Category: TIN TỨC

Tin Tức – Thế Giới , Việt Nam, Tin Hoa Kỳ

Posted on

Họ im lặng!- Jang Kều

Ba’o Tieng Dan

20/11/2025

Jang Kều

20-11-2025

Khi tôi lên tiếng về việc lấn biển Cần Giờ, họ im lặng, vì Cần Giờ không liên quan đến họ.

Khi tôi lên tiếng về việc phá 500ha rừng Đăk Đoa, họ im lặng, vì Đăk Đoa chẳng phải quê họ.

Khi tôi lên tiếng về việc chặt 2.000 cây ở Hà Nội, họ im lặng, vì cây không nằm trên đất của họ.

Khi tôi lên tiếng về những ngôi làng phải tái định cư mất hết bản sắc văn hoá do thuỷ điện, họ im lặng, vì làng đó chẳng phải làng họ.

Khi tôi lên tiếng về việc lấp hồ làm nhà hát, họ im lặng, vì hồ đó không liên quan gì đến nhà họ.

Khi tôi lên tiếng về việc thiếu minh bạch, ém nhẹm thông tin khi có tai nạn, cháy nổ, người mua nhà không được cấp giấy tờ, họ im lặng, vì không phải vấn đề của họ.

Khi tôi lên tiếng về việc phá hoại các công trình di sản, họ im lặng, vì công trình đó chẳng phải của gia đình họ.

Khi tôi lên tiếng về những ngọn núi bị phá nát để xây khu vui chơi – resort, họ im lặng, vì núi đó không gần nhà họ.

Khi tôi lên tiếng về những dự án ép dân bán đất giá rẻ mạt, họ im lặng, vì họ đâu phải những nạn nhân đó.

Không những thế:

Họ mua nhà ở những khu đô thị lấn biển.

Họ đi du lịch, nghỉ dưỡng ở những khu đất phá nát rừng – biển – núi.

Họ mua villa ở những khu đô thị siêu cao cấp chiếm đất từ di sản.

Họ mua hàng hoá của những tập đoàn ém nhẹm thông tin xấu, bịt mồm báo chí.

Họ đi thưởng thức nghệ thuật ở các nhà hát được xây dựng từ việc lấp hồ, cưỡng bức người dân di dời.

Họ đầu tư chứng khoán, cổ phần ở các công ty thuỷ điện, phá núi rừng, lấn biển.

Họ khen ngợi những hành động “từ thiện hào hiệp” của những công ty kiếm tiền từ việc tống cổ người dân ra khỏi nơi sinh sống để chiếm đất làm dự án.

***

Một số người có quyền lực quyết định, quyền lực thông tin, có ảnh hưởng đến công chúng im lặng hoặc giúp “thay đổi” thông tin, sự thật, bởi vì:

Họ được mua căn hộ, villa giá rẻ, thậm chí được tặng không.

Họ được mua điện thoại, mua xe, mua dịch vụ du lịch nghỉ dưỡng giá rẻ, thậm chí được tặng không.

Họ được cho con đi học, khám chữa bệnh cho gia đình giá rẻ, thậm chí được tặng không.

Họ được mời đi du lịch nước ngoài giá rẻ, thậm chí được tặng không.

Họ được mua thẻ câu lạc bộ, thẻ đặc quyền dịch vụ, vé máy bay giá rẻ, thậm chí được tặng không.

Họ được mua cổ phần, chứng khoán giá rẻ, thậm chí được tặng không.

Họ còn được hợp đồng quảng cáo, được mời đi dự event, hội nghị với phong bì với mức “catse” rất lớn.

Họ thậm chí còn được vinh danh, giải thưởng dù không xứng đáng.

***

Cho đến một ngày:

Chính gia đình họ, người thân của họ bị mất nhà, sản nghiệp, tính mạng do mưa lũ, sạt lờ, sụt lún.

Chính gia đình họ, người thân của họ bị tai nạn từ những sản phầm, phương tiện, hay công trình không đủ tiêu chuẩn, thiếu an toàn.

Chính gia đình họ, người thân của họ bị chèn ép, bất công.

Và lúc đó họ mới thấm thía câu nói của Elie Wiesel – người được trao Nobel Hòa bình năm 1986 với lời tôn vinh “Sứ giả của nhân loại – người khơi dậy lương tri cho thế giới”, rằng:

“We must always take sides. Neutrality helps the oppressor, never the victim. Silence encourages the tormentor, never the tormented. The opposite of love is not hate, it’s indifference.”

Dịch ra là:

“Chúng ta phải luôn chọn đứng về một phía. Sự trung lập giúp kẻ áp bức, không bao giờ giúp nạn nhân. Sự im lặng khích lệ kẻ hành hạ, không bao giờ khích lệ người bị hành hạ. Đối lập của yêu thương không phải là thù ghét, mà là sự thờ ơ”.

P/S: Một đêm không ngủ vì chỉ nghe thấy TIẾNG KÊU CỨU từ những vùng bão lũ…

 

Posted on

Hành trình của một ‘cô gái’ Việt sau khi chuyển giới để được chấp nhận

Ba’o Nguoi-Viet

November 21, 2025

Trà Nhiên/Người Việt 

LTS: Nhật báo Người Việt hợp tác với đại học University of Southern California (USC) qua chương trình “2025 Ethnic Media Health Reporting Collaborative” để nghiên cứu các chủ đề liên quan đến cải tổ y tế của California như sức khỏe tâm thần, sức khỏe di dân, thiếu thốn về kinh tế và thực phẩm, vô gia cư… mang đến cái nhìn phổ quát cho cộng đồng thiểu số. Đây là bài viết thứ tám về đề tài này.

Cô Nicky Cao nhận giải “The Lotus Dao Trailblazer Award” tại buổi tiệc của Viet Rainbow of Orange County (VROC) hồi Tháng Mười. (Hình: Trà Nhiên/Người Việt)

ORANGE COUNTY, California (NV) – Khi cô Nicky Cao chào đời, cha mẹ cô trải qua một cuộc chiến, vượt biển, và bắt đầu lại từ đầu tại khu New Orleans East, Louisiana, nơi được cộng đồng người tị nạn Việt Nam gọi là Versailles. Cô là con thứ 14 trong gia đình có 15 anh chị em.

“Cha mẹ tôi là người tị nạn chiến tranh Việt Nam,” cô Nicky kể. “Tôi lớn lên trong nghèo khó.”

Nicky Cao sinh ra là con trai, cha mẹ từng tính đặt tên là Nicholas, nhưng do người mẹ không rành tiếng Anh nên y tá để tên trên giấy tờ là Nicky.   

“Tôi là người ‘queer,’ tôi là người chuyển giới,” cô Nicky nói. “Tôi bắt đầu quá trình chuyển giới từ nam sang nữ từ năm 18 tuổi, khi tôi tự mình tiếp cận được ‘hormone.’ Cha mẹ tôi lúc đó không chấp nhận, nên tôi hầu như tôi phải tự làm mọi thứ.”

Khắp nước Mỹ, quyền tiếp cận chăm sóc y tế dành cho người chuyển giới đang bị thu hẹp do các quy định liên bang mới và những lệnh cấm ở cấp tiểu bang. Nhiều hệ thống y tế lớn – bao gồm Kaiser Permanente và bệnh viện nhi khoa Children’s Hospital Los Angeles – gần đây tạm ngưng hoặc đóng các chương trình giải phẫu chuyển đổi giới tính, trong khi hơn 20 tiểu bang cấm hoặc hạn chế điều trị cho trẻ vị thành niên chuyển giới.

Cô Nicky từng trải qua vài ca giải phẫu ở miền Nam California từ khoảng năm 2021, và tại đây, cô tìm thấy một cộng đồng hỗ trợ qua Viet Rainbow of Orange County (VROC), một tổ chức hoạt động vì an toàn, khả năng tiếp cận ngôn ngữ, và sự chấp nhận của gia đình cho cộng đồng LGBTQ gốc Việt.

Cô Nicky, 27 tuổi, một sinh viên ý tá, và là một trong số ít người trong cộng đồng Việt Nam dám chia sẻ công khai về hành trình chuyển giới, sức khỏe tinh thần, và nỗi sợ hãi của mình.

“Thiểu số trong thiểu số”

“Cảm giác như mình là thiểu số trong thiểu số vậy. Tôi là ‘queer’ và tôi là người chuyển giới. Mà chuyển giới ở đây vốn đã bị chính trị hóa rồi,” cô Nicky nói.

Cảm giác ấy cũng chính là điều khiến anh Hiếu Nguyễn lo lắng.

Anh Hiếu là một chuyên viên xã hội, đồng thời là cố vấn độc lập cho các tổ chức bất vụ lợi và y tế, chuyên về sức khỏe tinh thần của cộng đồng LGBTQ tại Nam California. Anh cũng là nhà hoạt động cộng đồng lâu năm và đồng sáng lập VROC.

“Trong bất kỳ cộng đồng nào, việc bị gạt ra ngoài lề luôn chồng chất,” anh Hiếu nói. “Không chỉ là xu hướng tính dục. Đó còn là căn cước giới tính, là sắc tộc, là chủng tộc. Tất cả những điều đó đang bị tổng thống và chính quyền này tấn công – trong chính sách, trong ngôn từ, và trong thực tế.”

“Không chỉ phải đối diện với chấn thương lịch sử,” anh thêm. “Họ còn phải đối diện với chấn thương hiện tại. Tất cả đều ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tinh thần, cảm xúc, tâm lý, và cảm giác an toàn của họ. Nếu sức khỏe tinh thần suy sụp, sức khỏe thể chất cũng bị ảnh hưởng. Mọi thứ liên kết với nhau.”

Năm 18 tuổi, khi không có sự ủng hộ của gia đình và không có cảm giác an toàn trong chính căn nhà mình, cô Nicky phải dùng thuốc chống trầm cảm.

“Cha mẹ không cho tôi dùng ‘hormone’ trước 18 tuổi, và họ cũng không đồng ý để tôi dùng thuốc chống trầm cảm,” cô kể. “Nên đúng sinh nhật 18 tuổi, tôi bắt đầu dùng cả hai.”

Điều giúp cô muốn tiếp tục sống không phải là cầu nguyện, không phải là im lặng hay xấu hổ – mà là chăm sóc y tế khẳng định giới tính.

“Sau này tôi cai được thuốc chống trầm cảm,” cô nói. “Chích ‘hormone’ cho tôi hy vọng. Nếu không cảm thấy thoải mái với chính mình, rất khó để biết mình muốn làm gì với cuộc đời này. ‘Hormone’ khiến tôi cảm thấy một ngày nào đó cơ thể mình sẽ tương đồng với tâm trí mình. Nó cho tôi mục đích sống.”

Anh Hiếu Nguyễn gọi chữ “mục đích” ấy là một kết quả về sức khỏe.

Anh nhấn mạnh rằng tự tử hay ý nghĩ tự tử không phải vì người trẻ LGBTQ “có vấn đề,” mà là vì “những gì họ phải chịu đựng – bạo lực, kỳ thị, gia đình không chấp nhận, chính sách nhắm vào họ.”

“Tại Mỹ, gần 40% thanh thiếu niên vô gia cư là LGBTQ, dù họ chỉ chiếm khoảng 10% dân số,” anh nói. “Có đến 40% vụ tự tử là thanh thiếu niên LGBTQ, dù chúng tôi chỉ chiếm 5 đến 10% dân số. Con số đó quá chênh lệch.”

Người chuyển giới chỉ chiếm khoảng 0.6% dân số Mỹ, nhưng đối diện rủi ro lớn về an toàn, chỗ ở, và sức khỏe.

Theo cuộc kiểm đếm Point-in-Time năm 2018 của Bộ Gia Cư và Phát Triển Đô Thị Hoa Kỳ, có 2,512 người chuyển giới đang sống vô gia cư, hơn một nửa sống ngoài đường.

“Lúc đầu gia đình tôi không chấp nhận”

Với cô Nicky, “một người lớn cảm thông” đó chính là mẹ cô.

“Ban đầu gia đình tôi không chấp nhận,” cô Nicky kể. “Một số anh trai thì kỳ thị. Họ la hét, tức giận vì tôi là ‘gay’ ngay cả khi tôi chưa có ngôn ngữ để diễn đạt rằng mình là người chuyển giới.”

Các chị gái là những người bảo vệ cô đầu tiên.

“Các chị là những người đầu tiên tôi công khai,” cô kể.

Nhưng sự thay đổi của mẹ cô mới khiến cô xúc động nhất. Mẹ cô qua đời vào năm 2020.

“Trước khi mẹ mất, bà dần trở nên chấp nhận và yêu thương tôi hơn,” cô Nicky nói.

“Trong văn hoá Á Châu, chúng ta ít nói ‘I love you.’ Mẹ tôi trước đây không nói vậy. Nhưng rồi bà bắt đầu nói. Bà còn nói rằng nếu về Việt Nam, bà muốn dẫn tôi đi may chiếc áo dài của riêng mình. Tôi rất biết ơn điều đó,” cô nghẹn giọng.

Câu chuyện cũng chạm đến anh Hiếu Nguyễn.

“Tôi công khai cách đây 20 năm,” anh nói. “Lúc đầu mẹ tôi phản ứng như thể mọi hy vọng và ước mơ đặt vào tôi đều tan vỡ. Nhiều khó khăn lắm. Nhưng thời gian rồi cũng giúp mọi chuyện tốt hơn. Giờ họ chấp nhận tôi, chấp nhận chồng tôi vì họ nhìn thấy tình yêu của chúng tôi.”

“Chấp nhận không có nghĩa là hết hướng dẫn. Mẹ tôi vẫn có những hiểu lầm. Vẫn dùng vài từ sai hoặc nói ‘bị gay’ như thể đồng giới là bị bệnh. Tôi vẫn phải chỉnh mẹ và mọi người,” anh cười.

Anh Hiếu Nguyễn là cố vấn độc lập cho các tổ chức bất vụ lợi và y tế, chuyên về sức khỏe tinh thần của cộng đồng LGBTQ tại Nam California. (Hình: Thiện Lê/Người Việt)

Thông điệp chống chuyển giới

Năm 2025, có 28 tiểu bang thông qua 123 dự luật chống người chuyển giới. California không nằm trong số đó.

Ngày 31 Tháng Bảy, ông Rob Bonta, bộ trưởng Tư Pháp California, kiện chính quyền Trump về việc tấn công vào chăm sóc y tế khẳng định giới tính.

Nghiên cứu cho thấy chăm sóc này cải thiện đáng kể sức khỏe tinh thần của thanh thiếu niên chuyển giới. Ép họ chờ đến 19 tuổi hoặc hơn khiến triệu chứng phiền muộn giới tính tăng nặng, theo ông Bonta.

Vào Tháng Sáu, Stanford Medicine ngưng giải phẫu cho người dưới 19 tuổi. Vào Tháng Bảy, Children’s Hospital Los Angeles đóng trung tâm chăm sóc y tế khẳng định giới tính, đẩy khoảng 3,000 bệnh nhân dưới 21 tuổi đi nơi khác tìm dịch vụ. Tháng Tám, Kaiser Permanente làm điều tương tự, dù vẫn tiếp tục cung cấp dịch vụ liên quan đến “hormone.”

Một phân tích của trung tâm San Francisco Community Health Center kết luận Hoa Kỳ trở thành “nền dân chủ phát triển hạn chế nhất thế giới về quyền tiếp cận y tế của người chuyển giới,” với 25 tiểu bang cấm chăm sóc y tế cho thanh thiếu niên chuyển giới, ảnh hưởng hơn 120,400 người chuyển giới trẻ.

Chi phí giải phẫu của cô Nicky – từ chỉnh hình khuôn mặt, nâng ngực đến tạo dáng cơ thể – do bảo hiểm chỗ làm của cô chi trả.

“Starbucks là công việc đầu tiên tôi có bảo hiểm bao gồm chăm sóc cho người chuyển giới,” cô Nicky nói. “Starbucks chi trả phần lớn chi phí giải phẫu.”

Cô vẫn làm ở đó, dù đang đi học, vì đang chạy đua với “đồng hồ chính trị.”

“Tôi muốn giải phẫu giọng nói sớm,” cô nói. “Tôi muốn hoàn tất tất cả trước khi tình hình tệ hơn. Với cách chính quyền hiện tại đang hoạt động, rất nhiều quyền tiếp cận đang bị cắt bỏ. Tôi sợ họ sắp kiểm soát cả ‘hormone’ nữa.”

Anh Hiếu khẳng định nỗi sợ đó không phải là tưởng tượng.

“Người ngồi trong văn phòng quyền lực nhất thế giới đang yêu cầu bệnh viện, đại học, và bác sĩ ngừng điều trị khẳng định giới tính, nếu không sẽ cắt ngân sách,” anh nói, ám chỉ Tổng Thống Donald Trump. “Đó là điều đang xảy ra. Họ đang yêu cầu hệ thống y tế ngừng điều trị cho người chuyển giới.”

