Theo nhật báo WSJ
Trung Cộng đang chạy đua để giảm sự phụ thuộc vào các sản phẩm và công nghệ của thế giới bên ngoài, đây là một phần trong nỗ lực kéo dài nhiều năm của nhà lãnh đạo Tập Cận Bình nhằm giúp Trung Cộng tự chủ hơn và không bị ảnh hưởng bởi áp lực của phương Tây khi căng thẳng với Hoa Kỳ gia tăng .
Bắc Kinh đã rót hàng trăm tỷ đô la vào các ngành công nghiệp được ưa chuộng, đặc biệt là trong sản xuất ở lãnh vực kỹ thuật cao, đồng thời kêu gọi các nhà lãnh đạo doanh nghiệp tuân theo các ưu tiên của chính phủ.
Theo nhiều cách nhìn, nỗ lực này đã thành công.
Thay vì dựa vào các công ty nước ngoài về robot và thiết bị y tế, Trung Cộng hiện đang tự sản xuất nhiều hơn. Các tấm pin mặt trời đang thay thế một phần nhu cầu năng lượng nhập khẩu của đất nước. Sự thành công của các nhà sản xuất xe điện và công ty khởi nghiệp về trí tuệ nhân tạo DeepSeek của Trung Cộng đã làm dấy lên nỗi lo ngại rằng Trung Quốc thậm chí có thể vượt qua phương Tây trong một số lĩnh vực tiên tiến.
Tuy nhiên, bên dưới những chiến thắng đó, chính sách công nghiệp của Tập Cận Bình lại cực kỳ tốn kém, ngốn hết nguồn lực của nhà nước khi doanh thu của chính phủ đang trì trệ . Một ước tính của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington cho biết chi tiêu hàng năm của Trung Cộng cho chính sách công nghiệp vào khoảng 250 tỷ đô la tính đến năm 2019.
Nhiều khoản tiền lớn đã bị lãng phí vào các dự án thất bại, đặc biệt là trong các lĩnh vực như chất bán dẫn tiên tiến. Làn sóng đầu tư đổ vào các nhà máy Trung Cộng làm cho hàng hóa sản xuất dư thừa dẫn đến cung ứng quá mức tiêu thụ đang gây ra vấn đề cho hàng Trung Cộng ở nước ngoài, vì nó dẫn đến việc hàng hóa Trung Cộng tràn vào thị trường nước ngoài với giá rẻ mạt, làm trầm trọng thêm căng thẳng thương mại .
Các nước phương Tây đã tìm cách ngăn chặn các con chip tiên tiến chảy vào nước này, và sự thống trị ngày càng tăng của Trung Cộng trong sản xuất ở một số lĩnh vực có giá trị cao sẽ trở thành điểm nóng trong các cuộc xung đột thương mại mới khi Tổng thống Trump gia tăng sức ép với Bắc Kinh.
Nhiều nhà kinh tế cho rằng Trung Cộng nên xây dựng mạng lưới an sinh xã hội mỏng manh của mình để thúc đẩy chi tiêu của người tiêu dùng, giúp cho việc tăng trưởng bền vững, thay vì đổ thêm tiền vào cơ sở công nghiệp vốn đã rộng lớn của mình, tích lũy thêm nợ mà không có sự đảm bảo về lợi nhuận trong tương lai.
Tập Cận Bình đã chính thức hóa tham vọng biến đất nước trở nên tự chủ hơn vào năm 2015, khi ông công bố sáng kiến mang tên “Made in China 2025”. Trong khi sáng kiến này tìm cách nâng cao hoạt động sản xuất của Trung Cộng trên mọi phương diện, sáng kiến này nhấn mạnh 10 lĩnh vực ưu tiên phát triển về robot, hàng không vũ trụ và xe năng lượng mới là những ưu tiên hàng đầu khác.
Những câu chuyện thành công
Trong EV, một trong 10 lĩnh vực được xác định trong “Made in China 2025”, hỗ trợ công nghiệp đã tăng vọt từ 15 tỷ đô la vào năm 2019 lên hơn 45 tỷ đô la vào năm 2023, theo ước tính của CSIS. Hơn 100 thương hiệu đã đua nhau vào thị trường.
Khi chất lượng xe được cải thiện, chúng đã đánh bại các đối thủ nước ngoài tại Trung Cộng và nhanh chóng thâm nhập vào thị trường nước ngoài .
Năm ngoái, xe điện và xe hybrid cắm điện chiếm 48% doanh số bán xe du lịch tại Trung Cộng, tăng từ 41% so với năm trước, hay gần 11 triệu xe, dữ liệu từ Hiệp hội xe du lịch Trung Cộng cho thấy. Hầu hết những chiếc xe điện đó được sản xuất bởi các thương hiệu Trung Cộng, chẳng hạn như BYD và Geely.
Đầu tư 132 tỷ của chính phủ đã biến các công ty Trung Cộng thành những công ty đóng tàu thống trị thế giới. Ảnh: str/Agence France-Presse/Getty Images
kể từ năm 2021, thâm hụt sản phẩm Hóa Chất của Trung Cộng đã chuyển sang sản xuất Hóa Chất thặng dư, vì sản lượng trong nước tăng đẩy hàng nhập khẩu ra khỏi nước.