượn rất nhiều để hỗ trợ dân số già. Nợ chính phủ nói chung của Nhật Bản trên GDP dự kiến đạt 258% trong năm nay và 264% vào năm 2028, IMF cho biết.
Mức nợ chính phủ ở các nước lớn có thể vượt quá dự báo mới nhất vì nhiều lý do, các nhà kinh tế của IMF cho biết. Một là tăng chi tiêu quân sự trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị. Một cách khác là tăng trợ cấp của chính phủ và các biện pháp khác để tăng cường các ngành công nghiệp trong nước khi các quốc gia cạnh tranh với nhau về kinh tế.
Phan Sinh Trần