Alastair Gale, 21-11-2023
Tàu ngầm và cảm biến mới của Trung Quốc để bắt tàu ngầm Mỹ sẽ làm thay đổi cán cân sức mạnh
Trong nhiều thập kỷ, Mỹ không phải lo lắng nhiều về tàu ngầm của Trung Quốc. Chúng ồn ào và dễ theo dõi. Trong khi đó, quân đội Trung Quốc gặp khó khăn trong việc phát hiện các tàu ngầm siêu yên tĩnh của Mỹ.
Giờ đây, Trung Quốc đang thu hẹp một trong những khoảng cách lớn nhất giữa quân đội Mỹ và Trung Quốc khi nước này đạt được những tiến bộ trong công nghệ tàu ngầm và khả năng phát hiện tàu ngầm dưới đáy biển, đây sẽ là những tác động ảnh hưởng lớn đến kế hoạch quân sự của Mỹ cho một cuộc xung đột tiềm tàng ở Đài Loan .
Đầu năm nay, Trung Quốc đã đưa ra biển một tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân với hệ thống động cơ đẩy phản lực thay vì cánh quạt, hình ảnh vệ tinh cho thấy. Đây là lần đầu tiên công nghệ giảm tiếng ồn được sử dụng trên các tàu ngầm mới nhất của Mỹ được thấy trên tàu ngầm Trung Quốc.
Một tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của Trung Quốc đã tham gia cuộc duyệt binh hải quân năm 2019 ngoài khơi thành phố cảng Thanh Đảo phía đông. ẢNH: JASON LEE/REUTERS
Đồng thời, Tây Thái Bình Dương ngày càng trở nên nguy hiểm hơn đối với tàu ngầm Mỹ. Bắc Kinh đã xây dựng hoặc gần hoàn thành một số mạng lưới cảm biến dưới nước, được gọi là “Vạn lý trường thành dưới nước” ở Biển Đông và các khu vực khác xung quanh bờ biển Trung Quốc. Theo các văn bản học thuật và quân sự Trung Quốc, mạng lưới này mang lại cho nó khả năng phát hiện tàu ngầm đối phương tốt hơn nhiều.
Hình ảnh hệ thống giám sát dưới biển theo kế hoạch của Trung Quốc. Ảnh: Tài liệu của SCMP
Quân đội Giải phóng Nhân dân, hay còn gọi là quân đội Trung Quốc, đang tiến bộ hơn trong việc tìm kiếm tàu ngầm đối phương bằng cách bổ sung thêm máy bay tuần tra và trực thăng thu thập thông tin sóng siêu âm từ các phao trên biển. Hầu hết hải quân Trung Quốc hiện nay có khả năng triển khai các thiết bị nghe lén dưới nước gọi là hydrophone trên các dây cáp kéo theo tàu hoặc tàu ngầm.
Hồi tháng 8, Trung Quốc tiến hành tập trận săn tàu ngầm kéo dài hơn 40 giờ ở Biển Đông với sự tham gia của hàng chục máy bay tuần tra chống ngầm Y-8. Vài tuần trước đó, hải quân Trung Quốc và Nga đã tiến hành cuộc tập trận chống tàu ngầm chung ở biển Bering, ngoài khơi Alaska.
Trong những năm gần đây, Trung Quốc cũng nhanh chóng mở rộng đội tàu mặt nước của mình . Hiện nước này đã vượt hạm đội Mỹ về số lượng tàu, mặc dù các tàu của Trung Quốc nhìn chung nhỏ hơn và kém tinh vi hơn. Để đáp lại, một tỷ lệ lớn hơn Hải quân Hoa Kỳ đã được triển khai tới Thái Bình Dương, bao gồm một số tàu và máy bay tiên tiến nhất của Mỹ. Mỹ cũng đã tăng nhịp độ hoạt động hải quân trong khu vực và tăng cường phối hợp và huấn luyện với các hạm đội đồng minh, chẳng hạn như Nhật Bản .
Christopher Carlson , cựu sĩ quan Hải quân Mỹ , cho biết Mỹ cũng cần những chiến lược mới dưới làn sóng để đối mặt với một đối thủ mạnh hơn . Ông nói, Mỹ cần nhiều nguồn lực hơn, chẳng hạn như máy bay tuần tra và tàu ngầm tấn công, để định vị, theo dõi và có khả năng nhắm mục tiêu vào thế hệ tàu ngầm mới chạy êm hơn của Trung Quốc.
