Category: SỨC KHOẺ

Những triệu chứng cần lưu ý cho tuổi già

1- Khi không (bỗng nhiên) thấy tức thở

Lý do: có thể là do nghẽn mạch phổi(pulmonary embolus). Nhận xét: Cảm thấy khó thở sau khi tập thể dục hay đang ngồi có thể là do vận động hay do ưu tư lo lắng. Nhưng nếu đột nhiên bị khó thở có thể là do chứng nghẽn mạch phổi do cục đông máu làm nghẹt mạch máu trong phổi. Bệnh này có thể nguy hiểm tới tính mạng. Một lý do khác là tim lên cơn đau hoặc trụy tim. Cả hai tình huống trên đều làm cho bệnh nhân thở gấp hay khó chịu hoặc cảm thấy thiếu không khí . Cẩn đưa bệnh nhân đi cấp cứu.

2- Tim đập rộn trong khi đang ngồi yên

Lý do: có thể là do lên cơn đau tim (heart attack). Nhận xét: Đánh trống ngực (palpitations) có thể chỉ là vì ưu tư lo lắng, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của cơn đau tim hay chứng loạn nhịp tim (arrhythmia) .Nên liên lạc với bác sĩ ngay.

3- Choáng váng chóng mặt khi ra khỏi giường

Lý do: có thể là do huyết áp thấp. Nhận xét: Chóng mặt vào buổi sáng được gọi là “huyết áp thế đứng thấp” (orthostatic hypotension) gây ra bởi sự loại nước (dehydration) , bệnh tiểu đường, bệnh Parkinson, bệnh trụy tim, hay thuốc men bao gồm cả thuốc lợi tiểu và thuốc huyết áp. Một lý do khác có thể là chứng “chóng mặt tư thế nhẹ ” (benign positional vertigo) gây ra bởi sự xáo trộn của các bộ phận cân bằng của tai trong. Nên đi gặp bác sĩ để chẩn đoán.

4- Nước tiểu rò rỉ

Lý do: có thể là do chứng són đái (urinary incontinence) mà nguyên nhân không phải vì lão hoá, nhiểm khuẩn đường tiểu (urinary tract infection-UTI) , bệnh tiền liệt tuyến, dây thẩn kinh bị ép. hoặc tiểu đường Nhận xét: đi gặp bác sĩ để chẩn đóan

5- Đầu đau như búa bổ

Lý do: có thể là do xuất huyết não Nhận xét: Trong phần lớn trường hợp đó là triệu chứng của chứng nhức nửa đầu (migraine) chỉ cần uống thuốc giảm đau và nghỉ ngơi là hết. Nhưng một vài trường hợp hiếm xẩy ra là chứng nhức đầu có thể là dấu hiệu có khối u hay xuất huyết trong não. Cẩn đặc biệt chú ý là khi bị đau nhiều nửa bên đầu một cách đột ngột và kéo dài mà lại kèm theo buồn nôn, ói mửa, và chảy nước mắt. Trong trường hợp sau này phải đi bệnh viện gấp.

6- Mắt bị sưng vù

Lý do: có thể là do viêm dây thần kinh mắt (optic neuritis). Nhận xét: Dây thần kinh mắt có thể bị nhiễm khuẩn hay bị dị ứng. Nếu chữa sớm thì không hại gì cho mắt vì vậy cần đi bác sĩ khẩn cấp.

7- Tai đau và mắt nhìn thấy hai hình (song thị)

Lý do: có thể do tai giữa bị nhiễm khuẩ Nhận xét: Bệnh có thể trở thành nghiêm trọng bất ngờ vì vậy cần đi bác sĩ cấp thời nếu chứng đau không dứt và/hoặc có bị thêm chóng mặt lảo đảo, nhức đầu, ói mửa, song thị, nửa ngủ nửa thức, cổ cứng đơ, sưng ở sau tai, sốt nhiều và liệt mặt.

8- Tự nhiên giảm sút ký

Lý do: có thể là do ung thư. Nhận xét: Nếu ăn uống vẫn bình thường như cũ mà đột nhiên bị sút cân thì có thể là bị bệnh ác tính. Một nguyên nhân khác cũng có thể là do sự bất bình thường nội tiết (endocrinic abnormality) như bệnh tuyến giáp trạng (thyroid disorder), trầm cảm hay tiểu đường. Nên đi gặp bác sĩ ngay để chẩn đoán.

9- Đột nhiên đau háng

Lý do: có thể là do tinh hoàn bị xoắn Nhận xét: Đây là một khuyết tật bẩm sinh khá thông thường. Ống dẫn tinh trùng bị xoắn làm máu không chạy tới tinh hoàn. Cơn đau cũng giống như bị đá vào háng. Đôi khi ngoài cơn đau còn thấy bị sưng nữa. Trong vòng 4 hay 6 tiếng thì còn cứu đươc, chứ trễ từ 12 đến 24 tiếng thì coi như phải cắt bỏ. Một nguyên nhân khác có thể là nhiểm khuẩn mào tinh hoàn (epididymis) tức là bộ phận trữ tinh trùng. Trong trường hợp này có thể dùng trụ sinh để chữa trị.

10 – Đau nhói gan bàn chân

Lý do: có thể là do bệnh thần kinh (neuropathy) . Nhận xét: Đau nhói cứ tái phát ở bất cứ chỗ nào trên cơ thể có thể là do sự nén ép dây thần kinh, tăng thông khí phổi (hyperventilation) hoặc bệnh thần kinh. Liên lạc với bác sĩ càng sớm càng tốt.

11- Vết thâm tím mãi không tan Điều gì xẩy ra:

Lý do: bệnh tiểu đường. Nhận xét: Vết đứt hay thâm tím chậm lành có thể là dấu hiệu của bệnh tiểu đường (dấu hiệu khác gồm có da bị ngứa hoặc đau nhói bàn tay hay bàn chân). Nên tìm cách giảm cân (giảm 10 phẩn trăm trọng lượng ảnh hưởng đáng kể lên mức đường trong máu), tập thể dục và coi chừng thói quen ăn uống.

12 – Răng đau buốt khi ăn Sô-cô-la Điều gì sẽ xẩy ra:

Lý do: viêm lợi. Nhận xét: Một trong những dấu hiệu đầu tiên của sâu răng là nhạy cảm với đồ ngọt. Dấu hiệu đầu tiên khác là răng mất mầu và có mùi khi cà răng. Kỹ thuật laser có thể phát hiện sớm các ổ răng sâu và tiêu diệt các vi khuẩn trước khi làm sâu răng.

13 – Vòng eo rộng 42 inch Điều gì sẽ xẩy ra:

Lý do: bất lực. Nhận xét: Có thể bây giờ chưa có vấn đề nhưng trong tương lai bạn có thể bị loạn năng cường dương (erectile disfunction) . Nguyên do là vì khi đàn ông quá mập các động mạch thường hay bị nghẹt nên dòng máu không đủ làm cho cương. Hãy tập thể dục đều cho đến khi eo thon lại, thắt vừa dây lưng 34 inch.

14 – Mắt thoáng không thấy gì – chỉ trong một giây

Lý do: có thể là do đột quỵ (stroke). Nhận xét: Các yếu tố rủi ro chính của đột quỵ là cao huyết áp (trên 140/90) và cholesterol toàn phần cao hơn 200. Bị tê một bên người và tạm thời hai mắt không nhìn thấy gì là những dấu hiệu đáng chú ý nhất. Đột nhiên bị tê, nói liú lưỡi, hay mất thăng bằng có thể là bẳng chứng của một cơn đột quỵ nhẹ gọi là đột quỵ thiếu máu cục bộ đoản kỳ (transient ischemic attack- TIA). Đột quỵ nhẹ này thường báo trước một đột quỵ thật sự nên khi có triệu chứng của TIA thì phải gặp bác sĩ ngay.

15 – Có cảm giác như bị ợ nóng (heartburn)

Lý do: có thể là do chứng đau thắt (angina). Nhận xét: Đau ngực cả hàng giờ, lúc có lúc không, được bác sĩ gọi là “hội chứng mạch vành không ổn định” (unstable coronary syndrome). Nguyên nhân là vì các cục đông máu đươc tạo thành bên trong thành động mạch vành ngay tại chỗ mảng (plaque) bị bể vỡ. Khoảng 50 phẩn trăm những người có hội chứng trên đây sẽ bị lên cơn đau tim trong vòng 6 tháng sau. Mỗi khi thấy đau thắt ngực, cần phải đi bệnh viện.

16 – Đau lưng nhiều

Lý do: có thể là do chứng phình mạch (aneurysm). Nhận xét: Đau cũng tương tự như vừa dọn dep xong tủ quẩn áo bề bộn. Thế nhưng chườm nóng, nghỉ ngơi, uống thuốc giảm đau thông thường lại không khỏi. Nếu không phải vì tập thể dục thì đau lưng bất chợt như vậy có thể là dấu hiệu của chứng phình mạch. Chứng đau này chỉ hết khi động mạch chủ bị bể. Một nguyên nhân khác của chứng đau lưng này – kém phần nguy hiểm hơn – là sạn thận. Bác sĩ cho chụp CT scan để xác định vị trí và hình dạng của chỗ mạch phình, sau đó cho uống thuốc huyết áp hay giải phẫu ghép nối nhân tạo.

