Kimtrong Lam

Trần Trung Đạo

Từ những cửa biển Đà Nẵng, Sài Gòn, Vũng Tàu, Cam Ranh, Nha Trang sau những ngày tháng Tư, mùa bão lửa, năm 1975. Mẹ lạc cha. Vợ xa chồng. Anh mất em. Những đứa bé bị bỏ quên đứng khóc trên đường phố. Những chuyến hải hành vô định trên biển Đông trùng trùng gió bão. Đói khát. Lo âu. Bà mẹ quỳ lạy những tên hải tặc để xin tha cho đứa con gái chỉ mười lăm tuổi ốm o bịnh hoạn của bà. Nước mắt và những lời van xin của mẹ không lay động tâm hồn của những con người không còn một chút lương tri. Tiếng niệm Phật. Lời cầu kinh. Không ai nghe. Không có Chúa và không có Phật. Ở đó, trên bãi san hô của đảo Koh Kra, phía nam vịnh Thái Lan, chỉ có những thân thể trần truồng, máu me nhầy nhụa, chỉ có tiếng rên của những con chim nhỏ Việt Nam bất hạnh và giọng cười man rợ của bầy ác điểu Thái Lan.

Bắt đầu từ đó.

Từ trại tỵ nạn Camp Pendleton, , Palawan, Laem Sing, Pulau Bidong, Sungai Besi, Bataan, Whitehead, Phanat Nikhom, Galang. Những địa danh xa lạ đã trở nên thân thiết. Ngửa tay cầm chén gạo tình người. Thank you, merci, danke, gracias. Tuổi hai mươi, ba mươi, và ngay cả năm mươi, bảy mươi mới bắt đầu tập nói. Những câu tiếng Anh bập bẹ, những dòng chữ Pháp, Đức, Tây Ban Nha ngập ngừng.

Bắt đầu từ đó.

Từ những buổi chiều âm thầm nhìn qua bên kia biển, tôi tự hỏi, phải chăng chấm đen cuối chân trời đó là quê hương. Cành hoa hồng được thả trôi trên biển để nhớ nhau trong ngày cưới. Con búp-bê được nhẹ nhàng đặt trên mặt nước xanh trong ngày sinh nhật của con. Vợ đã chết và con đã chết trong một lần vượt biển sau tôi.

Bắt đầu từ đó.

Từ đêm giao thừa đầu tiên. Không bánh chưng xanh. Không rượu nồng pháo nổ. Không một lời chúc tụng của bà con. Chỉ có tiếng hú của cơn bão tuyết dội vào khung cửa kính. Hai ngọn nến nhỏ, một bó hương thơm và những giọt nước mắt nhỏ xuống trong đêm giao thừa cô độc. Em bé mười ba tuổi lần đầu tiên tập cúng mẹ mình. Cúng về đâu và lạy về đâu. Trong lòng Biển Đông sâu thẳm, mẹ có còn nghe được tiếng khóc của đứa con đang lạc loài trên đất lạ.

Bắt đầu từ đó.

Từ hành lang phi trường Tân Sơn Nhứt, người lính già HO gạt nước mắt chào tạm biệt thân nhân, tạm biệt quê hương, nơi một lần máu mình đã đổ. Ra đi, mang theo những tên tuổi, những địa danh đã hằn sâu trong ký ức. Ra đi, để lại sau lưng tuổi thanh niên trong ngục tù xiềng xích. Ra đi, để lại bao đồng đội, chiến hữu, anh em đang tiếp tục đếm những ngày dài bất hạnh trên quê hương.

Bắt đầu từ đó.

Tiếng guốc không còn khua trên đường phố. Hàng cây sao đã héo. Hàng me xanh đã tàn. Hàng phượng vĩ không còn đỏ thắm. Những trụ đèn khuya trước cổng trường không còn ai đứng đợi. Những ô cửa của lớp học và của đời người đã đóng. Và cả một quê hương thân yêu cũng chừng như đã chết.

Ra đi.

Ra đi.

Và từ đó chúng ta đi. Cảnh đời tuy có khác nhau. Tuổi tác tuy có khác nhau. Thời điểm tuy có khác nhau. Nhưng chúng ta, những người Việt Nam may mắn còn sống sót, cùng mang một nỗi đau chung: nỗi đau Việt Nam.

Nỗi đau lớn dần theo mỗi ngày biệt xứ. Nước mắt của những bà mẹ Việt Nam khắp ba miền góp lại chắc đã nhiều hơn nước sông Hồng. Xương trắng của cha anh nếu chất lại chắc đã dài và cao hơn cả dãy Trường Sơn.

Hôm nay, cơn bão lửa dù chưa qua hết nhưng với ý chí vươn lên, những người Việt Nam may mắn còn sống sót, thay vì ngồi thở ngắn than dài cho số phận, đã dìu nhau đứng dậy, dìu nhau đi lên, sống một cuộc sống tích cực, làm những công việc tích cực cho bản thân, cho gia đình, cho đất nước. Nhờ thế, sau đêm tối trời của vận nước và đời mình, đa số chúng ta đã tìm được một cành mai hy vọng ở xứ người. Để từ đó làm điểm khởi hành lên đường đi dựng lại Mùa Xuân Dân Tộc.