Các thành viên VROC dịp Diễn Hành Tết 2024. (Hình: VROC)

“Đó là một hành động rất mạnh và rất phi dân chủ,” anh Hiếu nhấn mạnh.

Anh cũng cảnh báo rằng việc tấn công y tế không phải ngẫu nhiên – mà là chiến lược.

“Đây là chiêu bài từng thấy trong lịch sử,” anh nói. “Khi khiến người ta xem họ không còn là con người, người ta mới cảm thấy ‘chính đáng’ khi từ chối chăm sóc, từ chối nhân phẩm, từ chối sự an toàn.”

Văn hóa, kỳ thị, và sự rối loạn trong gia đình

“Trong văn hóa của chúng ta, nhiều người vẫn nghĩ LGBTQ là ‘không bình thường,’ hoặc thậm chí là ‘bệnh,’” anh Hiếu nói. 

Anh thêm: “Chúng ta vẫn nghe những từ sai, như thể ‘gay’ là thứ có thể lây lan. Không chỉ là người lớn tuổi đâu – cả anh chị em của tôi đôi khi cũng vậy. Tôi vẫn phải chỉnh họ.”

Anh Hiếu nói sự kỳ thị ấy tồn tại từ lâu nhưng điều khác biệt bây giờ là nguồn cơn của nó.

“Nó không chỉ đến từ người hàng xóm nào đó,” anh nói. “Nó đến từ tổng thống, từ cơ quan liên bang, từ giới chức y tế.”

Hệ quả là sự rối loạn trong giai đoạn cộng đồng đang bắt đầu học hỏi.

“Cộng đồng mình đang ở giai đoạn học hỏi cơ bản,” anh Hiếu nói. “Họ vẫn đang cố hiểu LGBTQ nghĩa là gì. Nhưng trong lúc ấy, cộng đồng LGBTQ bị tấn công bằng thông điệp thù ghét từ cấp cao nhất. Điều đó làm mọi thứ khó hơn, chậm lại, và khiến cộng đồng sợ không dám hiểu.”

Còn cô Nicky cảm nhận điều ấy trên cơ thể mình mỗi ngày.

“Hồi trước tôi còn dám đi Texas hay Mississippi,” cô nói. “Giờ thì không. Tôi thật sự sợ. Nhiều tiểu bang miền Nam thông qua luật cấm dùng nhà vệ sinh khác với giới tính trên khai sinh. Tôi không còn đi du lịch nữa.”

“Tôi không ra ngoài trừ khi đi làm hoặc đi học,” cô giải thích. “Thời điểm này rất đáng sợ.”

“Với người chuyển giới – đặc biệt là phụ nữ chuyển giới gốc thiểu số – giờ đây không còn là chuyện hy vọng và ước mơ,” anh Hiếu nói. “Là chuyện sinh tồn.”

“Nhiều người chỉ đang cố tồn tại,” anh cho hay. “Chúng tôi muốn họ được phát triển, được mơ ước. Nhưng nhiều người thậm chí không dám tin rằng họ có thể tồn tại ngoài xã hội mà không bị tấn công.”

Cộng đồng tạo cảm giác thuộc về

“Điều quan trọng nhất lúc này là để mọi người cảm thấy rằng họ có một cộng đồng,” anh Hiếu nói. “Rằng họ không cô độc. Rằng họ được yêu thương. Rằng họ thuộc về. Rằng sẽ có người xuất hiện vì họ.”

Cô Nicky nhìn thấy điều đó khi cô kết nối với VROC ở Nam California– nơi làm công tác chấp nhận của gia đình với các bậc phụ huynh Việt Nam.

“Các thành viên VROC gặp tôi từ sớm trong hành trình chuyển giới,” cô nói. “Họ dạy tôi rằng mình có thể vừa là người Việt, vừa là người ‘queer,’ vừa là người chuyển giới. Tôi không phải chọn một trong hai.”

“Ở Nam California, quý vị có những tổ chức ‘queer’ và chuyển giới Việt Nam hoàn chỉnh, có nguồn lực, có cộng đồng,” cô Nicky tâm sự.

Tại buổi tiệc kỷ niệm 12 năm thành lập VROC vào ngày 17 Tháng Mười, cô Nicky Cao tự hào nhận giải “The Lotus Dao Trailblazer Award” vì những nỗ lực nâng cao tiếng nói của các nhóm yếu thế và thúc đẩy sự bao dung trong cộng đồng.

“Tôi từng nghĩ mình phải chọn – hoặc là người Việt, hoặc là người chuyển giới,” cô nói. “Bây giờ tôi biết mình không phải chọn. Tôi có thể là cả hai.”

“Tôi chính là cả hai,” cô Nicky thì thầm. [đ.d.]

—

Liên lạc tác giả: nguyen.nhien@nguoi-viet.com

 

Posted on

Chủ tiệm nail gốc Việt ở Maryland bị trục xuất đã về tới Việt Nam

Ba’o Nguoi-Viet

November 20, 2025

HÀ NỘI, Việt Nam (NV) – Bà Melissa Trần (Trần Thị Mộng Tuyền), chủ tiệm nail ở Maryland bị bắt khi trình diện Cảnh Sát Di Trú (ICE) hồi tuần trước để trục xuất, đã về đến Việt Nam, theo luật sư của bà cho CBS News biết hôm Thứ Năm, 20 Tháng Mười Một.

“Luật sư của bà Melissa Trần cho biết bà đã đến Hà Nội, thủ đô Việt Nam, chiều Thứ Tư,” CBS cho biết, nhưng không ghi tên vị luật sư là ai.

Bà Melissa Trần (trái) và Luật Sư Bernie Semler trong lần trả lời phỏng vấn đài WJZ, chi nhánh của CBS News, hôm 16 Tháng Mười, ba ngày sau khi được thả ra khỏi trại giam ở Tacoma, Washington, đoàn tụ với gia đình. (Hình: Chụp từ màn hình WJZ/CBS News)

Bài báo “Chủ tiệm nail gốc Việt về nhà sau 5 tháng bị giam, trình diện ICE, và bị trục xuất” của nhật báo Người Việt đăng ngày 16 Tháng Mười Một có đề cập ông Bernie Semler là luật sư của bà Melissa Trần, cư dân Hagerstown, Maryland.

Theo nhật báo The Baltimore Banner hôm Thứ Tư, 19 Tháng Mười Một, bà Melissa Trần bị trục xuất ngày Thứ Hai, 17 Tháng Mười Một.

Bà Melissa Trần bị ICE bắt giam ngày 12 Tháng Năm, do một lệnh trục xuất hơn 20 năm trước, vì một sai lầm của bà lúc bà 19 tuổi và đã hoàn tất bản án sáu tháng tù giam.

Sau năm tháng bị bắt giữ, và hai lần ra tòa di trú ở Baltimore, Maryland, lúc 5 giờ sáng ngày Thứ Hai, 13 Tháng Mười, bà được thả ra khỏi trại giam ở Tacoma, Washington, đoàn tụ với chồng và bốn người con, sau khi bị nhốt ở Louisiana và Arizona trước đó.

Cho dù được thả, bà vẫn phải đối diện với chuyện bị trục xuất và phải trình diện ICE.

Ngày 20 Tháng Mười, bà trình diện ICE lần đầu tiên sau khi được thả, bị bắt phải đeo vòng điện tử vào cổ chân để ICE theo dõi. Sau khi luật sư phản đối vì hành động này không đúng luật, bà được đi lại tự do mà không cần đeo vòng chân.

Theo lời kể của ông Danny Dũng Hoàng, chồng bà Melissa Trần, với nhật báo Người Việt hôm 14 Tháng Mười Một, bà trình diện ICE lần thứ nhì theo lịch hẹn vào ngày Thứ Tư, 12 Tháng Mười Một, nhưng người quản lý hồ sơ của bà vắng mặt. Một nhân viên ICE hỏi bà: “Chúng tôi nghe nói bà nói xấu ICE trên tivi, báo chí, nói không được tắm rửa, đối xử tệ, không được khám sức khỏe, thức ăn có giòi.”

Lúc 5 giờ sáng ngày Thứ Hai, 13 Tháng Mười, bà Melissa Trần được thả ra khỏi trại giam ở Tacoma, Washington, đoàn tụ với chồng và bốn người con tại phi trường Baltimore, Maryland. (Hình: Danny Dũng Hoàng cung cấp)

Vẫn theo chồng bà Melissa Trần, bà bình tĩnh trả lời: “Tôi chỉ nói sự thật là tôi không được tắm rửa suốt năm ngày. Ơn trên phù hộ cho tôi suốt năm tháng không bị bệnh nên tôi không cần đòi khám sức khỏe. Tôi nghĩ các ông nhầm lẫn với ai khác.”

Lần trình diện thứ ba là ngày Thứ Sáu, 14 Tháng Mười Một, bà Melissa Trần bị ICE giữ lại và cho biết “bà đã có số thông hành do phía Việt Nam cấp và chờ trục xuất.”

Bà Melissa Trần là mẹ của bốn người con và là chủ tiệm nail ở Hagerstown, Maryland.

“ICE bắt bà Melissa Trần, một di dân tội phạm bất hợp pháp Việt Nam, có tiền án bao gồm giả mạo, ăn cắp, gian lận, và viết chi phiếu giả. Một chánh án di trú ra lệnh trục xuất bà hồi năm 2004. Bà có hơn 20 năm để rời Hoa Kỳ và trải qua đầy đủ các thủ tục một cách công bằng,” bà Tricia McLaughlin, phát ngôn viên Bộ Nội An, nói qua một tuyên bố gửi cho CBS News.

Theo luật sư của bà Melissa Trần, bà đến Mỹ một cách hợp pháp hồi thập niên 1990 trong tư cách một người tị nạn với quy chế thường trú nhân (có thẻ xanh).

Năm 2001, bà thừa nhận có lấy cắp chi phiếu của chủ nhân nơi bà làm việc lúc còn là trẻ vị thành niên. Bà nhận tội và bị trục xuất năm 2003. Tuy nhiên, chính phủ Việt Nam không nhận bà vì lúc đó Hà Nội không nhận người đến Mỹ trước năm 1995. Vì thế, bà Melissa Trần ở lại Mỹ và bị yêu cầu thường xuyên trình diện ICE.

Vẫn theo luật sư của bà Melissa Trần, bà luôn trình diện ICE đầy đủ trong hơn 20 năm qua. Tuy nhiên, bà bắt đầu bị bắt hồi Tháng Năm khi trình diện ICE ở Baltimore.

“Tôi biết điều tôi làm trước đây là sai, và tôi chịu trách nhiệm cho việc này,” bà Melissa Trần nói với đài WJZ, chi nhánh của CBS News, hôm 16 Tháng Mười. “Nhưng để con cái tôi phải trải qua việc này thì thật là kinh khủng đối với tôi. Tại sao? Chúng ta luôn nói nếu thay đổi, chúng ta xứng đáng có cơ hội thứ nhì để làm lại cuộc đời.” (Đ.D.) [kn]

 

Posted on

TRẦN THỊ MỘNG TUYỀN BỊ TRỤC XUẤT KHỎI HOA KỲ – Lê Thanh Tùng

Đinh Hữu Thoại

– Lê Thanh Tùng –

Câu chuyện bà Melissa Trần (tên Việt: Trần Thị Mộng Tuyền) – một chủ tiệm nail sống ở Maryland, có thẻ xanh, có chồng và bốn con, trình diện ICE đầy đủ hơn 20 năm – bị bất ngờ trục xuất về Việt Nam vào cuối năm 2025 đã gây chấn động cộng đồng người Việt tại Mỹ. Sự việc đặt ra câu hỏi: vì sao một người sống ổn định và tuân thủ pháp luật ngần ấy năm lại bị đưa khỏi nước Mỹ?

Để hiểu điều này, cần nhìn vấn đề dưới góc độ luật di trú Hoa Kỳ, vốn rất phức tạp và đôi khi đi ngược cảm nhận công bằng của người dân.

  1. Xuất phát điểm: bà đến Mỹ hợp pháp, có thẻ xanh

Bà Melissa đến Hoa Kỳ từ thập niên 1990 theo diện tị nạn. Sau đó bà trở thành thường trú nhân hợp pháp (LPR) – tức là người có thẻ xanh. Bà lập gia đình, sinh bốn người con, mở tiệm nail và sống tại Hagerstown, Maryland.

Về mặt đời sống, bà là một người mẹ, một người vợ, một người lao động chân chính như bao người.

  1. Sai lầm tuổi trẻ và bản án hình sự

Khoảng năm 2001–2002, khi mới 19 tuổi, bà vướng vào các hành vi liên quan đến:

– gian lận,

– giả mạo,

– ăn cắp hoặc viết chi phiếu giả.

Bà nhận tội và thi hành 6 tháng tù giam. Đó là một sai lầm khi bà còn rất trẻ, và bà đã trả giá cho nó bằng bản án hình sự.

Tuy nhiên, trong luật di trú, những tội danh này thuộc nhóm gọi là “Crimes Involving Moral Turpitude” (CIMT) – tức là các tội bị xem là vi phạm đạo đức xã hội. Công dân Mỹ phạm tội này thì đi tù rồi về, hết chuyện. Nhưng người có thẻ xanh thì có thể bị đưa ra tòa di trú để trục xuất.

Chính điều này dẫn đến bước ngoặt tiếp theo.

  1. Lệnh trục xuất ban hành từ hơn 20 năm trước

Sau khi mãn hạn tù, vào khoảng năm 2003–2004, một thẩm phán di trú đã ra lệnh trục xuất đối với bà Melissa.

Lệnh này được xem là lệnh trục xuất cuối cùng (Final Order of Removal) – nghĩa là:

– hoặc bà không nộp đơn kháng cáo,

– hoặc kháng cáo nhưng thua.

Từ thời điểm đó, về mặt pháp lý, bà đã có lệnh phải rời khỏi Hoa Kỳ.

Thế nhưng bà vẫn ở lại.

  1. Vì sao bà không bị trục xuất từ năm 2003?

Điều then chốt nằm ở chỗ:

– Việt Nam thời điểm đó không chấp nhận nhận lại những người từng rời Việt Nam trước một mốc thời gian nhất định (thường được nhắc đến là năm 1995).

– Muốn trục xuất một người, ICE phải có giấy thông hành (travel document) do nước gốc cấp. Nếu nước đó không cấp, ICE không thể ép.

– Khi Việt Nam không đồng ý nhận bà, Mỹ đành phải “treo” lệnh trục xuất, không thi hành được.

Nhưng họ cũng không huỷ lệnh. Vì vậy, bà rơi vào diện:

  1. “Order of Supervision” – phải trình diện suốt hơn 20 năm

Khi không thể trục xuất một người có lệnh cuối cùng, ICE dùng biện pháp:

– Order of Supervision – Lệnh giám sát.

– Người trong diện này:

– phải trình diện ICE định kỳ,

– phải báo cáo mọi thay đổi nơi ở,

– đôi khi bị áp điều kiện ràng buộc như đeo vòng theo dõi hoặc xin phép khi đi xa.

Bà Melissa trình diện đều đặn hơn 20 năm, không trốn tránh, không vi phạm thêm.

Nhiều người nghĩ rằng thời gian dài như vậy sẽ “tự động xoá” lệnh. Nhưng luật di trú không có điều khoản đó. Lệnh trục xuất vẫn nằm im đó.

  1. Năm 2025: Bị bắt lại khi trình diện

Ngày 12/5/2025, trong một lần trình diện bình thường tại ICE Baltimore, bà bị bắt giữ.

Sau đó bà bị đưa qua các trại giam ở:

– Louisiana,

– Arizona,

– Tacoma (Washington).

Tổng cộng bị giam khoảng 5 tháng.

Trong thời gian bị giam, bà kể rằng có lúc bị giữ đến 5 ngày mà không được tắm, không có bàn chải đánh răng, không có đồ vệ sinh cá nhân. Điều kiện ăn uống và sinh hoạt rất tệ.

Những điều này không phải lời đồn, mà do chính bà nói trên CBS Baltimore, Newsweek và các báo Mỹ.

  1. Bà lên tiếng trước truyền thông – ICE “để ý”?

Sau khi được thả tạm thời vào tháng 10/2025, bà tiếp tục phải trình diện.

Theo lời chồng bà kể lại:

Một nhân viên ICE hỏi bà:

“Chúng tôi nghe bà nói xấu ICE trên TV và báo chí. Có đúng không?”

Chi tiết này báo Mỹ chưa kiểm chứng độc lập, nhưng phù hợp với nhiều vụ việc ICE bị tố “trả đũa” những người lên tiếng về điều kiện giam giữ.

Dù không có bằng chứng rằng ICE trục xuất bà vì lý do này, nhưng thực tế:

Việc bà công khai nói về điều kiện giam giữ tệ hại

Trong lúc ICE đang bị kiện tụng nhiều nơi

khiến họ không còn thiện chí nương tay.

