Category: Tin Việt Nam

Công Giáo Rôma –  Trần Chính Trực

 Quý Soeur Dòng Mến Thánh Giá Huế lên đường chia sẻ thực phẩm cho bệnh nhân tại bệnh viện tại TW Huế trong ngày lũ.

Ba’o Nguoi-Viet

October 27, 2025

ĐÀ NẴNG, Việt Nam (NV) – Các đập thủy điện hối hả xả lũ vì “mưa lớn chưa từng có” làm cho nhiều khu vực các tỉnh thành miền Trung như Thừa Thiên , Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam chìm trong biển nước.

Nhiều báo tại Việt Nam đưa tin ngày Thứ Hai 27 Tháng Mười kèm theo các hình ảnh dẫn chứng khổ nạn của người dân địa phương đang phải chịu đựng “nhân tai” phối hợp với thiên tai, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản.

Trung tâm thành phố Huế bị ngập sâu. (Hình: Đức Hiếu/VNExpress)

Các nguồn tin cho hay ngày 26 Tháng Mười, mưa tầm tã trên diện rộng hai ngày qua trên các khu vực từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi. Thật ra mấy ngày trước đó, mưa lũ đã ập xuống khu vực này từ hệ quả của trận bão số 12, tên quốc tế là Fengshen. Bão khi đi vào gần đến đất liền miền Trung Việt Nam thì suy yếu thành áp thấp nhiệt đới với mưa như trút nước.

Theo thói quen chống chọi bão lũ hàng năm, các đập thủy điện ở khu vực từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi cũng đều mở các cửa xả bớt nước để tránh vỡ đập, giống như các khu vực khác tại các tỉnh miền núi phía bắc. Do vậy, các khu vực hạ du, gồm cả các thành phố lớn như Huế và Đà Nẵng đều biến thành biển nước. Một số cư dân Huế nói rằng lũ về nhanh quá họ không kịp trở tay.

“Lũ đặc biệt lớn trên sông Hương và sông Bồ (Huế) đang lên rất nhanh, có nơi vượt mức lịch sử. Hệ thống sông Vu Gia – Thu Bồn (Đà Nẵng) cũng đang trong giai đoạn lũ lớn; từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi đón đợt lũ mới.” Báo Pháp Luật tường thuật.

Trên hệ thống các sông Hương, sông Bồ ở thượng nguồn của thành phố Huế, hệ thống hai sông Vu Gia và Thu Bồn ở thượng nguồn Đà Nẵng, các đập thủy điện khi hối hả xả lũ thì hạ du thành biển nước mênh mông không thể tránh khỏi. Hiện người ta còn lo chống chọi với cơn đại hồng thủy nên chưa thấy có báo cáo nào cho các thiệt hại người và tài sản, chỉ biết có thể sẽ không nhỏ.

Lũ sông Hương tại Dã Viên đã lên tới 4.59 mét, vượt báo động 3 gần 2 mét, khiến nhiều con đường ở thành phố Huế bị ngập lụt nặng. (Hình: Quang Nhật/Người Lao Động)

Lũ bủa vây tứ bề

Theo báo Tuổi Trẻ hôm 27 Tháng Mười, Huế, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, mưa to, lũ các sông lên nhanh, khiến 88 xã, phường, có nguy cơ ngập sâu khiến đường sắt, đường bộ qua thành phố Huế tê liệt. Người dân muốn di chuyển phải đi thuyền hoặc lội nước.

Bên cạnh đó, hàng trăm ngàn học sinh ở Huế, Đà Nẵng, Quảng Trị, Quảng Ngãi phải nghỉ học nhiều ngày vì lũ “vượt mức lịch sử.”

Tại Huế, mưa lớn hơn 800mm, nước lũ về nhanh khiến nhiều khu dân cư ven sông Hương, Như Ý, Đông Ba và các tuyến đường trung tâm thành phố Huế bị ngập, nơi sâu nhất tới hơn 1 mét.

Từ tối 26 Tháng Mười, khu vực Đập Đá nằm giữa sông Hương và Như Ý nước dâng cao 0.7 mét, tràn vào nhà dân hai bên sông. Nhiều con đường chính ngập sâu trong nước như Hoàng Lanh, Vũ Thắng, Trường Chinh, Bạch Đằng… có nước chảy xiết đã buộc chính quyền địa phương giăng dây, đặt rào chắn ngăn không cho người dân qua lại từ trưa cùng ngày.

Thậm chí, lũ trên sông Tả Trạch dâng cao, cuốn sập cầu Le No ở xã Khe Tre, chia cắt hàng ngàn gia đình, buộc Ban Chỉ Huy Phòng Thủ Dân Sự Huế phải kích hoạt hệ thống còi hú báo động thiên tai.

Trong khi đó, ở bờ Bắc sông Hương, Lũ trên sông Hương đã vượt quá báo động 3 và đang tiếp tục lên. Nhiều di tích Huế nằm ven con sông này đang bị ngập lụt, chẳng hạn như Nghinh Lương Đình, cầu Cửa Ngăn (cửa Thể Nhân Môn) đường dẫn vào Đại Nội Huế, hay như khu vực cổng Ngọ Môn…

Tương tự, theo báo VNExpress, tối 26 Tháng Mười, nước lũ tại phường Hội An, Đà Nẵng, dâng nhanh. Đến khoảng 0 giờ rạng sáng 27 Tháng Mười, thì nước tràn lên đường Bạch Đằng 1 mét, lan sang đường Nguyễn Phúc Chu bên kia sông Hoài, buộc hàng quán đóng cửa, tắt điện.

