Category: Tin Cộng Đồng

Hồi ức của một trí thức cũ trong xã hội mới sau 1975 (Phần 5)

Bởi  AdminTD

 Lê Nguyễn

5-1-2022

Tiếp theo Phần 1 — Phần 2 — Phần 3 và Phần 4

III) MỘT QUÃNG ĐỜI RIÊNG

1) NHỮNG “PHÓ THƯỜNG DÂN” (tiếp theo)

Trong giới xích lô bất đắc dĩ sau 1975, còn có Tô Minh Tâm (1944-2017), một người bạn chí thân của tôi trong suốt 7 năm trung học. Sau khi hết bậc trung học (1962), mỗi đứa một đường đi, Tâm tốt nghiệp ban Triết Đại học sư phạm (1967), dạy Triết học vả Công dân Giáo dục lớp đệ nhất tại trường trung học Cường Để, Qui Nhơn. Hiện nay, có một vài người bạn Facebook của tôi từng học với anh ta.

Tất nhiên, sau tháng 4.1975, triết học duy tâm không có chỗ đứng trong chương trình giáo dục, Tâm còn có chút may mắn, đã không phải đi cải tạo, còn được cho dạy môn sinh vật lớp 6 tại một trường trung học cơ sở ở Gia Định. Lương giáo viên thời bao cấp không đủ sống, hàng ngày anh dành cả buổi sáng để đạp xích lô, trưa về lua vội 1- 2 chén cơm rồi đạp xe đi dạy. Bữa nọ, anh ta nhận đưa một phong thư của ai đó nhờ chuyển đến một địa chỉ lạ, với thù lao trả trước. Tất nhiên là chở một phong thư hời hơn chở một người năm sáu mươi ký, anh ta phấn khởi nhận thư, nhận tiền và lên đường.

Trưa hôm ấy, anh ta không về, và suốt 14-15 ngày, vợ con không biết tìm anh ta ở đâu. Điều này khá vô lý nếu chúng ta gắn với thì hiện tại, song nó là một trong nhiều sự thật của những năm sau 1975. Ngày thứ 16, anh ta đạp xích lô về, kể rằng hôm ấy, trên đường mang phong thư đi, anh ta bị cơ quan an ninh chận bắt. Hóa ra món hàng anh ta nhận chuyển đi là thư liên lạc nội bộ của một băng cướp đang bị an ninh theo sát. Anh ta bị nghi ngờ là thành viên của băng cướp, bị điều tra lên điều tra xuống suốt 2 tuần liền, cuối cùng được thả sau khi cơ quan an ninh xác tín anh ta là người vô can.

Một kỷ niệm khác của Tâm, chỉ nghe kể một lần mà tôi nhớ mãi. Buổi trưa đó, đạp xe mệt quá, anh ta ngồi dựa lên ghế dành cho khách, thiu thỉu ngủ, bỗng dưng có ai đó lại gần khều nhẹ. Anh ta mở mắt ra, thấy một cậu xích lô khác đang đứng nhìn mình trân trân.

Cậu ta lên tiếng trước:

– Có phải thầy Tâm không?

– Tôi là Tâm đây, cậu là ai mà biết tôi?

Cậu xích lô trẻ ôm chầm lấy Tâm, nỗi xúc động làm cho giọng của cậu ta lạc hẳn:

– Em là D. đây, em học với thầy tại Cường Để, Qui Nhơn đây!

Một cuộc tái ngộ thật bùi ngùi, từ đó, trên những nẻo đường xuôi ngược, thỉnh thoảng thầy trò lại gặp nhau, dừng xe lại, kỷ niệm cũ cứ theo đó mà tuôn trào.

Tháng 4.1982, khi vừa trờ về với cộng đồng xã hội, tôi vẫn thường đến thăm Tâm, thỉnh thoảng gặp cậu học trò cũ của Tâm ở đó. Trong cái nghèo, con người còn tìm thấy niềm an ủi ở chút nghĩa thầy trò.