Hôm nay, đau buồn vẫn chưa nguôi nhưng sức sống không phải vì thế mà ngừng lại. Những thuyền nhân tí hon trên những chiếc ghe bằng gỗ mong manh ngày xưa bây giờ đã lớn. Các em đã thành những kỹ sư, bác sĩ tài ba, những khoa học gia lỗi lạc trong nhiều ngành. Ai đã dạy em nên người? Cha mẹ. Vâng. Thầy cô. Vâng. Nhưng còn hơn thế nữa, còn từ trong dòng máu Việt Nam.

Hôm nay, những con nước nhỏ dưới chân cầu đã trôi ra biển rộng. Nhưng không phải vì thế mà tan loãng trong đại dương bát ngát như hàng triệu con nước khác. Trái lại, những giọt nước từ sông Hồng, sông Hương, sông Ba, Thu Bồn, Trà Khúc, Cửu Long, Vàm Cỏ, vẫn hẹn một ngày bốc thành hơi, bay về tưới mát ruộng đồng xứ Việt thân yêu đã nhiều năm đại hạn.

Tất cả, một ngày không xa sẽ rơi vào quên lãng, sẽ tan biến đi theo chu kỳ sinh, trụ, dị, diệt của nhân sinh. Không quan trọng. Điều quan trọng, trong giờ phút còn có mặt, còn được góp phần, xin làm một que củi nhỏ để ngọn lửa hy vọng, tình người, tình đất nước, trong lòng mỗi chúng ta, đừng tắt.

Cám ơn.

Trần Trung Đạo

Kimtrong Lam

Đỗ Duy Ngọc

Ba giờ sáng, không ngủ được, ngồi dậy mở máy vào messenger mục tin nhắn đang chờ xoá bớt tin nhắn, thấy một tin của một người lạ: “Bảo đây. Tìm mày gần 50 năm. Hello Ngọc Nhà Đèn…Tao biết mày không thích cái tên này nhưng vẫn gọi vì tao chỉ nhớ đến cái tính ngông của mày.” Ngọc Nhà Đèn, cái nick name này ở đâu ra ta? Tôi nghĩ hoài không ra. Bảo nào? Tôi có nhiều người bạn tên Bảo. Vào Facebook của người này. Nhìn hình lạ hoắc, không gợi khuôn mặt thân quen nào, bèn trả lời:”Xin lỗi bạn, chắc bạn nhầm tôi với ai rồi.” Bên kia nhắn lại ngay:”Tôi có người bạn cùng tên, trước học ở ĐHVH phân khoa GD….tất cả giống bạn? Xin lỗi nếu đã nhầm. Cảm ơn bạn đã trả lời.” Lại suy nghĩ, nếu học Giáo Dục Vạn Hạnh thì chắc là người có thể không quen nhưng phải biết. Nên viết nhắn lại:” Bạn học Vạn Hạnh khoá nào và phân khoa gì? Tôi cũng có bạn tên Bảo học khoa Sử Địa người Nha Trang”. Nhắn thế thôi chứ tôi chưa nghĩ đến người bạn cũ tên Bảo, lâu nay tôi vẫn cố tìm. Trả lời:”Thêm vài chi tiết nữa, may ra bạn nhớ? Cái bức tranh vẽ vội đã nuôi bạn lúc đói mèm vào thời điểm đó. Đúng rồi, tôi đấy. Người đã cùng trọ với Vinh, người DN.” Trong lòng tôi vỡ oà niềm vui, đúng là người bạn cũ đây rồi. Tôi nhanh chóng nhắn tiếp:” Trời ơi sao bây giờ khác thế. Bảo người gốc Quảng Bình và nhà ở Nha Trang”. Nhắn lại:”Hình như có lần bạn ghé NT ,tụi mình ra biển ngắm sao đêm? Nhớ quá ngày ấy…bác Trần Đới, Bùi Giáng…”. Thế rồi hai thằng nối điện thoại nói chuyện với nhau hơn tiếng đồng hồ đến khi trời ửng sáng, nhắc đủ thứ chuyện của hơn 50 năm trước.