Người dân phố cổ đã quen chạy lũ nên nhiều nhà dân và hộ kinh doanh chủ động di chuyển đồ đạc lên cao từ trưa cùng ngày.

Tuy nhiên, đến sáng 27 Tháng Mười, nhiều con đường huyết mạch trong khu phố cổ Hội An như Bạch Đằng, Nguyễn Thái Học, Công Nữ Ngọc Hoa… ngập sâu từ 1-1.5 mét.

Ngoài trung tâm phố cổ, các khu vực vùng ven như chợ cá Thanh Hà và làng gốm Thanh Hà, phường Hội An Tây, cũng bị nước lũ chia cắt hoàn toàn.

Chính quyền phường Hội An đã khuyến cáo người dân hạn chế đi lại trên các đoạn đường ngập sâu để phòng tránh tai nạn chết đuối.

Tại tỉnh Quảng Ngãi, mưa lớn trong hai ngày 26 và 27 Tháng Mười, đã khiến toàn tỉnh có 30 vị trí sạt lở do mưa lũ.

Theo đó, hàng loạt cây cầu nhỏ và cầu tràn bên sông Rin, sông Trà Bồng, sông Vệ, Trà Khúc bị nước lũ tràn qua. Trong đó, chỉ riêng xã Sơn Hạ có bảy điểm ngập, khiến hàng trăm gia đình bị chia cắt.

Ngoài cầu Sông Rin cũ ở xã Sơn Hà ngập 0.7 mét, nhiều khu vực giáp ranh miền núi và đồng bằng Quảng Ngãi cũng ngập nặng. Chẳng hạn, cầu tràn Thạch Nham ngập hơn 1.6 mét, cầu máng Hành Minh-Hành Nhân ngập 0.5 mét, lực lượng hữu trách phải chốt chặn, hướng dẫn giao thông.

Phố cổ Hội An, Đà Nẵng, ngập lũ sáng 27 Tháng Mười. (Hình: Trung Đào/VNExpress)

Hậu quả từ lòng tham thủy điện

Nhà cầm quyền Việt Nam tham lam cho xây dựng các đập thủy điện tràn lan trên các sông lớn đã đành, mà các phụ lưu của chúng cũng đều bị khai thác thủy điện với những cái đập nhỏ bé, khả năng chỉ cung cấp từ 2 MW trở lên. Chúng quá nhỏ nên không có khả năng cắt lũ hay điều tiết lũ, mà chỉ xả lũ ngay khi ở “trên mức báo động” hầu tránh vỡ đập.

Báo Vietnamnet kể rằng mưa lớn, nước đổ về hồ chứa tăng quá nhanh, các đập thủy điện Tả Trạch, Sông Tranh, Trà My, Đắk Mi, Trà Đơn, Sông Bung, A Vương… phải “xả tràn” để “đảm bảo an toàn công trình.”

Thủy điện tránh được vỡ đập thì phố xá, nhà cửa, ruộng vườn các khu vực hạ du lãnh hậu quả ngập lụt.

Bão số 10 (Bualoi) làm cho 51 người chết và hơn $600 triệu thiệt hại ở các tỉnh miền núi phía Bắc và Bắc miền Trung khoảng 350 nhà sập hay bị lũ cuốn trôi trong khi 170,000 nhà hư hỏng. Còn bão số 11 cũng làm ít nhất 13 người chết, chưa kể các thiệt hại tài sản ở một số tỉnh miền núi phía Bắc.

Tất cả đều từ hậu quả của “nhân tai” phối hợp với thiên tai gây ra. Gần chục năm trước, người ta thấy một số lời kêu gọi dẹp bỏ các thủy điện quá nhỏ vì những thiệt hại do chúng gây ra quá lớn trong khi lợi ích điện năng lại quá nhỏ. Nhưng những lời kêu gọi đó đều bị gác bỏ ngoài tai. Trong khi đó, tuy là kẻ gây thiệt hại người và tài sản nhưng dân lại phải chịu đựng hệ quả chứ không phải thủ phạm “nhân tai.”

Thủy điện Đăk Mi 4 xả lũ vào năm 2020. Hình: Đắc Thành/VnExpress)

Hệ thống sông Vu Gia-Thu Bồn ở Quảng Nam dài khoảng 200km phải gánh hơn 60 đập thủy điện lớn nhỏ. Dân chúng khu vực này từng bị thiệt hại nặng nề vì thủy điện xả lũ suốt bao năm qua cả người lẫn tài sản.

Theo dự báo của Đài Khí Tượng Thủy Văn Trung Bộ, do tác động của không khí lạnh, dải hội tụ nhiệt đới và gió Đông, từ tối 26 đến 29 Tháng Mười, từ Huế đến Quảng Ngãi tiếp tục mưa rất to có nơi vượt 500-600 mm.

Các sông ở khu vực này sẽ xuất hiện một đợt lũ, đỉnh lũ có thể lên trên báo động 3, lập “mốc lịch sử đỉnh lũ mới.” (NTB&Tr.N) [kn]

---

 

Ba’o Dat Viet

October 28, 2025

 Chiều 28 Tháng Mười, một vụ sạt lở núi nghiêm trọng đã xảy ra tại thôn Trà Giác, xã Trà Tân (TP. Đà Nẵng), khiến khối lượng đất đá khổng lồ tràn xuống Quốc lộ 40B, cuồn cuộn như dòng thác đổ, làm giao thông tê liệt và khiến người dân một phen kinh hoàng.

