TỪ VÔ THẦN TRỞ LẠI ĐẠO CÔNG GIÁO: JOHN VON NEUMANN, CHA ĐẺ CỦA NGÀNH KHOA HỌC MÁY TÍNH
Nếu bạn học các ngành công nghệ thông tin, khoa học máy tính, toán học, kinh tế, cơ khí, kỹ thuật nhiệt, vật lý lượng tử…chắc sẽ không xa lạ gì với cái tên John von Neumann, một trong những nhà khoa học ảnh hưởng nhất mọi thời đại, ông được những nhà khoa học đương thời xem là thông minh hơn cả Albert Einstein. Ở VN, ĐHQG TP.HCM đã thành lập Trung tâm nghiên cứu John Von Neumann (thuộc quản lý của trường ĐHKHTN) để vinh danh ông.
John von Neumann (1903-1957), người gốc Do Thái sinh ở Hungary và di cư đến Hoa Kỳ năm 1933, ông được xem là người khổng lồ tri thức trong thế kỷ 20. Ông thông thạo nhiều lĩnh vực và đã đóng góp to lớn vào vật lý lượng tử, giải tích hàm, lý thuyết tập hợp, kinh tế, khoa học máy tính, giải tích số, động lực học chất lưu, thống kê và nhiều lĩnh vực toán học khác.
John von Neumann cũng là nhà tiên phong của máy tính kỹ thuật số hiện đại và áp dụng của lý thuyết toán tử vào cơ học lượng tử (đại số Von Neumann), người sáng lập ra lý thuyết trò chơi có tác động to lớn đến lý thuyết kinh tế học và mô hình cellular automata trong cấu trúc dữ liệu. Von Neumann cũng khám phá ra những bước quan trọng trong vật lý hạt nhân liên quan đến phản ứng nhiệt hạch.
Von Neumann cũng đóng góp rất nhiều vào sự phát triển của máy tính kỹ thuật số. (Ngày nay, hầu hết các máy tính lập trình hiện đại đều dựa trên “kiến trúc von Neumann”.)
Ông cũng có những đóng góp quan trọng về lý thuyết tập hợp và logic, cấu trúc rẽ nhánh trong toán học. Nhiều bước phát triển vĩ đại của thế kỷ 20 mang đậm dấu ấn thiên tài của ông.
Tốc độ suy nghĩ và trí tuệ của von Neumann được xem là huyền thoại và là chủ đề của rất nhiều giai thoại về ông. Một số nhà toán học và vật lý học vĩ đại biết rõ về ông (bao gồm cả Hans Bethe, Edward Teller và Eugene Wigner) đã nói trong sự kinh ngạc về trí tuệ siêu phàm, suy nghĩ nhanh nhạy và sắc bén nhất của John von Neumann còn hơn cả Albert Einstein.
Nhà khoa học Eugene Wigner, từng đoạt giải Nobel Vật lý, phát biểu rằng :
“Tôi đã được biết đến rất nhiều người thông minh tuyệt vời trong đời mình. Tôi biết Planck, von Laue và Heisenberg. Paul Dirac là một người anh trong ngành luật; Leo Szilard và Edward Teller là hai trong số những người bạn thân nhất của tôi; và Albert Einstein là một người bạn tốt. Nhưng không ai trong số họ có trí tuệ nhanh nhạy và sắc bén như Jansci [John] von Neumann. Tôi thường đưa ra nhận xét này khi có sự hiện diện giữa những người đó và không ai tranh luận điều này với tôi.”
Von Neumann sinh ra là người Do Thái, ông chấp nhận theo đạo Công giáo vào năm 1930 chỉ để cưới vợ, mặc dù ông không thực hành đức tin và một số đồng nghiệp nghĩ ông là người không tin Chúa. Do đó, họ thật sự ngạc nhiên khi Von Neumann, khi đang nằm trên giường bệnh, đã tìm đến linh mục dòng Benedicto là cha Anselm Strittmatter, người mà ông đã xưng tội và lãnh nhận các bí tích cuối cùng trong Giáo hội Công giáo.
Mặt khác, việc ông có đức tin được thể hiện qua việc ông từng tâm sự với mẹ mình :“Có lẽ phải có Chúa hiện hữu. Vì nhiều vấn đề (trong khoa học) dễ dàng lý giải hơn nếu có Chúa hơn là không có.”
Và chắc chắn điều quan trọng là khi phải đối diện với sự chết thì ông đã trông cậy vào lòng thương xót của Chúa, đã hướng niềm tin về đạo Công Giáo và đón nhận các bí tích của Giáo hội.