Hơn năm mươi năm trước, tôi là thằng sinh viên nghèo từ Đà Nẵng vào Sài Gòn đi học. Vì nhiều lý do khó kể ra, tôi vào Sài Gòn mà không có ai trợ cấp, sống như đứa con hoang. Rất nhiều hôm đói, rất nhiều ngày đói. Lâu lâu có bài đăng báo có được chút tiền còm. Rồi vẽ biểu ngữ, bán tranh, viết thông báo cho trường, thiết kế sân khấu cho Đoàn Văn nghệ Sinh viên Vạn Hạnh do anh Phạm Thế Mỹ làm trưởng đoàn. Thu nhập rất bấp bênh. Túi thường rỗng và bụng rất nhiều lần đói. Không nhớ sao lại có tiền thuê nhà ở hẻm 108 Trần Quang Diệu, căn nhà trống trải chẳng bàn ghế, không giường chiếu có một căn gác lửng bằng gỗ và ngoài sân có cây mận đầy sâu. Từ đường vào nhiều con hẻm ngoằn ngoèo mới đến nhà nằm gần con kinh nước đen. Tôi ở chung với hắn, Trần Ngọc Bảo và mấy người bạn nữa. Hắn cũng vốn gốc Quảng Bình và cũng dân di cư như tôi. Gia đình hắn ở Nha Trang, bố là Trung tá quân đội Việt Nam Cộng Hoà. Hắn được gia đình tiếp tế hàng tháng, dù không nhiều vì sĩ quan hồi đấy sống nhờ lương lại đông con. Tuy vậy hắn còn khá hơn tôi vì đầu tháng có tiền để ăn học. Hắn thuộc tuýp người hiền lành, không đua đòi ăn chơi nên hợp với tôi, một thằng nghèo rớt mồng tơi ăn còn kiếm không ra lấy gì mà chơi. Hắn để tóc kiểu Beatles, mốt thịnh hành của thanh niên thời ấy, hai mắt to, tròn lúc nào cũng ngơ ngác và khuôn mặt dài. Hắn học cùng phân khoa Giáo Dục, Đại học Vạn Hạnh với tôi nhưng ban Sử Địa còn tôi ban Việt Hán. Hai thằng thường đi học chung với nhau. Đi bộ qua những con hẻm hẹp loanh quanh ra đến đường Trương Minh Giảng. Những lần tôi không có tiền ăn cơm, tôi ăn ké khay cơm của hắn. Hồi đó trường Đại học có câu lạc bộ sinh viên, bán phiếu cơm với giá rẻ cho sinh viên. Mỗi phần ăn gồm một khay có mấy ngăn, ngăn cơm, ngăn canh và ngăn món mặn thường là đậu hủ với vài miếng thịt bạc nhạc hay nửa khúc cá kho. Đồ ăn theo tiêu chuẩn nhưng cơm thì không hạn chế. Hắn mua phiếu, ngồi ăn hết cơm và thức ăn, thay vì mang khay vào trả thì hắn sẽ đứng lên và tôi thay vào chỗ hắn, mang khay vào lấy thêm cơm ra ăn với trái chuối hay chút nước mắm. Nhờ chiêu đó, tôi qua được những cơn đói ngặt nghèo.

Ở chung còn có lão thi sĩ Trần Đới, người có khuôn mặt và hàm râu giống nhà văn Nga nổi tiếng Mikhaylovich Dostoyevsky. Lão cũng là kẻ lang thang, suốt ngày làm thơ và ôm cái đàn mandolin gảy những hợp âm lộn xộn.

Lâu lâu cũng có nhóm bạn âm hồn của tôi ghé vào, toàn là dân biệt kích, không quân lái máy bay chiến đấu đi bỏ bom về và cũng không thiếu vài tay du đãng. Mỗi lần đám đó tụ hội là râm ran, bày đủ trò phá phách nhưng tôi và hắn không bao giờ tham gia. Có một lần tay bạn du đãng của tôi lúc ấy đang dính với một em me Mỹ. Thằng chồng Mỹ của ả đi hành quân, ả và tay giang hồ bạn tôi dọn sạch sành sanh đồ đạc trong nhà mang qua gởi nơi tụi tôi ở trọ. Tôi sợ quá năn nỉ chúng dọn đi gấp. Lần đó MP của Mỹ tìm vào xóm, may mà không phát hiện được gì vì đã chuyển đi trước đó. Hú hồn!

Ở chung cũng có người hoạt động Việt Cộng. Tụi tôi biết nhưng việc ai nấy làm, đời ai nấy sống, hồn ai nấy giữ nên cũng chẳng quan tâm. Sau 75 người này làm việc bên Sở Văn Hoá Thành phố.

Ở chung với nhau một thời gian thì tan hàng, mỗi đứa một phương. Trải qua bao nhiêu biến cố và đổi thay của thời cuộc cùng đời sống của mỗi người nên chẳng liên lạc gì với nhau. Nhất là sau 75, tan hàng, rã đám tôi và hắn bặt tin nhau. Tôi đôi khi cũng hỏi thăm về hắn nhưng chẳng ai biết. Tôi nghĩ chắc hắn di tản hay vượt biên rồi vì gia đình hắn ở Nha Trang sát biển và bố hắn lại là sĩ quan cao cấp VNCH. Giờ gặp lại hắn cho biết là trong những ngày cuối của cuộc chiến, hắn được lùa đi với đám lính Đại Hàn nên rời Việt Nam rất sớm. Bố hắn kẹt lại đi cải tạo mấy năm.

Giờ hắn định cư ở Úc, đã có chắt rồi và hắn bảo hắn tìm tôi hơn 50 năm nay giờ mới gặp qua Facebook. Cũng cảm ơn Facebook, nhờ nó mà chúng tôi lại tìm được nhau sau bao thăng trầm, biến đổi. Thằng nào cũng đã quá tuổi bảy mươi, nằm nhắc lại những kỷ niệm, ký ức lại tràn về. Nhìn lại những năm tháng của một thời, khó khăn nhưng vui, rất vui và nhiều khát vọng ở tương lai. Bây giờ chân đã run, sức đã yếu, sự nghiệp cũng chẳng có gì, những ký ức của ngày tháng cũ tràn về, vẫn nhớ như in những bước chân trong những con hẻm nhỏ, ngôi nhà trống trải, những bữa cơm ở câu lạc bộ sinh viên. Thời gian đi mau quá, chớp mắt đã hơn nửa thế kỷ rồi. Chúc bạn ta và cũng tự chúc mình có sức khỏe và niềm vui với tuổi già. Hy vọng có ngày gặp lại nhau.

