Category: TRUYỆN NGẮN

Minh Trí

Những ai sống tại Huế mà không biết chuyện Ma tại trường Trung-Học Gia- Hội thì không phải là dân Huế.

Trong cuốn Luyện Văn (trang 99), ông Nguyễn Hiến Lê đã nói: “Tôi chưa gặp ma lần nào (mong lắm mà không được)…”

Có lẽ ông ta muốn thấy ma là để xem cách tả ma của vài tác-giả có đúng hay không. Tôi nghĩ là tôi may-mắn hơn ông ta vì tôi không những đã thấy ma một lần, mà thấy nhiều lần. Sau đây tôi chỉ xin tường-trình lại đúng 100% những hiện-tượng, những điều tai nghe mắt thấy để tùy qúy vị thẩm-định.

Ma Tại Trường Trung-Học Gia-Hội Huế. Trước khi nói đến ma Mậu-Thân, tức ma tại trường Gia-Hội, tôi xin sơ lược vài nét về biến-cố Tết Mậu-Thân, vì tôi nghĩ rằng những hồn ma tại trường Gia-Hội là do biến-cố đó mà ra.

Khi Việt Cộng tấn công vào thành phố Huế thì tôi đang ở tại Gia-Hội, cạnh xóm nhà vài người bà con ở đường Nguyễn Bỉnh Khiêm. Tôi xin về phép để chung vui Tết với gia-đình; nhưng trước khi lên làng để thăm thầy mẹ, tôi ghé lại nhà người anh thì bị kẹt tại đây. Tôi phải cải trang và trốn chui trốn nhủi từ nhà nọ sang nhà kia. Nghe những người hàng xóm kể lại thì từng nhóm VC nhiều lần vào nhà tôi lục-soát, nhưng may là tôi không có trong nhà.

Sau một thời-gian chừng bảy hay tám ngày, khi được tin đồn Mang Cá đang còn được quân-đội VNCH bảo vệ thì tôi cùng gia-đình người bạn và một nhóm người khác tìm cách trốn về Bãi Dâu rồi vượt sông sang Bao Vinh. Tôi mặc áo quần rách-rưới, đội cái nón rách gãy vành và ôm một cháu bé của một gia-đình trong đoàn vừa run vừa đi. Khi gần đến Bãi Dâu, rất may là chúng tôi gặp những tên VC địa-phương chừng 13, 14 tuổi. Chúng rất dễ-dãi nên chúng tôi đi lọt và đến Bao Vinh an-toàn.
Chừng 1 giờ trưa hôm ấy, hướng về Gia-Hội, chúng tôi nghe rất nhiều tiếng súng nổ của VC xử tử nhân-dân. Thật là hú vía! Nếu chậm một vài giây thì chúng tôi cũng tiêu-tùng rồi!

Chúng tôi ở đây chừng một tuần hay 10 ngày, luôn ngóng về Gia-Hội. Trong thời-gian này, một anh bạn thân của tôi là viên Đại-Úy làm ở đại-đội Quân-Nhu thường xuyên thăm viếng và giúp đỡ chúng tôi về tinh-thần cũng như vật-chất, và nhất là cho biết những tin sốt dẻo về cuộc chiến.

Khi nghe tin Gia-Hội đã được giải phóng, gia đình bạn tôi và tôi bèn trở về ngay. Anh ta nôn nóng muốn biết ngôi nhà mới xây của anh có bị bom đạn gì không. Còn tôi thì muốn biết chiếc xe Vespa Sprint của tôi mới mua vứt sau hè nhà của người bà con còn hay mất. Tôi nghĩ xe có mất cũng chả sao, chỉ tiếc những thứ quan-trọng cất trong xe. Nhưng rất may, nhà cũng như xe còn nguyên vẹn.

Khi chúng tôi chưa tới trường trung học Gia-Hội, cách chừng 1 km, thì đã ngửi thấy mùi hôi thối nồng-nặc. Đến nơi thì một cảnh rất thương-tâm bày ra trước mắt. Hơn 400 tử thi ửng hồng hay đỏ được sắp sít nhau từ cổng trường vào tận sau hàng tre. Theo lời mấy người đi giúp đào xác kể lại thì một, hai ngày trước đó, thân-nhân đã đến nhận chừng 150 xác đem về mai táng rồi.

Tôi không hiểu chỗ ở đâu mà chôn nhiều như vậy? Tại Gia-Hội, ngoài trường Gia Hội còn có những mồ chôn tập thể khác: Ba Viên gần chùa Diệu Đế, bãi đất sau chùa áo vàng Tăng-Quang-Tự, Bãi Dâu, nhưng tôi không rõ số lượng tử-thi là bao nhiêu. Mấy đứa em và bà con của tôi thì tôi biết chắc là bị chôn sống ở Kim Long nhưng tôi cũng cố gắng đi quanh một vòng để họa may nhận ra xác người quen nhưng thối quá nên phải dội lui!

Những ai đến nhận ra xác thân nhân thì kỉnh cho các cụ đã đào xác một ít tiền để uống rượu mà thôi. Đêm đến, những xác chưa có người nhận thì bị heo hay chó ăn bớt tay chân! Trong cuốn hồi ký, tướng Westmoreland nói số người bị giết trong vụ Mậu Thân tại Huế là 2800 người. Thật ra, cả Huế và các vùng phụ cận, tổng số người chết là gần 8000 người. Tôi muốn viết thư phân bua với ông ta nhưng chưa có dịp.

Tám, chín tháng sau ngày Tết, hay gần suốt cả năm Mậu Thân, Huế là một thành phố chết… Hầu như mỗi ngày hay mỗi tuần, ở một góc phố, trên một con đường, trên một cánh đồng, trong sân đình, chùa, hay trong sân của trụ sở xã, người ta thấy một nhóm 5, 6 người mặc đồ tang ngồi quanh 1, 2 cái tiểu (hòm nhỏ) bọc giấy điều khóc lóc một cách rất ai oán; tiếng khóc vọng ra cả một vùng! Họ là những người vừa tìm ra xác thân nhân ở một nơi nào đó. Những người qua đường thường là đồng cảnh ngộ nên dừng lại thăm hỏi.

Mỗi khi thấy những cái quan tài màu đỏ là tôi rùng mình! Màu đỏ thường tượng trưng cho sự tươi vui, hạnh phúc như màu đỏ của hoa hồng, của thiệp cưới, của bao lì-xi… nhưng màu đỏ của quan tài trông rất là dễ sợ!

Không riêng gì thành phố Huế, tại các quận trong tỉnh Thừa Thiên như Phú Thứ, Phú Vang, Phú Lộc, Hương Trà, Hương Thủy, Phong Điền, v.v… cảnh những đoàn người đi tìm xác thân nhân xôn xao diễn ra hàng ngày.

Những tiếng khóc ai oán, những quan tài đỏ rùng-rợn… cảnh sắc tang tóc đó không bao giờ phai mờ trong óc tôi được! Còn nóng hổi như mới xảy ra ngày hôm qua!
Không hiểu vì sao mà VC thù ghét dân Huế đến như vậy?

Vài năm sau, khi nhắc đến biến cố Mậu Thân, vài sĩ quan Mỹ đã nói với tôi rằng: “Số người bị chết oan ở Mỹ Lai đâu có nhiều mà VC thổi phồng lên thành 150, xây lăng dựng bia làm rùm beng lên với cộng-đồng quốc tế; còn tụi nó giết 8,000 người ở Huế thì sao lại im re? Hay là tên người chết quá nhiều nên không thể làm bia đá lớn để mà khắc lên được?

Sau khi VC chiếm miền Nam, tôi còn được tiếp tục đi dạy một vài năm tại trường trung học Gia-Hội. Và tôi thấy dư âm của Mậu Thân vẫn còn lẫn-quất đâu đây. Đôi khi làm bồn hoa, trồng cây hay cuốc cỏ, học sinh tìm thấy một vài ống xương, một mái tóc, hay một đầu lâu trong bụi tre là chuyện bình thường.

Hồi đó, đêm đêm các giáo sư được phân công trực. Một bữa nọ, tôi được phân công trực cùng với anh bạn. Đến 1 giờ sáng, anh ta bảo tôi:

“Tôi cần về nhà để rửa mấy cuốn phim, anh trực một mình có sợ không?”
Tôi bèn đáp: “Không sao, anh có việc cần thì cứ về đi!”

Anh ta đi rồi, tôi mới thấy lạnh người! Tôi vừa nằm xuống được vài phút thì nghe tiếng guốc lóc cóc và tiếng cười trên lầu, ngay trên phòng giáo-sư. Chừng năm phút sau, tôi nghe tiếng guốc đi dọc theo hành lang, tôi liền chạy vụt ra sân ngước nhìn lên thì thấy một vệt trắng, tựa như một cái khăn, loáng lên nơi cửa sổ hai, ba lần rồi biến mất. Tôi nằm xuống lại và cố ngủ nhưng lại nghe tiếng cười nổi lên, lần nầy rất là ghê-rợn! Tôi chạy ra sân và nói vọng lên lầu:

“Cô nương nào đó, có buồn thì xuống đây nói chuyện cho vui !”

Không nghe trả lời, tôi vội bước vào. Tôi lại nghe tiếng cười rùng rợn và tiếng rầm rầm của bàn ghế bị xô đẩy. Tôi bèn ngồi dậy, chắp tay nói: “Tôi biết các Bạn bị giết một cách oan uổng! Nhưng các Bạn chưa chết! Các Bạn còn sống trong khuôn viên nầy! Tôi cầu mong vong linh các Bạn sớm tiêu diêu nơi Miền Cực Lạc!” Sau đó tôi đọc mấy câu chú thì tiếng cười im bặt, và tôi ngủ đi khi nào không biết.

Sáng hôm sau, đến trường tôi kể chuyện bị ma khuấy phá cho mọi người nghe thì mọi người đều bảo: “Có lạ gì đâu!   Ai trực đêm cũng gặp hoàn-cảnh như vậy!”
Hai hôm sau, độ lúc 10 giờ sáng, trong khi tôi đang ngồi trong phòng giáo sư thì nghe những tiếng thét rùng-rợn của các nữ sinh từ dãy lầu phía tây. Tiếng thét khủng khiếp, tựa như tiếng thét của người khi bị lưỡi lê đâm vào cạnh sườn. Những tiếng thét đó, tựa như một luồng điện, lan từ phòng nọ sang phòng kia, rồi sang dảy lầu phía đông, kéo dài từ 30 đến 40 phút, có khi lâu hơn, mới chấm dứt.

Chuyện học sinh la hét như vậy mỗi tuần xảy ra vài lần và kéo dài trong ba năm liền; và mỗi lần học-sinh la hét như vậy thì vang động cả thành phố. Các nam sinh thì không la hét, nhưng chúng bảo “trong khi la hét, mặt mày các nữ sinh ngồi bên cạnh trông rất dễ sợ.” Mỗi khi nghe học sinh la hét vang dội thì những người đang đi trên đường Võ Tánh trước mặt trường đều dừng lại xem. Những ai sống tại Huế trong thời gian từ 1976 về sau mà không biết chuyện ma tại trường Gia Hội là điều đáng ngạc nhiên.