17- Ngồi lâu trên ghế không yên

Lý do : có thể do các cơ lưng bị căng thẳng. Nhận xét : Nếu cứ phải thay đổi vị thế ngồi luôn tức là có dấu hiệu các cơ lưng bị căng thẳng và điều này có thể dẫn đến đau lưng dưới. Cẩn phải lựa chọn ghế ngồi cho thoải mái, sao cho đầu ở vị trí ngay đối với cột sống để giảm tối thiểu sức căng thẳng trên cổ, vai và lưng dưới.

18 – Bạn mới biết thân phụ bị cao huyết áp

Điều gì sẽ xẩy ra: bạn cũng sẽ bị cao huyết áp luôn. Nhận xét: Vì bệnh cao huyết áp vừa phải không có dấu hiệu bên ngoài nên cẩn phải đo huyếp áp mỗi năm một lần, nhất là nếu trong gia đình có tiền sử bị cao huyết áp. Nghiên cứu cho thấy là những người bị căng thẳng tinh thần vì cha mẹ mắc bệnh cao huyết áp cũng có nhiểu rủi ro bị bệnh này luôn. Nếu số đo huyết áp cao hơn 140/90, bạn nên tập thể dục nhiều hơn, tìm cách sụt cân, giảm sodium trong chế độ ăn uống, ăn loại cá tốt cho tim, uống nhiều vitamin C.

19 – Tay bị run khi tập thể dục

Lý do: có thể là do cơ bắp bị mỏi mệt. Nhận xét: Nếu bạn đã bỏ tập cả nhiều tháng thì cơ bắp bị run có thể là vì mệt mỏi. Vì vậy khi mới tập trở lại bạn nên tập vừa phải, đừng tập quá mệt. Bạn hãy ngưng tập khi cảm thấy các cơ bắp bắt đầu run.

20 – Trong bàn tiệc bạn thấy mọi thứ đều quay cuồng

Lý do: do bạn đã quá chén. Nhận xét: Rượu làm suy yếu hệ thần kinh trung ương. Vì vậy nếu bạn uống quá nhiều, tất cả những gì trong cơ thể có liên quan tới hệ này sẽ đều bị suy yếu: trí phán đoán, khí sắc, khả năng phối hợp và quân bình, sự nhạy cảm với đau đớn, khả năng sinh dục… Bạn nên tránh đừng uống rươu nhiều. Bạn nên nhớ là nếu nồng độ rượu trong máu hơn 0.06 phần trăm là trên pháp lý bạn đã bị coi như là say rượu.

21- Đau dai dẳng ở bàn chân và cẳng chân

Lý do: nhiều triển vọng là do gẫy xương vì sức nén (stress fracture). Nhận xét: Cũng giống như các mô khác trong cơ thể, xương tự tái tạo. Nhưng nếu bạn tập thể dục quá mạnh, xương không có cơ hội để lành trở lại nên một vết gẫy vì sức nén (stress fracture) sẽ có thể xuất hiện. Vì thế mu bàn chân và phiá trước cẳng chân sẽ đau dai dẳng. Bạn càng tập thể dục thì càng đau và ngay cả khi ngưng nghỉ cũng đau. Uống thuốc ibuprofen hay paracetamol không ăn thua gì. Thuốc mầu phóng xạ cho thấy chỗ xương gẫy qua hình chụp tia X, và bác sĩ sẽ bắt bạn phải nghỉ tập cho đến khi xương lành. Trường hợp xấu nhất là bạn phải bó bột vài tuần.

22 – Đau như cắt ở bụng

Lý do: Vì vùng giữa xương sườn và háng có kẹt đầy các bộ phận nên đau có thể là triệu chứng hoặc của viêm ruột thừa, viêm tụy tạng hoặc của túi mật bị sưng. Cả ba trường hợp đểu có cùng một nguyên nhân : vì một lý do nào đó các bộ phận này đã bị nhiễm khuẩn nguy hại đến tính mạng. Nhận xét : Nếu để bộ phận nói trên bể vỡ ra thì bệnh nhân có thể bị chết, vì vậy cẩn đi bệnh viện cấp thời.

23- Cẳng chân bị đau và sưng to

Lý do: có thể là do chứng huyết khối tĩnh mạch sâu (deep vein thrombosis –DVT). Nhận xét: Chỉ cẩn ngổi một chỗ liền chừng 6 tiếng hay hơn là máu sẽ tụ ở cẳng chân dưới tạo thành cục đông máu (gọi là chứng huyết khối tĩnh mach sâu). Cục đông máu đủ lớn sẽ làm nghẹt tĩnh mạch bắp chân gây đau và sưng. Xoa cẳng chân là điểu đầu tiên bạn sẽ làm nhưng cũng là điều tệ hại nhất vì cục đông máu lớn có thể chạy ngược lên phổi, điều nầy gây nguy hiểm đến tính mạng của bạn. Muốn chụp hình tia X để định bệnh DVT bác sĩ phải chích chất mẩu vào tĩnh mach. Bác sĩ sẽ cho thuốc làm tan cục đông máu hoặc đặt cái lọc vào tĩnh mạch để chặn cục đông máu không cho chạy lên phổi.

24 – Tiểu tiện bị đau

Lý do: có thể là do ung thư bàng quang (bọng đái). Nhận xét: Rặn tiểu là cả một cực hình và nước tiểu lại có màu rỉ sắt. Đau và máu trong nước tiểu là hai triệu chứng của ung thư bàng quang. Hút thuốc là yếu tố rủi ro bị bệnh lớn nhất. Nếu khám phá sớm bệnh có 90 phẩn trăm triển vọng được chữa khỏi. Nhiễm khuẩn bàng quang cũng có cùng các triệu chứng như trên (Theo “24 warning signs you cannot afford to ignore”).

BK Nguyễn Hữu Thắng sưu tầm

UỐNG NHIỀU THUỐC QUÁ!

Bác sĩ Nguyễn Văn Đức

Không ít người lớn chúng ta uống trên 5-10 món thuốc bác sĩ biên toa mỗi ngày, chưa kể những thuốc mua không cần toa bác sĩ, rồi “dược thảo” (herbal and dietary supplements) này “dược thảo” nọ. Tình trạng dùng nhiều thuốc như vậy trong y khoa gọi là “polypharmacy”, xảy ra rất nhiều.

Dùng nhiều thuốc như vậy, có khi vì nhiều bệnh nên cần, song cũng có thể do bác sĩ cho nhiều thuốc không cần thiết, hoặc người bệnh tự đi tìm, mua thuốc uống.
Cuộc đời biến chuyển không ngừng. Càng có tuổi, cơ thể chúng ta thay đổi theo thời gian, thận, gan làm việc kém hơn trước. Nhiều thuốc dùng trước còn an toàn khi chúng ta trẻ, nhưng nay có thể đã trở thành nguy hại. Vì chúng thải ra ngoài cơ thể chúng ta qua đường thận, gan, nhưng bây giờ thận, gan làm việc kém rồi, nên chúng ở lại trong cơ thể chúng ta lâu hơn trước. Đã vậy, cơ thể người có tuổi cũng nhạy cảm hơn với nhiều thuốc.

Càng cao tuổi, chúng ta càng nên thận trọng, chỉ dùng những thuốc thực cần thiết thôi. Và xin nhớ, không phải vấn đề nào cũng cần có thuốc uống, thí dụ như chuyện khó ngủ, nhiều người chúng ta chỉ cần năng tập thể dục, vào giường, thức dậy đúng giờ giấc, là giấc ngủ ngon hơn, không cần đến thuốc ngủ; thuốc ngủ có khi khiến chúng ta lơ mơ, té ngã trong đêm, gãy xương này xương nọ.
Medicare muốn các bác sĩ đừng lười, thường xuyên xem xét các thuốc dùng của người bệnh, bỏ bớt được thuốc nào hay thuốc nấy, và trước khi đặt bút biên toa một thuốc mới, suy tính, cân phân, tránh dùng những thuốc có thể gây hại cho các vị cao niên. (Quả có một số bác sĩ lười thực, thăm khám qua quít chỉ vài phút, thuốc men toàn cho thêm chứ không bao giờ bớt để cho nhanh, khỏi nhức đầu suy tính!). Rồi đây Medicare sẽ chuyển từ hệ thống chi trả fee-for-service (người bệnh cứ ghi tên vào khám là bác sĩ được trả tiền, trong phòng khám bác sĩ khám lâu mau, có chăm sóc cho người bệnh đàng hoàng hay không chẳng ai biết) sang hệ thống pay-per-performance (chi trả dựa theo dịch vụ của bác sĩ có tốt hay không). Cụ thể là vào tháng 9/2013 tới đây, theo dự định, 520.000 vị cao niên Medi-Medi (vừa có Medicare vừa có Medi-Cal) ở California sẽ buộc phải gia nhập một tổ hợp y tế, chỉ một bác sĩ trong tổ hợp sẽ chịu trách nhiệm chữa trị. Nếu nhiều bác sĩ trong tổ hợp lười, không làm “good job”, không chăm sóc cho người bệnh trong tổ hợp đàng hoàng, Medicare sẽ cắt bớt tiền trả tổ hợp, và tất nhiên, bác sĩ sẽ bị cắt bớt tiền trả mỗi đầu tháng. Trong các điều kiện Medicare đưa ra để một tổ hợp được xem là tốt, có điều kiện buộc các bác sĩ trong tổ hợp phải tránh dùng những thuốc có hại cho người bệnh cao niên. Trong hệ thống tổ hợp y tế, các bác sĩ phải làm việc đàng hoàng hơn, người bệnh được chăm sóc cẩn thận hơn.