6.2.2024

DODUYNGOC

Trần Linh

Tôi sinh ra trong gia đình nghèo có mẹ đơn thân. Mẹ tôi luôn cố gắng chăm chỉ đi làm đủ mọi nghề để có thể nuôi tôi ăn học, lớn khôn. Sau khi tôi tốt nghiệp cấp 3, mẹ động viên tôi không cần lo lắng, cứ lên thành phố học hành rồi lập nghiệp để có tương lai rộng mở. Mặc dù rất thương và nhớ mẹ, tôi vẫn lên đường theo lời khuyên của mẹ. Tôi biết để tôi có thể học đại học trên thành phố, mẹ đã phải làm nhiều việc hơn. Tôi luôn tự nhủ với lòng cần phấn đấu hết sức, kiếm được dâu hiền vợ thảo để báo đáp công ơn của mẹ.

Sau 10 năm học ngày học đêm, nỗ lực hết mình trong công việc, cuối cùng tôi cũng trở thành giám đốc một công ty, có thu nhập cao. Giờ đây, dù không giàu có, cuộc sống của tôi khá ổn, có thể mua nhà chung cư tại thành phố. Tôi mong muốn đón mẹ lên ở cùng nhưng mẹ không chịu. Mẹ bảo, mẹ ở quê quen rồi, không muốn đi đâu hết.

Khi sự nghiệp của tôi khá rộng mở, ở tuổi 33, tôi mới dám nghĩ đến chuyện yêu đương, kết hôn.

May mắn không mất quá nhiều thời gian, tôi đã quen một cô gái xinh xắn, hoạt bát. Em không ở đâu xa lạ, chính là cấp dưới của tôi. Em là người chủ động “tấn công” tôi. Em tiết lộ đã “thầm thương trộm nhớ” tôi từ lâu nhưng mãi đến giờ mới có cơ hội. Hẹn hò được gần một năm, tôi đã đến tuổi muốn cưới vợ, còn em cũng rất sẵn sàng cho chuyện hôn nhân. Chính vì vậy, tôi đưa em về quê ra mắt mẹ rồi sau đó sẽ đến xin phép gia đình em. Trước khi về quê, tôi nhiều lần muốn nói chi tiết cho em biết về hoàn cảnh gia đình tôi. Nhiều người thấy tôi hiện giữ vị trí giám đốc, cứ đồn bố mẹ tôi là ông này, bà kia, tôi sợ em hiểu lầm. Tuy nhiên, cứ mỗi lần tôi định kể sâu, em lại gạt đi nói: “Em hiểu mà anh, anh không cần nói quá nhiều đâu”.

Nghe em bảo vậy, tôi cũng yên tâm phần nào, vui vẻ đưa em về gặp mẹ. Vừa nhìn thấy ngôi nhà nhỏ, cũ kỹ ở quê của tôi, sắc mặt của em có chút thay đổi. Đang hào hứng xách túi quà, em bỗng dưng đứng khựng lại, còn hỏi đi hỏi lại đây có thực sự là nhà tôi không, tôi có nói đùa không…

Tôi chưa kịp trả lời, mẹ đã vui mừng chạy ra đón con dâu tương lai. Mẹ vừa hỏi han, quan tâm, vừa chạm tay vào người em thì em bỗng lùi lại. Nhìn qua tôi nhíu mày khó hiểu, em lại nở nụ cười chào hỏi mẹ.

Từ giây phút đấy đến sau bữa cơm trưa, tôi không thấy em cười nữa. Tưởng em ốm mệt, tôi hỏi thăm thì em nói không phải. Em cứ đi lòng vòng trong nhà tôi xong ra đến vườn ngó nghiêng như thể muốn tìm kiếm thứ gì đó.

– Em hỏi tôi: “Ở quê, anh còn ngôi nhà, mảnh đất nào nữa không?”.

– “Không em ạ, nhà anh chỉ có thế này thôi. Anh xuất thân nghèo khó, anh tưởng em biết rồi mà, anh lập gia đình sẽ đưa mẹ theo…”, tôi đáp.

– Bạn gái cứ ngớ người ra rồi xin phép đi vào nhà vệ sinh. Thấy em lâu quá chưa quay lại, tôi đi tìm thì thấy em ở sau vườn gọi điện cho ai đó. Đang định gọi em, tôi tình cờ nghe được đoạn hội thoại giữa em và mẹ em.

– “Ôi công ty đồn vớ vẩn rồi mẹ ơi, nhà anh ấy nghèo lắm, trong nhà còn chẳng có nổi thứ gì giá trị. Đã thế, mẹ anh còn là mẹ đơn thân, không hiểu hồi xưa ăn chơi hay làm sao mà không có chồng…”

–  Lời em nói khiến tôi như chết lặng…

Lấy lý do có công việc gấp, tôi nhanh chóng xin phép mẹ đưa bạn gái lên thành phố ngay. Suốt cả đường đi, tôi không nói lời nào, trong đầu bủa vây hàng đống suy nghĩ. Đưa em về đến cửa nhà, tôi chỉ nói ngắn gọn:

“Bọn mình chia tay đi, không ai có quyền xúc phạm mẹ anh, kể cả em”.