Một nữ-giáo-sư, dạy Vật-Lý, đã nói với tôi: “Tôi cố gắng trấn tĩnh hết sức, không thì đã ném viên phấn và cùng hét với tụi học trò rồi!” Có lẽ ma chỉ trêu các nữ sinh chứ không chọc cô giáo? Tôi thì không bao giờ được chứng kiến các nữ sinh trong lớp tôi đang dạy la hét cả, mặc dù nữ sinh các lớp bên cạnh đang la hét rất dữ-dội. Các học-sinh của tôi nói rằng: “Có lẽ vì thấy thầy đang dạy các em nên ma không dám vào trêu chọc tụi em!”

Những cảnh như vậy diễn ra hầu như mỗi tuần vài lần và kéo dài trong ba năm liền nên hầu như mọi người đang sống tại Huế không thể nói là không biết?

Đến năm thứ ba, vì chuyện kéo dài quá lâu nên một lần nọ, ông hiệu trưởng mời một chuyên viên y tế từ trạm xá Gia-Hội đến để thẩm định tình hình. Anh ta bảo đó là do sự động kinh nhất thời mà thôi, không do ma quái gì cả! Một vài nữ giáo-sư chi viện từ miền Bắc vào thì không đồng ý; họ quả-quyết đó là do bị ma trêu, vì họ biết một vài trường hợp tương tự như vậy đã xảy ra ở Hà Nội. Tôi hỏi một vài nữ sinh vì sao mà la hét như vậy, thì các em đó luân phiên cho biết rằng:

– “Em cảm thấy một bàn tay lạnh ngắt đang bóp cổ em.”
– “Em thấy ai đang rị tóc em xuống và không thể ngẩng đầu lên được.”
– “Em cảm thấy một bàn tay chụp vào sau ót em và một bàn tay bịt mũi và miệng em lại.”
– “Em thấy hai bàn tay lạnh ngắt đang bóp vào hông em.”
– “Em cảm thấy hai bàn tay lạnh ngắt đang kéo chân em.”
– “Em cảm thấy những móng tay sắc đang bấm vào hông em.”
– “Em cảm thấy một bàn tay lạnh sờ vào má em và nghe như ai hỏi bên tai “Em có yêu anh không ? Có đi chơi với anh không?”… v.v…

Khoảng năm 1980 hay 1981, tôi gặp lại vài phụ huynh ở quanh trường và hỏi họ về chuyện la hét của học trò thì họ cho biết như sau:

“Thầy không biết à? Sau góc trường có một cái giếng sâu, bọn VC đã ném 17 hay 18 thanh niên xuống đó và lấp đất lại. Oan hồn các thanh-niên đó đã trêu chọc các nữ sinh mà thôi. Chúng tôi và một nhóm phụ huynh đã luân phiên nhau đến cái giếng cầu đảo bốn, năm đêm liền nên các cậu mới thôi trêu chọc con cái chúng tôi. Hơn cả tháng nay, đêm nào cũng có phụ huynh đến đó cầu nguyện.”

Khi viết đến đây tôi sực nghĩ rằng: Tại sao trong những năm từ sau 1968 cho đến 1975, các hồn ma vẫn “ở quanh quẩn” trong khuôn viên trường Gia-Hội nhưng không khuấy phá học sinh mà mãi đến 1976 trở đi mới bắt đầu sách động? Hay là ma thương học sinh Cộng Hòa hơn học sinh XHCN chăng?

Những cựu học sinh trường Gia-Hội, hiện sống tại San José và ở Nam Cali, mỗi khi nghe lại chuyện Ma Mậu Thân tại trường thì đều rùng mình.

Chuyện ma tại trường trung học Gia-Hội hiện nay vẫn còn ăn sâu trong óc tôi, không bao giờ quên được! Tôi tin rằng vong linh các oan-hồn tại trường Gia-Hội vẫn còn “sống” tại đó. Chết đâu phải là hết?

Minh Trí

From: NGOC PHAN & KimBang Nguyen 

Tác giả: Wayne Nguyen

Tác giả tên thật Nguyễn Hoàng, sinh năm 1975, qua Mỹ định cư năm 1992. Từ năm 2000-2005 hành nghề dược sĩ (Consultant Pharmacist), sau đó trở lại học và tốt nghiệp Y Khoa. Nghề nghiệp hiện tại là Physician tại thành phố Chicago, tiểu bang Illinois.

******

“Cuộc đời của chúng ta giống như một chuyến xe đò, mỗi chuyến xe đón những hành khách khác nhau, tuy nhiên hành khách nào cũng mong muốn chuyến xe được an toàn xa lộ, để tất cả hành khách được về với gia đình, nơi đó lúc nào cũng bình an và hạnh phúc…

Tôi là đứa con Út sinh ra trong một gia đình gồm mười hai người. Vài tháng sau khi tôi ra đời, VNCH không còn nữa, và Việt Nam rơi vào tay của chế độ XHCN.

Trước năm 1975, ba tôi làm Trưởng Ty Kinh Tế tỉnh Quảng Ngãi, xét về địa lý tỉnh Quảng Ngãi nằm giữa hai tỉnh Quảng Nam và Bình Đình. Sau 1975, ba anh chị em lớn của tôi cuối cùng cũng “tỵ nạn” ở Hoa Kỳ sau những chuyến vượt biển đầy gian khổ và nguy hiểm, một người chị lớn của tôi đã mất tích trong một lần vượt biển vào năm 1989. Cuối cùng, gia đình tôi đặt chân đến LAX vào tháng 2, năm 1992 theo chương trình ra đi có trật tự gọi chung là “ODP”

Thấm thoát mà đã trên 41 năm, sau ngày 30 tháng Tư 1975 và 23 năm định cư ở Hoa Kỳ. Tôi giật mình tỉnh dậy sau năm phút lim dim trên “Xe Đò Hoàng” từ Rosemead lên San Jose, California.

Vào những dịp lễ thì “Xe Đò Hoàng” lúc nào cũng đông người, ngồi sát tôi là một chị khoảng 55 tuổi gốc người Cần Thơ, nên tôi tạm gọi là chị Tư Cần Thơ. Ngồi sát hàng ghế sát bên kia là một chị khoảng 60 tuổi, đi du lịch từ Việt Nam mới qua làm nghề mua bán Bất Động Sản ở Sài Gòn, tôi không nhớ tên nên gọi là bà Hai Địa Ốc.

“Xe Đò Hoàng” bây giờ có lẽ khác với “Xe Đò Hoàng của 10 năm về trước”, không những là người Việt Nam đi xe đò, mà ngay cả những người từ nơi khác cũng biết về “thương hiệu” của xe đò. Phía trước hàng ghế tôi ngồi có hai vợ chồng người Singapore. Phía sau có hai vợ chồng người Pháp. Xe chạy đến phố Tàu hay thường gọi là Chinatown, ghé vào parking sát bên tiệm Phở Hòa để tiếp tục đón thêm những hành khách khác.

Bước lên xe lần này là một anh thanh niên Việt Nam vào khoảng 25 tuổi đi du học, riêng cậu thanh niên này thì tôi nhớ cậu ta tên là “Kiên”, những người sinh sau năm 1975 và gia đình có máu cách mạng hay bộ đội thì lúc nào cũng đặc tên cho con với những cái tên như “Nam”, “Bắc”, “Thắng”, “Lợi”, “Kiên” và “Trực”. Măc dù tên của cậu ta là “Kiên”, tôi vẫn thích cái cái nick name tôi đặt cho cậu ta là “Cậu Út Du Học”.

Kế đến là một người trung niên vào khoảng 60 tuổi với đôi nạng gỗ, nhìn mang máng giống anh Việt Dzũng, khuôn mặt đẹp trai, tôi cũng không nhớ tên anh ta, nên đành đặc tên anh là “Anh Năm đẹp trai”. Hàng ghế đầu tiên trên xe có bảng ghi dành cho “disabled” (người tàn tật), tuy nhiên anh không ngồi hàng ghế này và cho rằng còn nhiều người già hơn, tàn tật nặng hơn mình, nên anh quyết định ngồi ở hàng ghế cách tôi khoảng 2-3 cái ghế gì đó.

Cuối cùng là một thanh niên người Nigerian từ bên Châu Phi, có bạn là người Việt Nam giới thiệu về Xe Đò Hoàng, đi một lần cho biết.

Như vậy, chung quanh tôi nào là “Chị Tư Cần Thơ”, “bà Hai Địa Ốc”, “Cậu Út Du Học”, “Anh Năm đẹp trai”, “Hai vợ chồng người Singapore”, “Hai vợ chồng người Pháp”, và anh chàng người Nigerian. Hợp chủng quốc Hoa Kỳ là đây: Châu Âu, Châu Phi, Châu Mỹ, Tây, Tàu, Âu, Mỹ gì chúng ta điều có đủ.

Xe chuẩn bị rời khỏi đường Broadway hướng về freeway 5 North thì bác tài xế xe bắt đầu phát cho mỗi người một ổ bánh mì Lee’s sandwiches hoặc là một bịch xôi, một chai nước lọc hiệu “Kirkland” mua từ Costco, một tờ báo “Người Việt”, một tờ báo “Việt Báo” nếu người nào muốn đọc báo bằng tiếng Việt.

Hành khách có sự lựa chọn một là ổ bánh mì Lee’s sandwiches hoặc là bịch xôi, chứ không được cả hai. Buổi sáng, cảm thấy còn no, nên tôi đem ổ bánh mì Lee’s sandwiches vừa được phát bỏ vào bịch ni-lon ở sát bên, trước khi lên xe, tôi đã chuẩn bị mua xôi, bánh mì, và vài trái táo ở một tiệm “food to go” sát thành phố Rosemead, tất cả cho vào ba lô để ở dưới chỗ ngồi dành cho hành khách.

Và câu chuyện bắt đầu từ đây.

++++++

Sau khi mỗi người đã có trong tay ổ bánh mì hoặc bịch xôi, “Cậu Út Du Học” xin thêm bịch xôi, tuy nhiên bánh mì thì còn nhưng xôi thì hết. “Cậu Út Du Học” đòi cho bằng được bịch xôi, nếu không có, cậu bắt buộc xe phải ngừng lại hoặc trả tiền refund $40 dollars cho cậu. Cậu Út bảo “như thế là không chuẩn nhé”, “khách hàng là thượng đế nhé”, “khách hàng muốn ăn xôi là phải có xôi nhé”. Miệng thì lẩm bẩm chửi bác tài xế “Đúng là đồ Việt Kiều lưu vong, bị thất nghiệp nên đi lái tài xế cho xe đò”.

Trong cái ba lô của tôi còn có một bịch xôi gà nóng, tôi đưa nửa bịch xôi gà cho Cậu Út Du Học và nhắc nhở rằng “rồi mọi việc sẽ đâu vào đó, cố gắng ăn đỡ xôi gà cho ấm bụng”. Tôi bảo cậu ta, khi xe đến thành phố Bakersfield, xe sẽ dừng lại break 15 phút, ở chỗ này có tiệm Subway, McDonald và ngay cả tiệm Chinese Food tha hồ mà ăn.

Tôi được biết, Cậu Út Du Học này xuất thân từ gia đình ở tỉnh Thanh Hóa. Sau “Giải Phóng”, gia đình Cậu Út Du Học vào nam, và tịch thu được hai căn nhà trên đường “Đồng Khởi” (đường Tự Do trước năm 1975), mà người Cộng Sản gọi là “tiếp thu”. Xin thưa với Cậu Út Du Học, chính là từ hai căn nhà trên con đường Tự Do chiếm đoạt được mà cha mẹ cậu mới có tiền trang trải cho cậu đi du học ở đất nước Hoa Kỳ. Cậu Út à, bác tài xế xe không bị thất nghiệp, nếu như bị “thất nghiệp” thì nghỉ ở nhà, chứ đâu có đi lái xe, “thất nghiệp” tức là không có việc làm. Mà không phải ai muốn lái xe khách 40 chỗ ngồi cũng được! Phải trải qua nhiều kỳ thi lý thuyết và thực hành để được cấp cho bằng lái xe 40 chỗ ngồi Cậu Út ạ!