Ông nói: “Những tác động mới (của Trung Cộng) đối với Hoa Kỳ và các đồng minh Thái Bình Dương của chúng ta sẽ rất sâu sắc”.
Các mô phỏng về cuộc xâm lược Đài Loan của Trung Quốc do các nhà phân tích quân sự Mỹ thực hiện thường cho rằng các tàu ngầm Mỹ sẽ cố gắng đánh chìm các tàu của hạm đội Trung Quốc đang tấn công. Một số mô phỏng cho thấy việc tiêu diệt các tàu Trung Quốc có thể giúp ngăn chặn cuộc xâm lược và giúp Đài Loan tự vệ tốt hơn, nhưng một mối đe dọa lớn hơn đối với các tàu ngầm Mỹ sẽ làm nhiệm vụ đó trở nên phức tạp hơn.
Ngay cả việc đến gần eo biển Đài Loan cũng có thể trở nên bấp bênh hơn. Brent Sadler , cựu sĩ quan tàu ngầm Mỹ và hiện là nhà nghiên cứu cấp cao tại Heritage Foundation, cho biết các tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân của Trung Quốc có thể được giao nhiệm vụ săn lùng tàu ngầm Mỹ và đồng minh ở phía đông Đài Loan. ở Washington, DC.
Khó săn
Một dấu hiệu cho thấy lợi ích ngày càng tăng trong việc chống lại hạm đội tàu ngầm của Trung Quốc xuất hiện vào tháng 3, khi Tướng Anthony Cotton , người đứng đầu Bộ Tư lệnh Chiến lược Hoa Kỳ, cho biết trong một phiên điều trần quốc hội rằng Trung Quốc đã triển khai tên lửa mới trên các tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo có thể tấn công các mục tiêu sâu bên trong nội địa Mỹ trong khi tàu vẫn ở gần khu vực biển Trung Quốc.
Theo dõi các tàu ngầm Trung Quốc này là một trong những vai trò chính của Hải quân Mỹ và các tàu ngầm tấn công của nước này ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Một cuốn sách do một cựu sĩ quan PLA xuất bản vào năm 2020 cho thấy các tàu ngầm tấn công mới của Trung Quốc sẽ có động cơ được gắn trên bè hấp thụ sốc để giảm rung động tốt hơn. Các tài liệu nghiên cứu học thuật cho thấy Trung Quốc đang nghiên cứu công nghệ giảm tiếng ồn khác cho tàu ngầm, chẳng hạn như vật liệu thân tàu mới và lò phản ứng hạt nhân hiệu quả hơn cho động cơ đẩy.
Dựa trên những thông tin có sẵn, Carlson, cựu sĩ quan Hải quân Hoa Kỳ, dự đoán các tàu ngầm mới của Trung Quốc sẽ hoạt động êm ái như các tàu ngầm tấn công lớp Akula I của Nga được đưa vào hoạt động từ những năm 1990 – một loạt tàu vẫn còn được sử dụng cho đến ngày nay, đánh dấu một bước nhảy vọt về công nghệ tàng hình và tấn công. tốc độ so với các tàu ngầm trước đây của Nga.
“Săn tìm được một chiếc tàu ngầm yên tĩnh như thế này thực sự là điều rất khó khăn,” anh nói.
Tên lửa phóng từ tàu ngầm lăn qua Bắc Kinh trong cuộc duyệt binh năm 2019. ẢNH: MARK SCHIEFELBEIN/ASSOCIATED PRESS
Phần lớn công nghệ tàu ngầm hiện nay của Trung Quốc đến từ các tàu ngầm điện-diesel kỹ thuật đảo ngược được mua từ Nga sau khi Liên Xô sụp đổ. Mối quan hệ quân sự chặt chẽ hơn giữa Moscow và Bắc Kinh sau cuộc xâm lược Ukraine của Nga đã làm dấy lên lo ngại rằng Nga có thể sẵn sàng chia sẻ một số công nghệ tàu ngầm tiên tiến với Trung Quốc, nhưng chưa có dấu hiệu rõ ràng nào về việc chuyển giao như vậy.
Chắc chắn rằng, thế hệ tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân mới của Trung Quốc còn nhiều năm nữa mới có thể hoạt động chính thức và không đảm bảo được tiến triển đáng kể trong chương trình. Tàu ngầm thường trải qua nhiều giai đoạn nguyên mẫu trong nhiều năm trước khi đạt được thiết kế cuối cùng.