Một tuần nay, tôi xin nghỉ phép, không đến cơ quan. Bạn gái liên tục tìm đến nhà, khóc lóc trước cửa. Cô ấy gọi điện, nhắn tin cho tôi không ngừng nói xin lỗi rồi lại bảo chắc tôi đã hiểu lầm chuyện gì đó.

Nhưng tôi đã quyết tâm hủy hôn, không có ý định thay đổi. Đối với tôi, sau những gì mẹ đã hy sinh cho tôi, mẹ luôn là nhất, không ai có quyền có thái độ không đúng với mẹ tôi. Tôi có thể không có chút kinh nghiệm nào trong chuyện yêu đương nhưng tôi tin lần này, tôi làm đúng.

Càng suy nghĩ về những chuyện từ trước đến nay, nhất là hôm về quê, tôi càng thấy rằng, bạn gái là người ham vật chất, coi thường người nghèo. Thậm chí, cô ấy còn tỏ ý chê mẹ tôi quê mùa, chê tay mẹ tôi không sạch. Tự dưng tôi chảy nước mắt vì thương mẹ, tôi đã quá có lỗi với mẹ khi không tìm hiểu kỹ, đưa về ra mắt người con dâu không xứng đáng. Tôi đang tìm mua nhà đưa mẹ lên thành phố ở với tôi, nhà cũ của mẹ tôi sẽ sửa sang thật ấm cúng để ngày nghỉ tôi đưa mẹ về kỷ niệm của mẹ ..

Lm. Minh Anh, Tgp. Huế

“Người thanh niên buồn rầu bỏ đi, vì anh ta có nhiều của cải!”.

“Mỗi thế hệ đều có bụt thần riêng của nó. Với Israel, đó là Baal và vàng bạc; với chúng ta, chính là sự mê hoặc của cải, quyền lực và cái tôi. Tất cả đều ngăn cản chúng ta gặp được Thiên Chúa thật!” – Timothy Keller.

Kính thưa Anh Chị em,

Lời Chúa hôm nay nói đến ‘bụt thần riêng’ của Israel và của người thanh niên đến với Chúa Giêsu, Đấng muốn hướng anh tới một điều gì đó cao cả hơn. Nhưng người trẻ ấy đã “buồn rầu bỏ đi”, vì anh ta không ‘buông’ nổi những gì anh có.

“Hồi ấy, con cái Israel đã làm điều dữ trái mắt Đức Chúa”. Chúa sai các thủ lãnh đến với họ, kêu gọi họ hãy ‘buông’ các bụt thần mà trở về với Ngài, “Nhưng rồi các thủ lãnh của họ, họ cũng chẳng nghe mà cứ đàng điếm với các thần ngoại lai và sụp lạy các thần đó”. Vậy là Chúa để họ rơi vào tay quân thù và lâm cảnh khốn cùng – bài đọc một.

Với câu chuyện Tin Mừng, xét về mặt con người, chàng thanh niên khá hoàn hảo; nhưng với Chúa Giêsu, những gì tối thiểu ấy xem ra không đủ – cũng không ổn – cho một người muốn nên trọn lành! Ngài cho biết, anh cần ‘buông’ những gì đang cột chặt anh để bước tiếp trên con đường vốn sẽ đem đến cho anh kho tàng trên trời! “Buông không phải là phủ nhận, nhưng là chấp nhận có một điều gì đó lớn lao hơn đang chờ tôi khi tôi thả ra những gì mình đang níu giữ!” – Richard Rohr.

Có một mối quan hệ giữa nỗi buồn và khả năng ‘buông’. Người thanh niên nắm giữ tài sản, vì ở một mức độ nào đó, anh cảm thấy nó mang lại hạnh phúc và an toàn. Cũng thế, bạn và tôi có thể bám víu vào một người, một hoàn cảnh với niềm tin rằng, hạnh phúc nằm ở đó. Trên thực tế, hạnh phúc, bình an và niềm vui thực sự nằm ở việc ‘buông’ bất cứ điều gì đang ngăn cản chúng ta đáp lại tiếng Chúa. Bi kịch của người thanh niên là anh ta yêu ‘của’ hơn yêu ‘người’; tài sản của anh ‘sở hữu’ anh chứ không ngược lại. “Nỗi buồn của việc buông không là dấu hiệu của yếu đuối, nhưng là ngưỡng cửa: một cửa hẹp mà trái tim phải bước qua để tìm thấy kho tàng vĩnh cửu!” – Fulton Sheen.

