Nhân trường hợp anh bạn tôi uống rượu bị ngã vì phản ứng giữa rượu và thuốc, tôi chợt nghĩ sao không chia sẻ với các bạn về những lần bị ngã đó, cũng như bàn luận về ngã ở người già,biết đâu các bạn rút kinh nghiệm , tránh được tai nạn.
Trước kia ở vai trò cha mẹ và sau này là ông bà, chúng ta có nhiều cơ hội trông trẻ, thấy trẻ em ngã rất nhiều, rất thường xuyên, vì lý do nghịch ngợm cũng có nhưng lý do chính do còn nhỏ (trường hợp những cháu mới biết đi), chúng chưa ước lượng được khoảng cách hay độ cao, cũng như chưa phối hợp được các động tác. Tuy nhiên,leo trèo, nghịch phá, té ngã… đều là một phần của việc phát triển thể chất, trí tuệ và năng khiếu của đứa trẻ.Ngã ở trẻ nhỏ thường ít khi gây nguy hại hơn ở người lớn tuổi, trừ khi ngã rất mạnh hay đập đầu vào vật cứng. Cơ thể chúng còn mềm mại, nhiều sụn, xương đang phát triển. Trẻ em lại nhỏ bé nên lực rơi hay va chạm cũng không nhiều. Ngược lại, ở người già , té ngã là một tai nạn rất nguy hiểm và thường do cơ thể đã yếu, mắt kém, chóng mặt… Bây giờ, chúng ta thử xét qua các trường hợp ở người già:
1.Ngã trong nhà tắm: rất thường xảy ra vì nhà tắm là nơi lúc nào cũng trơn trợt do nước, xà bông… Hiện nay nhiều nhà tắm và bồn tắm dùng loại gạch nhám, cũng như gắn các thanh kim loại trên tường để người dùng có chỗ vịn khi tắm hay nắm lấy khi ngã. Cũng có loại bồn cầu hay bồn tắm có khung, giúp người dùng không thể ngã được, như các hình kèm theo:
Bồn tắm có chỗ vịn
Thanh vịn trên vách nhà tắm và bên cạnh bồn cầu, để nắm khi trượt chân.
2.Ngã khi dắt chó, do con vật thình lình vùng chạy… Nếu bạn đọc để ý, lâu lâu có tin một cụ già dắt chó, bị chó kéo mạnh và ngã. Thường chó hay có phản ứng chồm lên hay vùng chạy nếu thấy một con chó khác hay người lạ.Ngoài ra, có thể ngã khi leo lầu, trong lúc làm việc và bị mất thăng bằng, nhất là trèo cao hay leo thang…
Tụ máu trong não dưới màng cứng.
Nếu đập đầu xuống đất thì rất nguy. Dù không đập đầu nhưng cũng có thể gãy xương: tay, chân, xương chậu… Nhiều khi mắt kém, đi không trông thấy vật trước mặt, đâm sầm vào, ngã ngồi xuống, dập đốt xương sống cuối, có khi phải nằm liệt cả mấy tháng.
3.Ở người lớn tuổi, lượng calcium trong xương giảm, mất calcium, xương yếu hơn…có thể tự nhiên ngã không cần lý do và sau đó bị gãy xương hay nứt xương. Thường là vỡ xương chậu. Nên người già thường phải dùng thêm calcium và ăn uống đủ dinh dưỡng.
Rất nhiều khi ngã là do uống thuốc, bị phản ứng phụ chóng mặt hay hoa mắt và ngã.Khi uống thuốc , nên hỏi kỹ phản ứng phụ như chóng mặt, hoa mắt…
Dù sao, nên tránh hết sức đừng để ngã. Với tuổi già, ngã một lần rất lâu hồi phục. Chưa kể nếu đập đầu, có thể chảy máu trong não. Tụ máu trong não thường gây ra bởi một mạch máu trong não bị vỡ do chấn thương như tai nạn xe hơi hoặc do ngã. Khối máu có thể nằm trong mô não hoặc bên dưới hộp sọ, tạo lực ấn vào não. Một số chấn thương đầu, nếu chỉ làm ngất đi một lúc ngắn, có thể không nguy hiểm nhưng nói chung nặng hơn có thể nguy tới tính mạng. Dù nhẹ hay nặng ,nên đi khám và cần thì phải điều trị ngay lập tức.
Trở lại trường hợp của anh bạn tôi: Cách đây hai năm, anh bạn tôi đi dự tất niên cuối năm ở nhà hàng Olive Garden. Cô phục vụ đưa rượu ra mời. Xin nói bạn tôi vừa uống xong một đợt điều trị bằng thuốc metronidazole cách đó ba ngày nên cẩn thận chọn một loại vang trắng rất nhẹ và dịu của Ý, vị ngọt và nghĩ không sao. Anh ta cũng không coi “half life” của metronidazole là bao nhiêu giờ (half life là thời gian lượng thuốc còn ½ trong máu, vẫn có tác dụng).Metronidazole kỵ với rượu.
Cuối tiệc anh bạn thấy hơi khó chịu bèn nhắc bà vợ (ngồi cạnh bên) xin về trước.
Anh đứng lên….tự nhiên thấy hoa mắt, choáng váng, không còn điều khiển được hai chân và khuỵu xuống. May mắn hai ông bạn ngồi hai bên mỗi người chụp được một tay giữ lại.
Lần thứ hai, anh bạn tôi đi BS vì thấy đau nhức chân phải như phong thấp. BS coi kỹ lưỡng, nắn chân, đầu gối… nói không có gì quan trọng, bảo về uống Tylenol hay Ibuprofen. Nhưng cũng cho thêm một toa 15 viên Ultram 50mgs nếu cần thì uống. Hẹn một tuần không khỏi sẽ cho chụp phim.Anh này đi mua Tramadol (tên khác của Ultram). Anh cũng không để ý là Tramadol có tác dụng gây chóng mặt, nhất là ở người uống lần đầu. Sau khi ăn tối chừng một giờ, hai vợ chồng anh đọc kinh tối. Trước khi đọc kinh 30 phút, anh bạn tôi uống một viên Tramadol.
Sau khi đọc kinh chừng 10 phút, thấy choáng váng, bạn tôi bảo vợ là anh đi ngủ trước, bỏ đọc kinh một hôm. Vừa bước ra khỏi phòng , đi vào lối dẫn về phòng ngủ, cả người anh bạn tôi đổ xuống cái rầm như khúc cây. Ngã mà vẫn mơ màng, vợ anh phải dìu về phòng. Khoảng 30 phút thì tỉnh lại.
Qua hai lần tai nạn đó, anh bạn tôi biết mình rất nhậy với thuốc và từ đó rất cẩn thận mỗi khi ăn hay uống món gì mới hay uống thuốc gì khác lạ.
Kết luận: Khi già, đừng để bị ngã, bất cứ vì lý do gì. Bớt leo lầu càng tốt. Uống thuốc nên coi kỹ phản ứng phụ.Các bạn để ý, khi đi BS hay vô nhà thương , y tá luôn luôn hỏi bạn có ngã trong vòng 6 tháng vừa qua không. Trong nhà thương, nếu bạn trả lời có, nhiều nơi có đủ phương tiện ,họ sẽ nâng hai thanh chắn hai bên giường lên và gắn thêm sợi dây báo động vào tay bạn. Bạn ra khỏi giường là chuông sẽ kêu báo động, y tá sẽ chạy vào dìu bạn xuống khỏi giường. Các bạn cẩn thận đừng để bị ngã.
Thân.
DN( March 06,2023)