Theo báo Nikkei Á Châu và các báo khác
Cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã bị bắt giữ vào thứ Ba theo lệnh bắt giữ của Tòa án Hình sự Quốc tế, cáo buộc ông phạm tội ác chống lại loài người liên quan đến “cuộc chiến chống ma túy” tàn bạo mà ông đã chỉ đạo khi còn tại nhiệm, Văn phòng Truyền thông Tổng thống Philippines cho biết.
Văn phòng này cho biết các thành viên của Cảnh sát quốc gia Philippines đã gặp cựu tổng thống khi ông đến thủ đô Manila trên chuyến bay từ Hồng Kông.
Duterte đã tiến hành một “cuộc chiến chống ma túy” rộng khắp sau khi nhậm chức vào năm 2016. Các tổ chức nhân quyền độc lập đã cáo buộc ông giám sát một cuộc thập tự chinh giết người ngoài vòng pháp luật, nhiều vụ trong số đó được cho là do cái gọi là “biệt đội tử thần” thực hiện.
Theo Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, người ta cho rằng có hơn 12.000 người đã thiệt mạng.
Các viên chức ở Manila cho biết họ đã nhận được một bản sao lệnh bắt giữ của ICC thông qua cảnh sát Quốc Tế Interpol vào sáng thứ Ba. Hàng chục sĩ quan đã tràn vào Sân bay quốc tế Ninoy Aquino để bắt giữ Duterte khi ông và các trợ lý của mình đến vào khoảng 9:20 sáng, văn phòng tổng thống cho biết.
“Cựu Tổng thống và đoàn tùy tùng của ông đều khỏe mạnh và đã được các bác sĩ của chính phủ kiểm tra”, văn phòng cho biết trong một tuyên bố đăng trên mạng xã hội bằng tiếng Philippines. “Họ đã đảm bảo rằng ông ấy đang trong tình trạng tốt”.
Chính phủ Duterte đã cố gắng ngăn chặn cuộc điều tra của ICC
ICC bắt đầu điều tra các vụ giết người liên quan đến ma túy dưới thời Duterte từ ngày 1 tháng 11 năm 2011, khi ông vẫn còn là thị trưởng thành phố Davao ở phía nam, cho đến ngày 16 tháng 3 năm 2019, như là những tội ác chống lại loài người có thể xảy ra. Duterte đã rút Philippines khỏi Quy chế Rome vào năm 2019 trong một động thái mà các nhà hoạt động nhân quyền cho rằng nhằm mục đích trốn tránh trách nhiệm.
Chính quyền Duterte đã có động thái đình chỉ cuộc điều tra của tòa án toàn cầu vào cuối năm 2021 với lập luận rằng chính quyền Philippines đã xem xét những cáo buộc tương tự , lập luận rằng ICC – tòa án cấp cao nhất – do đó không có thẩm quyền.
Các thẩm phán phúc thẩm tại ICC đã ra phán quyết vào năm 2023 rằng cuộc điều tra có thể được tiếp tục và bác bỏ các phản đối của chính quyền Duterte. Có trụ sở tại The Hague, Hà Lan, ICC có thể can thiệp khi các quốc gia không muốn hoặc không có khả năng truy tố những nghi phạm trong các tội ác quốc tế tàn bạo nhất, bao gồm diệt chủng, tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người.
Tổng thống Ferdinand Marcos Jr., người kế nhiệm Duterte vào năm 2022 và vướng vào một cuộc tranh chấp chính trị gay gắt với cựu tổng thống, đã quyết định không tái gia nhập tòa án toàn cầu. Nhưng chính quyền Marcos đã nói rằng họ sẽ hợp tác nếu ICC yêu cầu cảnh sát quốc tế bắt giữ Duterte thông qua cái gọi là Thông báo đỏ, một yêu cầu đối với các cơ quan thực thi pháp luật trên toàn thế giới để xác định vị trí và tạm thời bắt giữ một nghi phạm tội phạm.
Duterte đã bị bắt sau khi đến từ Hồng Kông và cảnh sát đã bắt giữ ông theo lệnh của ICC, nơi đang điều tra các vụ giết người hàng loạt xảy ra trong chiến dịch trấn áp ma túy bất hợp pháp của cựu tổng thống , văn phòng của Tổng thống Ferdinand Marcos cho biết trong một tuyên bố.
“Khi đến nơi, tổng chưởng lý đã gửi thông báo của ICC về lệnh bắt giữ cựu tổng thống vì tội ác chống lại loài người”, chính phủ cho biết. “Hiện ông ta đang bị chính quyền giam giữ”. Vụ bắt giữ bất ngờ đã gây ra một sự náo động tại sân bay khi các luật sư và trợ lý của Duterte lớn tiếng phản đối rằng họ, cùng với một bác sĩ và luật sư, đã bị ngăn cản không cho đến gần ông sau khi ông bị cảnh sát bắt giữ. “Đây là hành vi vi phạm quyền hiến định của ông ấy”, Thượng nghị sĩ Bong Go, một đồng minh thân cận của Duterte, nói với các phóng viên.
Người thân của các nạn nhân vụ giết người vì ma túy của Duterte phản ứng
Việc bắt giữ và sụp đổ của Duterte đã khiến gia đình các nạn nhân trong cuộc đàn áp đẫm máu chống ma túy bất hợp pháp của ông vô cùng bàng hoàng và rơi nước mắt.
“Đây là ngày công lý được mong đợi từ lâu”, Randy delos Santos, chú của một thiếu niên bị cảnh sát giết chết trong một chiến dịch chống ma túy vào tháng 8 năm 2017 tại thủ đô Manila, nói với The Associated Press.
…Ba cảnh sát đã giết cháu trai của ông, Kian delos Santos, họ đã bị kết án vào năm 2018 vì tội giết người gây chấn động, khiến Duterte phải tạm thời đình chỉ cuộc đàn áp ma túy tàn bạo của mình vào thời điểm đó.
Bản án này là một trong ít nhất ba bản án cho đến nay đối với các nhân viên thực thi pháp luật tham gia vào chiến dịch chống ma túy, phản ánh mối lo ngại của gia đình các nạn nhân bị tình nghi giết người ngoài vòng pháp luật rằng họ sẽ không được hưởng công lý ở Philippines, dẫn đến quyết định tìm kiếm sự giúp đỡ của ICC.