Ông Nguyễn Hồng Lai, cán bộ xã Trà Tân, xác nhận vụ sạt lở xảy ra vào khoảng 14 giờ 30 phút. “Một phần sườn núi đổ sụp xuống, đất đá ào ạt chảy qua đường như thác lũ. Rất may thời điểm đó ít người và phương tiện qua lại nên không có thương vong,” ông nói.

Theo ông Lai, mưa lớn kéo dài suốt nhiều ngày qua là nguyên nhân chính gây ra hàng loạt điểm sạt lở trên địa bàn. Chính quyền đã khẩn trương sơ tán hàng chục hộ dân ở khu vực có nguy cơ cao đến nơi an toàn. “May mắn là chúng tôi di dời dân sớm, nếu không hậu quả có thể rất nghiêm trọng,” ông cho biết thêm.

Một đoạn video lan truyền trên mạng xã hội cho thấy cảnh tượng khủng khiếp: đất đá từ sườn núi sụp xuống, cuộn trào thành dòng bùn đặc, tràn qua đường quốc lộ như con thác lớn, cuốn theo cây cối và đá tảng. Tiếng người la hét, hoảng loạn vang lên giữa cơn mưa nặng hạt.

Ngay sau khi sự cố xảy ra, tuyến Quốc lộ 40B bị chia cắt hoàn toàn, các phương tiện không thể lưu thông. Lực lượng chức năng địa phương đã phong tỏa khu vực, cảnh báo nguy cơ tiếp tục sạt lở do nền đất còn yếu.

“Lúc đất đá tràn xuống, tôi đang cách đó chừng trăm mét. Chỉ trong vài giây, cả ngọn núi như nổ tung, rồi đổ ập xuống đường,” một người dân địa phương kể lại. “Ai chứng kiến cảnh ấy đều khiếp đảm.”

Theo ghi nhận ban đầu, khối lượng đất đá sạt lở ước tính hàng nghìn mét khối, phủ kín một đoạn đường dài hàng trăm mét. Lực lượng chức năng đang huy động máy móc và xe ủi để khơi thông tạm thời, song do mưa vẫn tiếp diễn, công tác khắc phục gặp nhiều khó khăn.

Khu vực Trà Tân là vùng núi cao, địa hình dốc và thường xuyên xảy ra sạt lở trong mùa mưa bão. Chỉ trong vòng một tuần qua, chính quyền xã đã ghi nhận nhiều điểm sạt lở nhỏ lẻ, gây chia cắt cục bộ và uy hiếp hàng chục hộ dân sinh sống dọc triền núi.

Giới chuyên gia cảnh báo, hiện tượng mưa lớn liên tục kết hợp địa hình dốc và rừng đầu nguồn bị khai thác khiến nguy cơ sạt lở ở miền Trung ngày càng nghiêm trọng. Với tình hình thời tiết bất ổn hiện nay, nhiều khu vực ở Đà Nẵng và các tỉnh lân cận có thể tiếp tục đối mặt với nguy cơ “thác lũ đất đá” tương tự trong những ngày tới.

---

 

Dân Nông is with Nông Dân.

 Chỉ có những ai từng bị đày ải vào vùng kinh tế mới, thì mới hiểu hết được sự thiếu thốn  khốn khổ trăm bề của một đứa trẻ sinh ra và lớn lên trong rừng thiêng nước độc giống như tôi .

  Trời chưa rạng sáng ba mẹ đã nắm cơm vào rừng bẻ măng, lấy củi .

 Ở nhà một mình chị Hai trông bầy em bốn năm đứa nheo nhóc…

 Tôi nhớ có một lần ba mẹ đi rừng, ở nhà với chị tới bữa cơm trưa chị em ăn cơm nguội, có nồi thịt gà kho nước lễnh bễnh để làm canh .

Tôi đang ăn thì chị Hai không cho ăn nữa, nói để dành cho bữa chiều.

Tôi không chịu cứ một mực đòi ăn rồi khóc giãy nãy , dỗ mãi không được chị Hai nổi quạu cầm cái búa ba hay đi rừng giá lên đầu tôi dọa nạt cho tôi im .

 Ngày đó còn bé tôi đâu có biết chị Hai có trách nhiệm phân chia đồ ăn để lo cho chúng tôi, tôi cứ nghĩ chị Hai dành ăn với tôi nên tôi cứ ấm ức mãi … chờ ba mẹ đi rừng về để méc .

Chờ tới chiều tối thì ba mẹ tôi cũng về, thấy ba mẹ về tôi òa khóc nức nở, bao nhiêu ấm ức trong ngày tôi kể hết cho ba mẹ nghe , với giọng điệu ngọng nghịu cùng tiếng khóc nức nở :

    – Ba mẹ có biết không, con ở nhà chị Hai ăn hiếp con, nhà còn có chút lướt lịt (nước thịt) mà chị không cho con ăn, chị còn lấy cái búa ba đi tầm (  búa ba hay đi rừng lấy trầm) để lên đầu con con lém ( xém)chết .

Ba mẹ nghe tôi vừa méc vừa khóc tức tưởi mà không nhịn được cười, vừa thương con , vừa giả vờ la chị Hai cho tôi hết ấm ức .