Tàu ngầm tấn công mới do Trung Quốc hạ thủy trong năm nay có thể là mẫu thử nghiệm chưa nhằm mục đích triển khai. Toàn bộ dự án có thể bị hủy bỏ vì lý do kỹ thuật, kinh tế hoặc chính trị. Chương trình tàu ngầm lớp Seawolf của Mỹ bị hủy bỏ vào năm 1995 vì chi phí cao.
Tàu Ngầm lớp Virginia so sánh với Tàu Ngầm lớp Shang (loại 093A)
Mỹ Trung Cộng
Cũng có rất ít khả năng Trung Quốc sẽ sớm bắt kịp Mỹ về công nghệ tàu ngầm. Các nhà phân tích quân sự cho biết, các tàu ngầm tấn công lớp Virginia mới nhất của Mỹ và các tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo lớp Columbia theo kế hoạch là một thế hệ đi trước khả năng của Trung Quốc về công nghệ giảm tiếng ồn, động cơ đẩy, hệ thống vũ khí và các lĩnh vực khác.
Tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân
Nhưng Trung Quốc không nhất thiết phải sánh ngang với khả năng của Mỹ. Bằng cách chế tạo các tàu ngầm khó bị phát hiện hơn nhiều và sản xuất chúng trên quy mô lớn, nước này có thể tiêu tốn nhiều nguồn lực mà quân đội Mỹ sử dụng để theo dõi chúng. Và bất kỳ cuộc chiến nào cũng có thể sẽ diễn ra ở sân sau của Trung Quốc, khu vực mà nước này hiểu rõ nhất.
Để tuần tra khu vực, Mỹ luân chuyển các phi đội máy bay P-8 qua căn cứ ở Okinawa, Nhật Bản. Một sĩ quan tác chiến chống ngầm mới nghỉ hưu của Mỹ gần đây nói rằng việc thiếu máy bay tuần tra chống ngầm của Mỹ đồn trú thường xuyên ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương sẽ là một bất lợi.
“Chúng tôi biết tàu ngầm của họ hiện đang ở đâu,” ông nói. “Nhưng việc tiếp tục làm như vậy còn phụ thuộc vào việc có đủ tài sản để theo dõi chúng hay không.”
Tàu ngầm tấn công nhanh USS Connecticut thăm căn cứ của Mỹ ở Yokosuka, Nhật Bản. ẢNH: MCC BRETT COTE/ASSOCIATED PRESS
‘Vạn lý trường thành dưới nước’ của Trung Quốc
Năm 2017, chính phủ Trung Quốc đã phê duyệt kế hoạch xây dựng mạng lưới cảm biến trong 5 năm ở Biển Đông và Biển Hoa Đông, nơi có Đài Loan, để giám sát các khu vực theo thời gian thực.
Mạng cảm biến dưới nước của Trung Quốc tương tự Hệ thống giám sát âm thanh, hay Sosus, do Mỹ phát triển trong Chiến tranh Lạnh để phát hiện các tàu ngầm hạt nhân của Liên Xô thông qua mạng lưới điện thoại dưới nước cố định dưới đáy biển.
Cách đây vài năm, Trung Quốc cũng đặt thiết bị nghe lén dưới đáy biển gần đảo Guam, nơi có căn cứ tàu ngầm lớn của Mỹ .
Bryan Clark , một cựu sĩ quan hải quân hiện là thành viên cấp cao, cho biết, sự phát triển của mạng lưới cảm biến dưới nước của Trung Quốc có nghĩa là các tàu ngầm Mỹ không còn có thể chỉ dựa vào khả năng tàng hình của mình để tránh bị phát hiện ở Biển Đông và các khu vực khác gần lục địa Trung Quốc. tại Viện Hudson, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, DC. Clark cho biết Mỹ cần một chiến lược mới để gây nhiễu hoặc ngăn chặn các cảm biến dưới đáy biển của Trung Quốc, bằng cách triển khai tàu lặn không người lái có thể gây nhiễu hệ thống giám sát, hoạt động như mồi nhử hoặc phá hủy cảm biến.
Trung Quốc đang chịu áp lực phải cải thiện khả năng săn tàu ngầm khi Mỹ hợp tác với các đồng minh để tăng cường lợi thế dưới biển. Năm 2021, Mỹ và Anh cho biết họ sẽ giúp Australia chế tạo tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân đầu tiên .
