Bầu cử Tổng Thống Hoa Kỳ
Trong bất cứ cuộc bầu cử nào ở Hoa Kỳ, không bao giờ có việc 1 Ứng cử viên đắc cử với 100 % số phiếu như ở thiên đàng độc tài Đảng trị CHXH CN VN và đặc biệt trong cuộc bầu cử Tổng Thống Hoa Kỳ, thường thì cho đến giờ chót thì mới biết được ai thắng ai thua.
Riêng trong việc bầu Tổng Thống, dân Mỹ sẽ không trực tiếp bầu tổng thống, mà “ủy quyền” cho 538 đại cử tri, những người trực tiếp chọn ứng viên theo kết quả phiếu phổ thông của bang.
Khoảng 156 triệu cử tri Mỹ ngày 3/11 sẽ đi bỏ phiếu bầu tổng thống giữa hai ứng viên, Joe Biden của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa, theo ước tính của Catalist. Tuy nhiên, chiếc ghế tổng thống Mỹ không tự động thuộc về người giành quá bán số phiếu phổ thông này, mà được định đoạt trong một cuộc họp diễn ra vào ngày 14/12.
Đó là cuộc họp của Cử tri đoàn, với tổng cộng 538 đại cử tri, diễn ra tại tòa thị chính, văn phòng bầu cử, văn phòng thư ký bang của 50 bang trên khắp nước Mỹ. Số lượng đại cử tri của mỗi bang được phân bổ dựa trên quy mô dân số của bang đó, tương ứng số đại diện họ có trong 435 ghế hạ viện và 100 ghế thượng viện. Ba đại cử tri còn lại đến từ thủ đô Washington.
California là bang đông dân nhất nước Mỹ nên cũng có số lượng phiếu đại cử tri lớn nhất là 55. Một số bang khác có nhiều đại cử tri như Florida, Pensynvania, Ohio với trên 20 phiếu.
Người chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng là người giành được “tối thiểu 270 phiếu đại cử tri” trong cuộc bỏ phiếu ngày 14/12. Tuy nhiên, các đại cử tri này không được bỏ phiếu bầu tổng thống theo ý thích của mình, mà phải tuân theo cam kết nghiêm ngặt được đưa ra trong quá trình lựa chọn đại cử tri.
Để chuẩn bị cho cuộc bầu cử, ủy ban các đảng ở mỗi bang sẽ đề cử đại cử tri đại diện cho đảng của mình. Thông thường, đại cử tri là những người cống hiến tận tụy cho đảng, có thể là các nhà hoạt động, lãnh đạo đảng, quan chức dân cử của bang và thậm chí là những người có quan hệ cá nhân hoặc chính trị với ứng viên tổng thống. Kết quả cuối cùng là mỗi ứng viên tổng thống sẽ có một danh sách đại cử tri tiềm năng ủng hộ mình tại mỗi bang.
Vào ngày bầu cử 3/11, ứng viên giành chiến thắng số phiếu phổ thông ở bang nào thì các đại cử tri tiềm năng ủng hộ ứng viên đó sẽ trở thành đại cử tri chính thức của bang. Về cơ bản, các đảng chọn những người trung thành với đảng làm đại cử tri để đảm bảo họ sẽ bầu đúng theo kết quả bỏ phiếu phổ thông.
Tại hầu hết các bang, các đại cử tri bỏ phiếu theo thể thức “được ăn cả, ngã về không”, tức là ứng viên nào thắng phiếu phổ thông sẽ nhận được tất cả phiếu đại cử tri của bang đó. Chẳng hạn, nếu Trump thắng về phiếu phổ thông ở bang Florida, ông sẽ giành được toàn bộ 29 phiếu đại cử tri của bang này.
Bang Maine và Nebraska là hai trường hợp ngoại lệ. Họ phân bổ đại cử tri theo tỷ lệ: ứng viên chiến thắng toàn bang nhận được hai phiếu đại cử tri, trong khi người chiến thắng tại từng hạt bầu cử (có thể là người chiến thắng toàn bang, cũng có thể là ứng viên khác) sẽ nhận được một phiếu đại cử tri. Hệ thống này cho phép các đại cử tri tại Maine và Nebraska có thể được phân bổ cho nhiều hơn một ứng viên tổng thống.
Với hệ thống như vậy, ứng viên chỉ có thể đảm bảo chiến thắng khi giành được ít nhất 270 phiếu đại cử tri mà không nhất thiết phải giành được đa số phiếu phổ thông.
Năm 2000, George W. Bush nhận được 50,4 triệu phiếu phổ thông, ít hơn khoảng 500.000 phiếu so với đối thủ đảng Dân chủ Al Gore. Tuy nhiên, ông Bush giành chiến thắng ở những bang có số đại cử tri cao, giúp ông thu về 271 phiếu đại cử tri và trở thành tổng thống Mỹ.
Trong mùa bầu cử năm 2016, Hillary Clinton giành được nhiều hơn Trump gần ba triệu phiếu phổ thông, nhưng chỉ giành được 227 phiếu đại cử tri, trong khi Trump giành được 304 phiếu.
TL – PV (BBC/US News)