” Kinh tế mới ” cái thời mà cơm không đủ no, áo không đủ mặc, làm thịt con gà kho cả nắm muối rim mặn chát .

Rồi mỗi ngày lấy ra một ít nấu nước lềnh bềnh chan cơm, ăn bữa trước phải để dành bữa sau , ám ảnh cái cảnh cơm độn củ mì, củ lang, chỉ một vài hạt cơm dính trên lát củ, bát cơm trắng là mơ ước của tất cả mọi người sống trong vùng kinh tế mới giống như tôi.

Giờ nghĩ lại đúng thật là ác mộng .

---

 

 Thao Teresa

Họ là những giáo dân nghèo, sống bằng nghề chài lưới. Nơi ở của gia đình họ là căn nhà tạm bợ dưới chân cầu Bến Thuỷ bắc qua con sông Lam nối hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. Cuộc sống bấp bênh, cơm không đủ ăn áo không đủ mặc, vậy mà suốt 20 năm qua, mỗi khi nghe có người nhảy cầu tự tử là họ lại lao ngay xuống dòng nước xiết để cứu, và họ đã cứu được hơn 50 người như vậy. Đó là vợ chồng anh Hoàng Văn Mạnh – chị Đậu Thị Phúc và em vợ, anh Đậu Văn Toàn.

Nhiều người dân chài vẫn kiêng kỵ việc cứu người rơi xuống sông vì tin rằng họ thuộc về Hà Bá, nếu cứu sẽ bị Hà Bá đòi thế mạng. Là người Công giáo, và tin rằng cứu người là việc tốt, nếu thấy chết mà không cứu thì càng áy náy hơn nên anh Mạnh, anh Toàn và chị Phúc đã vượt qua nỗi sợ “Hà Bá” và sông sâu, nước xiết, liều mình bơi chiếc xuồng nhỏ ra giữa dòng cứu người bị nạn lên bờ. Những người được cứu thì già, trẻ, lớn, bé có đủ và lý do họ chọn cách tự tử cũng rất nhiều: nghèo khổ, nợ nần, giận chuyện gia đình, điểm thấp, có thai ngoài ý muốn… Sau khi được cứu sống và được anh chị ân cần tâm sự, khuyên giải, họ hối hận và từ bỏ ý định kết thúc cuộc đời. Có người bỏ đi không lời cám ơn, nhưng cũng có người coi anh chị như ân nhân, thường quay lại báo đáp.

Nhưng vẫn có những lần dù cố gắng hết sức mà lực bất tòng tâm, như vụ người cha ôm hai con nhỏ nhảy cầu Bến Thuỷ vừa rồi. Đêm đó ngay mùa lũ, nước sông Lam dâng cao, sóng ngầm dưới chân cầu cuộn xiết, dù anh chị cùng với lực lượng cứu hộ quần thảo cả một khúc sông nhưng không thể nào tìm thấy dấu hiệu sự sống. Họ chỉ có thể giúp đưa thi thể về quê cho gia đình mai táng. Những lần như vậy, anh Mạnh, anh Toàn và chị Phúc ray rứt mãi, cả đêm không ngủ được. Nhưng họ vẫn tiếp tục cứu sống những người khác. Chỉ trong 20 ngày đầu tháng 10, anh Mạnh, anh Toàn và chị Phúc đã cứu được ba người, trong đó có một bé gái 12 tuổi vì bị bạn bắt nạt nghĩ quẩn nhảy xuống sông. Có khi, trong 1 tháng anh chị cứu được 5-7 người. Cả con trai anh Mạnh, chị Phúc cũng tham gia cứu người với gia đình.

Mùa mưa bão năm nay, căn nhà xiêu vẹo của ba anh chị lại bị bão đánh sập một phần, trong nhà chắc chỉ còn cái bàn thờ là nước lũ chưa dâng tới. Thương cho hoàn cảnh của họ, hàng xóm và nhiều mạnh thường quân đã giúp họ tu sửa lại căn nhà bên bờ sông. Nhiều lần anh Mạnh, anh Toàn và chị Phúc muốn chuyển đi nơi khác sinh sống nhưng vì không biết chữ, không biết làm gì ngoài chài lưới nên họ vẫn cứ ở lại khúc sông Lam và cây cầu Bến Thuỷ có nhiều người tự tử này. Nhưng chưa bao giờ họ từ chối việc cứu người, không phải để được ghi ơn hay báo đáp, mà chỉ để sống đúng với lương tâm mình. Có lẽ, ý Chúa cũng muốn họ gắn bó với nơi này để trao cho những người nông nổi, quẫn trí cơ hội thứ hai làm lại cuộc đời.

---

 

Ba’o Nguoi-Viet

October 25, 2025

SÀI GÒN, Việt Nam (NV) – Ông Hoàng Phủ Ngọc Phan, em trai ông Hoàng Phủ Ngọc Tường, qua đời tại Sài Gòn, thọ 85 tuổi.

Anh em ông Tường cùng với nhà văn Nguyễn Đắc Xuân, từng bị cho là “đồ tể khát máu” trong vụ thảm sát Tết Mậu Thân 1968 ở thành phố Huế.