  1. Bước ngoặt lớn: Việt Nam bất ngờ cấp giấy thông hành

Khoảng giữa tháng 11/2025, điều mà suốt 20 năm chưa từng xảy ra đã xảy ra:

Việt Nam cấp giấy thông hành, đồng ý nhận lại bà Melissa Trần.

Đây chính là “mảnh ghép cuối cùng” để ICE có thể thực hiện lệnh trục xuất từ năm 2003–2004.

Và khi điều kiện đầy đủ:

ICE phải thi hành lệnh,

Không còn lý do pháp lý nào để trì hoãn vô thời hạn.

Chỉ vài ngày sau khi có giấy thông hành, bà bị đưa lên máy bay.

Ngày 17/11/2025, bà đã có mặt tại Hà Nội.

  1. Kết luận: Vì sao bà bị trục xuất?

Gộp tất cả lại, có ba nhóm lý do chính:

(1) Lý do gốc rễ: Lệnh trục xuất từ 20 năm trước

Lệnh trục xuất vẫn còn tồn tại,

Chưa bao giờ được mở lại hay huỷ bỏ.

(2) Lý do quyết định: Việt Nam đồng ý nhận lại

Suốt 20 năm, Việt Nam từ chối → ICE không trục xuất được.

Năm 2025, Việt Nam thay đổi → ICE có đủ điều kiện pháp lý để thi hành.

(3) Lý do thực tế – yếu tố môi trường và thái độ ICE

Bà tố cáo điều kiện giam giữ trên TV, báo Mỹ.

ICE bị chú ý, bị soi xét.

Bà bị chất vấn vì “nói xấu ICE”.

Việc này không phải lý do hợp pháp, nhưng có thể khiến ICE cứng rắn hơn, không dùng sự “linh hoạt” để trì hoãn hay khoan nhượng.

10. Góc nhìn con người

Về mặt pháp lý, ICE có quyền trục xuất bà khi có đủ điều kiện.

Nhưng về mặt lẽ phải và nhân tính:

– Một người đã sống ở Mỹ hơn 20 năm,

– Nuôi 4 đứa con,

– Đóng góp lao động,

– Đã trả giá cho sai lầm tuổi trẻ,

– Trình diện nghiêm túc suốt mấy chục năm,

Việc bị tách khỏi gia đình và đưa về Việt Nam chỉ vì một lệnh cũ từ thời thiếu niên là một điều đau lòng, gây tranh cãi và khiến nhiều người cảm thấy bất công.

Xem them:

https://www.nguoi-viet.com/…/chu-tiem-nail-goc-viet…/

 

Posted on

 Bê bối email Epstein khiến Chủ tịch Harvard rút khỏi các hoạt động công

 BBC Vietnamese

Tác giả,Max Matza

18 tháng 11 2025

Cựu Chủ tịch Đại học Harvard Larry Summers cho biết ông sẽ ngừng tham gia các hoạt động công sau khi các email của ông với nhà tài chính tai tiếng Jeffrey Epstein bị công khai.

“Tôi vô cùng xấu hổ vì hành động của mình và nhận ra nỗi đau mà những hành động đó đã gây ra. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về quyết định sai lầm khi tiếp tục liên lạc với Epstein,” ông Summers nói trong một tuyên bố mà đối tác của BBC tại Mỹ là CBS News có được.

Các email được Quốc hội Mỹ công bố tuần trước cho thấy ông Summers, cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ, đã liên lạc với ông Epstein cho đến ngày trước khi ông Epstein bị bắt năm 2019 vì tội mua bán người cho mục đích tình dục đối với trẻ vị thành niên.

Vào ngày 18/11, các nghị sĩ Hạ viện dự kiến sẽ bỏ phiếu về việc công khai toàn bộ hồ sơ liên quan đến nhà tài phiệt ấu dâm đã qua đời này.

Động thái này diễn ra sau khi Bộ Tư pháp Mỹ thông báo sẽ điều tra “mức độ liên quan và mối quan hệ” của ông Epstein với cựu Tổng thống Bill Clinton, nhân vật cũng là bạn của ông Epstein, cùng với một số chính trị gia nổi bật khác thuộc đảng Dân chủ.

Quyết định của Bộ Tư pháp Mỹ được đưa ra theo yêu cầu của Tổng thống Donald Trump. Ông Trump cũng đề nghị điều tra cả ông Summers, nhà sáng lập LinkedIn Reid Hoffman, cùng các ngân hàng JP Morgan và Chase.

Ông Trump cũng được nhắc đến trong các email, nhưng điều này không ám chỉ ông có hành vi sai trái nào.

“Epstein là một người Dân chủ, và đó là vấn đề của Dân chủ, không phải vấn đề của Cộng hòa!” – ông Trump viết trên mạng xã hội.

 “Họ đều biết về ông ta, đừng lãng phí thời gian với Trump. Tôi còn phải điều hành một quốc gia!

Cựu Tổng thống Clinton đã kiên quyết phủ nhận rằng ông không biết gì về các tội ác của ông Epstein.

Ông Summers từng giữ chức Bộ trưởng Tài chính dưới thời Tổng thống Clinton và Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama.

Ông cũng là Chủ tịch Đại học Harvard từ năm 2001 đến 2006 và hiện đang là giáo sư tại trường này.

Trong tuyên bố đưa ra vào tối 17/11, cựu Chủ tịch Đại học Harvard cho biết mình muốn “xây dựng lại niềm tin và hàn gắn các mối quan hệ với những người gần gũi nhất với tôi.”

“Trong khi tiếp tục thực hiện các nghĩa vụ giảng dạy của mình, tôi sẽ rút khỏi các hoạt động công, là một phần trong nỗ lực lớn hơn của mình,” ông nói.

Trung tâm Tiến bộ Mỹ, một tổ chức nghiên cứu tự do tại Washington, cơ quan mà ông Summers từng là nghiên cứu viên cao cấp, thông báo trên trang web hôm 17/11 rằng ông không còn là thành viên trung tâm này nữa.

Ông Summers vẫn còn tên trong danh sách thành viên Hội đồng quản trị của OpenAI, công ty phát triển ChatGPT, tổ chức mà ông gia nhập vào năm 2023 sau một nỗ lực bất thành nhằm lật đổ Giám đốc điều hành Sam Altman.

BBC đã liên hệ với OpenAI và một đại diện của ông Summers để hỏi liệu ông có tiếp tục giữ vai trò giám đốc tại công ty hay không.

Các email được Ủy ban Giám sát Hạ viện Mỹ công bố vào tuần trước cho thấy rằng ông Summers và ông Epstein thường xuyên gặp nhau ăn tối, trong đó tỷ phú Epstein thường tìm cách kết nối ông Summers với các nhân vật tiếng tăm trên thế giới.

Đã có lúc, vào tháng 7 năm 2018, ông Epstein đề xuất một cuộc gặp với “chủ tịch Liên Hợp Quốc [nguyên văn sai chính tả], một nhân vật thú vị dành cho ông”.

Trong một email riêng biệt ngay sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ lần đầu tiên của ông Trump vào năm 2016, ông Summers đã nói với nhà tài phiệt Epstein rằng “đừng tốn bất kỳ công sức nào vào bất cứ chuyện gì liên quan đến tôi với Trump.”

Do “cách tiếp cận xung đột lợi ích” của ông Trump, sự “gần gũi với Putin” và “phản ứng vô tâm” trước cái chết của lãnh đạo Cuba Fidel Castro, Summers nói rằng ông “tốt nhất là nên cách xa một triệu dặm”.

Một đại diện của ông Summers trước đó đã nói với truyền thông Mỹ rằng ông “vô cùng hối tiếc vì đã liên lạc với Epstein sau khi ông này bị kết án vào năm 2008 vì tội môi giới mại dâm trẻ em.”

Các email này bao gồm nhiều nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn. Một cuộc rà soát của The Wall Street Journal cho thấy ông Trump xuất hiện trong hơn 1.600 trên tổng số 2.324 chuỗi email.

Ông Trump là bạn của ông Epstein nhiều năm, nhưng tổng thống Mỹ cho biết họ đã cơm không lành, canh không ngọt từ đầu những năm 2000, hai năm trước khi nhà tài phiệt bị bắt lần đầu.

Ông Trump liên tục phủ nhận mọi hành vi sai trái liên quan đến vị tỷ phú ấu dâm này.

Mặc dù tên ông Trump được nhắc đến trong một số tin nhắn được công bố tuần trước, nhưng ông không phải là người gửi hay nhận các tin nhắn đó.

 

Posted on

Số người xin thất nghiệp ở Mỹ lên mức cao nhất trong hai tháng

Ba’o Nguoi-Viet

November 18, 2025

WASHINGTON, DC (NV) – Số người nhận trợ cấp thất nghiệp ở Mỹ đang ở mức cao nhất trong hai tháng theo số liệu vào giữa Tháng Mười trong lúc Bộ Lao Động có thể đã tiến hành khảo sát các hộ gia đình để soạn báo cáo việc làm hàng tháng vốn bị hoãn lại trong suốt thời gian chính phủ đóng cửa, Reuters cho biết hôm Thứ Ba, 18 Tháng Mười Một.

Số đơn xin trợ cấp thất nghiệp tiếp tục – tức là vẫn xin tiền thất nghiệp sau tuần đầu tiên – tăng lên 1.95 triệu trong tuần lễ kết thúc vào ngày 18 Tháng Mười, theo số liệu được Bộ Lao Động cập nhật trên trang web của họ hôm Thứ Ba.

Người tìm việc làm tại công ty MasTec trong Hội chợ việc làm Mega JobNewsUSA South Florida được tổ chức tại Amerant Bank Arena hồi Tháng Chín. (Hình minh họa: Joe Raedle/Getty Images)

Con số này tăng thêm 10,000 đơn từ tuần trước đó và là mức cao nhất kể từ đầu Tháng Tám. Con số này cũng tăng đáng kể so với mức 1.91 triệu đơn ở tuần kết thúc vào ngày 13 Tháng Chín.

Số đơn mới xin trợ cấp thất nghiệp trong tuần lễ 18 Tháng Mười được ghi nhận là 232,000, tăng từ 219,000 trong tuần lễ kết thúc vào ngày 20 Tháng Chín, tuần cuối cùng số liệu được báo cáo trước khi chính phủ đóng cửa. Tuy nhiên, con số đó nằm trong ngưỡng số đơn xin trợ cấp mới thường thấy trong những tháng trước khi chính phủ đóng cửa.

Bộ Lao Động tiến hành khảo sát hàng tháng trong tuần có ngày 12 của tháng, để công bố báo cáo việc làm. (NNL) [đ.d.]

 

Posted on

Trăm hoa đua nở trên đất Bắc – Hoàng Văn Chí

Ba’o Dan Chim Viet

Tác Giả: Nguyễn Văn Lục –

18/11/2025

Câu chuyện xảy ra đã 2/3 thế kỷ. Tưởng rằng đã cũ. Nhưng đọc lại nó thì như thể câu chuyện mới đây thôi.

Tập tài liệu này xét ra còn hữu ích về mặt lịch sử và văn học. Nhờ nó mà ta hiểu được tầm vóc của phong trào NVGP cũng như sức đề kháng, đấu tranh và mặt khác mức độ đàn áp khốc liệt của Hà Nội.

Nó là tiếng chuông cảnh báo và đòi hỏi tự do ngôn luận của một số giới trí thức nhà văn Hà Nội.

Nó mở đường cho những Dương Thu Hương, Phạm Thị Hoài đến Vũ Thư Hiên, Bùi Tín sau này.

Bên cạnh đó, người lãnh đạo uy tín và kiệt xuất của Phong trào NVGP trở thành nạn nhân bị đầy đọa cực kỳ dã man của chế độ cộng sản Hà Nội

500 nghệ sĩ, trí thức miền Bắc đi theo kháng chiến chống Pháp mà phần lớn là đảng viên cộng sản.  Nhưng kinh qua cuộc chỉnh phong và Cải cách ruộng đất một cách tàn bạo và sắt máu sau năm 1954 khi về tiếp thu Hà Nội. Điều gì đã xảy ra trước mắt họ và thực tế như thế nào?

Họ đã thất vọng và vỡ mộng.

Từ đó mở đầu cho giai đoạn của một phong trào xin ra khỏi đảng với những tên tuổi như Trần Dần, Tử Phác, Hoàng Cầm.

Và cuối cùng mở ra một cách lan rộng một phong trào Nhân Văn Giai Phẩm, mùa xuân năm 1956. Tiêu biểu qua hai câu thơ sau đây:

“ Dù một sợi tóc còn cứa vào Nhân phẩm.

Tôi còn hét to, dù khản tiếng, tàn hơi.”. Hai câu thơ tóm gọn tinh thần Nhân Văn Giai phẩm.

Bài viết này của tôi muốn nhìn lại và trân trọng giới thiệu cuốn Trăm Hoa Đua Nở Trên đất Bắc của cụ Hoàng Văn Chí. Người đã thu tập tài liệu và mãi đến năm 1959, ấn bản đầu tiên mới xuất hiện tại Sài Gòn.

Một chi tiết nhỏ đặt ra là cụ Hoàng Văn Chí vào Saigon đầu năm 1955, làm sao cụ có tài liệu về Trăm Hoa Đua nở?

Chúng ta cần biết rằng miền Nam không công nhận Hiệp Định Genève và Ủy Hội kiểm soát đình chiến. (Ủy hội này gồm ba thành viên là Gia Nã Đại, Ấn Độ và Ba Lan)

Nhiều phần cho thấy là họ đi lại giữa Bắc và Nam như cơm bữa. Và điều ấy cho phép Canada thường mang những tài liệu, báo chí miền Bắc vào miền Nam qua bộ Thông tin nhờ đó cụ Hoàng Văn Chí có cơ hội thu tập và viết : Trăm Hoa Đua Nở trên đất Bắc.

Phong trào NVGP vừa mở ra một viễn tượng tương lai đầy hy vọng và phấn khởi. Tuy nhiên qua tài liệu cũa Vũ Thư Hiên qua cuốn Đêm Giữa  Ban Ngày vốn là “người trong cuộc” nên hiểu rõ đâu là sự thật, đâu là  sự lừa dối.

Cộng thêm lời trần tình của Phùng Quán đã  dành ra ba ngày, ba đêm ở bên cạnh Nguyễn Hữu Đang cho thấy sự đối xử tàn tệ, dã man của cộng sản sau khi ra tù.

Điều đó giúp kẻ viết bài này hiểu ro thực chát đảng cộng sản là gi`? Họ đầy đọa một con người cho đến khi chết làm tôi càng xác tín rằng cộng sản là một thứ “trục của điều xấu” và không thể là điều gì khác.

Những nguyên nhân khách quan và chủ quan của cuộc nổi dậy của trí thức miền Bắc.

Nguyên nhân khách quan

Những nguyên nhân khách quan là tình hình biến chuyển quốc tế đã ảnh hưởng trực tiếp đến Bắc Việt.

Việc thứ nhất là việc hạ bệ Stalin của Krushchev.

Nội bộ về các cuộc thanh trừng tại điện Kremlin như hạ bệ Beria, lật đổ Malenkov và nhất là hạ bệ uy tín của Stalin mặc dầu Stalin đã chết. Lý do hạ bệ uy tín của Stalin là để làm khuây khỏa lòng dân Nga vốn đã bị khốn cực dưới thời Stalin. Việc đổ tội lên đầu Stalin là một kế sách xây dựng uy tín cho người kế vị và cũng là dịp để thanh trừng nội bộ..

Các đại biểu đã dự Hội nghị lần thứ 20 của Đảng Cộng Sản Liên Xô đã được chứng kiến và nghe những lời kết tội của Krushchev: như việc Stalin đã lưu dầy các dân  tộc thiểu số, thủ tiêu hàng vạn đảng viên đối lập, hàng ngàn sĩ quan Hồng quân. Krushchev đã vạch ra những ngu độn và sai lầm của triều đại Stalin. Krushchev đã chỉ ra những sai lầm trong bệnh sùng bái cá nhân.. Người cầm đầu phong trào là  Dundinsev đã viết bài:” Cơm áo không đủ”.

Cạnh đó, tình hình ở Ba Lan, Hung Gia Lợi.

Balan vốn có một truyền thống quốc gia rất mạnh nên phong trào chống Nga ở Balan bột phát trước tiên. Sau vụ Poznan (28-6-56), nhà cầm quyền Liên xô thấy sức mạnh của quốc gia này nên tìm cách đàn áp phong trào. Nhưng Krushchev đành cố gắng ve vuốt Ba Lan kể từ khi Gomulka được thả ra từ nhà tù được trở về.

Hung Gia Lợi.