Danh sách những thuốc có thể gây hại, nên tránh dùng cho các vị cao niên rất dài. Uống quá nhiều thuốc, thế nào cũng phạm phải thuốc nằm trong danh sách thuốc tránh dùng cho người cao niên này. Rồi có nhiều thuốc, dùng riêng thì không sao, dùng chung với một thuốc khác, lại gây hại (drug-drug interaction).
Vậy lần đi khám bác sĩ tới, chúng ta kiếm một bao lớn, bỏ tất cả các thuốc đang dùng vào bao để đưa bác sĩ xem. Xin nhớ đem theo:

– Tất cả các thuốc cần toa, biên bởi bác sĩ chính, bác sĩ chuyên khoa, …
– Tất cả các thuốc không cần toa bác sĩ, kể cả thuốc sinh tố (vitamins), hay thuốc Tylenol, Advil…
– Tất cả các “dược thảo” mua ở chỗ này chỗ kia.

Chúng ta thường không xem các dược thảo là thuốc, và nhiều dược thảo tưởng chừng vô hại, nhưng khi dùng với một thuốc khác lại gây hại. Thí dụ, dược thảo ginkgo biloba, hay được quảng cáo giúp tăng trí nhớ, nếu uống chung với thuốc chống đông máu warfarin, sẽ khiến dễ chảy máu, hoặc dược thảo Saint John’s wort, có tác dụng chống sầu buồn nhẹ, dùng chung với thuốc chống sầu buồn (antidepressants) bác sĩ biên toa, có thể đưa đến nguy hiểm chết người gây do tác dụng của cả hai thuốc.

Rồi trong buổi thăm khám, chúng ta nhớ hỏi bác sĩ:

– Tôi có thể bỏ bớt thuốc nào không? (Nhiều khi người bệnh cứ than một triệu chứng, thay vì tìm hiểu triệu chứng mới này có phải do các thuốc đang dùng gây ra chăng, bác sĩ lại biên thêm một thuốc mới để người bệnh yên lòng cho lẹ, thế là người bệnh ngày càng uống nhiều thuốc không cần thiết, và càng mệt hơn vì thuốc.)
– Các thuốc đang dùng liệu chúng có đánh nhau trong người tôi không (drug-drug interaction)?
– Một vài triệu chứng mới xuất hiện liệu có phải là do thuốc bác sĩ vừa cho tháng trước không? (Bất cứ triệu chứng gì mới có, bác sĩ cần xem xét có phải do thuốc gây ra hay không trước đã, thay vì cho bừa thêm một thuốc mới để chữa triệu chứng này.)
– Nhắc bác sĩ một thuốc đang dùng đắt quá, nhờ bác sĩ xem có thể đổi sang một thuốc khác rẻ tiền hơn không? (Thuốc rẻ hơn không nhất thiết là thuốc không tốt, bác sĩ cho thuốc đắt tiền nhiều khi chỉ vì không nắm vững giá thuốc ngoài thị trường.)
– Có nhiều cách giúp chúng ta tự bảo vệ, tránh bớt được các tác dụng phụ, có khi rất nguy hiểm của thuốc:
– Tốt nhất, đi khám bác sĩ nào cũng vậy, lần đi khám nào cũng thế, mang theo tất cả các thuốc đang dùng để bác sĩ biết, nhờ bác sĩ thường xuyên xem xét lại chúng cho mình, hoặc ít nhất cũng một năm một lần, bỏ bớt thuốc nào bỏ được.
– Giữ một danh sách thuốc đầy đủ trong người, kể cả phân lượng của thuốc, ngày uống mấy lần, lý do tại sao dùng thuốc, bác sĩ nào cho thuốc này,
– Bất cứ khi nào bác sĩ cho một thuốc mới, chúng ta cũng nhớ hỏi: thuốc này để chữa gì vậy; nếu không phải thuốc quan trọng (như thuốc ho, chẳng giúp gì nhiều khi chúng ta bị cảm, còn có thể gây mệt, trí óc kém sáng suốt), không uống có được không; thuốc có thể uống chung với các thuốc khác đang dùng không; thuốc có thể gây những tác dụng phụ nào, và nếu tác dụng phụ xảy ra thì chúng ta nên làm gì; khi nào chúng ta có thể ngưng thuốc (nhiều thuốc như thuốc đau nhức, thuốc bao tử, sau một thời gian, triệu chứng bớt hay hết, chúng ta có thể ngưng thuốc).
– Giữ thuốc trong chai thuốc nguyên thủy của chúng, đừng thuốc nọ để trong chai kia lộn xộn.
– Dược sĩ cũng là người chúng ta có thể nhờ giải thích cách dùng thuốc, các tác dụng phụ của thuốc rất tốt, có thắc mắc chúng ta cứ hỏi.

Năm mới chúng ta chúc nhau khỏe mạnh quanh năm, dùng thuốc đúng, tránh được những nguy hiểm do dùng quá nhiều thuốc không đúng.

BS Nguyễn Văn Đức

_

Nguyên nhân của Tai Biến Mạch Máu Não.

Bác sĩ Trần Đình Hoàng

Hỏi: Tai Biến Mạch Máu Não (TBMMN) là bệnh gì?

Đáp: TBMMN tiếng Anh gọi là stroke hay cerebrovascular accident (CVA) xảy ra lúc mạch máu đem dưỡng khí và chất dinh dưỡng đến nuôi não bị vỡ ra hay nghẽn lại. Lúc não thiếu máu như vậy, dưỡng khí sẽ bị thiếu và tế bào não sẽ chết đi.

Hỏi: Bệnh TBMMN có thường xảy ra không?

Đáp: Hàng năm tại Hoa Kỳ có khoảng 730,000 trường hợp mới của bệnh TBMMN. Theo thống kê năm 2000 ở Úc, mỗi năm có 12,000 người chết vì bệnh TBMMN so với 24,000 người chết vì bệnh tim. Càng lớn tuổi càng dễ bị TBMMN. Trên thế giới từ thập niên 70s, số tử vong do TBMMN giảm xuống còn 7% mỗi năm nhờ sự hữu hiệu của việc điều trị bệnh cao huyết áp.

Hỏi: Có dễ bị TBMMN lần thứ hai không?

Đáp: Rất dễ bị TBMMN lần thứ hai. Trong vòng 5 năm kể từ lần bị đầu tiên có từ 1/3 đến ở số người sống sót sẽ bị TBMMN lần thứ hai. Có nghĩa là 34% đến 50% (hay 1 trong 2 hay 3 người sẽ bị TBMMN lần thứ hai).

Hỏi: Bệnh TBMMN được phân loại như thế nào?

Đáp: Bệnh TBMMN đuợc chia thành nhiều loại chính dựa trên sự hư hại của mạch máu: mạch máu bị nghẽn hay mạch bị vỡ làm chảy máu trong đầu. Vì mỗi loại TBMMN có cách điều trị khác nhau cho nên các BS cần định bệnh sớm và xác định loại nào và nơi hư hại một cách chính xác. Loại nghẽn mạch máu gây ra sự thiếu máu đến não (tiếng Anh gọi là ischemic stroke) có thể do máu đông tại chỗ “thrombotic stroke” hay bị nghẽn vì cục máu chuyển đi từ nơi khác trong thân thể “embolic stroke”

53% TBMMN thuộc loại thrombotic stroke
31% thuộc loại embolic stroke
13% do chảy máu trong sọ
6% do chảy máu dưới màng nhện trong vỏ não.

Hỏi: Có bệnh nào gây ra chảy máu trong TBMMN?

Đáp: Mạch máu bị vỡ làm cho thiếu máu ở vùng não sau nơi vỡ và các tế bào não bị chết đi. Ngoài ra, máu chảy ra đông lại thành cục có thể đẩy lệch các cơ cấu của não và làm hư hại các chức năng của não bộ. Có 2 loại chảy máu trong đầu: một là chảy máu dưới màng nhện; hai là chảy máu trong sọ. Loại chảy máu dưới màng nhện có thể do bệnh mạch lựu (nở động mạch- aneurysm) hay do tật động tĩnh mạch bẩm sinh – arteriovenous malformations (AVM).