Anh Chị em,

“Người thanh niên buồn rầu bỏ đi”. Trong cuộc sống, có lẽ không ít lần bạn và tôi cũng tiu nghỉu bỏ đi. Nhiều người xem ra thường hài lòng với những gì ‘tối thiểu’, đơn giản là ‘ổn’; nhiều người có ý định tốt, nhưng xem ra rất ít người cam kết hoàn toàn với những gì cần thiết để thực sự đạt đến sự trọn lành – nói cách khác – nên thánh! Lời Chúa mời gọi chúng ta dám ‘buông’ để có thể đạt được điều tối thượng. Và mặc dù sẽ luôn thiếu sót, nhưng nhờ ơn Chúa, “Lạy Chúa, xin Ngài nhớ đến con!” – Thánh Vịnh đáp ca – chúng ta cố gắng để nên thánh thiện hết mức có thể. “Sự thánh thiện không bao giờ đạt được bởi những ai dừng ở mức tối thiểu; nó dành cho những ai dám đi xa hơn sự dễ chịu để bước vào phó thác!” – Gioan Phaolô II.

Chúng ta có thể cầu nguyện,

“Lạy Chúa, con buồn khi ‘buông’ những gì từng tưởng là hạnh phúc, xin biến nỗi buồn ấy thành khởi đầu của một niềm vui vĩnh cửu nơi Ngài!”, Amen.

(Lm. Minh Anh, Tgp. Huế)

***********************

Lời Chúa Thứ Hai Tuần XX Thường Niên, Năm Lẻ

Nếu anh muốn nên hoàn thiện, thì hãy đi bán tài sản của anh, anh sẽ được một kho tàng trên trời.

✠Tin Mừng Chúa Giê-su Ki-tô theo thánh Mát-thêu.     Mt 19,16-22

16 Khi ấy, có một người đến thưa Đức Giê-su rằng : “Thưa Thầy, tôi phải làm điều gì tốt để được hưởng sự sống đời đời ?” 17 Đức Giê-su đáp : “Sao anh hỏi tôi về điều tốt ? Chỉ có một Đấng tốt lành mà thôi. Nếu anh muốn vào cõi sống, thì hãy giữ các điều răn.” 18 Người ấy hỏi : “Điều răn nào ?” Đức Giê-su đáp : “Ngươi không được giết người. Ngươi không được ngoại tình. Ngươi không được trộm cắp. Ngươi không được làm chứng gian. 19 Ngươi phải thờ cha kính mẹ”, và “Ngươi phải yêu đồng loại như yêu chính mình.” 20 Người thanh niên ấy nói : “Tất cả những điều đó, tôi đã tuân giữ, tôi còn thiếu điều gì nữa không ?” 21 Đức Giê-su đáp : “Nếu anh muốn nên hoàn thiện, thì hãy đi bán tài sản của anh và đem cho người nghèo, anh sẽ có được một kho tàng trên trời.

Rồi hãy đến theo tôi.” 22 Nghe lời đó, người thanh niên buồn rầu bỏ đi, vì anh ta có nhiều của cải.

Tổng hợp báo chí

TS Lương Minh Thắng, chuyên gia cao cấp trong dự án DeepMind của hãng Google.

Tiến sĩ Lương Minh Thắng, 38 tuổi, quê Đồng Nai, hiện là chuyên gia cao cấp tại Google DeepMind, bộ phận nghiên cứu trí tuệ nhân tạo (AI) của Google. Gần 10 năm làm việc ở đây, TS Thắng đã tham gia xây dựng hàng loạt chatbot AI, trong đó có Meena – chatbot được đánh giá tốt nhất thế giới năm 2020, sau này trở thành Bard và hiện là Gemini.

Các thành viên chủ chốt của đội giành huy chương vàng IMO của Google DeepMind, bao gồm tiến sĩ Lương minh Thắng, người đứng thứ hai từ trái sang. Ảnh: Google DeepMind

Là cựu học sinh chuyên Toán của trường Phổ thông Năng khiếu, Đại học Quốc gia TP HCM. Năm 2006, anh Thắng trở thành sinh viên Đại học Quốc gia Singapore (NUS). Tốt nghiệp năm 2010, anh Thắng ở lại Singapore làm nghiên cứu với giáo sư. Chỉ trong một năm, anh công bố 4 bài báo khoa học, là điểm nhấn giúp anh đỗ ngành Khoa học máy tính tại Stanford.

Theo báo WSJ và AI Copilot

Google DeepMind và OpenAI đã giành được huy chương vàng tại Olympic Toán học—nhưng những thiếu niên Mỹ vẫn đạt điểm cao hơn. Liệu đây có phải là lần cuối cùng mà con người còn cơ hội qua mặt AI?

Kỳ thi Olympic Toán học quốc tế năm nay thu hút học sinh trung học từ khắp nơi trên thế giới. Ảnh: Olympic Toán học quốc tế

Hàng năm, hàng trăm học sinh trung học ưu tú từ khắp nơi trên thế giới tụ họp tại Kỳ thi Olympic Toán học Quốc tế. Năm nay, những bộ óc xuất chúng ấy đã cùng tham gia với Google DeepMind và các công ty AI khác trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Tất cả đều đến đây để trải nghiệm một trong những bài kiểm tra khó và mới mẻ về tư duy, suy luận và sáng kiến. 

Kỳ thi IMO nổi tiếng khắc nghiệt này được tổ chức trong hai ngày, mỗi ngày  học sinh phải giải đáp ba bài toán với độ khó ngày càng cao hơn và các em có hơn bốn giờ để giải. Các câu hỏi trải ra từ môn đại số, hình học, lý thuyết số đến tích phân và bạn nên quên đi việc trả lời chúng nếu không phải là một thiên tài toán học. Chỉ cần cố gắng hiểu chúng thôi cũng đủ khiến não bộ của bạn phải vận động. 