Ông Hoàng Phủ Ngọc Phan. (Hình: Thanh Niên)

Theo tờ Thanh Niên hôm 25 Tháng Mười, ông Phan, là nhà văn và còn có bút danh Hoàng Thiếu Phủ, được nhà cầm quyền Việt Nam trao “Huân Chương Quyết Thắng,” “Huân Chương Chống Mỹ Cứu Nước”…

Báo Công An Nhân Dân hồi năm 2013 cho rằng anh em ông Tường cùng với ông Xuân “là những nhân vật nòng cốt của phong trào đấu tranh đô thị ở Huế” và rằng những cáo buộc nhắm vào ba ông này “là sự vu khống tráo trở.”

Bản tin dẫn lời ông Hoàng Phủ Ngọc Phan rằng những tài liệu chỉ trích anh em ông và ông Xuân “đều rặt một luận điệu cũ rích.”

Hồi trung tuần Tháng Bảy, 2023, ông Hoàng Phủ Ngọc Tường, gốc người Quảng Trị nhưng sinh ra ở Huế, qua đời tại Sài Gòn ở tuổi 86 sau một thời gian dài bị bệnh phải ngồi xe lăn.
Ông Hoàng Phủ Ngọc Tường, một trong những nhân vật nổi tiếng chống đối chính phủ Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) rồi thoát ly lên rừng theo Cộng Sản, bị không ít người lên án phải chịu trách nhiệm vụ thảm sát hàng ngàn quân cán chính và dân lành vô tội khi quân Cộng Sản mở chiến dịch tấn công Tết Mậu Thân 1968 ở Huế.

Cái làm ông Tường nổi tiếng nhất không phải về tài viết văn làm thơ mà là những tranh cãi về vai trò của ông, người em trai Hoàng Phủ Ngọc Phan, và ông Nguyễn Đắc Xuân, trong vụ thảm sát hàng ngàn người trong cuộc “tổng công kích” Tết Mậu Thân.

Đám tang ông Hoàng Phủ Ngọc Tường diễn ra hồi Tháng Tám, 2023 tại thành phố Huế. (Hình: Thanh Niên)

Nạn nhân của họ không riêng gì quân cán chính địa phương mà còn gồm cả đàn bà, trẻ em cũng bị giết chung. Rất nhiều người bị đập vỡ sọ, bị chôn sống, bị cột chùm với nhau bằng dây kẽm gai rồi đẩy chung xuống hố tập thể. Tài liệu cũ với hình ảnh, bài viết, phim tài liệu thời sự của báo chí, truyền hình, và hồi ký, bằng tiếng Việt và ngoại ngữ, là các bằng chứng không thể chối cãi về sự dã man và độc ác cùng cực của Cộng Sản tại Việt Nam.

Trong khi nhà cầm quyền Việt Nam cho tới giờ này vẫn chối và đổ vạ ngược lại cho Mỹ và VNCH, ông Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong số người hiếm hoi, mấy năm trước, nhìn nhận cuộc tàn sát ở Huế Tết Mậu Thân là do Cộng Sản gây ra.

Về phần mình, trong một bức thư gửi qua nhà văn Nguyễn Quang Lập, ông Tường phủ nhận mình có mặt ở Huế khi vụ đại thảm sát diễn ra khi viết rằng mình là “kẻ ngoài cuộc.”

Tuy nhiên, dù ông có trực tiếp nhúng tay vào máu hay không, ông Tường vẫn không phải là “kẻ ngoài cuộc.”

Trước đó, năm 1981, khi trả lời nhóm người làm bộ phim tài liệu truyền hình Mỹ “Việt Nam Thiên Sử Truyền Hình” của nhà báo Stanley Karnow, ông Hoàng Phủ Ngọc Tường xuất hiện trong đó, gọi các nạn nhân vụ thảm sát là “những con rắn độc.”

Nhưng khi viết trong bức thư nhờ ông Nguyễn Quang Lập phổ biến trên Facebook năm 2018, sau 50 năm xảy ra vụ tắm máu Mậu Thân, ông Tường viết rằng “hành động giết oan của quân nổi dậy trên mặt trận Huế năm Mậu Thân là một sai lầm không thể nào biện bác được.”

Đồng thời, ông Tường còn nói ông đã dối trá khi kể lại vụ tắm máu đó như một kẻ tham dự trực tiếp nhưng lại không có mặt. (N.H.K) [đ.d.]

---

 

Ba’o Nguoi-Viet

October 24, 2025

Chuyện Vỉa Hè – Đặng Đình Mạnh

Những ngày gần đây, dư luận trong nước sôi nổi tranh luận quanh việc một số cá nhân công khai xúc phạm Vua Gia Long, tức Nguyễn Phúc Ánh, người sáng lập triều Nguyễn, đồng thời là đối thủ chính trị của Hoàng Đế Quang Trung, tức Nguyễn Huệ.

Nhiều ý kiến cho rằng, những lời xúc phạm như vậy là không thể chấp nhận được và cần phải bị xử lý theo pháp luật.

Pháo hoa chào đón năm mới trên bầu trời Đại Nội Huế, năm 2020. (Hình minh họa: Linh Pham/Getty Images)

Tuy nhiên, đánh giá một cách khách quan, sự xúc phạm này không chỉ nằm ở hành vi của một vài cá nhân, mà phản chiếu một căn bệnh lịch sử kéo dài nhiều thập niên, khi đã chủ trương áp đặt và bóp méo lịch sử do chính chế độ Cộng Sản trong nước gây ra.