Nhiều đồng môn của tôi không đủ sức chọn lấy một nghề lao lực. Họ tham gia vào chợ trời thuốc tây, đóng đô dài dài từ đường Trần Quang Khải đến chợ Tân Định, mỗi khi cơ quan quản lý thị trường tảo thanh thì ôm thùng thuốc chạy như vịt.

Song không lâu sau, nghề chợ trời thuốc tây cũng lụn bại. Đó là khi tổ chức Vina Paris (Vietnam Diffusion) hoạt động mạnh ở Pháp, người ở nước ngoài chỉ cần mua một thùng thuốc tây đủ loại trị giá khoảng 100 USD gửi về thì người nhận có thể mang ra bất cứ một hiệu thuốc tây nào để bán lại và thu hồi gần đủ khoản tiền này.

Sự xuất hiện của Vina Paris là một bước chuyển hết sức cần thiết, kết thúc cảnh “người bóc lột người” rất phổ biến vào nửa đầu thập niên 1980. Họ bóc lột nhau bằng cách sau đây: Anh A ở Mỹ chuyển 100 USD cho anh B cũng ở Mỹ, người thụ hưởng là C, bạn của A, đang sống ở Việt Nam. Anh B thông báo cho người nhà tại VN trả cho C một khoản tiền Việt, “tương ứng” với 100 USD đã nhận từ anh A. Song điều tệ hại ở chỗ là trong hầu hết trường hợp, số tiền Việt Nam mà những người như C nhận được chỉ bằng hơn 50% trị giá của 100 USD trên thị trường đen lúc đó!

Bản thân tôi không ít lần đi nhận tiền với “tỉ giá” như thế. Lần ấn tượng nhất là vào năm 1986, một người bạn rất thân đang sống ở Mỹ, xa cách nhau mười mấy năm, ngày nọ, anh ta lần ra tung tích tôi qua một người bạn chung, chủ động gửi thư thăm và gửi về cho tôi 100 USD. Người có trách nhiệm giao khoản tiền Việt cho tôi lại là thân nhân cật ruột trong gia đình vợ anh ta, và cuối cùng, khoản tiền tôi nhận được tương đương… 50 USD tính theo giá thị trường đen!

Gọi là thị trường đen – đúng hơn là thị trường bất hợp pháp – là vì vào thời điểm trên, vàng và đô la là hai mặt hàng quốc cấm, mọi mua bán, hoán đổi giữa tư nhân với nhau đều bị cấm chỉ triệt để. Tôi nhớ vào năm 1982, có lần cần bán nửa chỉ vàng để chi xài, tôi phải nhờ người bạn thân dẫn đến ngôi nhà của một người quen từng giao dịch mua bán với anh, nhìn thấy anh, họ mới dám mua lại nửa chỉ vàng của tôi. Họ không bao giờ tiếp kẻ lạ, sợ bị gài và bị bắt giữ.

***

Khi nghĩ về bản thân mình cũng như nhiều người cùng thế hệ với mình, tôi đặc biệt ấn tượng với hai câu thơ của nhà thơ Nguyễn Tất Nhiên:

Đời vốn không nương người thất thế,
Thì thôi, ô nhục cũng là danh!