Xin thưa với Cậu Út Du Học, chúng tôi là những người “lưu vong” đúng vậy, và chúng tôi cố gắng xây dựng một Little Sài Gòn vững mạnh phi cộng sản. Nhờ có kinh tế vững mạnh hàng năm, chúng tôi cố gắng góp tiền bạc giúp đỡ cho đồng bào trong nước, nên lúc nào truyền thông trong nước gọi là “Việt kiều là khúc ruột ngàn dặm thương yêu của tổ quốc Việt Nam”. Bởi vì chúng tôi “lưu vong”, nên chúng tôi cố gắng góp phần không ít vào khu công nghệ “Silicon Valley” gồm những thành phố San Jose, Cupertino, Palo Alto… Cupertino chính là nơi của công ty số một thế giới “Apples” (Cậu Út gọi là Quả táo, thay vì người miền nam gọi là Trái Táo. Nhờ có “Quả Táo” này mà Cậu Út mới có được Iphone, Ipad để tha hồ lướt web ở bất cứ nơi nào.

…

Xe chạy vừa pass qua junction xa lộ I-5 và I-118. Tôi nhìn qua phía bên trái: Chị Tư Cần Thơ vẫn còn thức, tuy nhiên người chị bủn rủn và mệt mỏi, Chị Tư Cần Thơ thuộc loại người tròn trịa, nhìn qua tôi cũng biết “bà này chắc bị tiểu đường rồi” và chợt nhớ đến hai câu thơ “Ngày xưa bụng bự thì sang, ngày nay bụng bự viêm gan và tiểu đường”.

Chị Tư Cần Thơ đón xe đò lên San Jose để thăm đứa con gái duy nhất của chị vừa hạ sinh được đứa con đầu lòng. Tôi biết rằng Chị Tư Cần Thơ bị “hypoglycemia” (lượng đường thấp) có lẽ lúc tối chị chích glargine insulin nhiều quá, nên bây giờ bị phản ứng phụ của insulin. Tôi nhanh chóng đưa cho chị nửa nắm xôi gà còn lại lúc sáng, chị ăn được một chút và người chị tỉnh hẳn ra. Ăn xong Chị Tư Cần Thơ nói “Em là bác sĩ hay sao nhìn qua là biết chị bị tiểu đường rồi”. Tôi chỉ cười và không nói gì, chị tiếp tục im lặng, chắc có lẽ chị “Có những niềm riêng… có điên cũng không dám nói”, “niềm riêng” của chị là gì đây? Nhìn cuốn sách “Viết Về Nước Mỹ lần thứ 14” của tôi ở trước mặt, sau khi đọc một vài trang đầu tiên, chị bắt đầu kể về cuộc đời của chị.

Chị Tư Cần Thơ đi vượt biên năm 1987, tàu xuất phát tại bến Ninh Kiều. Cha mẹ chị, đứa em gái chị, và chồng của chị chết trong chuyến đi ấy. Cả con tàu còn vỏn vẹn 18 người sống xót trong đó có hai mẹ con chị. Nhìn qua cách cư xử và cách nói chuyện của chị, tôi có thể biết rằng chị là một người biết chia sẻ, biết chấp nhận quá khứ và hài lòng với hiện tại. Ngay cả bà con nội ngoại của chị không còn ai, phần lớn đã bỏ mình ngoài đại dương trên đường tìm tự do. Bây giờ chị còn lại đứa con gái duy nhất và đứa cháu ngoại mới sinh được một tuần rưỡi.

Quá khứ thì quá đau buồn, tương lai thì chưa biết, thôi cố gắng vui vẻ với hiện tại mình có được. Khi nói đến đứa cháu ngoại vừa mới sinh ở Kaiser Permante thành phố San Jose, Chị Tư Cần Thơ vui lắm, cho tôi coi hết hình này đến hình khác. Người Chị Tư Cần Thơ vừa tròn, vừa mập, vừa lùn, nhìn giống “trẻ em đi lạc”, tuy vậy từ Los Angeles lên San Jose, chị đem theo hai thùng sách viết bằng tiếng Anh “How to be a good mommy” làm quà cho đứa con gái.

Chị nói với tôi rằng, bây giờ chị cố gắng cười thật nhiều, bởi vì đối với chị “cuộc đời không còn gì để mất nữa”, cứ thế vui vẻ mà sống. Xin thưa là em rất nể chị, chị là một người vượt qua số phận trớ trêu, những gian khổ của cuộc sống, một thân một mình nuôi con, để bây giờ chị có đứa con gái ra trường làm “Registered Nurse”. Chị dẹp bỏ những đau buồn và bất hạnh trong cuộc đời, và cố gắng tận hưởng những gì hạnh phúc niềm vui ông trời đã ban cho chị.

Người bạn thân của tôi làm nghề bác sĩ tâm lý psychologist Dr. Hạnh Trương ở miền nam California thường nói về cuộc đời rằng, tất cả những gì trên đời này điều là “Trời cho”, nếu không được thì nói ngược lại là “Trò chơi”. Một người bạn bác sĩ tâm thần psychiatrist Dr. Gandi ở bệnh viện University of Illinois at Chicago thường nói “Life is joke, take it easy”. Chị Tư Cần Thơ thì nói “nói thì dễ, làm thì khó lắm”, tuy nhiên “mình phải làm”, chị cố gắng làm nhiều viêc để quên đi quá khứ đau buồn. Và ước mơ của chị là được làm bà ngoại đi đây đi đó du lịch cùng với con cháu của chị.

…

Hàng ghế bên kia Bà Hai Địa Ốc đang mải mê nói chuyện với cô con gái qua hệ thống viber của Iphone, và lúc nào cũng căn dặn là phải “nhanh tay lẹ mắt” để kiếm được nhiều tiền, nào là phải chạy tiền và đút lót như thế nào cho Sở Tài Nguyên Môi Trường, rồi đến công an quận, làm sao cho trót lọt.

Sài Gòn thời mở cửa cho những người có cơ hội muốn “chụp giật” trong ngành địa ốc, danh từ chính xác ở Việt Nam bây giờ thường gọi là “Kinh Doanh Bất Động Sản” (KDBDS). Ở Việt Nam, nơi mà “quyền sử dụng đất” khác với “quyền sở hữu đất”, nơi mà giấy tờ nhà đất được gọi là “sổ hồng”, “sổ đỏ”, nơi mà luật lệ thay đổi qua nhiều tầng lớp nào là luật lệ của nhà nước, rồi đến luật lệ thành phố, luật lệ của tỉnh, của quận và huyện, hay nói tóm lại là luật lệ của XHCN.

Tôi rời xa Sài Gòn năm tôi 16 tuổi, nên không hiểu mấy về từ ngữ “luật lệ”, Bà Hai Địa Ốc giải thích rằng “luật là có trong sách vở” “lệ tức là hối lộ, đút lót”. Thì ra là vậy. Người đi, người ở, người về, người thì về Việt Nam làm ăn, người thì bán nhà để ra đi nước ngoài định cư. Bà Hai Địa Ốc cũng chả cần để ý đến những khu vực nào người dân nghèo sắp bị giải tỏa, nhưng lúc nào cũng căn dặn đám công an cố gắng ém giá đền bù cho dân càng ít thì càng tốt. Bà Hai Địa Ốc lúc nào cũng chê về nước Mỹ trên phone khi nói chuyện với cô con gái, nào là “Xe Đò Hoàng” không có hàng ghế dành cho “thương gia.” Chắc bà thuộc loại người “thượng lưu” nên chỗ ngồi cũng phải tương xứng với cái “thương hiệu” của bà. Bà Hai Địa Ốc còn nói rằng bác tài xế lái xe đáng lẽ phải lễ phép đưa hai tay khi phân phát ổ bánh mì cho bà. Bà Hai Địa Ốc chê đồ ăn ở khu Little Sài Gòn Westminster. Bà cũng nhắc tới hai con chó cưng của bà vừa mới được một đại gia đi du lịch từ Phú Quốc về tặng cho. Cặp chó quý Phú Quốc này được những người osin chăm sóc hết sức chu đáo trong nhà của bà ở khu Phú Mỹ Hưng.

Xin thưa với Bà Hai Địa Ốc rằng, đồ ăn ở nơi đây không ngon bằng đồ ăn của bà ở Phú Mỹ Hưng, nhưng bảo đảm an toàn vệ sinh bởi vì nơi đây thức ăn được kiểm tra bởi Department of Public Health, mỗi nhà hàng đều được đánh giá rating A,B,C,D thích hợp. Luật lệ ở những nước tư bản lúc nào cũng bảo vệ người dân, chứ không phải như thực thẩm ở Việt Nam bị đầu độc bởi Trung Quốc, đó là chưa kể đến hàng loạt nhiều loại cá bị chết dọc bờ biển Miền Trung kéo dài từ bờ biển Quảng Bình đến tận bãi biển Đà Nẵng, khi những người thợ lặn lặn xuống thăm dò sau đó bị ngứa và chết đi, như vậy chất độc đó nặng như thế nào. Xin mời Bà Hai đọc bài thơ “Đất nước mình ngộ quá phải không anh” viết bởi nhà thơ Trần Thị Lam. Sau khi đọc bài thơ này tôi không biết nói gì hơn, chỉ đành nói tóm gọn là “Đất nước mình bậy quá phải không Bà Hai Địa Ốc”.

Bà Hai Địa Ốc chê nước Mỹ nhưng lại muốn ở lại nước Mỹ. Chuyến đi lên San Jose kỳ này với mục đích làm hôn nhân giả với một kỹ sư người Mỹ ở San Jose, và ước mơ của bà là “hạ cánh an toàn” sau khi tiền vô đầy túi.

Nhìn những cánh đồng strawberry, pumkin ở thành phố Lamont trên con đường từ Bakersfield đến San Jose, tôi chợt nhớ đến những chuyến xe đò từ miền Trung vào Sài Gòn hoặc là từ Sài Gòn xuống miền Tây. đã 41 năm rồi sau ngày 30/4 nhưng lúc nào xe cộ cũng chen lấn, tai nạn thì xảy ra thường xuyên. Việt Nam, đất nước mà nhân nghĩa đạo lý con người chưa bao giờ được nói đến, mà người dân chỉ toàn là nói đến những chuyện “cung đình” và “Hùng Dũng Sang Trọng” bây giờ như thế nào (Chủ tịch quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng). Khi người dân lúc nào cũng lo sợ sự bành trướng từ Trung Quốc, thì làm sao an tâm làm ăn được.

…

Đối với hai vợ chồng người Singapore đây cũng là chuyến đi “Xe Đò Hoàng” đầu tiên, cả hai đều không có ý kiến gì, nhưng lúc nào cũng trầm trồ khen rằng hệ thống “Xe Đò Hoàng” tốt, giống như đi máy bay, có chỗ gác chân, có chỗ để hành lý, dù không có hiện đại xài script card giống như hệ thống xe điện ngầm bốn tầng thường gọi là MRT (Mass Rapid Transit) ở Singapore. Tuy không cùng chung ngôn ngữ, nhưng hai ông bà rất vui vì thái độ thân thiện của tất cả hành khách người Việt trên xe. Mặc dù không sang trọng như hệ thống MRT ở Singapore, nhưng tinh thần phục vụ chu đáo là niềm vui trọn vẹn của ông bà trong xuốt chuyến đi.

