Vô tội, 4 lần bị kết án tử và 11 năm tù oan khuất
VIỆT NAM (NV) – Ông Hàn Đức Long, 57 tuổi, ngụ tại xã Phúc Sơn, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang, vừa có đơn, yêu cầu Tòa phúc thẩm tại Hà Nội của Tòa án Tối cao bồi thường hơn 20 tỉ đồng.
Hồi năm 2005, Công an tỉnh Bắc Giang kêu gọi dân chúng tố giác thủ phạm đã cưỡng hiếp và giết một bé gái. Có hai phụ nữ là mẹ con, từng tranh chấp đất với ông Long, gửi đơn tố giác ông. Đây là lý do khiến Công an tỉnh Bắc Giang bắt ông Long. Trong tù, ông Long nhận là thủ phạm nhưng tại Tòa, ông Long kêu oan và tố giác công an đã tra tấn ông. Ông Long nhấn mạnh, ông nhận tội với hy vọng có thể sống sót để kêu oan trước tòa nhưng cả phía công tố lẫn tòa án các cấp đều không thèm nghe. Thậm chí khi các luật sư đưa ra hàng loạt nhân chứng, bằng chứng chứng minh ông Long vô tội (thời điểm bé gái bị cưỡng hiếp và bị giết, ông Long đang xay thóc với hàng chục người) nhưng những cơ quan này không thèm xem xét.
Ông Long bị tòa án cấp sơ thẩm và tòa án cấp phúc thẩm kết án tử hình. Tòa án Tối cao hủy án, yêu cầu điều tra lại. Khi xử sơ thẩm và phúc thẩm lần thứ hai, cả Tòa án tỉnh Bắc Giang lẫn Tòa Phúc thẩm của Tòa án Tối cao vẫn tuyên tử hình ông Long. Do áp lực của dư luận, Tòa án Tối cao tiếp tục hủy bản án tử hình thứ hai.
Sau 11 năm bị biệt giam trong khu dành cho các tù nhân bị phạt tử hình, tháng 12 năm 2016, ông Long chính thức được xác định là vô tội.
Theo tờ Thanh Niên, ông Long đòi bồi thường 350.000 đồng/ngày cho 4.083 ngày bị giam oan. Tổng số tiền khoảng 1,4 tỉ. Cũng theo tính toán của ông Long, việc ông bị giam oan đã ảnh hưởng đến thu nhập của những thân nhân khác trong gia đình nên Tòa phải bồi thường khoảng 2,5 tỉ.
Ông Long viện dẫn luật về trách nhiệm bồi thường, theo đó, một ngày ở tù oan được bồi thường tương đương năm ngày lương tối thiểu và lập luận, vì bị kết án tử hình, bị giam giữ theo kiểu “loại bỏ khỏi xã hội”, kiểu giam giữ này đã gây thiệt hại nặng nề về tinh thần, thành ra phải bồi thường gấp đôi mức luật định. Tổng số tiền được ông Long tính toán để đòi bồi thường cho các tổn thất tinh thần đối với riêng ông khoảng 2,4 tỉ. Ông Long còn đòi Tòa bồi thường 6 tỉ đồng cho những tổn thất tinh thần mà vợ con ông (năm người) phải gánh chịu trong 11 năm.
Tờ Thanh Niên cho biết thêm, ông Long còn đòi Tòa bồi thường toàn bộ chi phí đi lại, ăn ở… trong quá trình vợ ông đi kêu oan cho ông suốt 11 năm.
Chưa rõ chính quyền Việt Nam sẽ đáp ứng toàn bộ hay một phần yêu cầu đòi bồi thường của ông Long.
Trong vài năm gần đây, áp lực của dư luận đã buộc chính quyền Việt Nam phải xem lại nhiều vụ án. Số tiền bồi thường cho các nạn nhân bị kết án oan, kể cả phạt tử hình oan như ông Long càng lúc càng cao, tỷ lệ thuận với việc bạch hóa về mức độ càn rỡ của hệ thống tư pháp tại Việt Nam (bắt giữ tùy tiện, tra tấn – khủng bố tinh thần buộc nhận tội, kết án không thèm xem xét).