Khi lịch sử bị chính trị hóa

Trong suốt nhiều thập niên qua, lịch sử Việt Nam được viết không phải bởi những học giả độc lập, mà bởi những người phục vụ mục tiêu chính trị của chế độ. Những trang sách giáo khoa, những bài giảng, thậm chí những tượng đài, phim ảnh… của hệ thống tuyên truyền đã khắc sâu trong tâm trí của không ít người dân hình ảnh Vua Gia Long như một tên “tội đồ dân tộc,” một kẻ “cõng rắn cắn gà nhà,” “rước voi về dày mả tổ.”

Trong khi đó, lại thần thánh hóa Vua Quang Trung như một biểu tượng duy nhất của chủ nghĩa anh hùng dân tộc, với “áo vải, cờ đào” để đối lập lại với hình ảnh Vua Gia Long.

Cách diễn giải lịch sử một chiều, thiếu khách quan đó không chỉ biến sử học thành công cụ tuyên truyền và giáo dục, mà còn tước đi của người dân quyền được hiểu biết trung thực về quá khứ, về lịch sử của chính dân tộc mình. Người dân chỉ được dạy phải yêu ai, ghét ai, tin ai, và khinh ai… theo đúng định hướng chính trị của chế độ, chứ không được học cách đặt nghi vấn dựa trên dữ kiện có thật của lịch sử.

Sự đảo chiều của nhận thức và trách nhiệm

Đến nay, khi Việt Nam đã bước vào thời kỳ hội nhập, khi thông tin không còn bị bưng bít, nhiều nhà nghiên cứu, học giả độc lập đã chỉ ra rằng cách nhìn nhận về Vua Gia Long trong suốt nhiều thập niên qua là sai lầm nghiêm trọng.

Vua Gia Long, tức Nguyễn Phúc Ánh, không chỉ là người có công thống nhất giang sơn sau hơn hai trăm năm chia cắt, bị chia cắt Đằng Trong – Đằng Ngoài, mà còn là người đặt nền móng cho một nhà nước phong kiến tập quyền hiện đại nhất Đông Nam Á đầu thế kỷ XIX, xây dựng luật pháp, hệ thống hành chính, thuế khóa và ngoại giao một cách hết sức bài bản. Những đóng góp ấy từng bị cố tình lãng quên, thậm chí bị bôi nhọ.

Đến khi sự thật được phục hồi, chế độ chỉ âm thầm sửa sai bằng cách phục hồi tên đường, tu bổ lăng mộ một số nhân vật lịch sử triều Nguyễn. Thế nhưng, chế độ hoàn toàn tránh né mọi sự đối thoại công khai về trách nhiệm của mình trong việc làm sai lệch nhận thức lịch sử của hàng triệu con người, trải qua nhiều thế hệ.

Điều đáng nói là sai lầm về lịch sử không phải lỗi của người dân, mà là lỗi của bộ máy tuyên truyền và giáo dục của chế độ. Trong đó, người dân chỉ là sản phẩm của nền giáo dục và tuyên truyền một chiều đó. Người dân đã tin điều được dạy và ngày nay, họ lặp lại điều được dạy mà đôi khi không biết rằng mình đang xúc phạm đến tiền nhân, đến lịch sử dân tộc. Thậm chí, trái lại, họ cho rằng mình đang bảo vệ “sự thật” về lịch sử.

Nói khác, họ chỉ đang hành động theo niềm tin sai lầm mà chế độ đã gieo vào nhận thức của họ. Nếu vậy, việc chỉ trừng phạt người dân mà không thừa nhận sai lầm của chế độ là bất công và giả dối.

Lịch sử không có chỗ cho sự thù hận

Quang Trung và Gia Long, hai nhân vật lịch sử kiệt xuất trong lịch sử, họ đều là sản phẩm của thời đại và đều hành động theo niềm tin và bối cảnh lịch sử riêng. Mọi sự phán xét họ bằng tiêu chuẩn đạo đức của thế kỷ XXI đều không phù hợp.

Nếu Vua Quang Trung đại diện cho tinh thần phản kháng và ý chí độc lập từ phía Tây Sơn, thì Vua Gia Long lại đại diện cho sự thống nhất và tái thiết quốc gia sau nội chiến. Hai vị vua ấy là hai mặt của cùng một đồng xu/lịch sử Việt Nam, một bên là khát vọng độc lập, bên kia là khát vọng thống nhất.

Vì thế, lịch sử cần được nhìn bằng con mắt bao dung, khách quan và trí tuệ về bối cảnh lịch sử, chứ không thể bằng cảm xúc chính trị nhất thời.

Điều sai lầm lớn nhất không phải là sự tranh luận giữa hai phe Quang Trung – Gia Long trong công chúng, mà là việc chế độ từng áp đặt một “chính sử” duy nhất, buộc dân chúng phải tin vào một phiên bản lịch sử được tô vẽ theo cách thiếu khách quan và không trung thực.

Khi nhận trách nhiệm trở thành thước đo văn minh

Nếu một chính quyền thực sự muốn xây dựng một xã hội văn minh, tôn trọng pháp luật, thì trước khi xử lý những cá nhân xúc phạm nhân vật lịch sử, họ phải dũng cảm đối diện với trách nhiệm đạo đức của mình, công khai xin lỗi về việc từng xuyên tạc lịch sử.