Không giống như hai vợ chồng người Singapore, ông bà người Pháp thì lúc nào cũng ôm hành lý vào người mình, ảo tưởng về tệ nạn cướp giật giống như ở Paris. Còn anh thanh niên họa sĩ người Nigerian thì kể rằng lúc du lịch ở Việt Nam vào thành phố Huế, Iphone và cái bóp của anh ta đã không cánh mà bay, mặc dù anh cũng rất thích cảnh đẹp thơ mộng của thành phố này. Trong đầu tôi liền “xuất khẩu thành thơ” hai câu thơ về Huế: “Huế mộng, Huế mơ, Huế lơ mơ mất cái bóp”. Ôi! một nỗi buồn cho cả một chế độ.

…Cuối cùng tôi cũng không quen nhắc đến “Anh Năm đẹp trai” với đôi nạng gỗ, anh đang mải mê đọc cuốn sách “Principle of General Surgery” bởi tác giả Schwartz tạm dịch là “Nguyên lý của giải phẫu tổng quát”. Anh là một bác sĩ tốt nghiệp trước năm 1975. Lúc đó Sài Gòn chỉ có một trường đại học y, sau này đổi tên là Đại Học Y Dược, vẫn là con đường cũ Hồng Bàng. Sau 1975, gần 700 trường đại học các ngành lớn nhỏ ra đời trên toàn đất nước (đại học công lập, đại học bán công, đại học quốc gia, đại học viện, đại học thành phố). Anh Năm gọi tất cả “đại học” điều là “học đại”, và gia đình nào cũng muốn cho con cái đi du học ở nước ngoài.

Như Bác Sĩ Huỳnh Phước Sang (nickname Anh Tư Sang) một bác sĩ trong nước trên facebook thường nói về tình trạng giáo dục và y tế ở Việt nam “thời buổi này làm gì có lương y từ mẫu như Hải Thượng Lãn Ông nói, lương lậu phong bì thì có”, “lương” thì ít nhưng “lậu” thì nhiều. “Từ mẫu” à!! Bác sĩ làm cho bệnh nhân “từ trần” và đem vứt xác ở Sông Hồng thì có, giống như bác sĩ thẩm mỹ Nguyễn Mạnh Tường ở Hà Nội.

…

“Xe Đò Hoàng” rẻ phải đường King Road để tấp vào thành phố San Jose, laptop của tôi viết cho bài này từ từ khép lại. Cuộc chiến 41 năm trước đã kết thúc, chúng ta là những người trước cuộc chiến, và sau cuộc chiến, hiện tại chúng ta đang sống ở đất nước Hoa Kỳ.

Bốn mươi người hành khách trên xe điều có những quá khứ khác nhau, xuất thân từ những mãnh đời khác nhau với những ngôn ngữ khác nhau (tiếng Tàu, tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Nigeria) và những nghề nghiệp khác nhau (Cậu Út Du Học-kỹ sư, Chị Tư Cần Thơ-đầu bếp, Bà Hai Địa ốc-thương gia, hai vợ chồng người Singapore-giáo viên dạy học, anh thanh niên người Nigeria-họa sĩ, hai vợ chồng người Pháp-sản xuất rượu vang, tôi và Anh Năm đẹp trai-bác sĩ), mặc dù có nhiều điểm khác nhau, nhưng ai trong mỗi chúng ta điều mong muốn được hạnh phúc.

Ai trong mỗi chúng ta đều có những giấc mơ, ai cũng ao ước sống trong một xã hội công bình, nhân ái. Giấc mơ nào cũng cần có thời gian để đạt đến, cho dù không hoàn hảo, nhưng mọi việc trên đời rồi sẽ đến như chúng ta mong đợi mặc dù nó không đến cùng một lúc, do đó chúng ta nên kiên nhẫn.

Thế hệ này tiếp nối thế hệ khác. Rồi đây sẽ có những 40 hành khách khác với những mảnh đời khác nhau cũng trên những chuyến “Xe Đò Hoàng” mỗi ngày, 365 ngày một năm. Và mỗi ngày luôn có những câu chuyện để “Viết về nước Mỹ” như hàng ngày vẫn thấy trên Việt Báo hơn 15 năm qua.

Wayne Nguyen

From: Phong Duong

Duyên Anh

Cu Tý học trường Lasan Taberd từ lớp hai. Và ngay từ lớp hai, cu Tý đã được các sư huynh dạy giáo lý. Tâm hồn tuổi thơ là tâm hồn thánh. Tâm hồn ấy học những lời thánh thiện thì nhớ mãi và chỉ muốn làm những điều Chúa khuyên răn. Bố cu Tý không theo tôn giáo nào. Ông tự cho mình sung sướng và thích nói: “Hồn lưu lạc thờ chưa riêng một Chúa”. Nhưng ông đã không thích cu Tý để hồn nó lưu lạc. Trẻ con cần thiết có niềm tin. Chúa bảo mọi người là anh em, mọi người phải thương yêu nhau, mọi người làm việc lành, tránh điều dữ.

Cu Tý tuân lời Chúa và rất buồn bã nếu bố cu Tý cứ đi đánh bài. Cu Tý nghĩ rằng bố thua thì mẹ khổ, bố thắng thì mẹ những đứa trẻ khác khổ. Gây khổ cho người ta là phạm tội. Hễ ai phạm tội, chết sẽ bị xuống địa ngục. Cu Tý tưởng tượng ra một địa ngục toàn lũ quỷ độc ác sẽ đánh đập bố. Đôi bận bố vui vẻ, cu Tý hỏi bố những câu hát liên hệ tới Chúa, bố trả lời tử tế, cu Tý quả quyết bố sẽ lên thiên đường.

– Bố ơi, tại sao Chúa thiên tòa lại giáng sinh thấp hèn?
– Vì Chúa sinh ra đời ở máng lừa. Chúa không được đặt trên một chiếc nôi êm ái. Chúa không được bú sữa Guigoz. Bấy giờ nhằm mùa đông, trời đầy tuyết. Con biết tuyết chưa? Giống lớp bông mỏng trong ngăn đá tủ lạnh và lạnh như đá.
– Ai đã sưởi ấm Chúa?
– Những vì sao trên trời. Đó là mắt của Thượng Đế.
– Ai đã nuôi Chúa?
– Đức Mẹ.
– Nuôi bằng gì?

– Tình thương. Tất cả những bà mẹ đều nuôi con bằng tình thương. Ai được nuôi bằng tình thương, lớn lên sẽ biết thương yêu ông bà, cha mẹ, họ hàng, bạn bè, người tàn tật, người gặp hoạn nạn, người giúp việc và cả trâu bò, lợn gà, chim muông… Và biết tha thứ mọi người, tha thứ cả kẻ định giết mình.
– Rồi Chúa có đi học không?
– Bố không thấy nói trong kinh Cựu Ước.
– Kinh Cựu Ước là gì ?
– Là sách viết truyện cuộc đời Chúa. Để bố nói tiếp: Chúa là con nhà nghèo. Người ta thường đối xử không tốt với những người nghèo. Chắc thuở bằng tuổi con, Chúa cũng đi học và bị bạc đãi. Nên Chúa mới phó thác cho các sư huynh, các nữ tu lo việc giáo dục cả trẻ con có đạo lẫn ngoại đạo và làm cho trẻ con bình đẳng bằng cách mặc đồng phục. Ở sân trường, Chúa muốn thế, trẻ con nhìn bạn bè mình giống mình thì chúng không tủi thân, không buồn bã. Con nên nhớ rằng, Chúa đã có thời thơ ấu nghèo nàn, khổ sở.
– Chúa có chơi đùa không?
– Có.
– Chúa có đánh lộn không?
– Chắc chắn không. Chúa chỉ bị đánh chứ không đánh lại. Nên Chúa dạy: Kẻ nào tát ta má bên trái, ta chìa má bên phải cho nó tát thêm.
– Con là con tát lại liền.
– Vì vậy mới có một Chúa. Ngay cả một số linh mục bị người đời bình phẩm còn hằn học phẩm bình lại người đời, nữa là con.

– Bị bắt nạt, hẳn Chúa buồn lắm, bố nhỉ?
– Tuổi thơ của Chúa buồn như tuổi thơ Việt Nam. Chúa không muốn tuổi thơ buồn bã. Chúa muốn tuổi thơ hồn nhiên, sung sướng. Ngày sinh của Chúa đã là ngày vui của trẻ con. Và người vâng lệnh Chúa đem niềm vui đến cho trẻ con trong ngày Giáng Sinh là ông già Nô-en.
– Ông già Nô-en bao nhiêu tuổỉ
– Một tuổi.
– Bố kỳ quá, ông già mà một tuổi !
– Đó là tuổi vui.
– Bố ơi !
– Ơi…
– Có phải Chúa ở khắp mọi nơi, Chúa thương hết mọi ngườị
– Ừ, Chúa ở khắp mọi nơi nhưng Chúa chỉ thương người thành thật, nghèo khổ. Chúa ghét bọn giầu sang.
– Sao bố biết ?
_ Cu Tý thấy cái lỗ kim khâu áo rồi chứ ?
– Dạ.
– Cu Tý thấy con lạc đà chưa ?
– Ở ti vi, bố ạ ! Nó to gồ ghề.
– À, Chúa nói, con lạc đà có thể chui qua cái lỗ kim (vì nó hiền lành thành thật, chịu khó làm việc) nhưng bọn nhà giầu thì khó lên thiên đường (vì ham ăn diện và lo cách bóc lột nhà nghèo).
– Bố tin Chúa ở khắp mọi nơi không?
– Con tin không?

– Tin.
– Vậy bố tin con.
– Chúa đang ở trên đầu con, Chúa đã nghe hết chuyện bố kể về Chúa cho con nghe, bố hén ?
– Ừ
– Chúa sẽ thương con.
– Cu Tý sẽ lên thiên đường.
Câu chuyện về Chúa của bố con cu Tý khác hẳn những câu chuyện về Chúa của các linh mục. Và không giống kinh sách. Điều ấy, cu Tý chẳng cần hiểu. Cu Tý chỉ biết Chúa là chúa tể của muôn loài, muôn vật. Chúa đủ quyền uy, phép Tích. Chúa ở khắp mọi nơi. Chúa thương người nghèo và không ghét người giầu. Chúa thương nhất trẻ con. Thuở thơ ấu, Chúa nghèo hèn, cô đơn. Chúa ra đời ở máng lừa, khóc chào đời trên cỏ khô. Chúa thương người nghèo nên cu Tý thương người nghèo. Cu Tý theo mẹ đi lễ ở nhà thờ thường bỏ vào hộp tiền “cứu giúp người nghèo” mười đồng. Mẹ cu Tý ngoại đạo. Đến nhà thờ nào cũng dâng hoa cung kính Đức Mẹ và xin đủ ân huệ. Cu Tý thì không xin gì. Chỉ mong được lên thiên đường. Đó là những năm tháng cu Tý học lớp hai, lớp ba, lớp tư. Năm nay, cu Tý học lớp năm. Vẫn bé nhỏ, loắt choắt, khờ khạo và có vẻ… nghệ sĩ. Vì có vẻ nghệ sĩ, thành thử, tâm hồn thường đi đá cầu, đá dế, đá cá, quên lời mẹ dặn, bị đánh đòn hoài. Cu Tý bị đánh đòn hay kêu cầu cứu bố thảm thiết lắm. Nhắc lại, năm nay, cu Tý học lớp năm, đứng hạng bình liên tiếp bốn tháng. Trường của cu Tý tổ chức cuộc thi làm máng cỏ. Sư huynh giám học bảo máng cỏ nào đẹp nhất sẽ được phần thưởng và máng cỏ được bầy trong tủ kính ở văn phòng nhà trường. Cu Tý dự cuộc thi liền. Dự thi với niềm tin trúng giải một cách ngây thơ và với hy vọng nhìn máng cỏ của mình bầy trong tủ kính và các sư huynh khen giỏi và Chúa mỉm cười trìu mến.

