Cơ quan quản lý thương mại Mỹ biến chip của Huawei Trung Cộng thành một cú ‘đột phá’ mới

Douglas Fuller là phó giáo sư về kinh tế quốc tế, chính phủ và kinh doanh tại Trường Kinh doanh Copenhagen và là tác giả cuốn sách “Paper Tigers, Hidden Dragons: Firms and the Political Economic of China’s Technological Development”.

Tháng trước, truyền thông nhà nước Trung Quốc tuyên bố rằng các vi mạch trong lõi của điện thoại thông minh Mate 60 Pro mới hào nhoáng của Huawei Technologies cho thấy các công ty Trung Quốc đã khéo léo vượt qua sự phong tỏa của Mỹ đối với các công nghệ sản xuất chip tiên tiến như thế nào.

Các con chip do Tập đoàn Sản xuất Chất bán dẫn Quốc tế (SMIC) sản xuất, dựa trên cái được gọi là công nghệ 7 nanomet – bất chấp những nỗ lực của Washington nhằm hạn chế quyền truy cập của các công ty Trung Quốc vào các công nghệ sản xuất chip dưới ngưỡng 14 nm, hoặc trong một số trường hợp 16 nm.

Hai tuần trước, Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Gina Raimondo đã cố gắng xoa dịu những lo ngại của quốc hội rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của chính quyền không hiệu quả bằng cách phát biểu tại một phiên điều trần rằng SMIC, nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc, không thể sản xuất chất bán dẫn 7nm “ở quy mô lớn”.

Tuy nhiên, sự thật phức tạp hơn những gì chúng ta mong đợi.

Sự “đột phá” của SMIC ở quy mô nhưng không dựa vào sự đổi mới kỹ thuật của nghành chip bản địa. Bất chấp sự kiểm soát công nghệ của Washington, SMIC vẫn có được thiết bị của Mỹ cần thiết cho việc chế tạo chip tiên tiến. Sự thật là bộ phận của Raimondo đã cấp nhiều giấy phép bán thiết bị cho SMIC.

Về lý thuyết, do Bộ Thương mại hiện có quyền từ chối cấp phép cho các công nghệ chip tiên tiến, giấy phép chỉ nên dành cho thiết bị và bộ phận cho dây chuyền sản xuất SMIC dựa trên công nghệ trưởng thành. Nhưng một số thiết bị có thể hữu ích cho việc sản xuất chip cả dưới và trên ngưỡng 14 nm.

Các nhà cung cấp bên thứ ba đã nhận được giấy phép của Hoa Kỳ để mua các bộ phận cần thiết để duy trì thiết bị của SMIC ở trạng thái hoạt động tốt. Được biết, một nhà cung cấp như vậy nằm liền kề với nhà máy chế tạo của SMIC ở Bắc Kinh nên thậm chí có thể không phải là nhà cung cấp bên thứ ba thực sự.

Thiết bị EUV – in thạch bản chip bằng tia cực tím thế hệ hiện tại trị giá 140 triệu đô la một máy.

Cũng cần lưu ý, việc bán một số thiết bị tiên tiến cho SMIC của công ty ASML của Hà Lan và các nhà cung cấp Nhật Bản vẫn tiếp tục được cho phép trong thời gian ân hạn trước khi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới ở nước họ có hiệu lực.

Ngoài việc cấp phép tương đối lỏng lẻo, việc thực hiện các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Hoa Kỳ còn chưa được thực hiện theo những cách khác.

Nhiều tiêu chuẩn kỹ thuật về kiểm soát đối với các loại thiết bị cụ thể quá mơ hồ nên không thể cấp giấy phép cho các công cụ thực sự chỉ có thể được sử dụng trong chế tạo tiên tiến. Bị cáo buộc, những người trong ngành đã viết các thông số kỹ thuật cho Cục Công nghiệp và An ninh của Thương mại đối với một số loại thiết bị nhất định và do đó có thể đã cố tình khiến các biện pháp kiểm soát thực sự trở nên vô nghĩa.

Chỉ cần SMIC có quyền truy cập vào công nghệ in thạch bản tia cực tím sâu (DUV) tiên tiến từ ASML và quyền truy cập rộng rãi vào các công cụ tiên tiến quan trọng khác từ các nhà cung cấp Mỹ, thì SMIC có thể sản xuất chip 7nm ở quy mô lớn. Nó thậm chí có thể sử dụng thiết bị DUV để sản xuất chip 5 nm, như Công ty Sản xuất Chất bán dẫn Đài Loan (TSMC) đã làm. Liệu SMIC có thể đạt được năng suất tương tự trong sản xuất chip 5nm như TSMC, vốn nổi tiếng về hiệu quả hoạt động hay không, lại là một vấn đề khác.

Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Gina Raimondo tại Thượng Hải vào tháng 8: Bất chấp sự kiểm soát công nghệ của Washington, Trung Quốc đã mua thiết bị của Mỹ để chế tạo chip tiên tiến. © Reuters

Nhập khẩu thiết bị chế tạo của Trung Quốc đã giảm vào đầu năm nay. Doanh số bán hàng sau đó tăng vọt trở lại nhờ sự cấp phép dễ dàng của Mỹ và người mua Trung Quốc chớp lấy cơ hội cuối cùng để tự do mua một số thiết bị của Hà Lan và Nhật Bản. Thông qua hoạt động mua sắm cuồng nhiệt này, khả năng sản xuất chip tiên tiến tiềm năng của SMIC có thể tăng lên 30.000 tấm wafer mỗi tháng so với ước tính trước đó là 10.000 tấm mỗi tháng.

Tuy nhiên, làn sóng nhập khẩu thiết bị này không có nghĩa là các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ là một thất bại không thể cứu chữa được.

Nếu Bộ Thương mại Hoa Kỳ thắt chặt cấp phép, đặc biệt là đối với SMIC và các nhà cung cấp linh kiện khác nhau, đồng thời sửa đổi các quy tắc kỹ thuật của mình để cấm bán thiết bị cần thiết để sản xuất chip logic tiên tiến một cách hiệu quả hơn, thì điều này có thể ngăn cản việc xây dựng thêm năng lực logic tiên tiến ở Trung Quốc. Các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn cũng có thể sẽ làm suy giảm công suất hiện tại của SMIC theo thời gian, vì việc duy trì thiết bị của họ trong tình trạng hoạt động tốt sẽ trở nên khó khăn hơn.

Nếu không thắt chặt kiểm soát xuất khẩu, SMIC ít nhất sẽ có thể duy trì mức công suất chế tạo tiên tiến hiện có ở mức hiệu quả hoạt động cao và nâng cao công nghệ xử lý của mình lên 5 nm. Nhưng nếu không có thiết bị in thạch bản cực tím (EUV), SMIC sẽ gần như không thể vượt quá 5 nm, do đó sẽ không thể tiến xa hơn tới giới hạn công nghệ.

Từ góc độ an ninh quốc gia, hành vi cấp phép của Bộ Thương mại Hoa Kỳ và sự khoan dung của nó đối với SMIC, có vẻ đặc biệt kỳ quặc.

SMIC là nhà cung cấp logic hàng đầu của Trung Quốc và các quy trình logic rất quan trọng đối với các chip liên quan đến trí tuệ nhân tạo, một mối lo ngại chính về an ninh quốc gia. Về mặt chip bộ nhớ, nơi vấn đề an ninh quốc gia yếu hơn nhiều, Bộ Thương mại đã nghiêm ngặt trong việc cấp phép cho ChangXin Memory Technologies cho đến gần đây. Yangtze Memory Technologies, công ty sản xuất chip nhớ flash, cũng nhận được rất ít giấy phép.

Có vẻ như SMIC đã gặp may mắn hơn trong việc cấp phép do họ vận hành nhiều nhà máy chế tạo hơn các nhà sản xuất chip khác của Trung Quốc, giúp các nhà cung cấp Hoa Kỳ có thêm động lực  để vận động hành lang để duy trì doanh số bán hàng mà họ có thể chứng minh một cách hợp lý rằng hàng xuất khẩu không như vậy. cho chế tạo tiên tiến.

Trong lời điều trần trước quốc hội vào ngày 19 tháng 9, Raimondo cho biết bộ phận của bà sẽ đóng các lỗ hổng quy tắc khi tìm thấy chúng. Tại thời điểm này, có vẻ như không có cách nào để Trung Quốc sớm vượt quá 5 nm ngay cả với việc cấp phép lỏng lẻo hiện tại. Nhưng nếu chính phủ Mỹ thực sự nghiêm túc trong việc hạn chế khả năng kỹ thuật của Trung Quốc ở mức đã công bố một năm trước, thì họ phải đóng những lỗ hổng do chính mình tạo ra.