Một lời xin lỗi không làm giảm uy tín của chế độ, mà trái lại, nâng tầm trí tuệ và nhân cách của quốc gia. Điều có giá trị như của hiếm hiện nay. Nhiều quốc gia trên thế giới đã làm như vậy, Nhật Bản xin lỗi về tội ác chiến tranh; Đức quốc xin lỗi về Holocaust; Canada xin lỗi thổ dân vì những chính sách đồng hóa. Những lời xin lỗi ấy không chỉ mang tính biểu tượng, mà còn giúp xã hội hàn gắn vết thương, phục hồi sự thật, và tái thiết lòng tin.

Còn ở Việt Nam, một lời xin lỗi, nhận trách nhiệm về cách tuyên truyền và giáo dục sai trái trong quá khứ, về việc biến một vị vua có công với dân tộc thành kẻ tội đồ, cũng chính là một hành động khai phóng. Nó chứng tỏ chế độ đã đủ trưởng thành để chấp nhận sai lầm, và đủ bản lĩnh để đặt chân lên con đường văn minh thật sự.

Nhật Hoàng Akihito và Hoàng Hậu Michiko đến thăm hoàng cung Huế, Tháng Ba, 2017. (Hình minh họa: HOANG DINH NAM/AFP via Getty Images)

Xử lý công bằng phải bắt đầu từ nhận thức đúng

Nếu chế độ đã từng gieo mầm sai lầm về lịch sử cho người dân qua giáo dục, tuyên truyền, thì trách nhiệm đầu tiên không phải là “trừng trị” những người xúc phạm nhân vật lịch sử, mà là chấn chỉnh lại toàn bộ nhận thức lịch sử quốc gia về hàng loạt sự kiện lịch sử. Dĩ nhiên, phải bao gồm cả sự kiện nội chiến huynh đệ tương tàn, kết thúc vào ngày 30 Tháng Tư 1975 và diễn biến sau đó.

Phải công khai nhìn nhận những giai đoạn tuyên truyền và giáo dục sai trái; Phải cải tổ chương trình giảng dạy lịch sử, tôn trọng sự đa chiều của nghiên cứu học thuật; Và quan trọng hơn, phải xin lỗi công khai vì đã khiến người dân hiểu sai trong suốt nhiều thế hệ.

Chỉ khi làm được điều đó, chế độ mới tạo dựng được nền tảng đạo đức và pháp lý để xử lý những hành vi xúc phạm lịch sử đang xảy ra. Bởi khi chế độ là nguồn gốc của sự sai lầm, thì công lý không thể chỉ áp dụng đối với người dân sai lầm.

Tóm lại, sự thật lịch sử không thể bị giam trong khuôn khổ của ý thức hệ. Theo đó, Vua Gia Long và Vua Quang Trung, hai con người từng ở hai chiến tuyến đến mức “Rừng không thể hai cọp, nước không thể hai vua,” thì giờ đây, đều là những trang lịch sử chung của dân tộc Việt Nam.

Nếu chế độ còn để sự thù hận, thiên kiến hoặc tuyên truyền và giáo dục chính trị xen vào việc giảng dạy và nhận thức về lịch sử, thì không chỉ là sự xúc phạm hai vị vua, mà còn phản bội lại trí tuệ và phẩm giá của cả dân tộc được hun đúc, kế thừa từ lịch sử ấy.

Do đó, một lời xin lỗi, nhận trách nhiệm từ chế độ hôm nay, về những sự tuyên truyền và giáo dục sai lầm trong quá khứ, không chỉ là trách nhiệm lương tâm, mà còn là món nợ phải trả cho quá khứ.

Tôi, tác giả, với sự hiểu biết về chế độ Cộng Sản trong nước, không tin rằng họ đã chuẩn bị gì cho một tâm thế đầy trách nhiệm như thế. [kn]

---

 

Lê Linh 

Giữa dòng xe ken đặc trên đường Đoàn Văn Bơ, phường Xóm Chiếu, TP.HCM (khu vực trước đây thuộc quận 4), một ông lão tóc bạc ngồi tựa lưng vào cột điện, tay cầm cây tiêu gỗ. Tiếng nhạc trầm, chậm rãi, len qua khói xe và tiếng còi buổi sáng.

Trước mặt ông là hai tấm bảng cũ, ghi dòng chữ nguệch ngoạc:

“Giúp đỡ ông già 70 tuổi”, “Con tôi bị ung thư…Cảm ơn.”

Bên cạnh là chiếc nón lá úp ngược, vài tờ tiền lẻ gói trong túi xách đen.

Mình dừng xe, ghé lại hỏi vài câu, nhưng ông không đáp. Một người bán nước gần đó nói nhỏ: “Ông bị nặng tai”. Mình chỉ kịp gửi vội ông ít ngân lượng có được, rồi lại hòa vào dòng người vì có hẹn. Đoạn đường này thường xuyên kẹt, nên mình chưa biết ông tên gì, nhà ở đâu, có thổi tiêu bao lâu rồi.

Tiếng tiêu của ông không kéo dài, cũng không cầu kỳ. Giữa muôn nỗi lo đầu ngày, tiếng tiêu của ông như liều thuốc khiến người ta lặng đi vài giây, thấy mình đang sống chậm lại giữa Sài Gòn vẫn cuồn cuộn.

Cre: Phong Bụi

---

 

Đặng Nam is with Exile Hoài Thạch Sơn.

 RƠI!

Thứ trưởng Bộ Giáo dục Lê Hải An chết do rơi từ tầng 8 xuống đất. Ông Lê Hải An là người ký quyết định kỷ luật một số cán bộ vi phạm, chạy điểm, tuy nhiên sau đó bị Bộ trưởng Nhạ hủy bỏ quyết định này.