Mê Chúa vô cùng nhưng, buổi tối, khi vào giường ngủ, cu Tý quên cầu nguyện. Có lẽ, cu Tý mệt với bài vở. Trường Lasan Taberd bắt trẻ con học thật nhiều. Tiểu học, học buổi chiều, đến trường lúc hai giờ trưa. Tối về thường làm thêm, ít nhất, hai bài toán. Nhiều hôm, cu Tý loay hoay với bài làm ở nhà tới mười một giờ đêm. Nên vào giường, cu Tý lăn ra ngủ. Hai đứa em của cu Tý chăm chỉ cầu nguyện hơn cả trẻ con có đạo. Con Ki và cu Đốm học trường nữ tu Công giáo. Con Ki cầu nguyện Chúa giúp mẹ ngủ được, hết bệnh, hết càu nhàu. Cu Đốm nghiêng tình thương về bố, cầu nguyện Chúa giúp bố… đánh bài “ăn” và muỗi đừng đốt chân cu Đốm vì cu Đốm sợ chân có sẹo. Bây giờ mới là mười hai tháng chạp. Miền Nam không có mùa đông. Nhưng tuyết đang rơi trong tâm hồn cu Tý. Hễ hai em cầu nguyện trước giờ ngủ, cu Tý vội bỏ bài vở, vô cầu nguyện với em. Và nó cầu Chúa giúp nó làm cái máng cỏ đẹp nhất. Cu Tý đã nhớ cầu nguyện. Vì cái máng cỏ.

Mỗi ngày, bố cho cu Tý hai chục uống nước. Cu Tý uống chai xá xị mất mười đồng. Từ hôm “ghi tên dự thi” làm máng cỏ, cu Tý nhịn uống. Cu Tý dành tiền mua “vật liệu” kiến trúc cái máng cỏ đầu tiên trong đời cu Tý. Trước hết là những tấm hình in rô nê ô về sự tích Giáng Sinh bán ở nhà sách trong trường. Cu Tý “thanh toán” bài vở rất nhanh để loay hoay tô mầu lên hình Chúa và các thánh. Cu Tý hỏi bố cách tô mầu. Bố dốt về mầu sắc. Cu Tý hỏi mẹ. Cu Tý có cái tật đáng ghét ghê đi. Là làm hỏng cái gì thì ngồi khóc, ngồi khóc. Cu Tý cắt hình bị lẹm, ngồi khóc. Y như cu Tý làm bài, học bài. Bố cu Tý hỏi han, rõ chuyện phải an ủi :
– Con làm đi làm lại nhiều lần mới đẹp. Giải thưởng thường về tay những người kiên nhẫn. Nước chảy đá món, cu Tý ạ !
Cu Tý lau nước mắt. Hôm sau, mua về một xấp hình. Cu Tý ngỏ ý nhờ bố mẹ tô mầu giúp. Bố nói :
– Bố tô cũng được và sẽ đẹp nhưng con sẽ bớt vinh dự nếu máng cỏ của con trúng giải nhất. Hãy tự con làm một máng cỏ đẹp nhất như tự bố, bố đã làm lấy cuộc đời bố .

– Chúa có giúp con không ?
– Con cứ giúp con trước đã, Chúa sẽ giúp sau.
Cu Tý học lớp năm, sắp lên trung học rồi, nên hiểu lời bố. Cu Tý không nhờ vả bố mẹ nữa. Cu Tý thức khuya tô mầu hình Chúa và các vị vua từ phương Đông. Hỏng. Xé bỏ. Khóc. Nín. Tô hình mới. Cuối cùng cu Tý đã có những tấm hình có chân dán tô mầu thật đẹp, cắt thật hay, cần thiết cho sự trang trí bên trong máng cỏ. Cu Tý hài lòng. Cu Tý cười nói huyên thuyên. Để đền ơn hai em không phá nghịch, cu Tý mua xí muội tặng cu Đốm và đậu phụng da cá tặng con Ki. Đã đến lúc cu Tý lo cái nền máng cỏ. Cu Tý nhờ bố bắc thang leo lên gác xép kiếm miếng gỗ mỏng. Cu Tý lục lọc tung cả gác xép. Bị mẹ cho ăn roi. Mông cu Tý nổi hình con lươn đỏ. Bố vắng nhà không “can thiệp” kịp. Cu Tý dấu chuyện ăn đòn. Chờ bố về, cu Tý tán bố:
– Bố ạ, nhà mình chẳng có miếng gỗ mỏng nào. Đằng sau cái khung ảnh của con là miếng các tôn dầy cộm, con lén mẹ gỡ ra làm cái nền máng cỏ được không hả, bố :
– Rồi lấy gì thay thế ?
– Dự thi xong con đem về, gỡ ra, lắp vô như cũ.
– Con sẽ trúng giải nhất mà.
Cu Tý ngây người ra giây lát. Bố xoa đầu cu Tý :
– Thì gỡ đi. Bố nhận tội giùm con.
Cu Tý cười:
– Con chịu nổi năm roi, bố ạ !
Cu Tý tháo miếng các tông sau khung ảnh chụp cu Tý đứng ở bãi biển Vũng Tầu làm cái nền máng cỏ. Cu Tý cuốc bộ lên Tân Định mua giấy bạc làm hang đá, mua cỏ nhuộm nhân tạo làm cỏ máng lừa nơi hang Bê lem. Cu Tý mua cả cây “sa panh” nhỏ xíu lốm đốm tuyết trắng. Cu Tý “sáng tác” thêm cái cột trên nóc hang đá và cột thêm nhiều cành để máng sao và các thiên thần do cu Tý vẽ và tô mầu. Bố cu Tý ngạc nhiên:

– Hang đá và máng cỏ của con lạ thật.
Cu Tý nói :
– Con làm theo bài hát, bố ơi : “Nghe trên không trung, tiếng hát thiên thần vang lừng…”
Bố khen máng cỏ đẹp, mẹ không có ý kiến. Con Ki chê dở ẹt. Cu Đốm bảo máng cỏ sẽ chiếm giải bét ăn bánh tét. Cu Tý buồn lắm. Khi cu Tý bảo mẹ.

– Con sẽ chiếm giải nhất, mẹ ạ !
Mẹ xua tay:
– Con sẽ chả được cái giải gì đâu.
Cu Tý càng buồn hơn. Và càng buồn thì buổi tối cu Tý cầu Chúa càng lâu hơn. Cu Tý tin tưởng máng cỏ của cu Tý sẽ nhất. Bố đã nói lời Chúa dạy với cu Tý: “Kẻ nào có niềm tin bằng hạt cát sẽ di chuyển được trái núi từ chỗ này qua chỗ khác”. Cu Tý có niềm tin to bằng cái máng cỏ của cu Tý.
Trước ngày đem máng cỏ nộp sư huynh giám học, cu Tý hỏi ý kiến bố :
– Bố nói thật đi, máng cỏ của con xấu lắm phải không bố ?
Bố gật đầu:
– Máng cỏ của con không đẹp.
– Con thôi dự thi nhé ?
– Con nên đem dự thi. Bố có thể nhờ thợ làm hay đi đặt cho con một cái máng cỏ thật đẹp, thật đắt tiền, thật lộng lẫy; bố cũng có thể làm giúp chon chiếm giải. Nhưng bố đã nói với con về cuộc đời ấu thơ của Chúa. Chúa đâu có ra đời ở chỗ giầu sang lộng lẫy. Mà Chúa ra đời ở chỗ thấp hèn, ở cái máng cỏ đơn sơ hơn cái máng cỏ của con. Cu Tý, nhà mình không theo đạo Công giáo nhưng mẹ con và các em đều thờ phụng Chúa. Và con đã làm cái máng cỏ đúng ý Chúa nhất. Con đã làm cái máng cỏ bằng tấm lòng của con, bằng cả sự… chịu đòn vọt. Con đã học giáo lý, đã biết Chúa ở khắp mọi nơi. Chúa đã ở nhà ta, đang ở nhà ta. Chúa đã nghe bố con mình nói về Chúa, đã theo dõi con làm cái máng cỏ kỷ niệm sinh nhật Chúa, đã thấy con khóc khi tô mầu hình Chúa, đã thấy con cười khi cắt hình Chúa, đã thấy con bị đòn đau vì tâm hồn con để hết vào cái máng cỏ. Cuối cùng, Chúa thấy một điều làm Chúa sung sướng là, đứa trẻ ngoại đạo làm cái máng cỏ đơn sơ tặng Chúa, đồng thời, nó biết làm sáng danh Chúa. Và bố tin chắc cái máng cỏ của con sẽ chiếm giải nhất. Chúa phát giải cho con.

Cu Tý mở tròn mắt, há hốc miệng nghe bố nó. Cu Tý ngồi bất động. Tâm hồn cu Tý bay lên trời cùng với chiếc máng cỏ. Tâm hồn cu Tý gặp thiên thần. Và các thiên thần dẫn cu Tý mang quà sinh nhật dâng lên Chúa. Chúa xúc động. Chúa khóc…
(13-12-1972)

From: NGOC PHAN & KimBang Nguyen

Nhà báo Mạnh Kim – Saigon Nhỏ

Ảnh Jacky Ly cùng người cha và em gái

Khó có thể biết Lý Vĩnh Thắng – tên tiếng Việt của Jacky Ly – sẽ trở thành người như thế nào nếu Thắng và gia đình vẫn còn ở một ngôi làng nghèo miền núi ở Phó Bảng, Hà Giang.

Có thể Thắng là một “học sinh nghèo vượt khó” xuất sắc nhưng cũng có thể Thắng chỉ là một anh nông dân chăn bò, làm nương rẫy, như thời niên thiếu, và chôn cuộc đời ở một ngôi làng nhỏ đến mức thậm chí gần như “không có tên” trên bản đồ các tỉnh vùng núi phía Bắc Việt Nam.

Câu chuyện về Jacky Ly là trường hợp điển hình của vô số gia đình Việt Nam trong đó việc quyết định tìm kiếm tự do bằng con đường vượt biên là chọn lựa duy nhất và quyết định đó đã mang lại những bước ngoặt thay đổi khó có thể ngờ…

Băng rừng vượt biên

Việc chuẩn bị được thực hiện chu đáo và cẩn thận. Trước khi đưa cả nhà đi, ông Lý Hội Quyền – cha của anh Lý Vĩnh Thắng – đã một mình lẻn sang Vân Nam-Trung Quốc để dò xét và tìm chỗ ở tạm.