Ông viết hai câu thơ ấy trước năm 1975 mà không hiểu sao, nó như một lời tiên tri vận vào số phận của thế hệ mình sau 1975. Tôi nhớ những ngày sống ở trại Xuyên Mộc (1979-1982), trong một buổi xét đồ đạc riêng của từng trại viên, không rõ trao đổi qua lại như thế nào, một anh coi tù khoảng hơn 20 tuổi đã hét vào mặt cụ Cao Xuân Th., lúc ấy đã hơn 60, chỉ 3 từ ngắn gọn: “kệ mẹ anh!”. Cụ Th. từng là một viên chức cao cấp của chế độ cũ, cháu trực hệ của quan đại thần Cao Xuân Dục dưới các triều Đồng Khánh, Thành Thái, Duy Tân, Khải Định, và là anh ruột ông Cao Xuân Vỹ, nguyên Tổng Giám Đốc Thanh Niên trong chính quyền Ngô Đình Diệm. Sau khi lãnh đủ 3 tiếng gọn lỏn ấy, cụ Th. im lặng, tiếp tục cúi xuống đống đồ tế nhuyễn của mình, sắp xếp chúng lại. Tôi đứng đó, lặng nhìn cụ. Và tôi khóc trong lòng.

Đúng vậy, đã là người thất thế sa cơ, thôi thì, ô nhục… cũng là danh!

Điều đáng nói ở đây là tôi và nhiều người thuộc thế hệ của mình đã nhẫn nại, chịu đựng, và gượng đứng lên, không để ô nhục làm cho tinh thần mình suy sụp. Vì thế, tôi yêu biết mấy một Tô Thùy Yên, sau 10 năm tù cải tạo trở về, vẫn thản nhiên, hào sảng, nhìn lại cuộc đời mình như một kẻ đạt đạo:

Ta về cúi mái đầu sương điểm,
Nghe nặng từ tâm lượng đất trời,
Cảm ơn hoa đã vì ta nở,
Thế giới vui từ nỗi lẻ loi (Ta về)

Tôi hàm ơn anh rất nhiều. Anh đã nói thay cho nhiều người, trong đó có tôi, tâm trạng của một thế hệ đã đi qua chiến tranh, đã chịu đựng rất nhiều sau chiến tranh, song vẫn nuôi dưỡng trong lòng mình tình yêu thương cuộc sống, vẫn tin vào những giá trị tốt đẹp còn tiềm tàng trong cuộc sống.

Ngày 12.4.1982, tôi cầm tấm “Giấy ra trại” trong tay, trở về trong tâm trạng như thế. Lòng không nặng trĩu những oán hờn như nhiều người khác, tôi tự coi đó là vận hạn của mình, mắt cố nhìn về con đường phía trước để dò bước, vì mình còn nặng nợ với bao nhiêu người thân đã gian khổ và hi sinh rất nhiều trong những tháng ngày chia cách.

Giấy ra trại. Ảnh trên mạng

Câu nói “bắt đầu lại cuộc đời từ con số âm” không phải là một cách nói phóng đại hay hài hước, mà là một thực tế, dù có hơi đau lòng. Bởi vì khi người tù cải tạo trở về, ngôi nhà mình từng ở hàng chục năm không còn là nhà của mình nữa. Nói đúng hơn, nhà thì vẫn còn đấy, nhưng mình chỉ được tạm trú ở đó, với sự cho phép và chịu trách nhiệm của những người thân từng sống nhiều năm trong sự bảo trợ của mình.

Tổng giám đốc WHO lạc quan sẽ dập được COVID-19 năm 2022

December 31, 2021

GENEVA, Thụy Sĩ (NV) – Tổng giám đốc Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) hôm Thứ Sáu, 31 Tháng Mười Hai, cho hay ông lạc quan sẽ dập được COVID-19 trong năm 2022, miễn là quốc gia cùng nhau ngăn đại dịch lây lan, theo BBC.

Trong bài diễn văn mừng Năm Mới, Bác Sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, tổng giám đốc WHO, cảnh cáo quốc gia khắp thế giới không được “có chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi và tích trữ vaccine.”

Người dân Philippines đón Giao Thừa 2021 torng công viên ở thành phố Quezon, Metro Manila, Philippines, hôm Thứ Sáu, 31 Tháng Mười Hai. (Hình minh họa: Ezra Acayan/Getty Images)

Ông Tedros đọc bài diễn văn hai năm sau khi WHO được thông báo lần đầu tiên về loại virus lạ gây viêm phổi ở Trung Quốc, mà sau này gây ra đại dịch COVID-19.