Chỉ vài tháng sau, Sô Viết phải đối phó với cuộc nổi dạy của dân chúng Hung. Krushchev ra lệnh cho quân đội đàn áp. Và vụ Budapest trở thành vang dội khắp thế giới và có ảnh hưởng trực tiếp đến tinh thần dân chúng ở Bắc Việt cũng như  Đệ tam quốc tế ở khắp các nước chư hầu.

Ở Việt Nam, do các ảnh hưởng trên nên có chiến dịch sửa sai có nói đến “bệnh tôn sùng cá nhân” và “chính sách tập thể.”

Nạn nhân đầu tiên là sửa sai trong Cải cách ruộng đất bằng cách hạ bệ Trường Chinh và ông Hồ Viết Thắng và thả ra 12 ngàn đảng viên bị cầm tù vì bị quy lầm là địa chủ trong số đó có nhiều người bị lên án tử hình.

Việc sửa sai ấy đã tạo ra sự xung đột giữa các đồng chí đã bị tố sai để họ trả thù tạo ra sự xung đột giữa đảng viên “cũ” và đảng viên “mới”.

Phần các bần cố nông đã chót nghe lời đảng tố sai nay sợ bị rạch mồm, cắt lưỡi nên vội vàng tẩu thoát ra Hà Nội hoặc Nam Định.

Theo Vũ Thư Hiên, việc cải cách ruộng đất chỉ là cái vỏ ngoài cho một mưu đồ chính trị. Tất cả những khẩu hiệu ca ngợi nông dân: “ nông dân là quân chủ lực”, “ giải phóng nông dân” “ Tiêu diệt cường hào ác bá, đánh đổ địa chủ, phú nông” “ruộng đất về tay dân cày” “ nông dân vùng lên giành lấy chính quyền” chỉ nhằm củng cố vị trí cai trị đất nước của Đảng. Đảng cần tiêu diệt những người đi tiên phong trong cuộc kháng chiến chống Pháp là những người mang trong đầu tư tưởng bình đẳng được đề cao trong cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, vì thế, họ không phải, và không thể là những thần dân ngoan ngoãn. Cái mà Đảng cần .

Hơn nữa, mâu thuẫn ruộng đất hoàn toàn không phải là một lớp tay sai tuyệt đối trung thành, gọi dạ bảo vâng.

Cái gọi là Cải cách ruộng đất hoàn toàn không vì mục tiêu cải cách ruộng đất.

Không có, và không hề có về một cuộc điều tra nào về tình hình việc phân bổ ruộng đất trong xã hội, là điều tất yếu phải làm trước khi tiến hành cải cách ruộng đất.

Hơn nữa, mâu thuẫn ruộng đất hoàn toàn không phải là vấn đề nóng bỏng ở vùng giải phóng (vùng chính quyền kháng chiến) trong giai đoạn cả nước cần tập trung tinh thần và sức lực vào mục tiêu giành độc lập.

Đấu tố diễn ra liên miên, ngày một khốc liệt. Người dân cày dung dị hôm trước được Đảng phóng tay phát động vụt trở thành hung tợn, mặt bừng bừng khoái trá trong niềm vui hành hạ đồng loại.

Tôi kinh hoàng nhìn cảnh tượng không hiểu nổi. Nườm nượp lướt qua mắt tôi từng bày đàn người bị kích thích bởi mùi máu, hăm hở đi dưới lá cờ đỏ sao vàng không phải để chiến đấu với quân xâm lược mà với chính đồng bào mình.
Tại xã Ngô Xá, làng Ngò, Thanh Hóa, nơi có dinh cơ gia đình cụ cử Nguyễn Thượng Hiền. Người ta trói chặt hai tay rồi dong mẹ một người bạn tôi đi khắp làng chỉ vì bà trót dại nói điều gì đó mất lập trường hoặc không vừa lòng cán bộ giảm tô giảm tức. Tôi biết rõ bà là ai. Khi chiến tranh vừa bùng nổ, bà là Hội trưởng hay Hội phó Hội Liên Hiệp Phụ Nữ Thái Bình. Mất đất, làm nghề hàng xáo, buôn thúng bán mẹt. Chúng tôi nghe tiếng kêu khóc chạy tới thì thấy mấy anh du kích quen đang lôi xềnh xệch kéo bà đi. Hai tay bị trói giơ lên trời, bà xiêu vẹo bước sau họ, kêu gào thảm thiết : “ Ới cụ Hồ ơi, Cụ trông xuống mà xem người ta đối xử với con dân Cụ thế này đây.”

Ở một xã khác, một người đàn bà bị trói vào hai cây nứa bắt chéo, bên dưới là một đống lửa. “con mẹ ni là phú nông phản động, ngoan cố lắm, những người bâu quanh nhao nhao nói thế. Người đàn bà quằn quại mãi, tới khi ngất đi mới được người ta hạ xưống.

Cha một người bạn khác của tôi chỉ là một cán bộ quèn trong ngành giáo dục, nhưng hoạt động cách mạng từ trước 1945. Khi cuộc giảm tô, giảm tức bắt đầu, ông bị bắt vì tội là đảng viên Quốc Dân đảng. Ông thắt cổ tự tử để lại bức thư tuyệt mệnh: “ Oan cho tôi lắm, cụ Hồ ơi. Tôi trung thành với Cụ, với Đảng. Tôi không phản bội. Hồ Chí Minh muôn năm. ( Quốc Dân đảng được thành lập từ năm 1925, trước đảng cộng sản 5 năm cùng có mục tiêu chung là chống Pháp dành độc lập.)

Người ta vu cho bất cứ ai mà họ muốn giết là Quốc Dân đảng.

Trong một ngôi đình, tôi thấy người ta lấy gai bưởi cắm vào đầu ngón tay một cô gái. Có trời biết cô ta bị tội gì, có thể cô ta chỉ có một tội duy nhất là con địa chủ.. Cứ mỗi câu hỏi, những kẻ tra tấn lại nhấn những cái gai sâu thêm một chút làm cho cô gái rú lên vì đau, quằn quại trong dây trói.

Một cụ già tóc bạc phơ bị tròng giây vào cổ, lôi xềnh xệch trên đường như một con chó. Lũ trẻ làng rùng rục chạy theo sau vỗ tay reo hò, cười ngặt nghẽo. Tôi nhìn chúng rùng mình- những đứa trẻ này sẽ lớn lên với trái tim không phải của giống người?

Trich Vũ Thư Hiên, Đêm giữa ban ngày, trg 41-43)

Những nguyên nhân chủ quan.

Nhìn chung quanh mình, người trí thức cộng sản chỉ thấy đói khổ cùng cực. Chính bản thân họ bị bóc lột, trấn áp còn khốn khổ hơn trong thời kỳ chiến tranh.

Từ giai cấp tiểu tư sản, họ tụt xuống thành vô sản.

Từ địa vị lãnh đạo tư tưởng, họ tụt xuống cái mà Mao ngang nhiên gọi là:” không ích lợi bằng cục phân”.

Đời sống vật chất trong thời kỳ chiến tranh, họ đã đã phải bấm bụng nhịn đói, nhịn thèm. Nhưng nay đã hòa bình mà tình trạng vẫn vậy, không thấy thhay đổi.

Ông Phan Khôi khi trở về Hà Nội được bạn bè cũ đãi cơm có thịt gà.. Cầm miếng thịt gà lên, cụ nói đùa: “Chín năm nay, tao lại mới gặp mày.”

Câu nhận xét ấy đã trở thành giai thoại trên nhiều cửa miệng giới cầm bút.

Nhiều sự thật khác cũng đã được bóc trần.. .

Như tại tòa soạn báo Văn Nghệ, trong số 8 biên tập viên có vợ thì 6 người đã thất nghiệp hay bán thất nghiệp….Những trang giấy trắng đáng lẽ chỉ dùng làm thơ cũng đã bao lần trở thành  giấy xin việc… Những đơn ấy gởi đi rồi rơi vào im lặng, không nghe một tiếng trả lời.

Như trường hợp nhà thơ Hữu Loan nằm trong bóng tối của một gian nhà nhỏ ở ngoại ô Hà Nội không có tiếng vợ kêu con khóc. Hữu Loan, chỉ mơ ước có một ngọn đèn giàu để đêm đêm ngồi viết..

Hai năm sau hòa bình, chúng ta thấy nhiều nhà văn có tài bị buộc chặt vào địa vị bằng những sợi lụa có tẩm thuốc độc.

Trong khi những nhà văn thuộc giai cấp lãnh đạo như Nguyễn Công Hoan, Nguyễn Tuân, Nguyễn Đình Thi, Hoài Thanh, Xuân Diệu, Phạm Huy Thông, Trần Hữu Thước, Đặng Thái Mai, Hồ Đắc Di, Hằng Phương, Lương Xuân Nhị, Ngụy Như Kon Tum vv.. chỉ thấy họ ra các chỉ thị, các thông báo, các kế hoạch cho bọn quần chúng văn nghệ phải thi hành..

Trước thực trạng ấy, cụ Phan Khôi phân tích, có hai giai cấp văn nghệ.

Cấp trên là giai cấp lãnh đạo văn nghệ. Và giai cấp dưới là quần chúng văn nghệ.

Sự thực thì có nhiều người nói thẳng là có thứ “cai văn nghệ” và thứ “ cu ly văn nghệ” trong thực trạng người bóc lột người.

Và thực tế là một cuộc tranh đấu giai cấp, giai cấp thống trị, “ngồi mát ăn bát vàng” và một giai cấp bị trị, bị bóc lột đến tận xương tủy.

Nguyễn Công Hoan kể, khi sang dự Hội Nghị Văn Hóa Á Châu đã vào ở khách sạn Asoka là khách sạn nổi tiếng là nơi trú ngụ của các bậc đế vương trên thế giới.

Một thi sĩ dấu tên đã làm bài thơ mỉa mai, miệt thị sau đây đăng trong báo Văn Nghệ số 24 ra ngày 10-10-1957.

Ông “ Vỗ ngực”

Học thuật văn chương chửa sạch nghề

Tập tòe lên lớp cũng khen chê
Giáo điều khó nuốt lèn thô bạo

Lý luận không tiêu kéo nặng nề,

Tình cảm khô khan như củi gộc.

Phê bình nồng nặc tựa cơm khê

Anh em vặn lại cùng kỳ lý

Vỗ ngực ông giơ đảng chực lòe.

Tên “Lý trưởng văn nghệ” Nguyễn Công Hoan đã từng nằm ở khách sạn Asoka đã mắng cụ Phan Khôi là tên cu ly văn nghệ, Phan Khôi vốn đáng tuổi bố Nguyễn Công Hoan..

Nhân dịp thượng thọ 70 tuổi, giữa lúc ai ai cũng lảng tránh, cụ bèn làm một bài thơ để mừng kỷ niệm ngày thượng thọ của cụ với hai câu thơ như sau:

Lên 70 rồi mẹ nó ơi!

  Thọ ta, ta chúc nọ phiền ai..

Nguyễn Công Hoan ngay lập tức đáp trả đã làm một bài thơ họa lại như sau:

Nhắn bảo Phan Khôi khốn kiếp ơi!

Thọ mi, mi chúc chứ hòng ai.

Văn chương/Đù mẹ thằng cha bạc!

 Tiết tháo! Tiên sư cái mẽ ngoài

Lô dích, trước cam làm kiếp chó

Nhân văn, nay lại hít gì voi, Sống dai thêm tuổi cho thêm nhục,

Thêm nhục cơm trời, chẳng thấy gai.

Đại khái thì toàn bộ giai cấp mới đều có ngôn từ trịch thượng, giọng điệu đểu cáng và hèn hạ như vậy.

Trách chi mình Nguyễn Công Hoan…

Để đáp lễ, cụ Phan khôi  kêu gọi mọi người đứng lên làm “tổng vệ sinh” quét sạch lũ chúng:

“ Những người đã đánh bại xâm lăng

Đỏ bừng mặt vì những tên quốc sỉ

Ngay giữa thời nô lệ

Là người, chúng ta không ai biết cúi đầu.

Cụ Phan Khôi phẫn uất nên viết mạnh như sau:

Làm sao cũng chẳng làm sao

Dẫu có thế nào cũng chẳng làm chi,

Làm chi cũng chẳng làm chi

Dẫu có làm gì cũng chẳng làm sao”.

Họ còn ví những người trí thức như những người đàn bà đẹp để thấy mình bị lợi dụng, ruồng bỏ, khủng bố như cảnh Hồ Xuân Hương thuở xưa:

Chém cha cái kiếp lấy chồng chung

Kẻ đắp chăn bông, kẻ lạnh lùng.

Cụ Phan Khôi cũng ngán cảnh bị bỏ ngoài ra ngoài lề:

“Tuổi già thêm bệnh hoạn

Kháng chiến thấy thừa ta

Mối sầu như tóc bạc

 Hễ cắt lại dài ra.”

Tuy nhiên, xét tổng quát nói chung, sự phản kháng cũng vẫn chỉ là những tiếng than vãn, những lời oán trách gián tiếp vì không được đãi ngộ.

Vẫn thiếu một không khí đấu tranh thực sự, một sự phản kháng vùng lên đối mặt kẻ thù.

Xin nêu một trường hợp: Trường hợp bà Thụy An.

Tên thật của bà là Lưu Thị Yến. (1916-1989). Chồng bà là nhà báo Bùi Nhung. Có thời ông làm giám đốc đài phát thanh Hà nội. Bà có 7 người con, chỉ ly thân năm 1949. Lý do cuộc chia tay: bà Lưu Thị Yến có em gái là Lưu Thị Trạch có liên hệ mật thiết với ông Bùi Nhung nên bà Yến đã lặng lẽ nhường chồng cho em gái.

Bà từng là học trò Võ Nguyên Giáp, từ đó nảy sinh cũng là mối tình đầu của bà. Bà đã vào Nam sau trở ra Bắc và có mối liên hệ với ông Đỗ Đình Đạo, người của Quốc Dân Đảng. Sau Đỗ Đình Đạo đột tử khi bà Thụy An vắng nhà, người ta nghi ngờ do Thụy An đầu độc Đỗ Đình Đạo.

Sau này, mặc dù bà không liên hệ trực tiếp trong nhóm NVGP, vậy mà bà bị tù đầy lâu nhất cùng với Nguyễn Hữu Đang.

Phần Võ Nguyên Giáp đã im bặt không dám bênh vực bà.

Điều đó cho thấy tâm địa của cán bộ cao cấp trong đảng hèn nhát như thế nào?

Theo Vũ Thư Hiên viết trong Đêm giữa ban ngày, trang 36 như sau về trường hợp Phạm Văn Đồng không dám đứng ra bênh vực cho trường hợp  bố của Vũ Thư Hiên bị bắt: “  Việc tập thể quyết định , tôi làm gì được”.

Theo mẹ Vũ Thư Hiên thì:” Phạm Văn Đồng là người không tồi, không tệ bạc, nhưng ba phải vụng về và cực kỳ vô tích sự”.

Còn dưới mắt bà thì: “Ông Hồ Chí Minh coi như đã chết vào đêm cha tôi bị bắt.”

Phần Trường Chinh, dưới mắt bà, ông có an ủi vài câu, còn hứa hẹn điều này điều  kia, nhưng rồi ông chẳng làm gì hết.”.

Nhà văn Nguyễn Tuân, tác giả Vang bóng một thời đã có một nhận xét cay nghiệt nổi tiếng: “ “Nước ta là một pháp trường trắng. Không có đầu rơi, không có máu chảy, mà có người chết.”

Trong khi đó, Tố Hữu vẫn công khai, vênh váo như một tên thi sĩ cuồng si, vô liêm sỉ và khát máu với những câu thơ dơ dáy, nịnh bợ như:

Hoan hô Hồ Chí Minh

Cây hải đăng vô sản.

Bão táp chẳng rung rinh

Lửa trường kỳ cách mạng

Hoan hô sít ta lin

 Đời đời cây đại thụ

 Rợp bóng mát hòa bình

Hoặc là:

Chúng ta có bác Hồ

Thế giới: sít ta lin
Đảng ta phải mạnh to

Thế giới phải đỏ mình.

Ở một chỗ khác, Tố Hữu tỏ ra một tên hung đồ, khát máu:

Giết, giết, bàn tay, không phát nghỉ.

Cho ruộng đồng lúa tốt, thuế mau xong,

Cho đảng bền lâu, cùng rập bước chung lòng

Thờ Mao Chủ tịch, thờ sít ta lin bất diệt…

Phải chăng đó là sự nghiệp chói lọi của thơ văn Tố Hữu mà nếu ở miền Nam, thứ thơ văn  đó chỉ là rác rưởi vứt vào trong thùng rác?

Đến lượt Xuân Diệu tỏ ra không kém trò nịnh hót như Tố Hữu:

Mỗi lần tranh đấu gay go

Chúng con lại được Bác Hồ tới thăm

Nghe lời Bác dạy khuyên răn,

Chúng con ước muốn theo chân của Người

Chúng con thề nguyện một lời

Quyết tâm thành khẩn.. lột người từ đây”.