Một đêm năm 1987, Thắng – lúc đó 10 tuổi – cùng hai chị và đứa em gái được bố mẹ chở trên xe đạp. Hành lý mang theo chỉ là vài bộ đồ và ít thức ăn. Họ bắt đầu cuộc hành trình bí mật. Phải kín đáo và thận trọng tuyệt đối. Chỉ một dấu hiệu đáng ngờ, họ cũng có thể bị hàng xóm trình báo và bị công an bắt.

Đây là lần thứ hai họ vượt biên. Lần thứ nhất, đi từ Hải Phòng, trước đó vài năm (1979), đã thất bại. Sau chuyến đi không thành đó, gia đình ông Lý đến sống ở Tân Mỹ, Chiêm Hóa, Tuyên Quang. Họ lầm lũi sinh nhai bằng nghề nông. Tuy nhiên, ông Lý vẫn âm thầm tìm cách thoát. Hành trình vượt biên lần thứ hai khởi hành từ đây, cách biên giới Việt-Trung đến 400 km.

Băng qua biên giới một cách an toàn là điều không đơn giản. Vết tích cuộc chiến Việt-Trung 1979 vẫn còn in đậm. Cả hai bên biên giới đều đầy mìn và bẫy chông. Để tránh bị phát hiện bởi lính biên phòng của cả hai bên, gia đình ông Lý phải len lỏi đi trên những con đường mòn nhỏ, xuyên rừng. Có những đoạn ông Lý phải cõng đứa con gái sáu tuổi gần như suốt ngày lẫn đêm (sau này khi kể lại, ông nói rằng nếu không phải là cô con gái của ông mà là khối vàng thì ông cũng sẵn sàng vất bỏ vì quá cực nhọc).

Sau 14 ngày, gia đình ông Lý vào đất Vân Nam-Trung Quốc. Thở phào. Nhưng chưa nhẹ nhõm. Không giấy tờ tùy thân, họ có thể bị nghi ngờ, tố giác và bị công an Trung Quốc bắt đuổi trở về Việt Nam. Cả nhà ông Lý phải di chuyển liên tục và có khi phải chia ra ở rải rác. Họ chỉ tá túc một chỗ trong vài tuần rồi lại tìm nơi khác. Cuối cùng, họ đến Phòng Thành, Quảng Tây. Tại đây, ông Lý cùng một số người Việt khác, cũng vượt biên trốn khỏi Việt Nam, tìm cách đi khỏi Trung Quốc. Họ tìm được một đầu mối giới thiệu mua thuyền và thuê tài công. Họ dự tính thoát đến Macau. Nếu Macau từ chối nhận tỵ nạn, họ sẽ đi Hong Kong. Nếu Hong Kong khước từ, họ sẽ đi Nam Triều Tiên. Nếu lại bị từ chối, họ sẽ đi Nhật Bản!

Ngày 18-6-1988, 72 người tỵ nạn, trong đó có sáu thành viên gia đình ông Lý, lục tục xuống chiếc thuyền đánh cá cũ nát. Con thuyền dài 12m-rộng 3m chỉ có mái che sơ sài cho khoang động cơ. Mọi người mang theo lương thực cho khoảng 30 ngày và phó mặc số phận cho hai tài công. Sau vài ngày lênh đênh, giữa cái nắng lột da và những cơn đói dữ dội, họ bị một trận bão dập tơi bời, những tưởng thuyền bị lật úp và tất cả chết đuối giữa biển. Khi đến Bắc Hải, thành phố phía Tây Nam Trung Quốc, họ lại bị một “cú sét đánh” thậm chí choáng váng hơn: qua radio, họ biết tin Macau lẫn Hong Kong vừa tuyên bố ngưng nhận người tỵ nạn Việt Nam. Bất kỳ người tỵ nạn Việt Nam nào đến Hong Kong sau ngày 16-6-1988 đều bị đưa vào trại tập trung để trả lại quê nhà. Không lẽ quay về? Họ liều mạng đi tiếp.

Sau 13 ngày “nướng” mình dưới nắng biển, họ đến gần Macau. Hai tài công rời thuyền. Họ được thuê chỉ để đưa mọi người đến đây, như thỏa thuận. Một người Việt, tên Thái, bất đắc dĩ trở thành người lái thuyền. Sự thiếu kinh nghiệm đi biển lập tức được “trả giá” sau đó khi thuyền va vào đá ngầm. Hỗn loạn và sợ hãi. Thật may là họ được cảnh sát biển Macau phát hiện và cứu. Sau khi giúp sửa thuyền, cảnh sát Macau yêu cầu tất cả rời đi. Mọi người lại ra khơi, gần như trong vô vọng. Cuối cùng, ngày 1-7-1988, thuyền đến Hong Kong. Đây là con thuyền thứ 47 của người tỵ nạn Việt Nam đến sau khi Hong Kong ban bố chính sách mới dành cho người tỵ nạn kể từ ngày 16-6-1988.

Một chiếc thuyền vượt biên tiêu biểu của Hoa Kiều từ miền Bắc, ảnh của Wiki

Những năm tháng ở trại tỵ nạn Hong Kong in sâu ký ức Thắng. Nếu không được bố mẹ và hai chị dạy bảo và che chở, Thắng rất có thể đã trở thành đứa bé hư hỏng đi theo đám băng nhóm giang hồ thuộc thành phần tỵ nạn đến từ các tỉnh khác của Việt Nam.

Ảnh ID của Vĩnh Thắng-Jacky tại trại tỵ nạn Hong Kong (ảnh nhân vật cung cấp)

Trại tỵ nạn chật chội, đông đúc, với đủ thành phần phức tạp, đã tạo thành một xã hội Việt Nam thu nhỏ nơi người ta không chỉ giành giật miếng ăn mà còn gây ra những hành vi tội phạm. Hãm hiếp và đâm chém xảy ra như cơm bữa. Sau hơn hai năm sống trong cảnh nhốn nháo, gia đình ông Lý cuối cùng được Chính phủ Mỹ đồng ý cho tỵ nạn. Họ được đưa qua Philippines sáu tháng để học tiếng Anh trước khi đến Mỹ…

Bắt đầu từ tay trắng

Nước Mỹ. North Carolina. Cuộc hành trình dài đã đến đích. Tuy nhiên, một chặng mới lại bắt đầu. Tất cả đều chỉ có hai bàn tay trắng. Họ đã rời con thuyền rách nát số 47. Họ đã rời khu ổ chuột tỵ nạn Hong Kong. Họ đang đặt chân đến một vùng đất xa lạ và tiếp tục đi trên những con đường thậm chí khó khăn và khó lường hơn cả những con đường mòn vượt rừng xuyên bóng đêm băng qua Vân Nam ngày nào. Phần tiếp theo của câu chuyện là chuỗi nỗ lực điển hình của gần như mọi người Việt tỵ nạn giai đoạn đó. Chen chúc trong căn nhà nhỏ được cấp tạm cho người tỵ nạn, gia đình ông Lý lao vào xã hội Mỹ với vốn liếng tiếng Anh gần như bằng không. Ông Lý phải làm ba “job” để giúp gia đình. Ban ngày ông làm thợ hàn. Ban đêm ông làm công nhân xưởng lắp ráp. Và cuối tuần ông làm nhân viên phục vụ nhà hàng. Trong khi đó, vợ ông lãnh quần áo gia công về nhà may; và hai chị của Thắng-Jacky đi làm nail sau khi học xong trung học. Jacky cũng phải đi làm thêm vào cuối tuần, từ chạy bàn đến rửa chén, cho đến khi vào đại học và vào quân đội…

Khó có thể biết ông Lý Hội Quyền nghĩ gì về tính mạng của mình cũng như vợ con vào thời điểm ông quyết định đưa cả nhà đi vượt biên. Nhưng có điều chắc chắn rằng ông không thể tưởng tượng có ngày mà cậu con trai duy nhất của ông, Vĩnh Thắng – Jacky, lại thành đạt hơn cả sự mong đợi, với không chỉ hai bằng master (từ National War College và Đại học Johns Hopkins), mà còn trở thành một sĩ quan cấp cao quân đội Hoa Kỳ. Ông Lý Hội Quyền (từ trần năm 2012) – người mà Jacky luôn xem như là tấm gương vĩ đại đối với mình – cũng khó có thể tưởng tượng một ngày mà con trai ông trở về lại Phó Bảng với tư cách một sĩ quan quân đội Mỹ, ở cương vị Chánh Văn phòng hợp tác quốc phòng Mỹ-Việt, thực hiện các dự án hợp tác và tìm kiếm cơ hội hỗ trợ những gia đình nghèo miền núi Việt Nam, nơi có bóng dáng những đứa trẻ lếch thếch hệt Vĩnh Thắng ngày nào…

Tôi phải cố gắng, luôn cố gắng, phải “work extra hard” – Jacky nói. Ngày 1-1-2021, Jacky Ly trở thành đại tá quân đội Hoa Kỳ (lễ gắn lon chính thức được tổ chức chiều ngày 23-4-2021).

Sau hơn 20 năm phục vụ quân đội Mỹ, Jacky Ly vẫn muốn tại ngũ. 42 tuổi, Jacky sẽ còn đi xa, thậm chí có thể xa hơn cả những điểm đến mà người cha không bao giờ có thể nghĩ tới, khi ông cõng cô em gái của Jacky lên đường trong đêm tối cùng gia đình ra đi chỉ với một thôi thúc: tìm kiếm tự do và một tương lai sáng sủa hơn cho các con của mình.

Jacky Ly (đi hàng đầu) vào thời điểm chỉ huy một đại đội nhảy dù (ảnh nhân vật cung cấp)

******

Đại tá Jacky Ly

Từng chỉ huy đại đội lính nhảy dù mũ đỏ (thuộc 82nd Airborne Division) và tham gia chiến trường Afghanistan, Iraq, cũng như công tác tại Hàn Quốc, Hawaii, … cuộc đời Jacky Ly gắn liền với binh nghiệp.

Jacky Ly và Bộ trưởng Quốc phòng (lúc đó) James Mattis (ảnh nhân vật cung cấp)

Nhập ngũ năm 18 tuổi khi vào Vệ binh North Carolina với dự tính ban đầu chỉ phục vụ quân đội ba năm nhưng sau đó Jacky không rời bộ quân phục.

Jacky tốt nghiệp bằng cử nhân quản trị doanh nghiệp về hệ thống thông tin máy tính từ Đại học Appalachian State. Trong thời gian quân ngũ, ngoài những khóa đào tạo chuyên biệt trong quân đội, Jacky còn học National War College, Đại học Johns Hopkins, và Trường tham mưu quân sự Malaysia.

Jacky Ly trong lễ tuyên thệ và gắn lon đại tá, với sự chủ trì của Thiếu tướng Lương Xuân Việt (qua màn hình video từ Nhật) vào chiều 23-4-2021 (ảnh MK)

Từng là Chánh Văn phòng Hợp tác Quốc phòng (Chief of the Office of Defense Cooperation) trực thuộc Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội, Jacky còn là cố vấn quân sự cấp cao và chánh Văn phòng Hợp tác An ninh trực thuộc Phái bộ Hoa Kỳ tại Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) ở Jakarta, Indonesia.

(Trái sang) Đại tá Jacky Ly cùng mẹ vợ, chị của mẹ vợ và Phó Đề đốc Nguyễn Từ Huấn trong lễ gắn lon của Jacky (ảnh MK)

Đại tá Jacky Ly sắp nhận nhiệm vụ mới tại Đông Nam Á với tư cách tùy viên quốc phòng.