Đến nay, 287 triệu người nhiễm bệnh và gần 5.5 triệu người chết vì COVID-19 trên toàn cầu.

Do đại dịch, khắp nơi trên thế giới đón Năm Mới ít rầm rộ hơn mọi năm vì nhiều quốc gia không muốn người dân tụ tập đông đúc.

COVID-19 hiện vẫn là một phần trong đời sống hằng ngày: Một căn bệnh khiến nhiều nước đóng biên giới, gia đình bị chia cắt, và đeo khẩu trang trở thành hình ảnh quen thuộc.

Bất chấp những điều đó, tổng giám đốc WHO bày tỏ lạc quan trong bài diễn văn mừng Năm Mới, lưu ý rằng hiện đang có nhiều công cụ chống COVID-19 hơn lúc trước.

Tuy nhiên, ông cảnh báo tình trạng phân phối vaccine không đồng đều đang làm tăng rủi ro virus phát triển.

“Chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi và tình trạng tích trữ vaccine của một số quốc gia khiến vaccine không được phân phối đồng đều và tạo điều kiện lý tưởng cho biến thể Omicron xuất hiện. Mà tình trạng phân phối vaccine không đồng đều càng kéo dài, thì càng tăng rủi ro virus phát triển theo cách chúng ta không thể ngăn ngừa hoặc dự đoán,” ông Tedros nói.

“Chấm dứt được tình trạng không đồng đều này, chúng ta sẽ chấm dứt được đại dịch,” ông cho biết thêm.

Trong khi hầu hết người dân Âu Châu và Mỹ Châu hiện đã chích ít nhất một mũi vaccine COVID-19, WHO không đạt được chỉ tiêu chích ngừa đủ liều cho 40% dân số ở từng quốc gia vào cuối năm 2021 ở phần lớn Phi Châu.

Trước đây, ông Tedros chỉ trích các nước giàu “nuốt hết” vaccine COVID-19 toàn cầu, chích đủ liều cho hầu hết dân số của họ trong khi người dân các nước khác chưa được chích mũi nào.

WHO đặt ra chỉ tiêu mới cho năm 2022: Đến Tháng Bảy, chích ngừa 70% dân số tất cả quốc gia để chấm dứt đại dịch. (Th.Long)

Gates: ‘Thông tin giả’ là nỗi lo lắng lớn nhất trong năm 2022

December 28, 2021

SEATTLE, Washington (NV) – Trong một bài blog được đăng tải gần đây, ông Bill Gates, nhà tỷ phú kiêm đồng sáng lập hãng Microsoft, chia sẻ một số điều mà ông lo lắng về năm 2022, theo bản tin hôm Thứ Bảy, 25 Tháng Mười Hai, của CNBC.

Trích dẫn bài viết có tựa đề “Các lý do để lạc quan sau một năm khó khăn,” ông Gates khá lạc quan về năm 2022 và cho rằng dịch bệnh COVID-19 có thể sẽ chấm dứt nhờ vào sự phát triển của không gian ba chiều điện tử.

Tỷ phú Bill Gates, nhà sáng lập công ty Microsoft. (Hình: Jeff J Mitchell – Pool/Getty Images)

Tuy nhiên, ông Gates nêu lên một vấn nạn nan giải, có thể làm trì hoãn hoặc ngăn cản các tiến triển tích cực, đó là việc các luồng thông tin giả lan tràn khiến người dân không tin tưởng vào chính phủ.

Nhà tỷ phú giải thích rằng các cơ quan công cộng có vai trò quan trọng trong việc giải quyết biến đổi khí hậu hay phòng chống dịch bệnh, nhưng họ chỉ có thể hoạt động hiệu quả nếu người dân tin tưởng và làm theo chỉ dẫn của họ.