Hồi tháng 4 vừa qua, Tòa án tỉnh Bình Thuận loan báo, chính quyền Việt Nam đã đồng ý chi 10 tỉ để bồi thường cho ông Huỳnh Văn Nén.
Tháng 4 năm 1998, bà Lê Thị Bông ở xã Tân Minh, huyện Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận bị giết, hung thủ lấy của bà một chiếc nhẫn vàng 24K. Tháng sau, trong một cuộc nhậu, ông Nén nói đùa ông là hung thủ và bị Công an Bình Thuận bắt khẩn cấp. Trong tù, ông Nén nhân tội nhưng tại tòa, ông kêu oan và giải thích, sở dĩ ông nhân tội vì bị tra tấn. Tố cáo của ông Nén không được xét, ông bị phạt chung thân.
Chuyện vẫn chưa ngừng ở đó. Hồi tháng 5 năm 1993, năm năm trước ngày bà Bông bị giết, tại xã Tân Minh từng có một phụ nữ tên Dương Thị Mỹ bị giết. Công an Bình Thuận không tìm ra thủ phạm. Trong tù, ông Nén đột nhiên nhận ông còn là thủ phạm giết bà Mỹ. Giúp ông thực hiện vụ án mạng này là 8 thành viên trong gia đình của vợ ông. Cũng vì vậy, toàn bộ gia đình bên vợ ông bị bắt. Một trong 8 người chết trong tù. Bất chấp phân tích của các luật sư và báo giới về những điểm phi lý trong Kết luận Điều tra của Công an và Cáo trạng của Viện Kiểm sát, cũng như lời kêu oan, tố giác bị tra tấn để buộc phải nhận tội của các bị cáo, Tòa án vẫn xác định họ là đồng phạm, phạt bảy người còn lại trong gia đình vợ của ông Nén nhiều mức hình phạt khác nhau. Riêng ông Nén bị phạt tử hình.
Sau khi phải xử đi, xử lại nhiều lần do áp lực của công luận, tám năm sau, bản án kết tội ông Nén và các thành viên trong gia đình vợ của ông đã giết bà Dương Thị Mỹ mới bị hủy vì không có căn cứ để kết luận họ giết người. Án tử hình đã tuyên đối với ông Nén được rút lại nhưng ông Nén vẫn phải ở tù vì giết bà Lê Thị Bông. Bảy người trong gia đình vợ của ông được trả tự do.
Bản án chung thân dành cho ông Nén đã khơi dậy lương tâm của một người tù. Khi ra tù ông ta viết thư, gửi cho nhiều nơi, kể rằng, hai người bạn của ông ta mới thực sự là những kẻ đã giết bà Lê Thị Bông. Các con của bà Bông cũng gửi đơn kêu oan cho ông Nén.
Vụ Huỳnh Văn Nén “giết người, cướp tài sản” tiếp tục bị “nâng lên, đặt xuống” cho tới tháng 10 năm 2015, Công an Bình Thuận mới “tạm tha”, cho ông Nén “tại ngoại để chữa bệnh”. Đến tháng 11 năm 2015, Công an Bình Thuận cho biết đã bắt được hung thủ giết bà Bông để cướp tài sản, chính thức thừa nhận ông Nén bị oan và đầu tháng 12 năm 2015, hệ thống tư pháp ở Bình Thuận tổ chức xin lỗi ông Nén.
Trước ông Nén, số tiền bồi thường cho ông Nguyễn Thanh Chấn (7,2 tỉ đồng) đã được xem là chưa từng có.
Năm 2003, ông Nguyễn Thanh Chấn, ngụ tại Bắc Giang bị cáo buộc “giết người”, “cướp tài sản”. Dù ông liên tục kêu oan và có nhiều nhân chứng, bằng chứng cho thấy ông vô tội, chưa kể ông Chấn liên tục tố giác đã bị tra tấn, ép nhận tội nhưng cuối cùng, ông vẫn bị phạt tù chung thân. Mãi tới năm 2013, vì gia đình hung thủ có mâu thuẫn, thân nhân ông Chấn mới tìm ra thủ phạm và thủ phạm đã đầu thú. Ông Chấn được trả tự do hồi cuối năm 2013 sau mười năm bị giam giữ. (G.Đ)