Phần người viết, chỉ muốn bước ra khỏi thứ văn chương xú uế này trong suốt khoảng thời gian từ 1950-1954 trong vùng cộng sản chiếm đóng với những tên cán bộ “Bốn Túi” (Bốn túi là những cán bộ cao cấp, cán bộ cấp dưới chỉ có hai túi).

Đến nỗi trong dân gian có câu: “ Phi bốn túi bất thành phu phụ.”

  • Cuộc Khởi nghĩa bắt đầu.

Lê Đạt, một nhà thơ trẻ nhất với chuyện Ông bình vôi trong đó có câu:“Những kiếp người sống lâu trăm tuổi. Y như một cái bình vôi.

Càng sống càng tồi

Càng sống càng bé lại.

Phải chăng ám chỉ Hồ Chí Minh?

-Trần Dần. ( 1924-1951).

Ông từng sáng tác cuốn “ Người người lớp lớp.. Nhờ cuốn sách này, ông được cử đi Trung Quốc để viết dẫn giải bằng tiếng Việt cho cuốn phim “Chiến thắng Điện Biên Phủ” do cán bộ Trung Cộng quay.

Nhìn rõ cảnh đất nước Trung Cộng, ông thất vọng vọng nên tuyên bố: Chớ nên theo đường lối văn nghệ Trung Quốc”.

Sau đó, ông tự ý xin ra khỏi đảng, ngang nhiên sống với người yêu không cần cưới xin.. Đảng tính trừng trị, nhưng thời kỳ đó còn có phong trào di cư nên đành chịu..

Nhưng bài của Trần Dần dài hơn 500 câu mới cho thấy sự khổ cực, khốn đốn của vợ chồng tác giả. Bài thơ bộc lộ cho thấy miền Bắc quá cực khổ. Khi về Việt Nam xảy ra một việc quan trọng.. Đó là việc Trần Dần lấy vợ, bất chấp sự cấm đoán của đảng. Trần Dần phải xin phép để được cưới vợ. Đảng đã giới thiệu nhiều cô gái, nhưng Trần Dần đều từ chối.

Khi hòa bình trở lại, tình cờ ông gặp một cô gái tiểu tư sản ở phố Sinh Từ, sống bơ vơ một mình, vì bố mẹ họ hàng cô đều di cư vào miền Nam không kịp mang theo..

Tên cô là Bùi thị Ngọc Khuê, sau có ba con với Trần Dần là Trần thị Băng Kha, Trần Trọng Văn và Trần Trọng Vũ.(họa sĩ)

Trần Dần xin phép, nhưng đảng không cho. Vì một lý do: Người con gái đó theo đạo Thiên Chúa. Trần Dần đã khuyên người con gái đó mang nhà cửa đất đai của bố mẹ để lại nộp cho “Ủy ban tài sản của những người vắng mặt” để hai người có thể yêu nhau trong khi thiên hạ ùn ùn đi vào miền Nam.

Xin trích một đoạn như sau:

“Ta đi giữa trời mưa đất Bắc

Tai bỗng nghe những tiếng thì thầm

Tiếng người nói xen tiếng đời ầm ả.

Chúng phá hiệp thương!

Liệu có hiệp thương

Liệu có tuyển cử?

Liệu tổng hay chẳng tổng?

Liệu đúng kỳ hay chậm vài năm?

Ôi! Xưa nay Người vẫn tin Người.

Người vẫn kinh hoàng trước tương lai.

Vì chữ Người viết hoa nên cán bộ lãnh đạo vin ngay vào cớ đó để buộc tội cho Trần Dần có ý ám chỉ ông Hồ Chí Minh, vì xưa nay chữ Người viết hoa vẫn dành riêng cho ông Hồ.. Vì thế Trần Dần bị bắt, bị mang ra đấu tố trước một cuộc họp đông đảo của toàn thể các văn nghệ sĩ trong Hội các nhà văn.

 Trần Dần bị quy vào tội phản động.

Phẫn uất quá, Trần Dần cứa cổ tự tử, nhưng không chết, sau này vẫn mang một cái sẹo ở cổ. Cái sẹo đó như một minh chứng của sự áp bức văn nghệ dưới chế độ cộng sản miền Bắc.

Trên đây là những điều “tốt đẹp” được ghi lại về Trần Dần.

Nhưng cần nhớ rằng, truớc sau Trần Dần vẫn là người cộng sản nên cố hữu vẫn phải bày tỏ bề ngoài sự căm thù miền Nam để có thể sống còn.

Nhưng cụ Hoàng Văn Chí một cách nào đó, quá cẩn thận, đã xóa bỏ những khẩu hiệu, những đoạn sắt máu tuyên truyền, phê phán tiêu cực về miền Nam.

Như tội ác Mỹ Ngụy vv.. để độc giả miền Nam dễ chấp nhận.

Một điều khó hiểu nữa là ông Hoàng Văn Chi trong cuốn Trăm Hoa Đua Nở đã không có một dòng về Nguyễn Hữu Đang cũng như Trương Tửu.

Đặc biệt trong tập Trần Dần Ghi, ông đã công khai giọng điệu tuyên truyền chống miền Nam.

Tôi thấy không cần thiết phải ghi lại tập thơ này. Cho dù bất mãn thế nào với Đảng, sự sống còn, sự tồn tại của ông vẫn thuộc về đảng nên ông vẫn phải bám cái phao cứu chống miền Nam để tồn tại.

  • Giai phẩm mùa thu ra đời.

Ngày 29 tháng 8, 1956, Giai phẩm Mùa Thu, tập I ra đời.

Trong tập này, cụ Phan Khôi , một người không biết sợ đã giáng một đòn chí mạng vào đầu giai cấp lãnh đạo. Bài viết nhan đề như một phát súng lệnh:” Phê bình lãnh đạo văn nghệ”.

Bài viết đã gây một làn sóng dư luận khắp Hà Nội. Tờ Thời -Mới ví bài của cụ Phan Khôi như một “quả bom tạ” thả ngay giữa Hà Nội.

Có người còn nói rằng 90 năm mới lại nghe tiếng nói “sang sảng” của cụ Phan Khôi.

  • Mặt trận tấn công mở rộng.

Tính từ tháng tám 1956 trở đi, quần chúng văn nghệ đã làm chủ được dư luận và tình thế. Vì thế, để đấu tranh rộng rãi về chính trị nên cụ Phan, Nguyễn Hữu Đang và Trần Duy bèn cùng nhau đứng chung xuất bản một tờ báo. Đó là tờ Nhân Văn. Tờ Nhân Văn số I ra đời ngày 15 tháng 9. Giới sinh viên đại học hưởng ứng một cách sôi nổi cũng cho ra đời một tờ báo chống đảng lấy tên là Đất Mới.

Bên cạnh đó tờ Trăm Hoa của thi sĩ Nguyễn Bính cũng cho đăng một loạt bài mới đả kích đảng.

Phong trào chống đảng lan rộng đến tờ Thời- Mới là tờ báo hàng ngày trước đây vẫn tỏ ra ngoan ngoãn nay cũng đổi chiều.

Chưa kể các tờ Cứu-Quốc, cơ quan của Mặt Trận Tổ Quốc cũng nêu ra những tệ hại của chế độ trong Mục Sổ Tay.

Đặc biệt, tờ Nhân Dân, tờ Học Tập, cơ quan chính thức của Đảng cũng nêu ra nhiều “sai lầm” của Đảng.

Nói chung trong suốt ba tháng, nhân phong trào sửa sai, đồng loạt các tờ báo lên tiếng, phản bác về bệnh “quan liêu” , bệnh “bè phái lãnh đạo”, bổ những nhát búa chí mạng vào đầu giai cấp thống trị.

Phần các báo chí của Đảng thì bất đắc dĩ, thấy người ta nói đúng quá nên cũng phải hùa theo để cho thấy họ không ngoan cố và cho rằng những sai lầm đó chỉ là nhất thời và cá biệt, còn nói chung Đảng và nhà nước bao giờ cũng sáng suốt.

Nếu có sai lầm là do những cán bộ cấp dưới gây ra, còn cấp trên vẫn nắm vững chính sách.

Nhưng các báo chí đối lập không thèm đếm xỉa đến cấp dưới, mà vẫn chĩa mũi vào cấp lãnh đạo nên cuối cùng mới có Hồ Viết Thắng phải đứng ra đọc bản Tự-kiểm thảo về những sai lầm Về cải cách ruộng đất.

Võ Nguyên Giáp cũng thay mặt Đảng công nhận những “khuyết điểm”.

-Đảng đóng cửa báo Nhân Văn.

Đảng mở chiến dịch gọi đích danh báo Nhân Văn là tay sai của địch, là gián điệp phòng nhì của Mỹ, hoặc  tờ-rốt-kít..

Dựa vào các kiến nghị của mọi tầng lớp nhân dân.. Đảng ra lệnh cho Ủy ban Hà Nội đóng cửa tờ Nhân Văn và tịch thu mọi số báo đã phát hành.

Ngày 15 tháng 12, 1956, Hồ Chí Minh ký một sắc lệnh tước quyền tự do ngôn luận của báo chí và phải phục vụ nền vô sản chuyên chính.

Sắc lệnh cũng dọa phạt tù từ 5 năm đến khổ sai chung thân.

Sau lệnh đó, các tờ Trăm Hoa, Đất-Mới, Giai phẩm đều tắt tiếng và ra lệnh mồm về mấy điều cấm đoán:

  • Không được chống chính phủ, chống chế độ.
  • Không được xúi dục nhân dân và bộ đội làm loạn.
  • Không được tiết lộ các bí mật quân sự.
    -Không được đăng bài vở có hại đến thuần phong mỹ tục

Những nhà văn trẻ lên tiếng.
– Phùng Quán.

Phùng Quán là một sinh viên trẻ, hăng máu trước từng viết bài: “Chống tham ô lãng phí” đăng trong Giai phẩm Mùa Thu.

Lần này, Phùng Quán viết bài “Lời mẹ dặn” với những câu thơ đanh thép và sắc bén như sau:

Yêu ai cứ bảo là yêu

Ghét ai cứ bảo là ghét

Dù ai ngon ngọt nuông chiều

Cũng không nói yêu thành ghét

Dù cầm dao dọa giết

Cũng không nói ghét thành yêu.

Ông viết tiếp:

Tôi muốn làm nhà văn chân thật trọn đời

Đường mật công danh không làm ngọt được lưỡi tôi

Sét nổ trên đầu không xô tôi ngã

Bút giấy tôi, ai cướp giật đi

Tôi sẽ dùng dao viết văn trên đá.

Cuối cùng thì cũng vẫn cụ Phan Khôi xuất hiện với chuyện “Ông Năm Chuột” trong đó gián tiếp cụ ngụ ý giai cấp thống trị thuở xưa cũng như giai cấp thống trị ngày nay đều đầy rãy những thối nát, nhưng cố tình che đậy.

Sau bài của Phan Khôi, đảng bắt phải đình bản tờ báo ngay tức khắc, đồng thời bắt 304 văn nghệ sĩ đi chỉnh huấn cho đến khi tự kiểm thảo để nhận biết sai lầm của mình.

Tuy nhiên, có bốn người không chịu đi dự lớp chỉnh huấn: Phan Khôi, Trương Tửu, Thụy An và Nguyễn Hữu Đang.

Đảng ra lệnh bắt Nguyễn Hữu Đang và Thụy An giam vào Hỏa Lò.

Phần Trương Tửu bị cất chức giáo sư ở trường đại học Văn Khoa, vợ con và gia đình nhà vợ bị bao vây kinh tế, nghĩa là rút giấy phép buôn bán.

Phần cụ Phan Khôi đã 73 tuổi, lại vốn có nhiều uy tín trong nước, nhất là đối với trí thức miền Nam nên được để yên.. Tuy nhiên, bị “ treo dò” không được tiếp xúc với ai và cũng không ai được tới thăm hỏi.

Nguyễn Đình Thi còn kết án mấy người trong Nhân Văn Giai phẩm là “ cả vú lấp miệng em”.

Phần cụ Phan Khôi lại đưa ra số  Văn, 36 câu truyện Ông Năm Chuột ám chỉ xỏ xiên Hồ Chí Minh. Chính vì vậy báo Văn bị đóng cửa ngay tức khắc.

Sau này Phan Khôi còn bịa ra câu truyện Cây cứt lợn- cây cộng sản. Có nơi gọi là cây chó đẻ, rồi Cỏ cụ Hồ.

Phần Trần Dần nổi tiếng với bài Nhất Định thắng..

“ Tôi bước đi- không thấy phố_ không thấy nhà- chỉ thấy mưa sa trên mầu cờ đỏ..

Phùng Cung đóng góp với bài: Con ngựa già của Chúa Trịnh.

Ngụ ý của bài này là đả kích bọn văn sĩ trước kia có tài như Xuân Diệu, Hoài Thanh, Cù Huy  Cận, chỉ vì ham miếng đỉnh chung mà cam  tâm làm tôi mọi cho chế độ..

Nói chung bất cứ nhà văn nào đã dùng ngòi bút ca tụng chế độ mong vinh thân phì gia thì văn chương của họ không thể nào hay được.

  • Trường hợp Văn Cao

Văn Cao tên thật là Nguyễn Văn Cao, sinh năm 1920 trong một gia đình nghèo, ở Lạch Tray, gần Hải Phòng. Ngay từ nhỏ Văn Cao đã có khiếu về âm nhạc đã nổi tiếng hát hay.  Chẳng những ông nổi tiếng về nhạc mà còn có tài về họa và thơ.

Ông nổi tiếng với bài Tiếng quân ca và được Võ Nguyên Giáp mời lên chiến khu để khen thưởng và ban cho một khẩu súng lục.

Ông cũng là người đứng ra đánh nhịp cho  đoàn Thanh niên Xung phong hát bài Tiếng quân ca ở  Nhà Hát lớn. Ngay hôm ấy là ngày 19 tháng 8, 1945, Việt Minh cướp chính quyền ở Hà nội.

Sau khi Việt Minh lên nắm quyền, Văn Cao được cử làm Thường vụ hội Văn hóa Việt Nam.. Ông làm thêm bài Không-quân Việt Nam và Hải quân Việt Nam.

Lúc này danh tiếng ông nổi như cồn lên đến tột bực. Ông giao thiệp với ông chủ nhà in Rạng Đông. Cô con gái chủ nhà in Rạng Đông phải lòng người nhạc sĩ tài hoa và hai người lấy nhau.. Vi phạm tội lấy con gái tư sản nên bị Đảng bỏ rơi..

Kháng chiến bùng nổ, Văn Cao chạy lên Lào Cay, sau về Tuyên Quang rồi mở một tiệm Cà phê ở phố Yến, thuộc Vĩnh Yên.

Trong thời gian này, ông sáng tác được Trường Ca Sông Lô và được kết nạp vào đảng.

Sau Hòa bình, Văn Cao phụ trách ban nhạc ở đài phát thanh ở Hà Nội.. Năm 1956, ông tham gia phong trào Nhân Văn giai phẩm với hai bài thơ: Anh có nghe không? Và bài Những ngày báo hiệu mùa xuân…Ông đã bị Xuân Diệu vu khống chính trị viết một bài: Những tư tưởng nghệ thuật của Văn Cao tố cáo Văn Cao là” con người phản phúc, hai mặt giả dối như con mèo, là một tên phù thủy toan dùng âm binh để chọi nhau với Đảng”.

Theo nhà văn Vũ Thư Hiên thì Văn Cao  còn:” là tên đầu sỏ trí thức mưu toan đoạt quyền lãnh đạo của Đảng”. Cho nên toàn bộ vụ Nhân Văn Giai Phẩm chỉ là trò cờ gian bạc lận.

Bản thân Văn Cao từng tâm sự với Vũ Thư Hiên như sau: “

Hồi ấy, văn nghệ sĩ còn tin Đảng lắm, còn yêu Đảng lắm. Gì thì gì, Đảng vẫn là Đảng của mình, cậu hiểu không? Là ruột thịt của mình. Nhưng là trí thức, bọn mình không quen, không thích tin mù quáng. Bọn mình thấy xã hội có những khuyết tật, những cái cần sửa chữa. Mới lên tiếng cảnh báo  Đảng cầm quyền thì phải đề xuất với Đảng, chứ còn đề xuất với ai?

Trích Vũ Thư Hiên Đêm giữa ban ngày, trang 567)

Những ngày báo hiệu mùa xuân là một đoạn  trong bài thơ dài: Những người trên cửa biển in trong tập thơ của 4 người: Hoàng Cầm, Lê Đạt, Văn Cao, Trần Dần do nhà xuất bản Văn Nghệ phát hành.