Hỏi: Xin mô tả các triệu chứng báo hiệu bệnh TBMMN

Đáp: BS của quí vị có thể tìm thấy các dấu hiệu cho thấy quí vị dễ bị TBMMN. Quí vị cũng có thể được báo hiệu bởi các triệu chứng của bệnh TBMMN như sau:

1. tự nhiên thấy yếu, tê rần hay liệt tay chân hay mặt nhất là nếu bị một phiá của thân thể
2. mất khả năng nói hay khó nói hay không hiểu ngôn ngữ
3. đột nhiên mất thị giác nhất là ở một mắt.
4. đột nhiên nhức đầu dữ dội không có nguyên nhân
5. đột nhiên chóng mặt, mất thăng bằng.

Hỏi: Thế nào là cơn thiếu máu tạm thời (TIA: transient ischemic attack)?

Đáp: Khoảng 1/3 các trường hợp TBMMN được báo hiệu trước bằng cơn thiếu máu tạm thời, tiếng Anh gọi tắt là TIA (Transient Ischemic Attack). TIA có thể xảy ra trước TBMMN vài ngày, vài tuần hay vài tháng. TIA xảy ra do sự tạm thời ngưng cung cấp máu lên não. Triệu chứng thường ngắn hạn từ vài phút đến vài giờ. Chẳng hạn quí vị đột nhiên thấy yếu tay hay yếu chân rồi tự nhiên triệu chứng biến mất. Đó là triệu chứng báo hiệu quan trọng, quí vị phải đi khám BS ngay.

Hỏi: Có liên hệ gì giữa thuốc ngừa thai và bệnh TBMMN?

Đáp: Thuốc ngừa thai đặc biệt là loại chứa nhiều estrogen làm tăng gia hiểm nguy đông máu có thể gây ra bệnh TBMMN, nhất là ở phụ nữ trên 30 tuổi.

Hỏi: Các yếu tố gây bệnh TBMMN?

Đáp: Có nhiều yếu tố gây hiểm nguy của bệnh TBMMN như: tuổi tác, tính phái, sắc dân và bệnh sử gia đình.

Càng lớn tuổi càng dễ bị TBMMN; 2/3 các trường hợp xảy ra ở người trên 65 tuổi. Bệnh TBMMN xảy ra ở đàn ông 25% nhiều hơn đàn bà. Người Mỹ da đen bị TBMMN nhiều hơn người da trắng.
Ngoài ra cũng có nhiều yếu tố có thể thay đổi được trong việc gây bệnh TBMMN như chữa trị bệnh cao huyết áp, bệnh tiểu đường, không hút thuốc lá, giữ cho người không quá mập, tăng gia thể dục thể thao, ăn uống điều độ, giảm cholesterol hay tránh thuốc ngừa thai ở phụ nữ dễ bị đông máu.

Hỏi: Các phương pháp mới để định bệnh TBMMN?

Đáp: Trong bệnh TBMMN, định bệnh sớm và chính xác rất quan trọng. Các phương cách định bệnh hiện đại sau đây được dùng để định bệnh TBMMN:

1. hình cắt lát CT scan là phương cách đầu tiên cho người bệnh ở phòng cấp cứu. CT scan giúp phân biệt nhanh chóng loại TBMMN do nghẽn mạch hay do chảy máu.
2. Hình MRI giúp xác định chính xác vị trí hư hại trong bệnh TBMMN. Hình rất bén nhậy cho nên thường dùng trong các bệnh TBMMN do các mạch nhỏ
3. MRA, để tìm xem nơi chảy máu và phân loại 4. Transcranial Dopler 5. Carotid Duplex Scanning để xem động mạch ở cổ có bị nghẽn không
6. Xenon CT scan dùng để đo lưu lượng máu trong não
7. Radionuclide SPECT Scanning dùng chất phóng xạ để đo lưu lượng máu trong não.
8. Hình chụp mạch máu não có thể cho biết tình trạng của các mạch máu não.

Bác sĩ Trần Đình Hoàng

Thuốc bổ cũng có hại -( VietSN – Vietnamese Social Network)

Với quan niệm, dùng thuốc bổ không “bổ dọc” thì cũng “bổ ngang”, nên nhiều người dùng thuốc vô tội vạ mà không biết rằng, thuốc bổ cũng nguy hại cho sức khỏe nếu dùng quá liều, dùng không đúng cách.

Thuốc bổ là tên gọi chung cho các thuốc mà thành phần của nó thường là các vitamin, chất khoáng, acid amin (hợp chất đơn giản do chuyển hóa chất đạm tạo thành). Các thuốc này có tác dụng làm trẻ hóa tế bào, tăng cường khả năng biến đổi thức ăn thành dưỡng chất nuôi cơ thể, bồi bổ xương khớp, chống loãng xương.

Các loại thuốc bổ

Thuốc chống ôxy hóa

Loại thuốc này được nhiều người ưa chuộng nhất vì có tác dụng làm tăng tuổi thọ tế bào, lại phòng ngừa được các bệnh nguy hiểm như tim mạch, tăng huyết áp, bệnh nhiễm khuẩn, rối loạn thị giác… Do trong thuốc có vitamin E và vitamin C, nên nếu lạm dụng sẽ dẫn đến hậu quả là làm cạn kiệt vitamin A; hoặc gây khó khăn cho việc hấp thu vitamin D khi dùng quá liều vitamin E; gây viêm loét dạ dày, ruột, viêm bàng quang, ống tiết niệu khi dùng vitamin C quá 500mg/ngày.

Thuốc đa vitamin

Trong thành phần của thuốc có rất nhiều vitamin thiết yếu như các vitamin nhóm B, vitamin C, D, E, PP. Thuốc bổ vitamin thường được nhiều người sử dụng để tăng cường sức lực, chống mệt mỏi, bồi bổ cơ thể sau khi ốm… Nếu sử dụng thuốc đa vitamin trong thời gian dài sẽ gây những phản ứng phụ do thừa một vài vitamin nào đó. Chẳng hạn, thừa vitamin D sẽ gây tăng canxi máu, gây canxi hóa mô mềm, xương hóa sụn sớm, suy thận; thừa vitamin A sẽ gây nhức đầu, tăng áp lực nội sọ, viêm da, dễ tử vong… Chỉ nên bổ sung vitamin bằng thuốc khi có các triệu chứng bệnh lý điển hình do thiếu vitamin nào đó. Chẳng hạn khi bị phù thũng, ăn chậm tiêu… cần bổ sung vitamin B1; trẻ bị còi xương phải được uống vitmin D. Tuy nhiên, bổ sung vitamin gì, liều lượng bao nhiêu… phải có chỉ định của bác sĩ.

Thuốc đa khoáng chất

Đây là loại thuốc ngoài các vitamin thiết yếu còn được bổ sung các khoáng chất như canxi, sắt, magiê, iod… Thuốc bổ đa khoáng chất nếu dùng quá liều hoặc dùng dài ngày sẽ dẫn đến các tác hại nguy hiểm do thừa khoáng chất.

Thuốc có acid amin

Có khoảng 20 acid amin rất cần cho cơ thể. Do tình trạng ăn uống thiếu cân bằng nên cơ thể chúng ta hầu hết thiếu hụt các acid amin. Việc dùng các thuốc có bổ sung các acid amin là cần thiết nhưng chỉ nên dùng khi có chỉ định của bác sĩ.

Thuốc 3B

Thông thường, viên 3B được dùng để phòng đau nhức thần kinh, cơ bắp, thấp khớp và suy dinh dưỡng. Viên 3B là sự phối hợp của vitamin B1, B6 và B12 trong 1 viên, với hàm lượng trong mỗi viên gấp hàng trăm lần nhu cầu bình thường hằng ngày. Chính vì thế, khi sử dụng thuốc bổ 3B cần phải theo chỉ định của bác sĩ.

Thuốc vitamin C

Có tác dụng tăng sức đề kháng của cơ thể, chống chảy máu chân răng, chống lão hóa, giảm dị ứng, nhiễm trùng. Nhưng không vì thế mà sử dụng thường xuyên, vì vitamin C cũng có tác dụng phụ. Dùng trên 1000mg/ngày trở lên có thể viêm loét dạ dày, ruột, gây tiêu chảy, viêm bàng quang, ống tiết niệu, do acid ascorbic. Dùng trên 2g/ngày sẽ gây mất ngủ, tạo sỏi oxalat, ức chế bài tiết insulin, tăng huyết áp, tổn thương thận do tăng tổng hợp corticoit và catecholamin.

Thuốc chống loãng xương

Đây là thuốc bổ hỗn hợp giữa canxi và vitamin D, có tác dụng phòng chống loãng xương rất hiệu quả. Nhưng không vì thế mà lạm dụng vì dễ dẫn đến tăng canxi máu, gây vôi hóa mô mềm, xương hóa sụn và suy thận.