“Nếu mọi người không tin tưởng chính phủ, họ sẽ không ủng hộ các chính sách mới,” ông Gates cho biết. “Và khi khủng hoảng xảy ra, họ cũng không nghe theo các chỉ thị thiết yếu để cải thiện tình hình.”

Một ví dụ điển hình của tình trạng này đó là các thông tin sai lệch được lan truyền rộng rãi gây cản trở các nỗ lực chấm dứt dịch bệnh trong đợt khủng hoảng COVID-19 vừa qua.

Cũng trong bài blog này, ông Gates nhận định rằng các kênh tin tức 24 giờ, các tựa báo đậm tính chính trị và mạng xã hội là các yếu tố khuếch đại sự nghi ngờ của dân chúng, và chính phủ có thể phải kiểm soát các nền tảng trực tuyến này để ngăn chặn thông tin sai lệch.

Nhà đồng sáng lập Microsoft cho rằng nếu không can thiệp kịp thời, người dân Mỹ có thể sẽ ưu tiên bầu cho các chính trị gia khuyến khích việc nghi ngờ chính phủ và khiến tình hình tệ thêm.

Hiện các cơ quan lập pháp đang tập trung vào các nền tảng mạng xã hội.

Đây là một vấn đề khó giải quyết mà ngay cả ông Gates cũng chưa thể đưa ra một giải pháp chắc chắn. (MPL) 

Trái Tim Yêu Thương tặng người ‘homeless’ ở Los Angeles 1,500 phần ăn và đồ ấm

December 25, 2021

Thiện Lê/Người Việt

LOS ANGELES, California (NV) – Tổ chức thiện nguyện Trái Tim Yêu Thương tặng hàng ngàn phần ăn và đồ cần thiết cho người vô gia cư ở Los Angeles vào sáng Thứ Năm, 23 Tháng Mười Hai, nhân dịp mùa Giáng Sinh.

Các thiện nguyện viên phát thức ăn chay. (Hình: Thiện Lê/) Người Việt

Khoảng 1,500 phần ăn chay tặng cho người vô gia cư là do các sư tăng ni và Phật tử chùa Phật Tổ ở Long Beach nấu từ sáng sớm.

Từ khoảng 3 đến 4 giờ sáng, khu vực sân sau của chùa dựng nhiều mái che và thắp đèn sáng để nấu ăn. Tuy không quá đông người, nhưng mọi người trong chùa cùng các thành viên của nhóm Trái Tim Yêu Thương rất hăng hái làm việc.

Không khí nhộn nhịp trong nhà bếp ngoài trời của chùa Phật Tổ. (Hình: Thiện Lê/Người Việt)

Ông Phạm Khanh, đại diện nhóm Trái Tim Yêu Thương, nói với phóng viên Người Việt: “Hôm nay chúng tôi nấu tổng cộng 1,500 phần ăn chay và tặng thêm cho người vô gia cư ở Los Angeles tổng cộng 2,000 mền, túi ngủ, và áo lạnh.”

Ông Khanh nói Trái Tim Yêu Thương sẽ tặng thức ăn và các món đồ cần thiết tại sự kiện Giáng Sinh của tổ chức thiện nguyện và nhà tạm trú Los Angeles Mission. Đây là năm thứ ba Trái Tim Yêu Thương giúp đỡ người vô gia cư ở Los Angeles.

Một thành viên khác chia sẻ: “Chúng tôi cảm thấy rất hạnh phúc vì giúp đỡ được người vô gia cư trong mùa Đông giá lạnh. Đâu phải ai cũng được quây quần với gia đình trong mùa lễ như chúng ta. Mình may mắn hơn người ta thì phải chia sẻ cái may mắn đó để ai cũng được vui trong ngày lễ.”