Nói chung, mặc dầu Văn Cao nổi tiếng và thành công, nhưng cuộc sống suốt đời vẫn lầm than, túng thiếu nếu so với Phạm Duy ở miền Nam thì khác nhau một trời, một vực.

Khi chết, đám tang Văn Cao, Phùng Quán, Trần Dần, Trần Đức Thảo đều được tổ chức tương đối trọng thể mặc dầu chỉ là bề ngoài.

Xét cho cùng, tiếng nói của của những trí thức trong NVGP cho đến ngày Nguyễn Hữu Đang mất, 8/2/2007 vẫn bị ngăn chặn và kiểm soát.

Trường hợp Nguyễn Hữu Đang, biểu tượng chống đảng nói thay cho một lời kết luận

Nguyễn Hữu Đang (1913-2007)

(Xin tóm lược bài viết và phỏng vấn của bà Thụy Khuê).

Nguyễn Hữu Đang là một người trí thức đấu tranh cho tự do dân chủ hàng đầu và là cột trụ của phong trào NVGP.

Nguyễn Hữu Đang bị bắt, bị cầm tù trên trại Hà Giang, rồi bị quản thúc tổng cộng 59 năm, từ tháng 4 năm 1958 đến tháng 2 , năm 2007 đến khi ông mất.

Ông hoạt động và tham gia Mặt trận Dân chủ Đông dương cùng với Trần Huy Liệu, Nguyễn Đức Kinh cùng với Đặng Xuân Khu tức Trường Chinh.

Ông cũng là người được Hồ Chí Minh tin tưởng giao cho trọng trách tổ chức ngày lễ đài ngày 2/9/1945. Mà theo Nguyễn Hữu Đang kể lại: ông cụ giao cho tôi một mình, về rồi tập hợp một số anh em, phương tiện chỉ có hai bàn tay trắng, một đồng xu không có, một ki lô gỗ, ki lô xi măng cũng không có thì làm thế nào bây giờ trong hoàn cảnh khó khăn như vậy..

Và chỉ có 4 ngày, ông vận động hội Truyền Bá Quốc ngữ, hội Văn hóa Cứu quốc và hội Hướng đạo sinh, cả ba dưới quyền điều khiển của ông..

Nguyễn Hữu Đang đã thành công trong việc quy tụ hơn nửa triệu người ở các thành phần dân tộc khác nhau  của mọi thành phần đến Ba Đình dự Ngày Độc Lập 2/9/45.

Đó là thành công không nhỏ của Nguyễn Hữu Đang.

Từ năm 1938-1945 ông hoạt động trong Hội Truyền Bá Quốc Ngữ với nhiều chức vụ như Ủy viên ban Trị sự Trung ương, trưởng ban cổ động.vv tiếp tục hoạt động chống nạn mù chữ.

1945-1946 giữ các chúc vụ Thứ trưởng bộ Thanh niên, chủ tịch  Ủy Ban Vận Động Mặt Trận Văn Hóa.

Ông hoạt động trong NVGP từ tháng 9/1956 với Nhân Văn, số 1 và chấm dứt với Nhân Văn số 6 và bị đình bản tháng 12/56.

Tháng tư/1958, Nguyễn Hữu Đang bị bắt trên đường vào miền Nam.

Ngày 19/1/1960, ông bị đưa ra tòa án cùng với bà Thụy An, Trần Thiếu Bảo, Phan Tại và Lê Nguyên Chí…

Bị kết án 15 năm tù, 5 năm mất quyền công dân về tội: phá hoại chính trị.

Từ Hỏa Lò chuyển lên Yên Bái, rồi trại Hà Giang.

1973 được thả cùng với Thụy An, diện” Đại xá chính trị phạm trong Hiệp định Paris” và bị quản chế ở Thái Bình.

Sau này, theo Nguyễn Huy Tưởng:

“Nguyễn Hữu Đang tiêu cực. Ở đâu cũng thấy không vừa ý. Người có caractère, ở đâu cũng ảnh hưởng tới anh em. Với những tư tưởng rất là nguy hiểm, điển hình cho một chiến sĩ làm cách mạng bất mãn.”

Nguyễn Hữu Đang đã chọn đúng thời cơ.

Vị thế của Trường Chinh và đảng cộng sản yếu đi sau chiến dịch cải cách ruộng đất đẫm máu. Ngoai nước, việc hạ bệ Staline ở Đại hội XX ở Liên Xô là nguyên cớ cho cho những khuynh hướng tranh đấu cho tự do dân chủ có cơ hội hành động.

Nguyễn Hữu Đang với tài tổ chức và hùng biện trong lớp học 18 ngày, đã chiếm được cảm tình và lòng tin của giới trí thức và văn nghệ sĩ cấp tiến..

Vì vậy, ông nắm lấy cơ hội và đứng ra tổ chức NVGP với những người bạn từng hoạt động trong kháng chiến như Trương Tửu, Trần Thiếu Bảo, Lê Đạt, Hoàng Cầm đã làm giai phẩm mùa Xuân..

Vai trò chủ động của Nguyễn Hữu Đang đã được nhiều người chấp nhận: “Nếu không có Đang, không ai có thể tập hợp anh em được.. Sẽ không có tham luận với những đề nghị: gặp Trung ương, ra báo .. mà cũng không có tờ Nhân Văn.

Mạnh Phú Tứ coi Đang như tên đầu sỏ :

“Hắn lẩn mình và rút lui vào bí mật. Suốt bốn số báo đầu, người ta không thấy bài nào ký tên Nguyễn Hữu Đang.. Nhưng chính hắn là linh hồn của tờ báo.. Hắn tìm tiền, kiếm giấy, thu xếp việc ấn loát và viết bài, nhưng lại ký tên người khác.. Hắn che lấp những nguồn tài chính, những kẻ cung cấp phương tiện bằng hình thức dối trá là nêu danh những người góp tiền in báo, có một nhân lên mười. Hắn còn họp hành bí mật với những nhà văn chông Đảng, với những người tư sản và trí thức cũng đang muốn lợi dụng thời cơ để phất lên lá cờ chính trị.. Hắn luôn luôn bàn mưu, lập kế với bọn Trương Tửu.. Hắn đã trở thành một thứ lãnh tụ của một bọn người cơ hội có âm mưu chính trị.”

Kết luận Nguyễn Hữu Đang là một khuôn mặt, văn hóa và đấu tranh trên trường chính trị ở Việt Nam. Một người theo Đảng từ năm 16 tuổi nên hơn ai hết, ông hiểu rõ quy luật tuân thủ của một cán bộ cộng sản. Nhưng ông đã tự mình  đứng ra ngoài trật tự ấy. Nhưng ông vẫn luôn luôn giữ vị trí tự do hành động cũng như tư tưởng của mình.

Nhưng cuối cùng thì Nguyễn Hữu Đang đã thất bại.. Sự thất bại của Nguyễn Hữu Đang cũng là sự thất bại CHUNG CỦA MỘT DÂN Tộc Và hậu quả của sự thất bại ấy còn kéo dài cho đến bây giờ..

Nó cho thấy Nước Việt Nam cho đến thế kỷ XXI vẫn còn chưa nhận ra được mình để thực hiện những quyền cơ bản và tất yếu nhất của con người mà đầu tiên là quyền Tụ Do tư tưởng.

Sụ thất bại của Nguyễn Hữu Đang cũng là sự thất bại của Phong trào NVGP dưới cái nhìn của Phùng Quán lúc cuối đời.

Ra khỏi nhà tù nhỏ với 15 năm lưu đầy từ trại giam này đến trại giam khác, cuối cùng Nguyễn Hữu Đang cũng được thả ra. Tuổi đã sấp xỉ 80, về Thái Bình, không nhà, không cửa, không vợ con, không việc làm.

Nhà văn Phùng Quán, ngày 26 tết, xin tiền vợ quyết đi thăm Nguyễn Hữu Đang ở quê hương Thái Bình. Hỏi thăm nhiều nơi, nhiều người, không ai biết Nguyễn Hữu Đang ở đâu. Cuối cùng cũng tìm ra chỗ ở của Nguyễn Hữu Đang. Ông đang tá túc tại trường Phổ thông cấp I, II xã Vũ Công. Ông Đang ở gian đầu hồi cái nhà bếp của khu tập thể giáo viên, trước mặt là ao cá bác Hồ của xã. Một cô giáo chỉ: Bác ấy đang ngồi ở bực cầu ao kia kìa. Tôi đi vòng quanh, lặng nhìn anh. Đầu anh đội cái mũ cối méo mó, khoác cái ruột áo bông thủng be bét, quần lao động màu cháo lòng, hai ống chân ôm vòng hai dây cao su đen, nom như vòng cùm sắt, chắn hẳn để nhét hai ống quần vào đó chống rét, lưng anh khòng hình chữ C viết nghiêng…

Tôi chợt nhớ cách đây rất lâu, tôi được nghe những người cùng thời với anh kể. Hồi Mặt trận Bình Dân, Nguyễn Hữu Đang là cán bộ Đảng được cử ra hoạt động công khai, ăn vận sang trọng như công tử của Hà thành, thắt cà vạt đỏ chói, đi khắp Trung, Nam Bắc diễn thuyết, oai phong hùng biện, tuyên truyền cách mạng. Mỗi lần cách mạng cần tiền để hoạt động. Nguyễn Hữu Đang có thể đến bất kì nhà tư sản Hà nội nào giàu có vay vàng và tiền. Mà những người này trao vàng, tiền cho anh đều không đòi hỏi một thứ giấy tờ gì, vì họ tin sâu sắc rằng trao tiền cho anh là trao tận tay cho cách mạng.

Và bây giờ, anh ngồi đó, gần 80 chục tuổi, không vợ, không con, không cửa, không nhà, lưng khòng chữ C viết nghiêng, tỉ mỉ cọ rữa những viên gạch vỡ- chẳng hiểu để làm gì- như người bõ già trong truyện Hương Cuội của NguyễnTuân.

Nguyễn Hữu Đang nhận ra tôi hỏi: Chú về đây từ lúc nào thế? Hai anh em chúng tôi ôm chặt nhau giữa bậc cầu ao và cả hai  gương mặt già nua đẫm lệ.

Cái chái bếp căn hộ độc thân của anh rộng khoảng 5 mét vuông chặt kín những tư trang đồ đạc. Mấy cây sào ngọn tre gác dọc ngang sát mái, treo đến cả chục cái khăn mặt rách xơ như giẻ lau bát, áo may ô thủng nát, quần lao động vá víu. Cặp quần đeo lủng lẳng một chùm lục lạc làm bằng vỏ hộp dầu cao Sao Vàng xuyên thủng buộc dây thép, bên trong có hòn sỏi nhỏ. Đụng vào, chùm lục lạc rung lên leng keng, nghe rất vui tai.

Sau đó, tôi được anh giải thích chùm lục lạc. Đi lại trong đường làng, những đêm tối trời, anh thường bị những thanh niên đi xe đạp, xe máy phóng ẩu đâm sầm vào làm anh ngã trẹo tay, sẩy gối. Học tập sáng kiến của các đồng bào dân tộc ở Việt Bắc, treo mõ vào cổ trâu-trâu gõ mõ, chó leo thang, anh Đang chế chùm lục lạc đeo vào cạp quần trên đường vắng, báo hiệu có nghe tiếng lục lạc loong coong ngang thắt lưng tự nhiên cảm thấy đỡ cô độc.

Chính giữa gian trái có kê cái tủ gỗ tạp nhỏ, hai cánh mọt ruỗng không khép kín lại được, khóa một chiếc khóa lớn như khóa nhà kho. Trên nóc tủ, xếp một chồng mũ cối, mũ vải, mũ lá mà ở Hà nội người ta thường quẳng vào đống rác. Cạnh tủ là một cái giường cá nhân, bốn chân giường được thông đỡ bằng bốn chồng gạch. Trên giường một đống chăn bông rách thủng và một xấp quần áo cũ làm gối.. Sát chân giường kê một chiếc bàn siêu vẹo chỉ có hai chân, hai chân kia được thay bằng hai sợi dây thép buộc treo vào tường.

Anh nói giọng Lão Trang: Một cái bàn bốn chân là một con vật, khi nó chỉ còn hai chân, nó là một con người.

Trên mặt bàn xếp kín các chai lọ, vỏ đồ hộp. Dưới gầm bàn là mấy chục đôi dép cao su hư nát, đút quai, được bó thành tùng bó, hai cái vại muối dưa rạn nứt, sứt miệng, một đống bản lề như đống sắt vụn, đinh cong queo, màu dây thép han rỉ.

Hai cái vại tôi nhặt về cọ rửa sạch sẽ, lật đít lên làm thành cái ghế ngồi vừa vững chắc lại vừa mát. Chú ngồi thử xem, có khác gì ngồi trên đôn xứ thời Minh.Tất cả những đồ lề đó được phủ lên một lớp bụi lúc tôi bước vào gian buồng mờ mịt khói.

Anh dọn ra cái đĩa rồi chọn  ra hai cát bát hương đậy viên gạch vỡ gắp ra năm sáu viên gì đó tròn tròn, đen xỉn nom rất khả nghi.. Anh chỉ vào một đĩa, giới thiệu thực đơn( Đĩa nay là chả cóc, đĩa này là chả nhái). Nhờ ăn hai thứ đặc sản nay mà tôi rất khỏe. Còn khỏe hơn cả chú.

Anh giải thích: Giờ này các cô giáo nấu ăn, bếp tập thể lẫn với khói, cái mũi được bồi dưỡng. Tôi đã trộn rơm với bùn trát những khe hở sát mái, nhưng khói vẫn cứ lọt sang. Anh cười: Chịu khói một chút, nhưng cũng có cái lợi, thỉnh thoảng được ngửi mùi xào nấu lẫn với khói, cái mũi được bồi dưỡng.

 Trong việc dở nào cũng có việc hay và ngược lại.

Tôi nói: để em đạp xe ra chợ mua cái gì về ăn..

Thôi khỏi cần, chú về chơi hôm nay là rất gặp may. Sáng nay, tôi vừa chế biến được một mẻ thức ăn vô địch. Chú nếm rồi sẽ biết. Cơm cũng có sẵn rồi. Tôi mới nấu vào lúc sáng ủ vào lồng ủ rơm còn nóng hổi.

Ba năm trở lại đây, tôi phải ăn cơm nhão., nếu ăn cơm khô thì bị nghẹn..Tôi nấu cơm với nước vo gạo nên rất bổ.. Chẳng là các cô giáo thường bỏ phí nước vo gạo. Tôi đưa cho các cô cái chậu, dặn đổ nước vo gạo vào đấy cho tôi, để tôi chắt ra nấu lẫn với cơm.. Tinh túy của gạo là nằm trong nước vo, bỏ đi thật phí phạm.

Anh nói rồi anh xăng xái lấy chùm chìa khóa buộc chung với chùm lục lạc, mở khóa tủ tìm chai rượu. Tôi liếc nhìn vào mấy ngăn tủ, những xấp chai lọ, vỏ đồ hộp, vỏ lon bia và nhiều chồng các loại bao thuốc lá. Anh lúi húi tìm một lúc khá lâu rồi mới lôi ra được chai rượu cam còn già nửa. Đây rồi, bây giờ già hóa ra lẩm cẩm. Để chỗ này lại hóa ra tìm chỗ khác.

Tôi mỉm cười nói: nhìn anh cứ tưởng anh là một nhà quý tộc Nga thời Sa Hoàng. Tự tay tìm thứ rượu quý cất giữ 100 năm  trong hầm rượu để đãi khách quý.

Tôi chỉ những chồng bao thuốc lá nói: Anh chơi sưu tập những bao thuốc lá à?

Ông gọi những bao thuốc lá ngoại là hàng Đối Lưu.

Ông Đang đổi những bao thuốc lá ngoại cho lũ trẻ mà ông gọi là lực lượng quần chúng, và lũ trẻ bán cho ông những con cóc, con nhái. Đổi ba số lấy ba  con cóc hoặc năm con nhái. Bởi vậy tôi mới nói là hàng Đối lưu. Chú hiểu chưa. Mỗi tháng, tôi chỉ cần ba, bốn chục cái vỏ bao là thừa chất đạm, mà là loại đạm cao cấp. Chú ăn thịt cóc của của tôi rồi thấy các thịt khác đều nhạt hoét…

Anh rót rượu ân cần chọn viên chả bỏ vào bát tôi, âu yếm, trân trọng làm tôi ứa nước mắt.