Phải cẩn trọng khi dùng

Bất cứ thuốc nào, kể cả thuốc bổ đều có khả năng gây tai biến cho người sử dụng nếu dùng không đúng cách, đúng liều. Không chỉ bệnh tật mà chính tai biến do thuốc là nguyên nhân gây thương vong rất lớn cho con người.

Ở Mỹ, người ta ước tính hằng năm phải tiêu tốn khoảng 150 tỉ USD để xử lý tai biến do thuốc, có 5 – 20% bệnh nhân nhập viện phải gánh chịu tai biến do thuốc trong suốt thời gian nằm viện, hoặc có khá nhiều người không cứu được, dẫn đến tử vong…

Thuốc là con dao hai lưỡi, vì thế chỉ dùng thuốc khi thật sự cần thiết và có sự hiểu biết tối thiểu về cách dùng, tốt nhất nên đến bác sĩ khám để được chỉ định dùng đúng thuốc. Khi đang dùng thuốc, nếu xảy ra các phản ứng bất thường như ngứa, nổi mề đay, khó thở, hoặc cảm thấy rất khó chịu thì ngừng ngay thuốc, đến tái khám ở bác sĩ đã chỉ định thuốc để có xử trí kịp thời, tránh những hậu quả đáng tiếc.

S.T.

Dưới đây là top 20 loại thực phẩm có thể loại bỏ tắc nghẽn trong động mạch và duy trì một trái tim khỏe mạnh.

Nghệ

 

 

Xơ vữa động mạch là khi các động mạch cứng lại do bị viêm. Nghệ có đặc tính kháng viêm. Gia vị có lợi ích trong việc giảm bệnh tim mạch. Chất curcumin được tìm thấy trong củ nghệ làm giảm viêm trong các động mạch ngoại biên.

Cam

 

Cam rất giàu vitamin C có thể chống lại cảm lạnh thông thường. Nhưng loại quả này cũng có thể chống lại các bệnh tim. Cam chứa chất xơ pectin làm giảm cholesterol, vitamin C tăng cường các bức tường của động mạch giảm tắc nghẽn trong động mạch. Nước cam có thể cải thiện chức năng của các mạch máu.

Lựu

 

 

Đây là loại trái cây giàu chất chống oxy hóa cải thiện các bức tường của động mạch. Lựu đặc biệt tốt cho tim nhờ sự hiện hữu của chất chống oxy hóa. Lựu đốt cháy và sản xuất nitric oxide để cải thiện mức độ máu chảy vào động mạch.

Bông cải xanh

 

Bông cải xanh có nhiều protein tốt cho người ăn chay. Bông cải xanh có chứa vitamin K có lợi cho sự hình thành xương. Vitamin K cũng bảo vệ các động mạch khỏi bị hư hại. Ngoài ra vitamin K, bông cải xanh rất giàu chất xơ có thể làm giảm cholesterol và cao huyết áp .

Ngũ cốc nguyên hạt

 

Kết hợp ngũ cốc nguyên hạt trong của chế độ ăn uống để giảm cholesterol . Ngũ cốc nguyên hạt chứa các sợi chất xơ giúp động mạch không bị tắc nghẽn.

Cá

 

Hải sản có lợi cho con người với nhiều mức độ khác nhau như: sức khỏe tâm thần, não, thị lực, xây dựng cơ bắp và phụ nữ khi mang thai. Omega-3 bảo vệ trái tim của bạn và làm giảm nồng độ triglyceride máu. Để làm sạch động mạch bạn hãy chọn cho mình các loại cá giàu Omega 3.

Các loại hạt

 

Hạnh nhân, đậu phộng, quả óc chó, hạt dẻ là loại hạt thân thiện với trái tim. Các loại hạt chứa vitamin E là bức tường bảo vệ động mạch. Các loại hạt cũng chứa các sợi giúp làm giảm cholesterol trong máu.

Dầu ô liu

 

 

Dầu ô liu được biết có lợi ích sức khỏe, nó là loại dầu tốt nhất để ngăn chặn một gia tăng của cholesterol trong máu. Bên cạnh cholesterol, dầu ô liu cũng có thể làm giảm nguy cơ huyết áp cao.

Quế

 

Gia vị này mang lại cho con người rất nhiều lợi ích sức khỏe. Quế được sử dụng như một loại gia vị cũng như cho các món tráng miệng. Gia vị đa năng này làm giảm chất béo trong máu ngăn chặn tắc nghẽn trong các mạch máu.

Cà phê

 

Mặc dù uống cà phê có thể có ảnh hưởng tới sức khỏe nhưng nó cũng có thể cải thiện sức khỏe của bạn nếu bạn uống cà phê điều độ. Nếu bạn uống 4 tách cà phê mỗi ngày có thể cải thiện sức khỏe tim mạch của bạn.

Pho mát

 

Điều quan trọng của pho mát là làm giảm cao huyết áp để tránh các bệnh đột quỵ liên quan đến tim. Pho mát giàu canxi để làm giảm huyết áp.

Trà

 

 

Trà có thể làm tăng sự trao đổi chất, nó cũng có thể cải thiện sức khỏe tim mạch. Trà có chứa một chất chống oxy hóa gọi là catechin, nó giống như một lá chắn cho thành động mạch. Chất chống oxy hóa này cũng ngăn ngừa cục máu đông có thể gây tử vong.

Dưa hấu

 

Dưa hấu tuyệt vời cho chăm sóc da và trong việc giảm cân. Acid amin được tìm thấy trong dưa hấu giúp giảm cao huyết áp . Nhưng dưa hấu cũng có chứa oxit nitric có thể mở ra các mạch máu cải thiện dòng chảy của máu.

Rau bina

 

Đây là một thực phẩm giúp bạn chống lại bệnh tim. Rau bina chứa carotene có thể ngăn chặn cholesterol khỏi bị vón cục trong các động mạch. Rau bina có thể làm giảm cao huyết áp.

Cà chua

Cũng như trái lựu, chè, cà chua cũng chứa chất chống oxy hóa bảo vệ các thành động mạch. Trong cà chua, lycopene giữ cholesterol ở mức độ thấp.

Đậu

Đậu có chứa axit folic và chất xơ có thể ngăn chặn các động mạch khỏi bị bít. Đậu cũng là một nguồn tốt của carbohydrate.

Táo

 

Như cam, táo quá chứa chất xơ có tên pectin hấp thụ cholesterol trong máu. Ăn táo là một cách tuyệt vời để giảm cholesterol trong máu.

Bưởi

Các bưởi lòng đỏ rất giàu chất chống oxy hóa, chất lycopene trong đó cũng có trong cà chua. Bưởi đỏ giúp ngăn ngừa tác hại cho động mạch của bạn. Bưởi cũng là loại trái cây rất tốt cho bệnh nhân tiểu đường.

Ngô

Bảo vệ động mạch của bạn bằng cách tiêu thụ ngô. Ngô có chứa chất xơ giúp bảo vệ động mạch của bạn bằng cách đưa cholesterol ra ngoài.

Tỏi

Tỏi giúp ngăn ngừa tích tụ của cholesterol quá nhiều trong máu. Các thioallyls hợp chất có trong tỏi chiến đấu chống lại các cục máu đông.

Theo Dân Việt

Cách dùng cây Nha đam

Nha đam có nhiều vi chất tốt cho sức khỏe nhưng sử dụng không đúng cách sẽ gây ra những hậu quả không ngờ.

Nha đam (lô hội), tên khoa học Aloe vera, A. barbadensis, A. vulgaris là một chi gồm nhiều loài khác nhau, nguồn gốc từBắc Phi. Những dòng chữ tượng hình và những hình vẽ còn lưu lại trên những bức tường ở những đền đài Ai Cập cho thấy cây nha đam đã được biết đến và sử dụng cách đây hơn 3.000 năm. Ngày nay con người đã chứng minh và khẳng định được vai trò của cây nha đam trong lĩnh vực dược phẩm, thực phẩm chức năng và mỹ phẩm.

Một số nhà khoa học lớn tại Hoa Kỳ và Nhật Bản đã tiến hành nghiên cứu chính thức trên thực nghiệm và lâm sàng trong nhiều năm đã chứng minh được hiệu quả của nha đam đối với sức khoẻ con người là rất lớn.

Kim cổ, Đông Tây đều khen

Theo y học cổ truyền, nha đam có vị đắng, tính hàn, tác dụng sát trùng, thanh nhiệt, thông tiện, làm mát gan. Dùng để chữa các chứng rối loạn tiêu hoá, ăn uống không tiêu, làm thuốc nhuận trường (với liều thấp 0,05 – 0,1g dạng nhựa khô màu đen), tẩy xổ (0,15 – 2g), trẻ con bị cam tích, táo bón. Nha đam còn có tác dụng thông mật, nhuận gan, kiện tỳ vị, chữa viêm loét dạ dày.