Đại tá Jacky Ly cùng vợ và con (ảnh MK)

—

Nhà báo Mạnh Kim

• Tidoo Nguyễn
  5 tháng 10, 2023

Ba’o Saigon nhỏ

Ảnh minh họa: Unsplash/Bady-abbas

Mấy bà thuộc “chế độ cũ” ở quê tôi là vợ sĩ quan, con lai, nhà có của để dành trong thể chế Việt Nam Cộng Hòa. Sau năm 1975, có bà thì lặng lẽ nuôi con trong khi chồng đi cải tạo, có bà thì lầm lũi, có bà thì hóa điên vì chế độ mới tịch thâu gia sản.

Dù rời xa làng quê để lên Sài Gòn tìm kế sinh nhai đã lâu nhưng tôi vẫn còn nhớ rõ mấy bà thuộc “chế độ cũ” trong xóm. Đó là bà Mười Tiều, dì Năm Thiếu Úy, dì Tám Quyện, dì Bảy, chị Lệ. Hồi tôi khoảng 9 tuổi thì bà Mười Tiều ngoài 70 tuổi, dì Năm Thiếu Úy, dì Tám Quyện và dì Bảy ngoài 30 tuổi, chị Lệ ngoài 20 tuổi.

Trước hết là câu chuyện về bà Mười Tiều. Hàng xóm láng giềng kể lại là trước năm 1975 bà Mười Tiều giàu có lắm. Việt Cộng vô một cái, tịch thâu hết vàng bạc. Cho dầu bả giấu vàng trong cái nồi, bỏ vào cái rế, treo lên giàn bếp nhưng Việt Cộng vẫn tìm ra được.

Khi tôi lớn lên, bả đã hóa điên rồi. Ban ngày, bả đóng cửa im ỉm ở trong nhà với ông chồng; còn con cái sống ở xa, lâu lâu mới về. Thỉnh thoảng tôi nghe tiếng cãi lộn của ông bà.

Chiều xuống, bả bắt đầu ra khỏi nhà trong bộ dạng nguyên bộ đồ trắng, đi chùa. Khi bả đi chùa xong thì trời đã sụp tối. Lúc đó bả chui vô mấy cái bụi tầm vông, bụi tre, bụi trúc, canh me có ai đi ngang qua, phóng ra hù người ta cho hết hồn chơi.

Ông Chín Rô trong xóm – người làm ruộng trong hợp tác xã, kể là có hôm ổng vác cuốc ngoài ruộng về nhà, đi ngang qua bụi tầm vông thì bị bả phóng ra hù. Ổng tưởng ma nên mém xáng cán cuốc xuống đầu bả. Tức thời bả la làng lên: “Tui đây!  Mười Tiều Đây!”. Ông Chín Rô kịp dừng tay lại.

Có lần tôi đi thả diều về ngang qua bụi tầm vông ngay góc trường học, bả mặc nguyên bộ đồ trắng phóng ra hù mà hết cả hồn. Rồi chắc nhờ bả đi chùa nhiều nên một thời gian sau bả tịnh tâm lại, hết hù người ta và sống thọ hơn 100 tuổi. Tui chắc hẳn đã có khoảng thời gian dài dằng dặc bả sống trong tiếc nuối vì mất của cải một cách lãng xẹt.

***

Tiếp đến là câu chuyện về dì Năm Thiếu Úy. Sở dĩ mọi người gọi dì là bà Năm Thiếu Úy vì hồi trước dì là vợ một sĩ quan thiếu úy trong chế độ cũ. Sau Tháng Tư 1975, ông thiếu úy bị đưa đi cải tạo nên dì lấy ông Phèo – một người Hoa, để nương tựa.

Ông Phèo thì không có con riêng, hơn dì khoảng 20 tuổi, tạng người bự chảng, không có hai hàm răng, cái miệng lúc nào cũng ngồm ngoàm như đang nhai một thứ gì đó.

Dì Năm Thiếu Úy có hai đứa con trai riêng với ông thiếu úy. Một đứa lớn hơn tôi vài tuổi, đứa kia thì bằng tuổi tôi. Cả hai đứa đều học chung với tôi từ năm lớp 1 đến năm lớp 3 thì tụi nó nghỉ học. Nhà dì Năm Thiếu Úy ở ven chợ. Hằng ngày dì bán gạo.

Gạo của dì có hai loại: gạo cũ và gạo mới. Gạo cũ là loại gạo khi được nấu lên thì nở tét bét cho ra nhiều cơm. Những gia đình đông con thì mua loại gạo này để nấu được nhiều cơm, đặng chia đủ cơm cho tất cả thành viên trong gia đình. Gạo mới là loại gạo khi đem nấu lên thì không nở mấy nhưng được cái là cơm dẻo và ngon hơn.

Trong khi đó, ông Phèo hằng ngày bán bánh mì. Ổng có cái tủ bánh mì đựng tùm lum thứ như là bánh mì, thịt ba rọi xắt nhỏ, ngò gai, ngò rí, dưa leo, dao rạch bánh mì, thớt để xắt thịt, nước tương, giấy báo cũ để gói bánh mì v.v.

Sáng sáng và xế xế ổng chở cái tủ bánh mì trên xe đạp lượn vòng quanh xóm. Có điều ngộ là thay vì rao hàng thì ổng dùng một cái kèn có trái bóng bóp phát ra tiếng kêu “tò tí toe”. Ai muốn ăn bánh mì thì chạy ra trước cổng kêu “ông Phèo”.

Dì Năm Thiếu Úy đếm thời gian qua từng lần đong gạo bằng cái lon 1 lít (lon 1 lít bằng ba lon sữa Ông Thọ) để bán cho dân quê, còn ông Phèo đếm thời gian qua từng lần bóp kèn “tò tí toe”.

Cho đến khi tôi 18 tuổi mà vẫn chưa thấy ông Năm Thiếu Úy về, có thể là ổng đã chết trong tù hoặc là ổng đã ra tù nhưng không về xóm tôi, vì dì Năm Thiếu Úy lúc bấy giờ đã là vợ người ta?!

Kế đến là câu chuyện về dì Tám Quyện. Tui không chắc tên dì là Quyện hay Huyện vì ở quê người ta phát âm phụ âm “h” giống như phụ âm “qu” thành ra “quờ” hết trơn hết trọi. Nhà dì Tám Quyện ở sát bên nhà dì Năm Thiếu Úy.

Dì Tám Quyện có hai đứa con gái. Đứa đầu lai Mỹ. Tui không biết tên thật của nó là gì nhưng mà mọi người cứ gọi nó là “con Mỹ”. Con Mỹ không đi học vì nó sợ đám con nít trêu chọc nó bằng những từ bậy bạ.

Sáng nào nó cũng phụ dì Tám Quyện đổ bánh kẹp để bán ở chợ. Dì Tám Quyện và con Mỹ ngồi chèm bẹp dưới đất, sát bên mấy cái thúng gạo của dì Năm Thiếu Úy.

Khi con Mỹ độ chừng đâu 12 tuổi thì dì Tám Quyện cho nó đi ở đợ xa nhà. Mấy năm sau đó tôi có thấy nó trở về xóm, đi bộ ngang qua nhà tôi vài lần. Có lần nó banh hàng rào chui qua sân nhà tôi cốt để đi tắt từ phía sau nhà tôi ra con đường lộ, hòng tránh đám con nít trêu chọc nó bằng những từ bậy bạ. Sau cái lần đó thì tôi không thấy nó nữa.

Không biết là nó có đi Mỹ theo diện con lai hay không?! Liệu rằng nó còn trốn đám con nít cho khỏi nghe những lời chọc ghẹo?!

Chị Lệ ngoài 20 tuổi cũng lai Mỹ. Mọi người thường gọi chị là “Lệ Khùng”. Thật ra chị không có hành vi nào bất thường và cũng không la hét quấy phá ai. Chỉ vì trên người chị lúc nào cũng lấm lem bùn đất, chị không bao giờ cười hay nói chuyện với bất cứ ai, có lẽ vì thế người ta gọi chị là “Lệ Khùng”?

Hằng ngày chị cùng chồng đi bộ quanh xóm để đào giếng hay vét giếng cho người ta. Vai chị vác cuộn dây thừng, tay cầm cái nón cối của lính Mỹ. Ông chồng thì vác cuốc, xẻng, xà beng.

Tui xin phép dừng chuyện của chị Lệ một chút để giải thích thêm về cách lấy nước từ giếng lên. Quê tôi thuộc vùng cao nên người ta phải đào giếng sâu xuống khoảng 20 mét thì mới có nước ngầm.

Hồi ấy, tụi tôi kéo nước từ giếng lên bằng cái thùng cột sẵn vào dây mũi (loại dây được bện bằng sợi nylon, và người ta thường dùng loại dây này để cột mũi con bò mà dắt đi).

Cứ mỗi lần muốn lấy nước, người ta dùng dây mũi cột sẵn thùng nhôm hay thùng mủ vào, thả thùng xuống giếng, kéo từng đoạn dây lên. Có khi cái thùng lên khỏi miệng giếng thì trong thùng không còn miếng nước nào, do thùng bị lủng hoặc bị lắc lư cho nên nước tạt hết ra ngoài rồi.

Đến mùa nắng, giếng bắt đầu cạn nước. Khi đó người ta phải mướn vợ chồng chị Lệ vét giếng sâu xuống nữa thì mới có nước lên trở lại. Tui chưa từng tận mắt thấy vợ chồng chị Lệ đào giếng nhưng vài lần tôi có thấy họ vét giếng cho nhà tôi.

Họ thay phiên nhau đu dây thừng xuống đáy giếng đã cạn nước. Một người ở dưới đáy giếng đào, múc đất sét bỏ vào cái nón cối lính Mỹ được cột vào dây thừng. Người ở trên miệng giếng kéo nón đất sét lên, bỏ đất qua một bên.

Người ở dưới đáy giếng được một lúc sẽ bị ngộp thở nên người kia phải thay phiên đu dây xuống đáy giếng. Họ vét từ trưa đến chiều thì mạch nước ngầm sẽ phún lên. Chị Lệ chỉ làm việc mà không nói cười, còn ai muốn nói gì thì nói với chồng của chị.

Nhà chị Lệ ở trong một con hẻm. Mà đúng hơn là chòi. Cái chòi được cất tạm bợ bằng tre trúc lá dừa. Người ta cho anh chị ở đậu trong khoảnh sân phía trước nhà. Khi anh chị sinh được một bé trai, họ lại ẵm con theo, đặt thằng nhỏ nằm trên tấm nylon ở chỗ mát trong khi họ làm việc.

Khi độ chừng đâu 8 tuổi, thằng nhỏ đi lẽo đẽo theo sau họ để phụ giúp công việc. Đến bây giờ tôi cũng không biết là chị Lệ đã thoát khỏi cái hố sâu dìm phận đời đứa con lai trong chế độ mới chưa?!

Liệu rằng chị đã gột rửa sạch lớp bùn đất lấm lem trên người và có thể cười nói để người đời không còn gọi chị bằng cái tên “Lệ Khùng”?!

***

Khác với vẻ mặt âu sầu của chị Lệ, dì Bảy luôn luôn lúc nào cũng tươi cười nói chuyện hoạt bát. Chồng dì Bảy cũng bị đưa đi cải tạo giống như chồng của các bà vợ sĩ quan khác.