Thấm thoát như thế mà đã 47 năm trôi qua.. Anh còn nhớ như in ngày hôm đó..Tại sao tôi nhớ, vì đó là thời khắc lịch sử, 28 tháng tám, phải được tính từng phút một. Năm đó, tôi bước vào tuổi băm ba. Chính phủ cách mạng lâm thời họp tại Bắc Bộ phủ.. để quyết định ngày ra mắt quốc dân đồng bào… Hôm đó, tôi có việc cần giải quyết gấp nên đến nơi thì phiên họp vừa giải tán. Vừa bước lên mấy bậc thềm thì cụ Nguyễn Văn Tố từ trong phòng họp đi ra. Cụ mừng rỡ chụp lấy tay tôi nói: anh vào ngay đi, cụ Hồ đang đợi anh trong đó. Tôi theo cụ Tố vào trong. Đó là lần đầu tiên, tôi được gặp mặt ông cụ. Ông cụ ngồi ở ghế tựa, mặc bộ quần áo chàm, tay chống lên ba toong. Cụ Tố kéo tôi lại trước mặt cụ, giới thiệu: “ Thưa  cụ, đây là ông Nguyễn Hữu Đang, người mà phiên  họp quyết định cử làm Trưởng ban tổ chức ngày lễ.. Cụ Hồ nhìn tôi một lúc với cặp mắt rất sáng, cặp mắt mà sau này thần dân cả nước đồn rằng có bốn con ngươi..- như muốn cân nhắc đánh giá người mà cụ quyết định giao trọng trách. Cụ Hồ hỏi tôi với giọng Nghệ rất gần giọng cụ Phan Bội Châu mà có lần tôi đã được nghe. Chính phủ lâm thời quyết định làm lễ ra mắt quốc dân đồng bào vào ngày mồng hai tháng chin. Chú có đảm đương được việc tổ chức buổi lễ không? Tôi tính rất nhanh trong đầu, tháng tám có 31 ngày, như vậy là chỉ còn bốn ngày thôi. Tôi suy nghĩ cân nhắc từng phút hình dung ra tất cả những khó khăn mà tôi phải vuợt qua trong khi mình chỉ có hai bàn tay trắng.. Tôi nói với cụ Hồ: Việc cụ giao là quá khó, vì gấp quá rồi.

Cụ Hồ nói ngay, có khó thì mới giao cho chú.

Cụ nói thế khiến tôi bừng bừng khí thế muốn lập lên được những kỳ tích.

Tôi đứng dạy, thưa cụ, vậy con xin nhận nhiệm vụ.. Con xin hứa cố gắng hết sức để hoàn thành nhiệm vụ.

Cụ Hồ dáng bộ rất vui vẻ…

Cụ Hồ đứng dạy bắt tay tôi: thế thì chú ra về bắt tay ngay vào việc..

Nghĩ thế nào, tôi quay lại. Cụ Hồ hỏi, chú còn cần gì nữa? Thưa cụ để hoàn thành trọng trách, xin cụ trao cho con một quyền. Quyền gì chú cứ nói đi. Quyền được huy động tất cả những gì cần thiết cho buổi lễ về người cũng như về của.. Được rồi, tôi trao cho chú cái quyền đó. Nếu ai hỏi huy động theo lệnh của ai? Cho phép chú được trả lời theo lệnh của chủ tịch Hồ Chí Minh.

Công việc đầu tiên là tôi thảo  một công văn, anh vừa nói vừa gắp thêm mấy viên chả cóc trong bát hương..rồi kể tiếp.. Nội dung như sau: ngày mồng 2 tháng 9, năm 1945 Chính phủ Cách mạng Lâm thời sẽ làm lễ ra mắt quốc dân đồng bào, tuyên ngôn độc lập tại vườn hoa Ba Đình. Đồng bào được mời đến hội quán Trí Tri, phố Hàng Quạt gặp ban tổ chức. Thông cáo được gửi ngay tới tất cả báo chí hằng ngày với hàng tít thật lớn chạy hết trang báo..Người đến chật Hội quán. Người ghi tên vào các công tác, người góp tiền, góp vàng, góp vải vóc, gỗ ván. Nhiều người từ chối không lấy giấy biên nhận..Biết bao anh hùng, liệt nữ đóng góp cho nền độc lập của dân tộc đâu có lấy giấy biên nhận.. Tôi mời mọi người dự cuộc họp chớp nhoáng và đưa ra ý kiến: Việc cần thiết trước tiên là phải dựng một lễ đài Độc Lập thật đẹp, thật lớn, thật uy nghi..xứng đáng với ngày lịch sử trọng đại này tại trung tâm vườn hoa Ba Đình để chính phủ lâm thời đứng lên ra mắt. Một người chạc ba mươi tuổi, ăn mặc lối nghệ sĩ bước ra nói: Tôi là họa sĩ Lê Văn Đệ, tôi xin tình nguyện nhận việc dựng lễ đài.. Trưa nay, tôi sẽ mang bản phác thảo lễ đài đến ban tổ chức xem xét. Tôi bắt tay họa sĩ nói: Tôi được biết tên tuổi anh từ lâu và cũng nhiều lần được xem tranh của anh.. Tôi xin thay mặt Ban tổ chức hoan nghênh việc đóng góp của anh.

Nhưng lễ đài là một công trình kiến trúc tuy dựng gấp rút, tạm thời, nhưng phải đặt những tiêu chuẩn không thể thiếu của nó như sự vững chắc, sự hài hòa công trình với tổng thể. Nói ví dụ nếu như không vững chắc, nó đổ xụp xuống thì ngày lễ coi như thất bại. Bởi vậy cần một kiến trúc sư phối hợp với anh. Một người trẻ tuổi ăn mặc chỉnh tề từ trong đám đông bước ra tự giới thiệu: Tôi là kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh cùng hoạt động trong hội Văn Hóa Cứu Quốc với anh Phạm Văn Khoa. Hôm qua được anh Khoa cho biết ý đồ của Ban tổ chức . Tôi đã vẽ xong bản đề án thiết kế lễ đài. Anh Quỳnh trải cuốn giấy can cầm sẵn trên tay trải lên mặt bàn. Đó là toàn cảnh lễ đài Độc Lập mà sau này chú được nhìn thấy trên báo chí. Bản vẽ thật đẹp, thật chi tiết tỉ mỉ. Lễ đài với tổng thể vườn hoa Ba Đình vị trí dựng lễ đài, chiều cao, chiều rộng, mặt bằng, mặt cắt ngang, cắt dọc, độ lớn các xà gỗ, tổng diện tích mặt ván ốp lát..

Sau khi nghe anh Quỳnh thuyết trình, tôi xem xét cân nhắc rồi đặt bút ký duyệt bản thiết kế, đóng dấu ban tổ chức. Sau đó,  tôi nói với hai anh Lê Văn Đệ và Ngô Huy Kình là Ban tổ chức quyết giao việc này cho hai anh.(Các anh cần gì, chúng tôi cố lo chạy đầy đủ. Hiện nay, chúng tôi có một kho với bảy ngàn thước len đỏ, cần dùng bao nhiêu, các anh cứ lấy mà dùng).

Lễ đài phải được dựng xong trong vòng 48 giờ. Đúng 5 giờ sáng ngày mồng 2 tháng 9,  tôi sẽ đến nghiệm thu. Chúc các anh thành công.

Sáng ngày 31/tháng 8, tôi đến Bắc bộ phủ gặp cụ Hồ như đã chỉ thị. Sau khi nghe tôi bá cáo ngắn gọn, đầy đủ mọi việc có liên quan tới ngày lễ. Cụ nói giọng hết sức nghiêm trọng: “ “Chú phải nhớ ngày 2/9 tới sẽ là một ngày lịch sử. Đó là khép lại  cuộc cách mạng  tháng Tám và ngày khai sinh nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa”,

“ Ông Đang ơi, ông Đang ơi, tiếng con nít gọi nheo nhéo  ngoài cửa cắt ngang câu truyện của anh… Tôi nhìn ra thấy hai chú bé chạc 9, 10 tuổi, mỗi chú cầm một cành tre thõng thượt một con rắn nước, mình đầu cành tre, đầu bị đập nát còn rỉ máu một con rắn nước, mình nhỏ bằng chuôi dao: “ Ông có đổi rắn nước không ạ?

Anh Đang bỏ đũa bước ra cửa, xem xét cẩn thận hai con rắn nước rồi nói. “ Các cháu định đổi như thế nào?. “chúng cháu xin mỗi con rắn hai cái vỏ bao ba số.”.. “ Các cháu đừng giở thói bắt chẹt”. Giọng nói và dáng bộ của anh đã chuyển sang giọng dịch vụ đổi chác. Mỗi con rắn này chỉ giá trị bằng hai con cóc. Nhưng thôi thì ông cũng đành chịu thiệt vậy. Mỗi con một vỏ bao ba số, các cháu có đổi thì đổi, không đổi thì thôi… Hai chú bé ngần ngừ một lúc rồi nói: chúng cháu đổi ạ. Anh quay vào, mở khóa tủ, chọn lấy ra hai cái vỏ bao ba số, đưa cho mỗi chú một chiếc. và cầm lấy hai con rắn. Hai chú bé cũng quan sát cẩn thận hai cái vỏ bao không kém ông Đang xem xét hai con rắn. Một chú nói:” Ông đổi cho cháu cái vỏ bao khác.., cái nay bên trong không có tờ giấy vàng. Anh cầm lấy cái vỏ bao xem lại cười. Được ông sẽ đổi cho bao khác. Sau này chú mà làm cán bộ thu mua thì nhà nước không phải chịu thua thiệt.

Anh cầm hai con rắn bỏ vào cái rổ con ở góc nhà, mặt tươi hẳn lên như người buôn bán vừa vớ được món hời. “ Thịt rắn còn bổ hơn thịt nhái, tối mai tôi sẽ đãi chú món rắn om riềng mẻ.

Tôi ở chơi với anh Đang ba ngày, thuê một anh phó nháy ở xã rên chụp mấy pô ảnh làm kỷ niệm.

Bữa cơm tiễn tôi, anh có vẻ mặt hơi buồn, vừa dùng đũa tém tém mấy khúc rán om mặn chát muối trong đĩa, anh vừa nói: Hiện nay tôi đang cố gắng hoàn thành thiên hồi ký thuật lại tất cả những gì có liên qun đến thế sự, kể từ khi bước chân vào con đường hoạt động cách mạng cho đến những năm tháng gần đây..Trong hồi ký, tôi sẽ đề cập đến những việc mà từ trước tới nay tôi chưa hề tiết lộ với ai. Ví dụ như bản thảo “Tuyên ngôn Độc lập”, nhưng không kịp, vì bản chính đã đưa đi in mất rồi. Là Trưởng ban tổ chức ngày lễ, tôi phải phụ trách việc in ấnnhững tài liệu có liên quan đến vận mệnh đất nước này, nhưng như chú biết đấy hiện nay trong Bảo tàng Hồ Chí Minh cũng như Bảo tàng lịch sử không có bản thảo “ Tuyên Ngôn Độc Lập.” Tôi sợ làm không kịp mất, gần 80 chục tuổi rồi mà lại không có điều kiện làm việc, ban đêm coi như chịu chết, đèn đón tù mù, đúng là đóm thật. Anh im lặng một lúc lâu, nhìn tôi rồi ngẩng lên hỏi tôi. “ Chú có biết điều tôi lo lắng nhất hiện nay là gì không? Không đợi tôi đoán, anh nói luôn: Tôi lo lắng nhất là không biết chết ở đâu. Lúc sống thì tôi ở nhờ nhà ai chẳng được. Ở đây cũng như ở trên Hà Nội. Nhưng lúc chết thì người thân mấy cũng làm phiền người ta. Có ai muốn một người không phải ruột rà máu mủ lại nằm chết trong nhà mình? Ngay cả cái chái bếp này cũng vậy, tôi nằm chết phiền đến nhà trường, các thày cô, các cháu học sinh.. Bởi vậy mà hai năm nay, tôi không muốn lên Hà Nội. Ở đây, tại quê hương bản quán, tôi đã chọn sẵn chỗ để nằm chết. Chú ra đây tôi chỉ cho, đứng ở đây cũng nhìn thấy.

Tôi theo anh ra, đứng trên cái trụ xi măng cầu ao cá. Gió mùa Đông-Bắc lạnh thấu xương tổi thốc vào mặt hai anh em. Anh chỉ tay về phía một bụi tre gần cuối xóm đơn độc giữa cánh đồng, ngọn tre đang vật vã trong gió buốt.” Đấy, dưới chân bụi tre ấy có một chỗ trũng, nhưng bằng phẳng, phủ đầy lá tre rụng, rất vừa người tôi. Tôi sẽ nằm đó chết để khỏi phiền ai. Tôi đã chọn con đường ngắn nhất để có thể bò kịp đến đó, trước khi nhắm mắt xuôi tay.”

Trở vào nhà, cả người tôi ớn lạnh, chắc là bị cảm… Tôi dốc hết rượu ra bát, uống ực một hơi chống lạnh. Rượu vào lời ra, tôi cất giọng ngâm to mấy câu thơ của Phùng Cung gửi tôi về tặng anh:

Gót ngọc men về thung cũ

 Quỳ dưới chân quê

Trăm sự cúi đầu.
Xin quê rộng lượng

Chút thổ phần bó xéc cuối thôn.

Đôi dòng kết luận

Bạn đọc cần đọc từng câu, từng chữ của Phùng Quán. Mỗi câu, mỗi chữ đều phản ánh tâm tư con người Nguyễn Hữu Đang.

Nó nói lên tất cả, nó gián tiếp “chửi cha” chế độ, trù dập con người, phải ty tiện đổi chác để được con rắn nước, con cóc, con nhái mà bình thường chỉ cần nghe nói đến đã lợm giọng, muốn nôn mửa huống chi khen ngon và lại còn khen lấy khen để là bổ dưởng dưỡng.

Mỗi lời khen của Nguyễn Hữu Đang là một lời tố cáo gián tiếp một chế độ bất nhân, mất nhân tính.

Tuy nhiên, về mặt chính trị khách quan mà nói, các cuộc nổi dạy ở BaLan, Hungary, Tiệp Khắt là một sự nổi dạy của quần chúng.

Không có sự vùng dậy của quần chúng nhân dân, các cuộc nổi dạy ở Đông Âu chắc chắn đi đến thất bại.

Điều đó đau xót cho thấy rằng, phong trào NVGP là một cuộc đối đầu đơn độc giữa nhà cầm quyền và một nhóm trí thức đơn độc mà quần chúng thản nhiên, thờ ơ đứng bên ngoài như một kẻ ngoài cuộc.
Sự thật cho thấy, nhà cầm quyền từng bước một cho thấy họ đàn áp thẳn tay mà hai nạn nhân hàng đầu là bà Thụy An vốn không thuộc nhóm NVGP và người cầm đầu là Nguyễn Hữu Đang.

Và kể từ đó đến ngày hôm nay  2025 đã không còn một cơ hội đứng lên tranh đấu đòi tự do dân chủ.

Một số cá nhân tranh đầu lẻ loi nhận những án tù trước sự thờ ơ, thản nhiên của trong số hơn 106 triệu người dân như trường hợp Trần Huỳnh Duy Thức hiện nay.

 

Posted on

Cái chết của cô giáo trẻ…- Thái Hạo

Công Tú Nguyễn –  Chuyện tuổi Xế Chiều

Thái Hạo

  “Buồn quá anh Hạo ạ, có cô giáo trẻ sinh năm 2003 mới tự tử hôm qua, dạy ở trường tư thục gần chỗ tôi ở, nghe đâu do áp lực từ công việc, bạn ấy còn trẻ, kinh nghiệm chưa nhiều, kĩ năng chưa hoàn thiện, sức chịu đựng có giới hạn,… Bạn ấy đang cần nhiều hơn sự hỗ trợ từ đồng nghiệp, từ P.H, từ nhà trường… Sau sự việc này những người nên hỗ trợ bạn ấy liệu có “giật mình”? Thật buồn khi phải chia sẻ với anh trong những ngày này, những ngày tháng 11. Thương bạn ấy, và gia đình bạn ấy”.

Đó là một trong nhiều tin nhắn tôi nhận được từ 2 hôm nay về vụ việc đau lòng này. Tìm hiểu thì biết cô giáo tên là Tr. T. H. G, đang dạy lớp 1 ở trường Tiểu học – THCS – THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm (Quảng Ninh). Đây cũng là một trường tư thục.

Cô giáo Tr. T. H. G sinh năm 2003, tức năm nay mới 22 tuổi, vừa mới ra trường và bước vào nghề được vài tháng (?).

Đọc “thư tuyệt mệnh” cô để lại cho bố mẹ, rồi nhìn hình – một cô giáo trẻ măng, xinh đẹp, buồn và thương tiếc. Trong thư, cô không nói cụ thể và chi tiết về lý do, nhưng cũng phần nào hé lộ: “con không chịu được áp lực này, mọi thứ dường như đều là lỗi của con”, “mỗi ngày con đều kiệt sức vì mệt mỏi”, “nhưng cái khó khăn này con cảm thấy thật vô nghĩa”…

Cô đã phải chịu những “áp lực” gì, từ ai, cụ thể ra sao? “Khó khăn này” là khó khăn gì, đến từ đâu, tính chất ra sao? “Lỗi” mà cô nhắc đến là lỗi gì, ai kết luận/quy kết chúng cho cô? Chúng có phải là nguyên nhân quyết định dẫn đến việc cô tự tử hay không?