Còn theo y học hiện đại, thống kê các kết quả nghiên cứu cho thấy nha đam có các lợi ích như sau:

Ức chế đau, dạng gel thoa vào các vùng bị thương sẽ giúp giảm viêm, giảm đau. Chống viêm và giải dị ứng, nhờ chất glycoprotein giúp loại trừ bradykinin là chất trung gian gây đau và viêm, nha đam còn ức chế các phản ứng histamine và giúp giải dị ứng nhanh chóng. Làm lành vết thương và tẩy sạch các tế bào sừng trên da. Kháng khuẩn và kháng nấm. Giúp tái sinh tế bào, loại bỏ tế bào già và giúp tái sinh các mô mới. Kích thích tiêu hoá và nhuận tràng, chống viêm ruột, táo bón, nhờ nha đam chứa nhiều loại men tiêu hoá và nhóm hoạt chất emodin và aloin có tác dụng nhuận trường. Tăng cường giải độc cơ thể, nhờ tăng cường chuyển hoá tại gan, thận giúp loại trừ độc tố tế bào, khi uống nha đam liều thấp, có thể sẽ bị xổ nhẹ, nhờ đó giúp tẩy hết những vi khuẩn độc trong ruột. Đại học Oklahoma (Mỹ) đã ứng dụng nha đam trong nha khoa, và chế dạng kem đánh răng, dịch chiết nha đam giúp ngừa chảy máu chân răng và viêm nướu, chống sâu răng và làm răng chắc khoẻ.

Nhờ chứa nhiều chất bổ dưỡng cung cấp năng lượng cho tế bào, mà các thực phẩm chức năng bào chế từ nhựa nha đam dạng uống còn chữa được chứng mất ngủ, trầm cảm, viêm đại tràng, tiêu hoá kém, tuần hoàn kém, bệnh viêm khớp… Nha đam được dùng làm mỹ phẩm nhờ hai thành phần chính là lignin và polysaccharide thấm sâu vào biểu bì, tẩy sạch các vi khuẩn và chất dầu bịt lỗ chân lông. Nhờ các chất dinh dưỡng có trong nha đam giúp tái sinh tế bào, làm lành vết thương, chữa mụn nám. Nha đam đã được chế thành các loại kem giữ ẩm bù nước cho da, kem dưỡng da, lột da, chống nắng, bảo vệ da và kem mátxa toàn thân. Dạng gel bôi da còn được ứng dụng trong ngoại khoa để làm lành vết mổ và phòng chống nhiễm xạ.

Ngộ độc nếu sử dụng không đúng

Nha đam có nhiều loài, mỗi loài có sinh trưởng riêng và tuỳ theo thổ nhưỡng, khí hậu, vùng đất mà hàm lượng và thời kỳ thu hái có khác nhau, trong đó tốt nhất vẫn là A. vera và A. barbadensis, cây cho chất lượng tốt nhất vẫn là từ 2 – 3 năm tuổi.

Điều cần biết là nhựa cây nha đam nguyên chất là một chất độc, khi để ra ngoài không khí chất nhựa này dễ bị oxy hoá làm mất đi một phần hoạt tính, do đó cần có quy trình chiết xuất đúng đắn để ổn định hoạt chất.

Chất độc tố trong nha đam tuy không gây chết người nhưng có thể làm người ăn phải bị tiêu chảy, phụ nữ mang thai có thể sinh quái thai.

Tiêu hoá một lượng lớn nha đam có thể gây co thắt bụng, nôn mửa, tiêu chảy, bên cạnh đó nó còn bài tiết qua nước tiểu làm cho nước tiểu có màu như máu.

Phụ nữ đang cho con bú dùng cẩn thận vì trẻ có thể bị ngộ độc khi bú mẹ.

Nếu dùng trong thời gian dài (3 – 6 tháng dạng đã chế thành viên) có thể có hiện tượng tích luỹ gây rối loạn tiêu hoá, tiêu chảy.

Người bị bệnh trĩ, viêm ruột không nên dùng vì anthraquinon trong nhựa nha đam gây sung huyết.

Người hay lạnh, hư hàn, tiêu chảy, huyết áp thấp cũng không dùng. Tốt nhất nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn.

Dùng lâu dài với liều lượng thấp không có hại. Không nên bôi trực tiếp lên da vì dễ bị kích ứng gây đỏ da và viêm loét. Đối với phụ nữ có da dễ nhạy cảm, trước khi sử dụng cần phải test trước để tránh làm sưng tấy và nhiễm trùng vùng da bị dị ứng.

Những hoạt chất có trong nha đam

– Polysaccharid: cellulose, glucose, rhamnose, aldopentose, galactose, xylose, arabinose và acemannan, chính chất này có tác dụng kháng virút và giúp tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể.

– Prostaglandin và các axít béo chưa bão hoà như axít gama linolenic, nhóm chất này có tác dụng tiêu sưng, giải dị ứng và làm lành vết thương, mau lên da non.

– Nhiều men tiêu hoá giúp ăn ngon và làm thuốc bổ.

– Nhiều axít amin (gồm tối thiểu 23 loại), vitamin (B1, B5, B6, B12, C, A, E), khoáng tố vi lượng (Ca, P, Cu, Fe, Mn, Mg, Na, K).

– Nhóm anthraglycoside có khả năng chống oxy hoá tế bào, nhuận trường, giải độc, chống táo bón gồm aloin, barbaloin, emodin, aloe-emodin, ester của axít cinnamic, axít hysophanic.

DS Lê Kim Phụng

Từ Lê Khôi và Nguyễn Kim Bằng gởi

Hỏi đáp Y học: Bệnh tiểu đường

VOA

Bác sĩ Hồ Văn Hiền

14.06.2013

Chuyên gia phụ trách giải đáp thắc mắc y học kỳ này là Bác sĩ Hồ Văn Hiền, chuyên khoa nhi và y khoa tổng quát, có phòng mạch và đang làm việc cho các bệnh viện ở Bắc Virginia.

Thính giả Huỳnh Ngọc Tuấn ở Quảng Nam Email đến câu hỏi về bệnh tiểu đường như sau:

“Thưa Bác sĩ

Tôi tên Huỳnh Ngọc Tuấn, 55 tuổi, hiện ở Tam Kỳ- Quảng Nam, cân nặng 48- 50kg, cao 1m64.

Tôi bị bệnh tiểu đường túyp 2 đã hơn 10 năm.
Hiện nay mỗi ngày tôi uống 2 viên Diamicron 30mg vào buổi sáng.

Tập thể dục buổi chiều 30 phút mỗi ngày, chỉ số đường huyết 150- 170mg/dl, sau ăn 2h, nếu giữ nghiêm ngặt khẩu phần là 1 chén cơm đầy + một khúc cá+ một lát thịt nhỏ và một chén canh rau. Và cứ 3h ăn nhẹ một miếng bánh nếu không sẽ tụt đường huyết.
Có một Bác sĩ khuyên tôi nên uống một viên Diamicron vào buổi sáng, buổi trưa uống một viên Metformin 500mg sau khi ăn.
Xin hỏi Bác sĩ tôi có nên làm theo chỉ dẫn đó không?

Có phương pháp gì tốt hơn mong Bác sĩ và quý Đài chỉ giúp.

Xin đa tạ.”

Chúng tôi đã chuyển thắc mắc cho bác sĩ Hồ văn Hiền, và sau đây là phần giải đáp của bác sĩ Hiền:

Choice of treatment of diabetes type 2 in 55 y.o. patient.

Bệnh nhân 55 tuổi, nam, Body Mass Index (BMI) 17.85 (CN 48kg, cao 164cm), underweight (BMI dưới 18.50), tiểu đường týp 2, uống 60mg gliclazide (Diamicron) buổi sáng, đường máu 150-170mg 2 giờ sau khi ăn, hỏi có nên ướng thêm metformin 500mg sau khi ăn trưa không?

Như mọi khi, tôi xin khẳng định rằng tôi không thể tư vấn về cách chữa bệnh cho riêng một người nào đó. Tôi chỉ xin bàn một số điểm để chúng ta cùng học hỏi, hoàn toàn với mục đích thông tin mà thôi.

1) Về mức đường máu 2 giờ sau khi ăn (2 hour-postprandial glucose level): người ta khuyến cáo nên giữ < 140mg (7.8)cho người <50 tuổi, <150mg (8.3 mmoles) cho người 50-60 tuổi, và < 160mg/dl (8.9 mmoles) cho người trên 60 tuổi.

2) Hemoglobin A1c: để có một ước lượng về mức đường được kiểm soát có tốt không trong một thời gian dài đáng kể, người ta đo mức Hemoglobin A1c của người đó.

Bình thường, một phần nhỏ hemoglobin (huyết sắc tố mang trong hồng cầu) của chúng ta dược gắn kế với đường glucose (4-6%), gọi là glycohemoglobin. Ở người bị tiểu đường tỷ số này cao hơn. Đa số bác sĩ cho rằng cách tốt nhất để đánh giá sự kiểm soát mức đường trong máu người bệnh tiểu đường là bằng cách đo một glycohemoglobin gọi là A1c hemoglobin của người đó. Người ta đo A1c hemoglobin, 3-4 tháng một lần, và mức hemoglobin A 1c không bị ảnh hưởng bởi những yếu tố ngắn hạn, mới xảy ra trước đó như ăn, ít hơn, nhiều hơn, tập thể thao nhiều ít, thay đổi thuốc.