Đại Đức Thích Thường Tịnh, trụ trì chùa Phật Tổ ở Long Beach, xào mì. (Hình: Thiện Lê/Người Việt)

Một Phật tử của chùa Phật Tổ tiếp lời: “Đức Phật dạy con người phải biết từ, bi, hỷ, xả nên tôi cảm thấy việc làm của mình và nhiều đồng hương khác tại đây rất quan trọng. Chúng ta phải giúp những người gặp hoạn nạn, khó khăn, nhất là trong những ngày mưa gió như vậy. Có thể không giúp được những người đó bao nhiêu, nhưng tôi nghĩ họ sẽ hiểu được tấm lòng thành của mình trong những ngày lễ này. Người Việt Nam có đức tính giúp đỡ người khác, nên những hoạt động thiện nguyện như vậy rất đáng coi trọng và rất đáng để các thế hệ con cháu noi gương.”

Trong nhà bếp ngoài trời, người “chỉ huy” các hoạt động bếp núc là Đại Đức Thích Thường Tịnh, trụ trì chùa Phật Tổ. Ông cho biết các món ăn chay tặng cho người vô gia cư gồm có cơm chiên, mì, miến xào, và chả giò.

Vị sư trụ trì còn chia sẻ chùa Phật Tổ đang xây một nhà bếp đàng hoàng vì nấu ngoài trời nhiều năm rồi, cần có sự thay đổi.

Người vô gia cư đứng chờ dưới mưa bên ngoài nhà tạm trú Los Angeles Mission để nhận thực phẩm. (Hình: Thiện Lê/Người Việt)

Đến khoảng 6 giờ sáng, trời mưa rào làm một số người lo ngại, nhưng không làm các hoạt động trong nhà bếp chậm lại. Tiếng dao cắt rau củ vẫn “lạch cạch,” và tiếng xào nấu vẫn “xèo xèo,” không bị tiếng mưa át đi. Ai cũng hối hả làm việc, và thậm chí có vài người làm từ khoảng 1 giờ sáng.

Vì làm việc từ sớm, nên đến gần 8 giờ sáng là các thiện nguyện viên nấu xong 1,500 phần ăn và chất hết lên xe để chở đến nhà tạm trú Los Angeles Mission. Nhà tạm trú này được thành lập từ năm 1936, và là một trong những tổ chức thiện nguyện lâu năm nhất ở California.

Các thiện nguyện viên của Trái Tim Yêu Thương có mặt tại Los Angeles Mission vào khoảng 9 giờ sáng. Vì trời mưa, nhà tạm trú này phải dựng lều để các nhóm thiện nguyện chuẩn bị phát quà Giáng Sinh cho người vô gia cư, mỗi nhóm có một bàn riêng.

Nhóm Trái Tim Yêu Thương mang các phần ăn vào nhà tạm trú Los Angeles Mission. (Hình: Thiện Lê/Người Việt)

Nhà tạm trú Los Angeles Mission nằm gần khu Skid Row, nơi có đông người vô gia cư nhất của thành phố Los Angeles, và có nhiều người đứng chờ bên ngoài để được nhận quà Giáng Sinh.

Một số người cho biết họ rất cảm kích vì năm nào nhà tạm trú này và các nhóm thiện nguyện cũng cho họ một bữa ăn nóng hổi và những món quà có ý nghĩa.

Bên trong phòng chờ của các thiện nguyện viên, ông Troy Vaughn, tổng giám đốc Los Angeles Mission, phát biểu: “Tôi xin chân thành cám ơn các thiện nguyện viên và các tổ chức thiện nguyện có mặt hôm nay cũng như mọi năm. Quý vị giúp tạo ra một môi trường tích cực bằng sự giúp đỡ những con người gặp khó khăn, không có chỗ để ngủ. Chúng ta phải cho cộng đồng thấy họ được thương yêu. Xin Chúa ban phước cho quý vị, và lần nữa chân thành cám ơn sự đóng góp của quý vị.”