Các tàu ngầm mới của Australia dự kiến sẽ không được triển khai cho đến những năm 2040, vì vậy, như một biện pháp tạm thời, trong năm nay Mỹ đã đồng ý bán tối đa 5 tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Virginia của Mỹ cho Australia trong những năm 2030. Mỹ cũng cam kết sẽ luân chuyển các tàu ngầm tấn công qua một căn cứ ở phía tây Australia vào năm 2027 để giúp quân đội nước này đạt được trình độ thành thạo trong việc bảo trì tàu ngầm hạt nhân.
Một phát ngôn viên của chính phủ Trung Quốc hồi tháng 3 cho biết các kế hoạch tăng cường năng lực của Australia sẽ “đi vào con đường sai lầm và nguy hiểm”.
USS North Carolina, tàu ngầm lớp Virginia, cập cảng Tây Australia. ẢNH: TONY MCDONOUGH/AGENCE FRANCE-PRESSE/GETTY IMAGES
Mỹ chậm tiến độ
Những tiến bộ gần đây của Trung Quốc cũng cho thấy sự thiếu hụt hạm đội tàu ngầm của Mỹ mà Mỹ đang phải đối mặt. Hải quân đã bắt đầu điều động nhiều tàu ngầm hơn đến khu vực châu Á-Thái Bình Dương và cho biết họ cần 66 tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân để đáp ứng các nhiệm vụ toàn cầu. Mỹ có 67 tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, nhưng chỉ có 49 trong số đó là tàu ngầm tấn công, do hoạt động chế tạo bị suy giảm sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.
Hạm đội tàu ngầm tấn công của nước này được dự báo sẽ giảm xuống còn 46 chiếc vào năm 2030 khi các tàu ngầm cũ nghỉ hưu, trước khi phục hồi lên 50 chiếc vào năm 2036 nếu đạt được tốc độ đóng hai tàu ngầm hàng năm, tăng từ tỷ lệ hiện tại là 1,2. Trong kịch bản lạc quan nhất của Hải quân, hải quân sẽ có 66 tàu ngầm tấn công vào năm 2049.
Trung Quốc hiện có 6 tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân. Carlson, cựu sĩ quan Hải quân Mỹ, dự đoán rằng một khi Trung Quốc quyết định lựa chọn các thiết kế mới, nước này có thể tăng gấp ba tỷ lệ sản xuất hàng năm hiện tại của Mỹ. Trong đánh giá thường niên về quân đội Trung Quốc được công bố trong tháng này, Lầu Năm Góc dự báo Trung Quốc sẽ có tổng cộng 80 tàu ngầm tấn công và mang tên lửa đạn đạo vào năm 2035, tăng từ 60 chiếc vào cuối năm ngoái.
Hạm đội tàu ngầm, Mỹ vs Trung Quốc
Nguồn: Hải quân Hoa Kỳ (Hạm đội Hoa Kỳ); Báo cáo Sức mạnh Quân sự của Lầu Năm Góc Trung Quốc năm 2023 (Hạm đội Trung Quốc)
Peter Champelli/Tạp chí PHỐ TƯỜNG
Căn cứ chính cho tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của Trung Quốc nằm trên đảo Hải Nam ở phía nam. Để chứa được nhiều tàu ngầm hơn, Trung Quốc đã bổ sung thêm hai cầu tàu mới tại căn cứ trong năm nay, bên cạnh bốn cầu tàu hiện có. Hai tàu ngầm có thể cập bến mỗi bến tàu.
Hải Nam nằm ở rìa phía bắc của Biển Đông, một khu vực hàng hải nơi Trung Quốc đã xây dựng các căn cứ quân sự trên các đảo nhân tạo và có một số hệ thống giám sát rộng khắp nhất, cả trên và dưới mặt biển.
Sadler, cựu sĩ quan tàu ngầm Mỹ, cho biết việc Trung Quốc phát triển các tàu ngầm tiên tiến hơn đã làm tăng thêm khả năng xảy ra một cuộc đối đầu quân sự với Mỹ trong thập kỷ này.
Ông nói: “Dù thế nào đi nữa, lực lượng tàu ngầm của Mỹ chắc chắn sẽ có nhu cầu lớn hơn bao giờ hết trên khắp Thái Bình Dương rộng lớn hơn và với lợi thế thu hẹp trước đối thủ chính của mình”.