Tháng 8 năm 2019, ông Phạm Văn Khương – phó giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội bị rơi xuống đất từ tầng 27 của tòa nhà Vinaconex 1 (quận Cầu Giấy).

Ngày 16/01/2019, Phòng Cảnh sát Hình sự (Công an tỉnh Quảng Nam) thông tin, ông Phan Tấn Nghị – Phó Chánh Thanh tra tỉnh Quảng Nam – tử vong là do rơi từ tầng 3 của trụ sở này xuống đất tử vong.

Ngày 29/10/2018, Nữ cán bộ y tế Bệnh viện đa khoa tỉnh Tiền Giang tử vong sau khi nhảy từ lầu 2 tại bệnh viện.

Ngày 13/7/2016, Công an tỉnh Đồng Tháp cho biết, thượng tá Huỳnh Hữu Khiêm (52 tuổi, Phó phòng Hậu cần) đã rơi lầu 6 của trụ sở tử vong.

Ngày 4/11/2016, ông Lê Hoàng Vân. (46 tuổi, ngụ Bình Dương),cán bộ công ty nhà nước rơi từ lầu 4 trường ĐH Bình Dương (P.Hiệp Thành, TP.Thủ Dầu Một, Bình Dương) xuống đất tử vong.

Ngày 12/10/2015, chị Nguyễn Thị Thanh (34 tuổi, cán bộ thư viện Trường ĐH Đồng Tháp) đã rơi từ lầu 5 của trường và tử vong tại chỗ.

Ngày 09/12/2012, Ông Lê Quốc Thái Cán bộ Sở GTVT Khánh Hòa rơi từ tòa nhà 6 tầng của Sở GTVT tỉnh xuống sân ở vị trí gần đường Hàn Thuyên, nằm bất động trên vũng máu.

Ngày 5/10/2011, ông Trương Mạnh Tuấn (51 tuổi, ở phường Phước Hải, TP Nha Trang, Khánh Hòa) bị rơi từ tầng 2 của trụ sở Công an phường Phước Hải.

Còn rất nhiều vụ cán bộ “tự tử” bằng vũ khí tại nhà riêng như vụ thiếu tá Nguyễn Văn Thanh (55 tuổi, cán bộ Phòng Hậu cần) tự sát bằng súng tại nhà riêng vào ngày 25/6/2016.

CÒN NHỮNG NGƯỜI TỬ TẾ:

Nhà báo chống tham nhũng Trần Quang Thanh bị tạt acid khiến dung mạo bị dị dạng, thân thể bị hủy hoại 81%.

Nữ phóng viên Đặng Tuyền (bút danh Hải Đường) phóng viên báo Pháp luật TP.HCM, bị tử vong tại bến đò thôn 1, xã Vạn Phúc, huyện Thanh Trì.

Phóng viên báo Tuổi Trẻ Hoàng Khương, tác giả của bài điều tra về hành vi nhận hối lộ bị tuyên án 4 năm về tội đưa hối hộ…

MỘT ĐẤT NƯỚC ĐANG RƠI!

---

 

Kim Dao Lam

 Fb Cinta Bali Anda L

Câu chuyện của Trịnh Bá Phương và Đỗ Thị Thu (Thu Đỗ ) không chỉ là bi kịch của một gia đình bị đàn áp, mà là bản hùng ca về ý chí không khuất phục.

Dù bị tù đày, Trịnh Bá Phương vẫn giữ ánh mắt kiên định, không chấp nhận lùi bước trước bất công. Việc anh chính thức kháng cáo là hành động khẳng định quyền con người – quyền được nói lên sự thật và đòi hỏi công bằng.

Trong mười phút ngắn ngủi được gặp chồng, chị Đỗ Thị Thu không chỉ là người vợ đến thăm người thân bị giam, mà là người truyền lửa.

Chị đã mang đến cho anh niềm tin rằng cộng đồng vẫn dõi theo, rằng những gì anh làm không vô nghĩa. Sự điềm tĩnh, kiên gan của chị giữa bão tố cho thấy tình yêu không chỉ là cảm xúc, mà còn là một hình thức của đấu tranh – đấu tranh để giữ phẩm giá, giữ công lý cho người mình yêu.

Giữa bức tường sắt lạnh của nhà tù, hai con người ấy vẫn gặp nhau trong tự do của tâm hồn.

Họ chứng minh rằng tự do không phải là ân huệ ban phát, mà là quyền thiêng liêng mà con người phải kiên quyết giành lấy, dù bằng nước mắt hay bằng lòng can đảm.

Đó không chỉ là tình yêu giữa vợ và chồng – mà là tình yêu với công lý, với nhân phẩm, với Tổ quốc.

Ngọn lửa không tắt

Câu chuyện của họ là niềm cảm hứng cho những ai đang sống trong sợ hãi: rằng chỉ cần một người dám đứng lên, hàng ngàn trái tim sẽ nối theo.

Đỗ Thị Thu không đơn độc. Trịnh Bá Phương không gục ngã.

Ngọn lửa của họ vẫn đang cháy sáng, soi đường cho một ngày mai nơi tự do không còn là giấc mơ, mà là hiện thực được giành lại bằng lòng quả cảm và tình người.

Tự do không phải là ban phát.

Tự do là kết quả của những con người như họ – những người dám đứng, khi kẻ khác cúi đầu.

---