Chuyện tuổi Xế Chiều – Công Tú Nguyễn
Nhà toán học vĩ đại người Ả Rập – Al-Khwarizmi – từng đưa ra một ví dụ giản dị mà sâu sắc đến lặng người.
Ông bảo:
Nếu con người có đạo đức, đó là con số 1.
Nếu có thêm trí tuệ, thì thêm một số 0, giá trị là 10.
Nếu có thêm tài sản, lại thêm số 0 nữa, là 100.
Nếu thêm sắc đẹp, lại thêm 0 nữa, là 1000.
Nhưng nếu mất đạo đức – tức là mất số 1 đầu tiên – thì tất cả những con số 0 sau đó chẳng còn ý nghĩa. Tất cả trở thành số 0 tròn trĩnh.
Lời dạy ấy – tưởng chừng chỉ là một ẩn dụ cổ xưa, lại có giá trị vô cùng thức tỉnh với xã hội hôm nay, nhất là trong đời sống Việt Nam hiện đại, nơi mọi thứ đang được đong đếm ngày càng nhiều bằng những con số: số người theo dõi, số căn nhà, số tiền tài khoản, số năm học vị, số cúp vinh danh, số lượt like…
Chúng ta đang sống trong thời đại mà nhiều người không ngại đánh đổi danh dự để đạt được “số 0 tiếp theo”. Có người bẻ cong sự thật để được tung hô. Có kẻ im lặng trước cái sai, chỉ để được yên ổn trong cái đúng giả tạo. Có người trượt dài trong thành công vật chất, nhưng lại rỗng hoác khi phải trả lời câu hỏi giản dị nhất: “Mình sống để làm gì?”
Từ doanh nhân tới trí thức, từ cán bộ tới người lao động bình dân – mỗi người đều có thể vấp ngã nếu thiếu “con số 1” của đời mình. Có người rất giỏi, rất giàu, rất nổi tiếng – nhưng người khác không muốn gần. Vì họ không giữ được nhân cách, không biết xấu hổ, không có lòng tử tế. Họ có thể sống giàu – nhưng không sống đáng kính.
Rất nhiều bậc cha mẹ bây giờ, vì thương con, nên chỉ lo bồi đắp cho con thật nhiều “số 0”: học thêm, học giỏi, nói tiếng Anh như gió, cầm máy tính như vũ khí… nhưng lại quên dạy con làm người tử tế, trung thực, biết nhận lỗi, biết nghĩ cho người khác. Rồi một ngày, ta ngỡ ngàng vì đứa trẻ học giỏi, nhưng sống ích kỷ. Lên đại học thì lạnh lùng. Đi làm thì thủ đoạn. Về nhà thì bất hiếu.
Chúng ta đã nhầm khi nghĩ rằng đạo đức chỉ dành cho những người đi tu, hoặc giảng dạy trong môn Giáo dục công dân. Không. Đạo đức là nền móng. Mọi thành tựu nếu không đặt trên nền móng ấy, đều là lâu đài cát. Sóng đến là tan.
Và kỳ lạ thay, người có đạo đức thật sự – dù không ồn ào, không bon chen – nhưng luôn để lại dấu ấn. Họ có thể chỉ là một người công nhân bình thường, một cô giáo dạy làng, một bác bảo vệ hiền hậu… nhưng trong mắt người khác, họ có giá trị. Họ là “số 1” đầu tiên, âm thầm nhưng bền vững.
Ngược lại, có người mặc đồ hiệu, đi xe tiền tỷ, ăn nói hào sảng… nhưng ai cũng biết, họ chỉ là những con số 0 sắp ngã đổ – vì thiếu mất nền tảng.
Hãy tự hỏi:
Ta đang sống để làm gì?
Ta đang cố gắng vì điều gì?
Và điều gì sẽ còn lại sau khi ta không còn hiện diện?
Đừng quá mải miết cộng thêm các số 0 – mà quên giữ cho mình chữ “1” đầu tiên.
Không cần phải vĩ đại, chỉ cần sống tử tế.
Không cần phải nổi tiếng, chỉ cần được tôn trọng.
Không cần phải giỏi hơn người khác, chỉ cần sống đúng với lương tâm mình.
Bởi giá trị con người, không bắt đầu từ tiền – cũng không kết thúc ở sắc đẹp. Mà bắt đầu từ đạo đức – và kết thúc bằng nhân cách.
⸻
Nếu bạn thấy bài viết này chạm đến điều gì đó trong lòng mình, hãy chia sẻ cho bạn bè – hoặc gắn thẻ một người bạn mà bạn tin là “chữ số 1” trong cuộc sống này.
Vì có thể, chỉ một lời nhắc dịu dàng cũng đủ giúp ai đó giữ lại phần Người, giữa thế gian đầy những con số 0 rực rỡ.
Tu Le