Sau gần hai tiếng chuẩn bị, Los Angeles Mission bắt đầu mở cửa cho người vô gia cư vào nhận quà Giáng Sinh và các phần ăn vào lúc 11 giờ sáng.

Tuy bên ngoài trời mưa lạnh lẽo, nhưng không khí bên trong lều vô cùng ấm cúng. Các thiện nguyện viên hướng dẫn người vô gia cư rất tận tình, và còn cho người đẩy xe lăn cho những người khuyết tật.

Các thiện nguyện viên phát mền, áo lạnh, và túi ngủ cho người vô gia cư. (Hình: Thiện Lê/Người Việt)

Các thiện nguyện viên đưa người vô gia cư đến từng bàn của họ. Một số nhóm tặng giày dép, đồ chơi, và nhóm Trái Tim Yêu Thương tặng những thứ cần thiết cho mùa lạnh là áo khoác, mền, và túi ngủ.

Nhiều người vô gia cư rất vui mừng vì nhận được những thứ giúp mình giữ ấm trong mùa Đông.

Một người nói: “Trời lạnh như vậy mà quý vị tặng chúng tôi mền với áo khoác như vậy thật đáng quý. Xin Chúa ban phước cho quý vị và chúc mọi người Giáng Sinh an lành.”

Trời vẫn tiếp tục mưa đến chiều, nhưng không khí trong Los Angeles Missions vẫn ấm cúng, lại có những ca khúc Giáng Sinh vui tươi, làm ai cũng quên đi sự lạnh lẽo bên ngoài. [đ.d.]

—–
Liên lạc tác giả: le.thien@nguoi-viet.com

Nhiều người Việt vẫn liều chết nhập cư lậu vào Anh Quốc để kiếm tiền

December 26, 2021

LONDON, Anh Quốc (NV) – Bất chấp nguy hiểm đến tính mạng, nhiều người Việt Nam vẫn tìm mọi cách đi nhập cư lậu vào Âu châu kiếm sống, nhất là vào nước Anh.

Gần đây, cơ quan điều tra đã khám phá một đường đi mới của những di dân lậu từ Việt Nam tìm cách tới Âu châu kiếm sống. Có tới 500 di dân lậu người Việt sống chen chúc như ổ chuột ở ngoại ô thủ đô Belgrade của Serbia, theo bài viết trên báo Guardian hôm 25 Tháng Mười Hai.

Di dân lậu ngồi trên chiếc xuồng cao su mỏng manh vượt biển từ nước Pháp để vào nước Anh. (Hình: Marine Nationale/AP)

Họ là nhân công làm cho công ty LingLong, một nhà máy sản xuất vỏ xe hơi vốn đầu tư Trung Quốc đang được xây dựng. Vụ đầu tư này, bắt đầu khởi công từ năm 2019, được ca ngợi như vàng ngọc trong mối quan hệ đối tác chiến lược đang phát triển nhanh chóng giữa Belgrade và Bắc Kinh.

Hai năm sau, 500 công nhân người Việt làm công việc xây dựng cho LingLong cầu cứu vì họ bị cưỡng bách quá sức lao động trong khi ăn uống thiếu thốn, chỗ ở thì tồi tàn, bẩn thỉu. Hộ chiếu, giấy tờ tùy thân của họ bị chủ nhân tịch thu hết, hiển nhiên là để họ không thể bỏ trốn.

Tin tức làm sửng sốt không những chính phủ Serbia mà cả Quốc Hội Châu Âu (EU).

Quốc hội EU đòi hỏi phải làm rõ tại sau một vụ buôn người lớn như thế ngay giữa Âu Châu lại có thể xảy ra. Tuy nhiên, đi vào chi tiết của cuộc điều tra, người ta được biết công ty LingLong chỉ là trạm đầu tiên của các di dân lậu người Việt đến nước Anh và các nước khác của khu vực Tây Âu.

