JEDDAH, Ả Rập Xê Út—Chính quyền Trump cho biết họ sẽ ngay lập tức dỡ bỏ lệnh tạm dừng chia sẻ thông tin tình báo và hỗ trợ quân sự cho Ukraine, khi Kyiv đồng ý thực hiện lệnh ngừng bắn trong 30 ngày trong các cuộc đàm phán cấp cao với các quan chức Hoa Kỳ.
Kế hoạch này, phụ thuộc vào sự chấp thuận của Nga, đã được nêu trong một tuyên bố do Ukraine và Hoa Kỳ đưa ra.
“Hôm nay chúng tôi đã đưa ra một lời đề nghị mà người Ukraine đã chấp nhận, đó là ngừng bắn và đàm phán ngay lập tức để chấm dứt cuộc xung đột này theo cách lâu dài và bền vững, đồng thời bảo vệ lợi ích, an ninh và khả năng thịnh vượng của quốc gia này”, Ngoại trưởng Marco Rubio cho biết .
“Chúng tôi sẽ đưa lời đề nghị này đến người Nga ngay bây giờ và chúng tôi hy vọng rằng họ sẽ nói ‘có’, rằng họ sẽ nói ‘có’ với hòa bình. Quả bóng hiện đang ở trong sân của họ,” ông nói thêm.
Cuộc họp hôm thứ Ba là cuộc hội đàm cấp cao đầu tiên giữa các quan chức Hoa Kỳ và Ukraine kể từ cuộc gặp gỡ căng thẳng tại Phòng Bầu dục, trong đó Tổng thống Trump cáo buộc Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky không sẵn lòng đàm phán giải pháp hòa bình với Moscow.
Sau phiên họp tại Nhà Trắng đó, Trump đã cắt đứt các chuyến hàng vũ khí và giảm lượng thông tin tình báo đến Kyiv. Động thái đó được tiếp nối bằng một chiến dịch tăng tốc của Nga và Bắc Triều Tiên nhằm đẩy lùi các thành quả của Ukraine tại Kursk , một phần lãnh thổ của Nga bị lực lượng Kyiv chiếm giữ vào năm ngoái.
Vài giờ trước khi các cuộc đàm phán ở Jeddah bắt đầu, Ukraine đã tiến hành cuộc tấn công bằng máy bay không người lái lớn nhất vào Moscow trong cuộc chiến, nhắm vào thủ đô Nga và các khu vực khác. Chính quyền Moscow cho biết cuộc tấn công đã khiến ít nhất một người tử vong và 14 người bị thương.
Một bức ảnh do văn phòng thống đốc Moscow công bố cho thấy những chiếc xe bị phá hủy trong cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine tại Domodedovo ở khu vực Moscow vào thứ Ba.Tín dụng…Thống đốc Andrei Vorobyov, thông qua Reuters
Zelensky khẳng định ông sẵn sàng theo đuổi các cuộc đàm phán hòa bình, nhưng cũng nói rằng Ukraine sẽ cần sự bảo đảm an ninh do phương Tây hậu thuẫn để đảm bảo rằng thỏa thuận tiềm năng sẽ được thực hiện, điều mà Trump vẫn miễn cưỡng đưa ra.
Rubio, đeo cà vạt đỏ, đã đến để đàm phán với các quan chức Hoa Kỳ và Ukraine tại Saudi Arabia vào thứ Ba. Ảnh: handout/Agence France-Presse/Getty Images
Và trong những ngày gần đây, các quan chức Ukraine đã gợi ý rằng bước đầu tiên hướng tới hòa bình có thể là lệnh ngừng bắn đối với các cuộc tấn công trên không và trên biển của Nga và Ukraine.
Các quan chức Hoa Kỳ chưa nói rõ Ukraine cần thực hiện những bước cụ thể nào để có thể nối lại hỗ trợ quân sự của Hoa Kỳ, nhưng đã gợi ý rằng điều này sẽ cần phải vượt ra ngoài lệnh ngừng bắn.