Dì Bảy có hai đứa con: thằng con trai nhỏ hơn tôi một tuổi, đứa con gái thua tôi ba tuổi. Dì Bảy mở một sạp bán bánh kẹo và đồ chơi cho con nít bên trong trường học. Con nít bên ngoài trường hay con nít học trong trường đều có thể đến sạp của dì để mua mấy thứ mà chúng thích.

Hồi thời ấy, dì Bảy có bán xổ số đồ chơi: đồ chơi được treo trên một tấm bìa giấy cứng, bên dưới là những miếng giấy nhỏ có ghi số được gấp lại, con nít muốn chơi thì đưa dì Bảy 50 xu, rồi rứt một miếng giấy, mở ra thấy số nào thì lấy món đồ chơi có đánh dấu số đó; mở ra trống trơn không có số thì coi như trật lất, mất toi 50 xu.

Hai đứa con của dì Bảy học rất giỏi, năm nào tụi nó cũng được lãnh thưởng. Có lần tụi nó khoe với tôi rằng mẹ nó nói ba nó giỏi tiếng Anh lắm, bất cứ từ vựng tiếng Anh nào mới, ba nó đều đọc được. Hồi đó tụi tôi học dở tiếng Anh lắm vì ngay cả thầy cô giáo dạy tụi tôi còn đọc sai bét thì tụi con nít chúng tôi làm gì mà đọc đúng được?

Khoảng đâu thời gian thằng con trai dì Bảy học hết lớp 9 thì ba tụi nó về. Chồng dì Bảy về trong dáng vẻ gầy guộc, nước da xanh lè xanh lét, mặt hóp xọp trơ xương hai bên gò má. Đùng một cái, tụi nó bỏ học, cả nhà nó dọn nhà đi đâu mất tiêu. Cái thời đó cho dù có học giỏi thì hai con của dì Bảy cũng không học lên cao được với lý do “con của sĩ quan ngụy không được đi thi đại học”.

Tuy mỗi bà “chế độ cũ” xóm tôi có hoàn cảnh riêng nhưng tất cả họ đều có điểm chung là chịu đựng phận đời bèo bọt trong chế độ mới sau Tháng Tư 1975. Và ngay cả con cái của họ cũng gánh chung phận đời bị chế độ mới trù dập cho te tua tơi tả!

Nộp thuế cho Cesar ( Mt 22, 15-21)

“ …của Cesar trả về cho Cesar, của Thiên Chúa trả về cho Thiên Chúa”

Câu kinh thánh này tôi đã nhớ từ lúc còn nhỏ và tôi hay dùng nó để an ủi mỗi khi tôi bị mất đồ hay tôi  nói với người khác mỗi khi họ tiếc nuối vì mất một món đồ gì đó. Mặc dù lúc đó tôi chưa đi học kinh thánh và không hiểu sâu sắc ý nghĩa của câu này nhưng tôi đặc biệt rất thích nó . Tôi cũng đã sử dụng câu này trong bài bài bình luận của kỳ thi Tasp Test với chủ đề thật hóc búa. Đó là chủ đề bàn luận về luật trợ tử( Euthanasia) có nên ban hành trên các tiểu bang của nước Mỹ. Nếu bạn đồng ý chính quyền ban hành luật đó thì bạn phải đưa ra ba lý do tại sao bạn đồng ý, còn nếu bạn không đồng ý cũng phải đưa ra ba lý do tại sao bạn không đồng ý.

Lúc đó, tôi còn quá nhỏ , ăn chưa no lo chưa tới, đâu có thèm để ý đến những vấn đề của xã hội to tát như vậy nên tôi không biết phải viết gì đây. Thậm chí cái chữ tiếng Anh đó tôi còn không phát âm được và không hiểu nghĩa chính xác của nó, cũng may bên dưới có ghi chú ngắn giải thích nghĩa của nó. Đồng ý hay không đồng ý? Câu chấm hỏi to tướng lẫn quẩn trong đầu của tôi. Tôi chợt nhớ đến câu kinh thánh “ Của Thiên Chúa trả về cho Thiên Chúa” có nghĩa là sự sống của con người là doThiên Chúa tạo ra thì sự chết của con người cũng phải để Thiên Chúa lấy đi, con người đâu có quyền quyết định. Thế là tôi đặt bút viết phần mở bài với câu khẳng định là tôi không đồng ý với luật trợ tử này và đưa ra ba lý do để biện minh cho sự chọn lựa của mình.

Lý do thứ nhất là như tôi đã viết ở trên .

Lý do thứ hai là con người sống phải có hy vọng. Bệnh nhân sẽ không có hy vọng để sống mà chỉ hi vọng để chết vì lúc đó bệnh nhân rất đau đớn và chỉ nghĩ đến cái chết. Như vậy vô tình nếu luật này được thi hành thì nó khuyến khích con người ta tìm đến cái chết nhiều hơn.

Lý do thứ ba là vì nếu có luật này , một số bác sĩ sẽ không còn nổ lực cố gắng giúp bệnh nhân sống sót thêm để làm gì nữa và theo thời gian, các nhà khoa học cũng không cần cố gắng nghiên cứu biện pháp hay chế thuốc để kéo dài sự sống cho bệnh nhân.

Viết xong phần kết luận, tôi thở phào nhẹ nhõm nhưng trong lòng cũng rất lo âu . Vì nếu xui xẻo giáo viên chấm bài thi là một người đang rất ghét hay không tin có Thượng đế thì sẻ không đồng ý với lý luận thứ nhất của tôi thì sao? . Thôi kệ đi, tôi phó mặc kết quả của bài luận văn này cho Chúa nhưng thật là Chúa đã thương tôi, sau ba tuần tôi được biết kết quả là tôi đã đậu và được con B cho bài luận văn này.

*****

Mười một năm sau , khi  tôi làm phụ tá cho một Clinic của một tổ hợp bác sĩ chuyên về trị giảm đau , tôi  được dịp gặp một người bệnh nhân đã bị bất tỉnh nằm ba năm trong bệnh viện. Anh tên là Randy P. Giây phút đầu tiên anh ta bước vào văn phòng bác sĩ, tôi nhận thấy có một cái gì đó rất khác lạ của người bệnh nhân này. Anh ta khoảng 31 tuổi, là một chàng thanh niên với nước da xanh xao, người cao ráo ,  gầy gò , khuôn mặt dễ mến với chiếc mũ màu xám tro. Nhưng cử chỉ của anh ta thì cứ luôn quan sát mọi thứ một cách tò mò giống như người từ hành tinh khác mới vừa tới mặt đất vậy. Bước vào phòng khám bệnh gặp tôi, anh ta mừng rỡ ra mặt và hỏi đủ thứ chuyện như anh ta đã quen tôi lâu lắm rồi.

Thấy tôi mở Computer và bắt đầu đánh máy những câu assessment về bệnh nhức đầu của anh , Randy ngạc nhiên hỏi  :

“  bây giờ người ta không dùng giấy bút nữa sao ?”

Tôi trả lời: “ Vâng , các văn phòng bây giờ đều dùng Computer để lưu trữ thông tin không chi riêng văn phòng bác sĩ đâu đã lâu rồi.”

Đến phiên Randy cười vì sự ngạc nhiên của tôi khi anh ta hỏi câu hỏi này. Randy nói hãy để anh giải thích, rồi anh ta mở nón ra để lộ ra cái đầu có một chút tóc rồi cho tôi xem một vết sẹo dài phía sau ót của anh. Anh bảo anh vẫn còn bị nhức đầu sau khi tai nạn xãy ra ba năm trước. Anh  là một kiến trúc sư đang làm việc ở downtown. Một buổi chiều đi làm về, vừa bước ra chỗ đậu xe thì anh ta bị một người lạ từ phía sau đập đầu anh ta bằng một một vật gì đó rất nặng và lấy đi cặp táp của anh. Thật ra cặp táp đó chi đựng giấy tờ nhưng có lẽ tên trộm tưởng lầm là cặp táp có tiền nên đã tấn công anh. Anh ta ngã xuống bất tỉnh và không còn biết gì nữa. Sau này, khi tỉnh dậy,  cảnh sát cho anh biết là có một người đàn bà đã nhìn thấy anh nằm dưới đất và gọi xe cứu thương. Người ta không biết anh đã bất tỉnh bao lâu nhưng khi xe cứu thương đến thì đầu anh đầy máu. Từ lúc đó, anh đã nằm trong nhà thương ba năm và ba tháng trước anh mới mở mắt tỉnh dậy trước sự mừng rỡ của nhiều người trong bệnh viện. Nghe y tá và bác sĩ kể lại họ đã họp bàn với nhau quyết định giữ ống thở cho anh sống sau ca mỗ và chăm sóc ba năm liên lĩ. Họ cũng đã nhờ cảnh sát  tìm người thân cho anh nhưng không ai đến bệnh viện để thăm anh. Bây giờ , sau khi anh tỉnh dậy, anh phải học lại tất cả, từ học lái xe cho đến đường xá và từ ngữ. Anh nói anh  không có người thân ở thành phố này và bây giờ anh cũng không nhớ rõ anh còn người quen nào.

Randy nói rằng anh  rất cảm ơn tất cả những bác sĩ và y tá trong bệnh viện đã chăm sóc cho anh ta ngần ấy năm. Bây giờ tất cả mọi thứ đều mới lạ đối với Randy nhất là về technology đã tiến bộ quá xa so với thời gian anh ta chưa bị coma. Đôi mắt Randy long lanh ánh lên những tia nhìn tinh nghịch và nụ cười hồn nhiên như một đứa trẻ, Randy nói anh như mới vừa sinh ra một lần nữa và anh thật vô cùng tạ ơn Chúa đã để cho anh ta sống .

Tôi đã hỏi lại anh : “ 3 years ?”  để chắc chắn là mình không nghe lộn rồi xúc động nói: “ Congratulation, Randy. I am so glad you told me your story. That’s is miracle.” Anh gật đầu : “ Các bác sĩ cũng bảo tôi như vậy.”

Tôi xem lại hồ sơ medical record của anh. Thật đúng là những gì anh ta đã kể cho tôi nghe.

Chỉ đường tới nhà thuốc Walgreen gần nhất cho anh ta xong, tôi đưa tay ra bắt tay anh ta nhưng anh ta nói muốn ôm tôi để tỏ lòng biết ơn tôi. Tôi nói tôi đâu có làm gì cho anh đâu nhưng anh nói rằng từ khi anh ta tỉnh dậy, mỗi lần anh ta nhìn thấy bác sĩ và y tá thì anh ta xem những người này là thiên thần vì đã cứu mạng anh ta cho nên anh xem tôi cũng thuộc trong số họ.

Lời nguyện:

Lạy Chúa , con cảm ơn Ngài đã cho con gặp được Randy để con tin trên đời này vẫn có phép màu xảy ra trong bàn tay của Ngài. Ngài đã cho con người đặc ân lớn nhất đó là quyền tự do chọn lựa . Con không biết khi đến giờ lâm chung, con có thể còn đủ nghi lực và ý chí để phó thác đời con trong sự quan phòng của Ngài trong cơn hấp hối hay là con yếu đuối chọn cái chết trợ tử vì không chịu nổi sự đau đớn của thể xác. Đến lúc đó, xin cho con thực hành đúng như bài luận văn con đã viết với sự trợ giúp của Ngài. Amen.

H.T.L.

 From: TRANG HUYNH