●    Ở ngườibình thường, Hemoglobin A1c< 5.7%,
●    Prediabetes (có cơ nguy sẽ bị tiểu đường) 5.7-6.4.
●    Tiểu đường: Hemoglobin A1c > 6.5%

Hội Tiểu đường Mỹ (ADA)khuyên nên thực hiện mức dưới 7% cho người lớn bệnh tiểu đường. Nếu cao hơn 7%, nên nhờ bác sĩ điều trị điều chỉnh lại cách trị liệu.

3) Thuốc Diamicron MR là một loại nhóm sulfonylurea thế hệ thứ 2, tác dụng kích thích tế bào beta của tuỳ tạng (pancreatic beta cells) tiết ra insulin; không bán bên Mỹ. Thuốc tác dụng chừng 12 giờ, và không dùng cho người yếu gan hoặc yếu thận.

Hiện nay, các bs ở Mỹ được khuyến cáo dùng thuốc metformin là thuốc hàng đầu (first line drug) cho bệnh tiểu đường mới được định bệnh.

Thuốc Metformin mới hơn, tác dụng bằng cách giảm sự sản xuất ra glucose mới từ gan (hepatic gluconeogenesis) và ít gây hạ đường máu hơn (hypoglycemia). Thuốc cải thiện mức đường cao lúc đói cũng như sau khi ăn (fasting and postprandial hypoglycemia),cũng như mức mỡ triglycerides ở người mập, mà không làm lên cân như các loại sulfonylurea.Thuốc không được dùng ở người yếu cơ năng thận hay gan, có thể gây chứng nhiễm axit lactic [lactic acidosis].

Viên metformin: 500mg, 850mg, 1000mg. Bác sĩ tăng liều từ từ để đạt kết quả thích hợp, thường uống 1- 3 lần / ngày (24 h), cùng với thức ăn cho đỡ xót ruột. Liều tối đa là 2550 milligram/ngày; thường thường bs cho dùng dưới 2000mg/ngày.

4) Nên để ý: về hoạt động thân thể (physical activities) cần phải tập đều đặn, chừng 30 phút mỗi ngày. Có thể hoạt động theo sở thích như làm vườn, dọn dẹp nhà cửa, đi bộ nhanh (brisk walking), bơi,đạp xe đạp, học lớp aerobic, nhảy múa, bất cứ việc gì làm ra mồ hôi ít nhiều, làm nhịp tim đập nhanh hơn (theo American Diabetes Association).Nếu chỉ tập cho có, lơ là có thể không hiệu nghiệm mấy.

Hoạt động cơ thể trên 150 phút/ tuần giúp giảm nguy cơ phát bệnh tiểu đường, giúp kiểm soát bệnh lúc đã phát bệnh, hạ huyết áp, và giảm các bệnh tim mạch.

5) Vitamin D có thể đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát bệnh tiểu đường.Nếu có phương tiện, người ta đo mức vitamin D trong máu (25 OH D) và cố gắng giữ trên 30 ng/ml. Ở ngoài nắng đủ lâu để da phỏng nhẹ (mild sunburn) cũng giúp cơ thể chúng ta tạo ra chừng 20,000 đơn vị vitamin D. Chúng ta (người lớn, 19-65 t ) cần chừng 600 đơn vị mỗi ngày (thức ăn hoặc uống thuốc bổ), mức an toàn chừng < 4000 units/ ngày (The Endocrine Society, Practice Guideline, 2011).

Tóm lại, metformin có thể là một lựa chọn tốt giúp kiểm soát đường máu cho bệnh nhân tiểu dường typ 2.Trường hợp thính giả cần hỏi trực tiếp bs của mình. bác sĩ có thể nghĩ đến thử hemoglobin A1c, dùng metformin thay thế cho thuốc đang dùng nếu kết quả hiện nay không như ý muốn.Bệnh nhân cần được hướng dẫn để tập thể thao, hoạt động thể chất đều đặn, ở mức nặng nhọc (intensity) đáng kể, thích hợp với mình; ngoài ra bệnh nhân cân nhẹ so với chiều cao, cần để ý đến cách ăn uống, xem mức vitamin D đủ hay chưa, vì các bằng chứng gần đây cho thấy vitamin D có thể đóng vai trò trong bệnh tiểu đướng.

Chúc bệnh nhân may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
Ngày 21 tháng 5 năm 2013

Đọc thêm:
1) Diabetes Health Center
http://diabetes.webmd.com/glycohemoglobin-ghb#hw8435
2)Ideas for exercise
http://www.diabetes.org/food-and-fitness/fitness/ideas-for-exercise/
3) Julie Chen: Is Vitamin D good for diabetics?
http://www.huffingtonpost.com/julie-chen-md/vitamin-d-diabetes-_b_2220128.html
4) The Endocrine Society, Clinical Practice Guideline
http://www.medscape.org/viewarticle/802995?src=wnl_cme_cmewm_obgy

Làm thế nào để có một đầu óc khỏe mạnh?

Không phải người già mới có đầu óc lú lẫn và chẳng đúng khi nói người trẻ luôn có trí tuệ minh mẫn. Bộ não chúng ta cần ‘tập thể dục’ để khỏe khoắn, nhưng không phải như cách bạn có thể nghĩ ra.

Các cuộc khảo sát khoa học y khoa gần đây cho thấy là sức khỏe nhận biết (cognitive health) là cái gì rất quan trọng ở mọị lứa tuổi vì khi đầu óc có sắc bén, bạn mới bàn chuyện thông minh, học giỏi, mưu lược hay giải quyết vấn đề khó vừa nhanh vừa hiệu quả được.

Các nhà khoa học đề ra những biện pháp đơn giản, dễ làm để hỗ trợ cho bộ óc. Chỉ cần bạn kiên trì và…hiểu biết một chút sẽ đạt thành tựu không nhỏ.

Đầu tiên là tập thể dục. Fred H.Gage, giáo sư bộ môn não bộ của người già của đại học Salk Institute tại California, cho biết: “Tập thể dục có thể là một trong các phương cách hữu hiệu nhất để giữ khả năng nhận biết của não trơn tru”

Khi tập thể dục thường xuyên, thùy hippocampus, bộ phận chủ lực của não về trí nhớ, được tiếp máu đầy đủ. Bộ phận này lại có khả năng kích thích tăng trưởng tế bào não và cải thiện tình trạng sáng suốt nói chung của não.

Hãy ăn uống như các dân tộc vùng Địa Trung Hải. Càng già, các nhà khoa học và các nhà tư tưởng Hy Lạp càng có nhiều nhận xét sâu sắc, có lẽ do cách ăn uống hàng ngày nhiều trái cây của họ. Cách ăn uống này rất kiêng cữ thịt đỏ và muối, nhiều cá, rau tươi và dầu olive.

Các nhà khoa học của đại học Columbia còn nhận thấy dinh dưỡng theo kiểu Địa Trung Hải còn làm cho khả năng vướng vào bệnh Alzheimer, một căn bệnh khốc liệt làm mất trí nhớ mà người cao niên hay bị, giảm tới 40%

Người ta nhận thấy người nào có cuộc sống tò mò ham học hỏi khám phá và đi du lịch nhiều có một não bộ tươi trẻ. Họ có khiếu hơn trong các lãnh vực hội họa, viết văn và giải quyết có lý và nhanh nhẹn các vấn đề nảy sinh. Nếu không có điều kiện đi nhiều, học ngoại ngữ cũng là cách kích thích não làm việc.

Mỡ thừa trong cơ thể có hại cho não bộ. Vì thế bạn cần theo dõi trọng lượng cơ thể. Các cuộc thí nghiệm cho thấy phụ nữ mập mạp dễ mất trí nhớ. Bác sĩ Diana R.Kerwin, thuộc dại học y khoa Feinberg, cho là ‘chất béo làm tiết ra hóa chất cytokines có hại cho các tế bào thần kinh não’. Bà khuyên phụ nữ nên giữ chỉ số BMI cơ thể từ 20 đến 24 là tốt nhất.

Cần ngủ đủ giấc. Các khoa học gia của đại học Y Khoa Havard cho hay các thí nghiệm chứng tỏ một loại phân tử có tên ‘adenosine triphosphate’(ATP) có tác dụng bồi bổ não bộ lúc con người ngủ. ATP còn được gọi là ‘tiền tệ của sự sống’, vì thế trung bình mỗi ngày nên ngủ từ 7 đến 8 giờ.

Yaakov Stern, giáo sư tâm sinh lý của đại học Columbia University cho là ‘khi thực hiện một kỹ năng mới (leo núi, khiêu vũ, học ngoại ngữ, viết văn…) các tế bào não bộ nối kết với nhau tốt đẹp hơn’. Nếu bạn thật sự thích thú cái gì và ít khi thờ ơ với cuộc sống thì não bộ của bạn không bao giờ u tối.