“Chúng ta sẽ không ngồi trong phòng vẽ đường ranh giới trên bản đồ, mà chỉ cần có được cảm nhận chung về những nhượng bộ nào nằm trong phạm vi có thể dành cho họ và những gì họ cần để đổi lại,” Rubio nói trước khi có thông báo ngừng bắn. “Và sau đó tìm hiểu lập trường của Nga về vấn đề đó. Và điều đó sẽ giúp chúng ta đánh giá khá tốt về khoảng cách thực sự giữa chúng ta.”
Rubio đã nói rằng bất kỳ giải pháp tiềm năng nào cũng sẽ đòi hỏi sự nhượng bộ từ cả hai bên. Rubio đã nói rằng “Người Nga không thể chinh phục toàn bộ Ukraine, và rõ ràng là sẽ rất khó khăn cho Ukraine trong bất kỳ khoảng thời gian hợp lý nào để buộc người Nga quay trở lại nơi họ đã ở vào năm 2014”. “Vì vậy, giải pháp duy nhất cho cuộc chiến này là ngoại giao và đưa họ đến một bàn đàm phán nơi điều đó có thể xảy ra”.
Trong khi Hoa Kỳ đã gây sức ép rất lớn lên lực lượng vũ trang của Ukraine bằng cách ngừng viện trợ quân sự và giảm chia sẻ thông tin tình báo, nước này vẫn cho phép một số hỗ trợ tiếp tục. Rubio cho biết Ukraine vẫn đang nhận được cái mà ông gọi là “thông tin tình báo phòng thủ”, có vẻ như ám chỉ đến cảnh báo về các cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga để cho phép Ukraine vận hành hệ thống phòng không của mình. Ông cũng cho biết Starlink, dịch vụ internet vệ tinh do SpaceX của Elon Musk phát triển , không bị cắt. Starlink cung cấp thông tin liên lạc an toàn giữa quân đội Ukraine và chỉ huy của họ.
Tuy nhiên, áp lực mạnh mẽ của chính quyền Trump đối với Ukraine trái ngược với lập trường của họ đối với Nga. Trong khi Trump đã cảnh báo rằng ông có thể áp thuế hoặc thực hiện các bước kinh tế khác nếu Nga không tham gia các cuộc đàm phán hòa bình tiềm năng, ông đã không có hành động cụ thể nào để gây áp lực lên Điện Kremlin kể từ khi nhậm chức.
Thay vì tỏ ra linh hoạt, Nga đã tăng gấp đôi các yêu cầu chính của mình. Tuần trước, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov đã bác bỏ đề xuất của Anh và Pháp về việc triển khai quân gìn giữ hòa bình để đảm bảo rằng thỏa thuận hòa bình trong tương lai không bị Nga vi phạm—một đề xuất của châu Âu mà Trump hoan nghênh.
Nga cũng tiếp tục cuộc tấn công quân sự vào Kursk nhằm mục đích tước đi lợi thế mặc cả tiềm năng của Kyiv trong bất kỳ cuộc đàm phán nào bằng cách đẩy lực lượng Ukraine ra khỏi tỉnh của Nga.
Và trong các cuộc đàm phán giữa Hoa Kỳ và Nga tại Riyadh, Lavrov đã gạt bỏ ý tưởng thiết lập lệnh tạm dừng các cuộc tấn công của Nga và Ukraine vào cơ sở hạ tầng năng lượng của mỗi bên. Lavrov nói với các phóng viên rằng các quan chức Hoa Kỳ đã đưa ra đề xuất này và ông trả lời rằng Nga không tấn công các nguồn điện cung cấp cho người dân Ukraine—một lời khẳng định mà các quan chức Hoa Kỳ đã bác bỏ từ lâu .
Rubio cho biết cần phải có thêm các cuộc đàm phán với Nga để xác định rõ ràng hơn về lợi ích của họ và xác định xem Điện Kremlin có sẵn sàng linh hoạt về các vấn đề cốt lõi trong các cuộc đàm phán hòa bình tiềm năng hay không.Ông cho biết vẫn chưa có cuộc gặp thượng đỉnh nào giữa Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin được lên kế hoạch.