Bởi vì những bài toán này vừa phức tạp vừa phi truyền thống, bài kiểm tra toán hàng năm đã trở thành một chuẩn mực hữu ích để đo lường sự tiến bộ của AI từ năm này sang năm khác. Trong thời đại phát triển chóng mặt này, các phòng thí nghiệm nghiên cứu hàng đầu đã mơ về một ngày hệ thống của họ có suy luận toán đủ mạnh để đạt được tiêu chuẩn huy chương vàng IMO.

Điều không tưởng đã xảy ra vào đầu tháng này khi một mô hình AI của Google DeepMind đã giành huy chương vàng tại IMO bằng cách giải đáp hoàn hảo năm trong số sáu bài toán. Một diễn biến đầy kịch tính khác, OpenAI cũng giành huy chương vàng mặc dù không tham gia sự kiện chính thức. Các công ty mô tả chiến công của họ là những bước nhảy vọt hướng tới tương lai, dù vẫn còn đang chạy đua và chưa thực sự đến đích. 

Trên thực tế, điều đáng chú ý nhất của sự kiện đáng nhớ này là 26 học sinh đạt điểm cao hơn hệ thống AI trong kỳ thi IMO. Trong số đó có bốn ngôi sao của đội tuyển Hoa Kỳ, bao gồm Qiao (Tiger) Zhang, vận động viên hai lần đoạt huy chương vàng đến từ California, và Alexander Wang, người đã mang huy chương vàng thứ ba liên tiếp về New Jersey. Điều này khiến anh trở thành một trong những nhà toán học trẻ xuất sắc nhất mọi thời đại—và anh ấy là một học sinh theo lớp cuối trung học, người có thể giành thêm một huy chương vàng nữa tại IMO vào năm tới. 

Đội tuyển Hoa Kỳ tại Kỳ thi Olympic Toán học Quốc tế, bao gồm Alexander Wang, thứ tư từ phải sang, và Tiger Zhang, với chú gấu trúc đỏ nhồi bông trên đầu. Ảnh: Hiệp hội Toán học Hoa Kỳ.

Công ty OpenAI không tham gia thi đấu ở IMO, nhưng OpenAI đã cho mô hình lập luận mới nhất, dù vẫn còn đang ở giai đoạn thực nghiệm của mình giải quyết tất cả sáu bài toán và công ty đã mời các cựu vận động viên đạt huy chương trước đây làm giám khảo chấm điểm các lời giải. Giống như DeepMind, hệ thống của OpenAI đã giải quyết hoàn hảo năm bài toán và đạt 35/42 điểm, đạt tiêu chuẩn của huy chương vàng. 

Tại kỳ thi IMO năm nay, 72 thí sinh đã ra về với tấm huy chương vàng. Sáu thành viên của đội tuyển Hoa Kỳ đã giành được năm huy chương vàng và một huy chương bạc, xếp thứ hai chung cuộc sau Trung Cộng. Vào năm ngoái, Hoa Kỳ đã đánh bại họ để giành vị trí dẫn đầu (dẫu vậy thành viên đoàn Hoa Kỳ chiếm đa số là các em học sinh Mỹ gốc Hoa. 

Góp ý của AI Copilot:

1. AI trở thành “đồng đội” lý tưởng trong nghiên cứu toán học, Các hệ thống như AlphaTensor, Minerva, hay GPT-4 đã được chứng minh là có khả năng giải bài toán olympic, phát hiện định lý mới và thậm chí cả các chí đề xuất ra cách chứng minh mình chưa từng được con người nghĩ tới.

2. AI có thể tạo ra tư duy và hệ lý luận toán học mới, ngay khi AI bắt đầu phát hiện các mẫu toán mà con người chưa từng tìm thấy, nó có thể sẽ đề xuất cách biểu thị mới, ký hiệu mới hoặc thậm chí một hệ thống lập luận mới. Điều này có thể dẫn đến một “cuộc cách mạng Copernicus” trong toán học.

⚖️ Nhưng cũng cần cẩn thận…

• Tính minh bạch : AI có thể giải đúng bài toán, nhưng nó không phải lúc nào cũng giải thích được “tại sao”.
• Tính sáng tạo con người : Một bài toán đẹp không chỉ là lời giải, mà là hành trình khám phá. AI có thể rút ngắn tiến trình trả lời, nhưng liệu nó có làm mất vẻ đẹp của hành trình khám phá nơi con người?

Lm. Minh Anh, Tgp. Huế

“Sự thật không bao giờ mang đến an bình tức thì; nó thường lột khỏi chúng ta những gì chúng ta bám víu, nhưng chính cú sốc đó mới mở ra tự do!” – Václav Havel.