Nhưng đừng ôm đồm muốn làm cùng lúc nhiều chuyện khác nhau. Adam Gazzaley, giáo sư chủ tịch bộ môn neuroscience ở Đại Học San Francisco, nói: “Vỏ não là vùng xử lý thông tin, chỉ cho phép bạn làm việc chú tâm vào một việc mà thôi, đừng ôm đồm làm nhiều việc sẽ có hại cho não mà kết quả không bao nhiêu”

Hồng Quang theo nguyệt san SELF(Calitoday)

Để bảo vệ sức khoẻ xin lưu ý:

Tiến sĩ Brian Berry của Hoa Kỳ đã tìm thấy tác nhân ung thư mới ở con người, gây ra bởi bạc Nitro Oxide.

Bất cứ khi nào bạn mua thẻ nạp tiền, không cào để đọc số bằng  móng tay của bạn, vì nó có chứa bạc Nitro Oxide trong lớp phủ và có thể gây ung thư da. Chia sẻ thông điệp này với những người thân yêu của bạn.

Mẹo Y tế quan trọng:

1. Trả lời các cuộc gọi điện thoại với tai trái.

2. Không nên uống thuốc bằng nước lạnh ….

3. Không ăn các bữa ăn nặng nề sau 05:00 chiều.

4. Uống nhiều nước vào buổi sáng, ít hơn vào ban đêm.

5. Thời gian ngủ tốt nhất là 10:00-04:00.

6. Đừng nên đi nằm ngay sau khi uống thuốc hoặc sau bữa ăn.

7. Khi pin của điện thoại là thấp (thanh cuối cùng), không trả lời điện thoại, bởi vì bức xạ là 1000 lần mạnh mẽ hơn. Bạn có thể chia sẻ cho người bạn quan tâm về những thông tin này.

ST

Hai bước trong chế độ ăn uống có thể làm hạ huyết áp

Cơ thể cần một lượng muối ít hơn nửa gram mỗi ngày. Tuy nhiên người dân tại các nước đã phát triển ăn khoảng từ 8 đến 10 gram muối một ngày

Joe De Capua

06.04.2013

nguồn:VOA

WASHINGTON — Ngày Chủ Nhật 7 tháng 4 là Ngày Y tế Thế giới, và chủ đề của năm nay là bệnh cao huyết áp. Tổ chức Y tế Thế giới đã khuyến cáo giảm bớt muối hay chất na-tri để làm giảm nguy cơ đột quị, bệnh tim mạch và hư thận. Tuy nhiên các nhà nghiên cứu nói lợi ích sẽ lớn hơn nếu chế độ ăn uống giàu chất ka-li được gia tăng cùng một lúc.

Tổ chức Y tế Thế giới WHO nói huyết áp cao ảnh hưởng đến một tỉ người trên toàn thế giới. Bệnh này dẫn đến tử vong hay tàn tật vĩnh viễn. Bệnh huyết áp cao được gọi là một bệnh giết người thầm lặng vì ít có những triệu chứng rõ rệt.

Nhưng đây là chứng bệnh có thể phòng ngừa được. Nhiều cuộc nghiên cứu cho thấy giảm bớt tiêu thụ muối hay chất na-tri có thể giảm bớt nguy cơ bị đột quị hay các chứng bệnh liên hệ.

Giáo sư Graham MacGregor và các đồng nghiệp đã duyệt xét lại những cuộc nghiên cứu đã qua về tiêu thụ muối và đã tiến hành một cuộc nghiên cứu riêng.

“Khi ăn nhiều muối, muối được cơ thể hấp thụ và làm cho bạn khát nước. Bạn uống nước nhiều hơn. Như bạn biết, muối làm bạn khát nước. Việc này làm gia tăng lượng nước chung quanh các tế bào vì muối là chất điều chỉnh chính khối lượng nước trong việc tuần hoàn và nước chung quanh các tế bào – Khi số lượng này đạt đến một mức nào đó, một tín hiệu được gởi đến thận cho biết cơ thể của bạn có nhiều muối. Và bạn bắt đầu thải nhiều muối trong nước tiểu. Do đó cơ thể bạn trở nên cân bằng.”

Ông McGregor là một giáo sư về các chứng bệnh tim mạch tại Trường Y và Nha Barts and London.

“Khi bạn tiêu thụ nhiều muối, bạn luôn luôn có một số lượng muối thừa trong cơ thể và khối lượng máu nhiều hơn bình thường một ít. Và việc này làm tăng huyết áp. Có thể đưa ra một ví dụ tương tự như một hệ thống sưởi ấm trung ương. Nếu đưa thêm nước vào một hệ thống khép kín, áp lực sẽ tăng lên.”

Giáo sư McGregor nói tiếp cơ thể cần một lượng muối ít hơn nửa gram mỗi ngày. Tuy nhiên người dân tại các nước đã phát triển ăn khoảng từ 8 đến 10 gram muối một ngày.

“Do đó chúng ta ăn gấp 20 lần lượng muối chúng ta cần. Không có loài động vật có vú nào thêm muối vào thức ăn của chúng. Chúng ta là loài động vật có vú duy nhất làm việc này. Tuy nhiên chúng ta chỉ dùng muối cách đây khoảng 5.000 năm vì muối có tác dụng kỳ diệu bảo quản thực phẩm và rất quan trọng trong việc phát triển văn minh của nhân loại. Tuy nhiên nếu không có khám phá này, chúng ta sẽ không ăn muối.”

Nhiều loại thực phẩm chế biến sẵn hiện nay chứa một lượng muối cao. Việc này cộng thêm nhiều đường làm cho các loại thực phẩm được gọi là quà vặt ngon hơn, nhưng không bổ dưỡng.

Giáo sư MacGregor nói giảm bớt muối có thể phải mất nhiều thời gian mới làm hạ huyết áp, nhưng ông cho rằng có thể làm được nhiều điều hơn nữa, như tăng việc tiêu thụ chất ka-li.

Các cuộc nghiên cứu cho thấy ăn nhiều chất ka-li có liên hệ đến việc hạ giảm 24% nguy cơ bị đột quị nơi người lớn và có thể có lợi ích cho huyết áp của trẻ em.

“Chất ka-li có trong rau quả và trong thịt và cá không chế biến trước. Có thể trong quá trình tiến hóa chúng ta ăn nhiều hơn hai hay ba lần chất ka-li hơn là hiện nay. Và dĩ nhiên công nghiệp thực phẩm, trong quá trình chế biến thức ăn đã loại chất ka-li và thêm muối, và đây là điều tệ hại nhất có thể làm.”

Giáo sư McGregor nói, chất ka-li làm mất tác dụng một số ảnh hưởng của muối. Chất này cũng quan trọng cho hoạt động của thần kinh và kiểm soát cơ bắp. Khuyến cáo tổng quát là hấp thụ chất này qua thực phẩm chứ không phải qua các chất bổ xung. Người dân tại các nước đã phát triển tiêu thụ khoảng 3 gram ka-li mỗi ngày qua các thức ăn.

“Khuyến cáo là chúng ta nên ăn khoảng 4 gram ka-li. Để tăng một gram chất ka-li bạn phải ăn hai hay ba xuất rau quả, tương đương với hai đến ba quả chuối, hoặc hai hay ba quả cam, hoặc một quả cam, một quả táo và một quả chuối hay một xuất rau và hai xuất trái cây.”

Việc này nghe có vẻ dễ dàng nhưng các giới chức y tế nói có thể khó khăn để làm cho mọi người ăn nhiều rau quả hơn. Giáo sư McGregor nói tại Anh, dù đã tiêu tốn hàng triệu đô la trong những chiến dịch giúp người dân nhận thức được điều này, mức tiêu thụ hàng ngày chất ka-li ít gia tăng. Tuy nhiên Anh có một số thành công trong việc giảm bớt muối hay na-tri trong các bữa ăn.

“80% muối chúng ta ăn là do công nghiệp thực phẩm cung cấp. Chúng ta không có lựa chọn nào khác. Muối đã có sẵn trong các loại thức ăn này. Và điều chúng ta làm ở Anh là yêu cầu công nghiệp thực phẩm dần dần giảm bớt muối thêm vào thức ăn. Do đó theo tôi nghĩ việc tiêu thụ muối tại Anh giảm từ 9,5 gram mỗi ngày xuống còn 8,1 gram tức là giảm khoảng 15%, có nghĩa là chúng ta sẽ giảm bớt 9.000 trường hợp tử vong một năm do đột quị hay đau tim gây ra.”

Giáo sư Macgregor nói bằng cách dần dần giảm muối trong thức ăn, mọi người sẽ ít nhận thấy sự khác biệt trong khẩu vị.

Các giới chức y tế đang nêu lên những quan ngại về các nước đang phát triển với nền kinh tế đang tăng trưởng. Những quốc gia này đang du nhập lối ăn uống của phương Tây, với những thức ăn nhiều muối, đường và chất béo. Các giới chức tiên đoán là tại những nước này sẽ có sự gia tăng mạnh mẽ các chứng bệnh tim mạch cùng với những chứng bệnh khác liên quan đến béo phì.