Cuộc điều tra của báo Observer thấy rằng, hai nước Serbia và Romania được dùng như trạm đầu tiên để họ đặt chân tới Âu Châu qua sự tổ chức của những băng nhóm buôn người. Họ đã lợi dụng chương trình hộ chiếu thuê mướn công nhân nước ngoài (guest worker visa programmes) để đưa một số rất lớn người Việt Nam tới Đông Âu.

Tới đó, họ bị đẩy vào làm tại các nhà máy hoặc công trình xây cất trước khi được vận chuyển bằng đường bộ tới các nước Tây Âu và, hiển nhiên là Anh Quốc. Trong hành trình này, họ bị cưỡng bách lao động để trả món nợ tới 30,000 bảng Anh để có thể tới được nước Anh.

Năm 2019, dư luận vô cùng xúc động khi biết tin 39 di dân lậu người Việt đã chết ngộp trong một thùng hàng xe tải lạnh trên đường tới nước Anh. Nếu họ sống sót và chuyến vượt biên, vượt biển trót lọt, họ thường phải làm công tại các tiệm làm móng tay, làm bếp tại các nhà hàng ăn Việt Nam, làm tại các cơ sở trồng cần sa để trả nợ.

Báo chí Anh Quốc gọi họ là nhóm người nô lệ mới thời nay trên nước Anh, vẫn liên tiếp xảy ra.

Nguồn tin trên thuật lời một số di dân lậu người Việt cho hay đi từ Việt Nam tới Serbia với hộ chiếu lao động tạm thời từ nước ngoài là con đường hợp pháp và ít tốn kém nhất. Từ Tháng Tám đến Tháng Mười, khoảng 500 người được hứa hẹn cung cấp việc làm lương cao tại nước Đức, với phí tổn cả hộ chiếu lẫn vé máy bay khoảng 1,700 bảng Anh.

Một người tên Tuấn nói với nhà báo là anh ta trả tiền, qua tới Serbia do đọc một quảng cáo trên Facebook, không ngờ lại bị đẩy vào làm xây dựng cơ sở cho công ty LingLong, chứ không phải nhà máy vỏ xe của Đức. Tiền lương thì chỉ bằng một nửa những gì đã được hứa hẹn. Ở thì chen chúc tới 50 người trong một phòng nhỏ.

Đồ ăn vừa tồi tệ vừa thiếu nên nhiều phải vào rừng tìm bắt bất cứ con gì họ có thể bắt để ăn có chất thịt. Đau ốm không có thuốc men. Tuấn nói trong số những người cùng làm với anh ta ở LingLong, 30 người đã bỏ trốn qua Anh Quốc, Pháp, Đức, còn nhiều người khác đang chuẩn bị trốn.

Di dân lậu người Việt bị ép làm tại cơ sở trồng cần sa tại Anh Quốc để trả nợ tiền đưa lậu từ Việt Nam qua. (Hình: NCA/PA)

Cuộc điều tra của báo Observer thấy rằng có nhiều đường di chuyển khác nhau mà các nhóm buôn người đưa các di dân lậu từ Đông Âu tới các nước Tây Âu. Thường là họ phải tạm trú trong những cái chòi tạm để chờ dịp xuống các xuồng máy cao su khi muốn sang Anh Quốc.

Họ phải ký các tờ cam kết không bỏ trốn. Nếu trốn, gia đình họ ở Việt Nam phải trả trong vòng một tuần lễ số tiền tương đương một năm lương. Nhiều người còn nán ở lại làm tại LingLong vì họ muốn dành dụm tiền để trả món nợ đi tới các nước Tây Âu.

Không biết đích xác số di dân lậu người Việt đến các nước Tây Âu cũng như Anh Quốc những năm qua là bao nhiêu. Chỉ thấy thống kê trong 5 năm qua, ít nhất có 231 người Việt bị cảnh sát Romania bắt. Cảnh sát Hungaria bắt 101 người trong cùng thời kỳ này. (TN)