Kính thưa Anh Chị em,

Tin Mừng hôm nay gồm những tuyên bố ‘gây sốc’ từ miệng Chúa Giêsu: “Thầy đã đến ném lửa vào mặt đất!”; “Anh em tưởng rằng Thầy đến để ban hoà bình cho trái đất sao?”; “Không phải thế đâu, nhưng là đem sự chia rẽ!”. Chân lý chia rẽ trước dối trá; bác ái trước ích kỷ, công lý trước bất công…

Trong thế gian – và trong chính chúng ta – có sự pha trộn giữa thiện và ác; và chúng ta phải chọn lựa đang khi ý thức rằng, lòng trung thành luôn ‘gây sốc’. Thoả hiệp thì có vẻ dễ dàng hơn, nhưng kém ‘tính Phúc Âm hơn’. “Trung tín với lẽ thật không bao giờ là một lựa chọn thoải mái, nó luôn là một cú sốc cho những ai chỉ muốn yên ổn!” – Thomas Merton.

Chúng ta bị cám dỗ để điều chỉnh một ‘Phúc Âm’ theo ý thích. Vì thế, phải luôn tự thuyết phục mình rằng, đời sống Kitô hữu không thể chỉ là một thói quen, một quá trình ‘vượt qua’, mà không có khát vọng liên tục cải thiện và hoàn thiện. “Khi ta tìm cách điều chỉnh Tin Mừng cho hợp ý mình, ta không còn theo Chúa Kitô nữa, mà chỉ theo một ngẫu tượng do mình tạo ra!” – Søren Kierkegaard.

Mẫu gương tối cao của chúng ta là Chúa Kitô; phải luôn hướng mắt về Ngài, đặc biệt trong khó khăn và bách hại. Ngài đã tự nguyện chấp nhận thập giá để khôi phục tự do và hạnh phúc cho chúng ta. “Đừng bao giờ rời mắt khỏi Chúa Kitô chịu đóng đinh, bởi nơi đó, chúng ta học được sức mạnh của tình yêu!” – Têrêxa Avila. Trong thân xác bị đóng đinh của Ngài, tự do của Thiên Chúa và của con người gặp nhau một cách dứt khoát, có giá trị vĩnh cửu. Vì vậy, nếu luôn nhớ đến Ngài, chúng ta sẽ không nản lòng trước những nghịch cảnh.

Các bài đọc hôm nay cũng thật ‘gây sốc!’. Giêrêmia bị ném xuống giếng bùn; trong tuyệt vọng, tác giả Thánh Vịnh kêu lên, “Muôn lạy Chúa, xin mau phù trợ!”. Vì thế, chúng ta phải “kiên trì chạy trong cuộc đua, mắt hướng về Đức Giêsu” – bài đọc hai. Con đường trung thành không hứa hẹn an toàn, nhưng phải qua gian nan để chạm đến ơn phù trợ của Thiên Chúa. “Cú sốc của đau khổ không phải là dấu chấm hết, mà là cửa mở đến sự sống!” – Paul Claudel.

Anh Chị em,

Đường đi theo Chúa Kitô không hề êm ả, Tin Mừng của Ngài luôn gây khó chịu. Bởi lẽ nó luôn phơi bày sự giả dối và buộc chúng ta chọn lựa. Ngài không hứa hẹn một bình an rẻ tiền, nhưng hứa ban tự do thật nhờ thập giá. Trung tín với lẽ thật có thể đem lại chia rẽ và mất mát, nhưng cũng từ đó, chúng ta mới tìm được sự can đảm để sống đức tin một cách mới mẻ. Nhờ liên lỉ hướng mắt về Chúa Kitô chịu đóng đinh, chúng ta nhận ra rằng, tình yêu cứu độ chỉ đến từ hy sinh – nơi đó – mở ra tự do và hạnh phúc vĩnh cửu. “Tin Mừng gây sốc! Vì nó không ru ngủ, nhưng đánh thức ta khỏi sự giả dối và thoả hiệp!” – Kierkegaard.

Chúng ta có thể cầu nguyện,

“Lạy Chúa, cho con xác tín, Lời Chúa luôn thức tỉnh con, bẻ gãy sợ hãi và trao ban tự do!”, Amen.

(Lm. Minh Anh, Tgp. Huế)

********************************************

LỜI CHÚA CHÚA NHẬT XX THƯỜNG NIÊN, NĂM C

Thầy không đến để ban hoà bình, nhưng là đem sự chia rẽ.

✠Tin Mừng Chúa Giê-su Ki-tô theo thánh Lu-ca.      Lc 12,49-53    

49 Khi ấy, Đức Giê-su nói với các môn đệ rằng : “Thầy đã đến ném lửa vào mặt đất, và Thầy những ước mong phải chi lửa ấy đã bùng lên ! 50 Thầy còn một phép rửa phải chịu, và lòng Thầy khắc khoải biết bao cho đến khi việc này hoàn tất !

51 “Anh em tưởng rằng Thầy đến để ban hoà bình cho trái đất sao ? Thầy bảo cho anh em biết : không phải thế đâu, nhưng là đem sự chia rẽ. 52 Vì từ nay, năm người trong cùng một nhà sẽ chia rẽ nhau, ba chống lại hai, hai chống lại ba. 53 Họ sẽ chia rẽ nhau : cha chống lại con trai, con trai chống lại cha ; mẹ chống lại con gái, con gái chống lại mẹ ; mẹ chồng chống lại nàng dâu, nàng dâu chống lại mẹ chồng.”