Bảy mươi tuổi tôi mới hiểu: nỗi đau lớn nhất không phải là nhà trống trải.
Tôi tên là María.
Năm nay tôi tròn bảy mươi. Con số tròn, nghe sang thật đấy, mà chẳng đem lại chút niềm vui nào. Cả cái bánh sinh nhật con dâu làm cũng nhạt thếch. Hay có lẽ tôi đã mất vị giác — với đồ ngọt lẫn với sự quan tâm.
Lâu lắm rồi tôi vẫn nghĩ: già nghĩa là cô đơn — một căn nhà im ắng, điện thoại chẳng reo, cuối tuần chẳng ai ghé. Tôi tưởng đấy mới là nỗi đau tệ nhất.
Bây giờ tôi biết: còn tàn nhẫn hơn cả khoảng trống, là một ngôi nhà đầy người nhưng mình bị vô hình.
Chồng tôi mất mười năm trước.
Bốn mươi năm bên nhau. Một người đàn ông mộc mạc, vững chãi. Ông sửa được cái cửa kẹt, nhóm được bếp lửa, và luôn tìm đúng một câu ngắn gọn để tôi thấy yên lòng. Ông đi rồi, chân tôi như đứng trên khoảng không.
Tôi ở lại với hai đứa con — Carlo và Laura. Tôi cho chúng tất cả. Không phải vì bổn phận, mà vì tôi chẳng biết yêu theo cách nào khác. Chẳng có chuyến đi xa hay bằng cấp oách, nhưng tôi luôn có mặt: lúc con sốt, lúc làm bài, lúc gặp ác mộng. Tôi nghĩ tình thương rồi sẽ quay lại với mình.
Dần dần, những lần ghé thăm thưa hẳn.
— Mẹ ơi, con bận.
— Cuối tuần này cũng không được đâu mẹ.
Và tôi chờ.
Một ngày, Carlo bảo:
— Mẹ về ở với tụi con đi, cho mẹ có người bầu bạn.
Tôi xếp đồ. Cái mền tặng cô hàng xóm, cái ấm pha cà phê đem cho, cây đàn piano thì bán — rồi tôi về căn nhà rộng rãi, sáng sủa của con.
Ban đầu, dễ chịu lắm. Cháu trai ôm tôi, Laura rót cà phê cho tôi. Rồi mọi thứ đổi khác.
— Mẹ ơi, vặn nhỏ tivi lại.
— Mẹ ở trong phòng nhé, nhà có khách.
— Mẹ chưa bỏ đồ giặt chung với tụi con sao?
Và những câu nói cứ dính chặt lên tường:
— Tụi con mừng vì mẹ ở đây, nhưng đừng làm nhiều quá.
— Mẹ ơi, đây không còn là nhà của mẹ nữa.
Tôi cố giúp: nấu ăn, giặt giũ, trông cháu. Nhưng như thể tôi không tồn tại. Hoặc tệ hơn: tôi là gánh nặng.
Một đêm, tôi nghe Laura nói chuyện điện thoại:
— Mẹ chồng như bức tượng ở góc nhà. Có cũng như không. Thế lại… dễ cho mình hơn.
Đêm đó tôi không ngủ. Nhìn trần nhà và hiểu: người thân ở ngay bên, mà mình cô độc nhất đời.
Một tháng sau, tôi đi. Tôi nói có bạn rủ về quê ở chung.
— Mẹ đi vậy cũng tốt, Carlo đáp, nghe như thở phào.
Giờ tôi ở một căn phòng nhỏ ngoài rìa Granada. Tôi tự pha cà phê, đọc sách, viết những lá thư chẳng bao giờ gửi. Không ai chen ngang, không ai phán xét. Bảy mươi tuổi, tôi không mong gì nhiều. Chỉ muốn còn cảm thấy mình là một con người — không phải gánh nặng, không phải cái bóng.
Tôi đã hiểu:
Cô đơn thật sự không phải là sự im lặng của căn nhà.
Đó là khi những người mình yêu ở ngay gần, mà chẳng ai nhìn thẳng vào mắt mình.
Khi người ta chịu đựng mình thay vì lắng nghe.
Khi mình vẫn ở đó, nhưng đã bị coi như vô hình.
Tuổi già không nằm trên nếp nhăn.
Tuổi già là tình yêu bạn đã từng cho đi…
và còn ai cần đến nữa.
TG Văn Chương