Theo tôi, dù cô giáo đã tự mình làm “điều dại dột”, nhưng với những điểm còn tù mù và sự bất thường này, các cơ quan chức năng của tỉnh Quảng Ninh cần vào cuộc điều tra để minh bạch thông tin và có kết luận về những yếu tố liên quan đến quyết định tự tử của cô, Bộ Giáo dục cũng cần phải có tiếng nói trước vụ việc đau thương này. Để nếu vì cô đã phải chịu những sự bất công/phân biệt đối xử hoặc bị những trù dập nào đó mà phải tìm đến cái chết thì trả lại chút công bằng muộn màng cho cô và gia đình cô.

Việc điều tra này là cần thiết còn vì: nếu cái chết của cô không liên quan gì đến những sai phạm hoặc “vấn đề” trong trường Tiểu học – THCS – THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm thì cũng xóa đi những dư luận đang âm thầm lan rộng có thể làm ảnh hưởng đến uy tín và quyền lợi của nhà trường. Đồng thời, nếu cái chết của cô là có liên quan thì phải làm rõ nguyên nhân, xác định trách nhiệm của tổ chức và các cá nhân liên quan.

Điều quan trọng là nếu sau điều tra mà thấy môi trường giáo dục này đang thực sự “có vấn đề” thì cần phải có giải pháp cả trước mắt và lâu dài để sửa chữa kịp thời, mang lại những thay đổi bền vững, tránh việc nuôi dưỡng bất công và những tai họa tiềm tàng phía trước – như vừa xảy ra với cô giáo Tr. T. H. G.

Nếu cái chết của cô giáo trẻ là vì “áp lực công việc” thì ngành giáo dục và nhà nước nói chung phải có trách nhiệm rà soát, kiểm tra và điều chỉnh mang tính hệ thống. Vì đây không phải lần đầu tiên một giáo viên tự tử vì “áp lực công việc”.

Cuối cùng, xin được chia sẻ nỗi đau vô hạn này cùng gia đình cô giáo. Mong gia đình sớm vượt qua để cùng làm sáng tỏ những vấn đề có liên quan, để cô giáo được thanh thản trong một đời sống khác, nơi có lòng yêu thương, sự ấm áp và niềm hạnh phúc hơn nhiều hơn…

Thái Hạo

 

Posted on

Kết quả giảo nghiệm: Bà gốc Việt ở San Francisco giết chồng con rồi tự tử

Ba’o Nguoi-Viet

November 16, 2025

SAN FRANCISCO, California (NV) – Các kết quả giảo nghiệm được công bố hôm Thứ Tư  xác nhận nguyên nhân qua đời của bốn thành viên trong một gia đình tại San Francisco, những người được tìm thấy chết hôm 8 Tháng Mười trong căn nhà thuộc khu phố Monterey Boulevard, một khu dân cư sang của thành phố, theo đài KRON 4 loan tin hôm 12 Tháng Mười Một.

Theo Văn Phòng Giảo Nghiệm San Francisco, nội vụ được xác định là một vụ tự sát – giết người (murder-suicide). Ba nạn nhân, gồm hai bé gái và người cha, bị bắn chết. Người mẹ được xác định chết vì tự sát.

Xe cảnh sát San Francisco đậu trước toà thành phố. (Hình: Justin Sullivan/Getty Images)

Thi thể được phát hiện khi một anh/em trai của ông Thomas Russell Ocheltree (người cha), 57 tuổi, đến nhà để kiểm tra vì không liên lạc được qua điện thoại. Khi bước vào căn nhà số 930 Monterey Boulevard, người anh/em phát hiện cả gia đình đã chết.

Các nạn nhân và thương tích bao gồm: Mackenzie Lou Ann Ocheltree, 9 tuổi, bị bắn một phát trong phòng ngủ. Alexandra Grace Ocheltree, 12 tuổi, bị bắn hai phát trong một phòng ngủ khác. Thomas Ocheltree, 57 tuổi, bị bắn hai phát vào ngực và một phát vào cổ.

Các trường hợp tử vong của ba cha con đều được xác định là giết người.

Người mẹ, Paula Trương, 53 tuổi, được tìm thấy đã chết trong nhà xe, cách vị trí thi thể các thành viên khác. Báo cáo giảo nghiệm kết luận bà tự sát.

Trong lời chia sẻ với KRON4, một người thân cho biết: “Anh tôi và hai đứa cháu gái đáng quý đã là nạn nhân của một tội ác kinh hoàng. Gia đình chúng tôi hoàn toàn suy sụp.”

Kết quả xét nghiệm độc chất cho thấy bà Trương dương tính với trazodone, thuốc điều trị trầm cảm nặng. Trong năm nay, bà từng gửi hơn 100 tin nhắn cho một phóng viên của San Francisco Standard, bày tỏ nỗi lo về sự an toàn của con gái tại trường tiểu học.  

Phóng viên cho biết đã đến gặp gia đình tại nhà, và sau sự tình bi thảm này, viết rằng: “Bà Paula Trương ban đầu hiện ra như một người mẹ rất nhiệt tình, đôi lúc lo lắng quá mức. Nhưng nhìn lại, có thể thấy vài dấu hiệu tâm thần bất ổn sâu hơn.”

Áp lực tài chính

Bà Paula Trương từng sở hữu hai cửa hàng tiện lợi, trong đó có Starr Spirits gần khu dân cư Westwood Park. Nguồn tin cho biết vợ chồng bà cũng sở hữu một xưởng sửa xe sang tại West Oakland, tên Zentrum, cùng chuỗi quán cà phê Việt Nam mang tên Orbit Coffee Company.

Bà Paula từ Việt Nam qua Mỹ định cư rồi lập gia đình với ông Ocheltree năm 2006, theo báo Chronicle. Trước khi dọn tới khu Westwood Park ở San Francisco và sinh hai đứa con, vợ chồng bà Paula dường như có căn nhà trên đường 24th ở Mission. Họ sống ở tầng trên và cho thuê tầng dưới làm nhà hàng.

Mấy năm gần đây, tất cả tiệm cà phê chuyên bán cà phê đá Việt Nam trong hệ thống Orbit Coffee của bà Paula phải đóng cửa. Và cửa hàng tạp hóa gần nhà bà trên đường Monterey, mà vợ chồng bà mua năm 2020 rồi sửa lại thành tiệm rượu đắt tiền, cũng làm ăn thua lỗ và đóng cửa năm 2023.

Người làm nghề khai thuế từng làm việc cho bà Paula 15 năm, tới khi bà bị cáo buộc ngưng trả tiền cho ông, nói với báo San Francisco Standard rằng bà là “thương gia tận tụy và thành công.”

Nhưng nợ nần tiếp tục tăng lên. Tới năm 2019, bà vay tổng cộng hơn $2.7 triệu, gồm $500,000 của cá nhân.

Tới cuối năm 2024, căn nhà của họ mua từ 11 năm trước ở số 930 đường Montery bị xiết nợ và được bán cho một công ty tài chính vào Tháng Mười Một, 2024, với giá $2.05 triệu.

Theo Chronicle, căn nhà bị xiết nợ sau khi vợ chồng bà Paula vay khoản tiền thứ nhì $2.24 triệu vào Tháng Ba, 2022, nhưng không thể trả.

Tháng Tư năm đó, bà Paula bị tòa ra lệnh trả nợ thẻ tín dụng cho ngân hàng Discover Bank hơn $18,000.

Người phát giác gia đình bà Paula thiệt mạng hôm Thứ Tư là em trai ông Ocheltree, ông Robert Ocheltree, cư dân Danville. Ông khai với cảnh sát ông không nghe thấy anh của ông suốt sáu ngày nên tới nhà hỏi thăm.

Theo Chronicle, ông kể với cảnh sát bà Paula ra mở cửa, bước ra ngoài nhưng không mời ông vào, và cho ông hay anh của ông vừa đi chơi golf về và bị mất điện thoại.

Người em cũng khai với cảnh sát, hôm sau, ông nhận được tin nhắn đáng lo ngại của bà Paula, gọi ông tới giúp chồng bà. “Ổng bị sao đó, tôi với hai con bé rất sợ,” bà Paula nhắn tin, theo ông Robert.

Sau khi liên lạc với gia đình bà Paula một lần nữa nhưng không được, ông Robert Ocheltree trở lại và phá cửa xông vào nhà, thấy người anh và hai đứa cháu gái của ông chết trên giường, còn bà Paula treo cổ trong garage. 

Hàng xóm cho hay thùng rác nhà bà Paula được kéo ra để ở lề đường như không được kéo vào như thường lệ vào Thứ Hai, theo Standard.

Những mốc thời gian đó cho thấy có lẽ ông Ocheltree và hai đứa con gái chết nhiều ngày trước khi bà Paula tự tử. (MPL) [kn]

 

Posted on

Ba tù nhân lương tâm được trao Giải Nhân Quyền Việt Nam 2025

Ba’o Nguoi-Viet

November 14, 2025

LITTLE SAIGON, California (NV) – Ba nhà hoạt động nhân quyền Việt Nam hiện đang bị giam cầm trong nhà tù Cộng Sản Việt Nam đã được bầu chọn để nhận Giải Nhân Quyền Việt Nam năm 2025 vì những đóng góp của họ trong việc cổ võ và đấu tranh cho quyền làm người của người dân Việt Nam, theo thông cáo báo chí của Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam, tổ chức trao giải này, cho biết hôm Thứ Sáu, 14 Tháng Mười Một.

Đó là ông Phan Tất Thành, cô Nguyễn Thị Ngọc Hạnh, và ông Nguyễn Chí Tuyến.

Ba tù nhân lương tâm được Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam trao Giải Nhân Quyền Việt Nam 2025 . (Hình: Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam)

1-Tù nhân lương tâm Phan Tất Thành, 39 tuổi, nguyên là quản trị viên của trang Facebook Nhật Ký Yêu Nước, thường viết những bài bình luận về tình trạng vi phạm nhân quyền, ô nhiễm môi trường, nạn tham nhũng, và việc Trung Quốc xâm lấn lãnh thổ và lãnh hải của Việt Nam. Trang Nhật Ký Yêu Nước từng có hơn 200,000 thành viên ghi danh sinh hoạt.

Nhà chức trách CSVN bắt ông Thành ngày 13 Tháng Bảy, 2023 với cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước” theo Điều 117 của Luật Hình Sự Việt Nam. Trong thời gian bị tạm giam, ông bị công an điều tra dùng mọi nhục hình dã man để bức cung ông. Trong một phiên tòa chóng vánh vào ngày 8 Tháng Năm, 2024, ông Thành bị tuyên án 8 năm tù giam và 3 năm quản chế.

Trước phiên tòa, ông Thành không nhận tội và yêu cầu chính quyền trả tự do cho ông. Ông khẳng định ông chỉ làm những gì Hiến Pháp Việt Nam và các Công Ước Nhân Quyền của Liên Hợp Quốc mà Việt Nam là thành viên quy định.

Sau lời tuyên án của quan tòa, ông Thành hét lớn: “Tôi không công nhận phiên tòa này. Phiên tòa này chỉ là hình thức áp đặt, đàn áp đối với một công dân như tôi!” Sau đó, ông thông báo cho gia đình hay ông từ chối xin phúc thẩm vì không tin tưởng hệ thống tư pháp CSVN.

Hiện nay tù nhân lương tâm Phan Chí Thành đang bị giam tại trại giam Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai.

2-Tù nhân lương tâm Nguyễn Thị Ngọc Hạnh, 49 tuổi, nguyên là giáo viên dạy toán tại trường Quốc Tế Canada ở Sài Gòn. Cô rất quan tâm đến tình hình xã hội, quyền con người, và quyền công dân.

Vào năm 2018, cùng với một số thân hữu khắp nước, cô thành lập một nhóm hoạt động dân sự độc lập với mục đích thúc đẩy việc thực thi các quyền công dân được quy định trong Hiến Pháp Việt Nam, đặc biệt là các quyền tự do biểu đạt, tự do hội họp, và quyền tham gia quản lý nhà nước.

Phương tiện hoạt động chính của nhóm là mạng xã hội, qua đó họ nói về tình trạng vi phạm hiến pháp, pháp luật của giới chức tại nhiều nơi ở Việt Nam gây thiệt hại cho người dân. Họ cũng tham gia các cuộc biểu tình phản đối Luật Đặc Khu Kinh Tế và Luật An Ninh Mạng vào Tháng Sáu, 2018.

Tối ngày 3 Tháng Chín, 2018, cô bị công an bắt cóc trên đường phố. Sau 11 tháng bị tạm giam, cô mới được gia đình thăm lần đầu. Trong thời gian đó, cô bị biệt giam và bị tra tấn để ép cung.

Gần hai năm sau khi bị bắt, cô Hạnh và các thành viên khác trong nhóm mới bị đưa ra tòa xử vào ngày 31 Tháng Bảy, 2020. Cả nhóm tám người bị tuyên án tổng cọng 40 năm rưỡi tù với cáo buộc “phá rối an ninh,” trong đó cô Hạnh chịu mức án cao nhất, với 8 năm tù, vì chính quyền CSVN cho rằng cô Hạnh là người giữ vai trò chủ mưu.

Tù nhân lương tâm Nguyễn Thị Ngọc Hạnh hiện đang bị giam tại trại giam An Phước, huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương cũ.

3-Tù nhân lương tâm Nguyễn Chí Tuyến, 51 tuổi, là một trong những người thành lập nhóm “No-U” vào năm 2007, một nhóm hoạt động chống lại tham vọng bành trướng bá quyền của Trung Quốc bằng cách vẽ lại đường biên giới lãnh hải hình chữ U bao gồm hầu hết Biển Đông.

Ngoài việc tham gia các cuộc biểu tình chống Trung Quốc và bảo vệ môi trường, cùng với các thành viên của nhóm “No-U,” ông Tuyến dấn thân vào các hoạt động xã hội giúp đỡ dân oan và trẻ em nghèo miền núi bằng cách xây dựng trường học và phân phối học cụ.

Ông Nguyễn Chí Tuyến còn là một nhà truyền thông rất năng nổ trên các mạng xã hội như Facebook và YouTube, qua đó ông lên tiếng bênh vực các nhà hoạt động nhân quyền bị đàn áp và phê phán chính quyền CSVN trong các lãnh vực xã hội, môi trường, và kinh tế.

Ông nhiều lần bị công an chìm hành hung gây thương tích. Ngày 29 Tháng Hai, 2024, công an Việt Nam xông vào nhà bắt giữ ông. Ngày 15 Tháng Tám, 2024, Tòa Án Nhân Dâ thành phố Hà Nội kết án nhà hoạt động Nguyễn Chí Tuyến 5 năm tù giam với cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước” theo Điều 117 của Luật Hình Sự. Một trong những luật sư biện hộ cho ông Tuyến kể lại tại buổi gặp mặt trước phiên tòa ông Tuyến nói: “Tôi hoàn toàn có thể lựa chọn sự an toàn cho cá nhân mình nếu làm ngơ trước những vấn đề bất cập của xã hội. Nhưng là một công dân, tôi không thể không có trách nhiệm đối với đất nước mình.”

Hiện nay, ông Nguyễn Chí Tuyến đang bị giam tại trại giam số 6, tỉnh Nghệ An.

Giải Nhân Quyền Việt Nam được Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam thành lập từ năm 2002 nhằm tuyên dương những cá nhân và đoàn thể có những thành tích đấu tranh xuất sắc cho quyền làm người của nhân dân Việt Nam. Giải Nhân Quyền Việt Nam cũng còn có mục đích tạo một nhịp cầu liên đới giữa người Việt khắp nơi với những cá nhân và đoàn thể đấu tranh ở quê nhà.

Từ ngày thành lập đến nay, đã có 63 cá nhân và sáu tổ chức ở Việt Nam được nhận giải.

Trong 22 năm qua, lễ trao giải được tổ chức vào ngày Quốc Tế Nhân Quyền ở nhiều nơi trên thế giới, như Paris (Pháp), Frankfurt (Đức), Melbourne (Úc), Montreal, Ottawa, Toronto (Canada), và nhiều tiểu bang tại Hoa Kỳ.

Lễ trao Giải Nhân Quyền Việt Nam năm 2025 sẽ được tổ chức vào ngày 7 Tháng Mười Hai tại thành phố Montreal, Canada, do sự hợp tác giữa Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam và Cộng Đồng Người Việt Quốc Gia Vùng Montreal. [đ.d.]

 

Posted on

Chị không thấy đất nước mình đã thay đổi nhiều lắm sao?

Ba’o Dan Chim Viet

Tác Giả: Đàn Chim Việt –

13/11/2025

Dân oan khắp nơi vì những chính sách xã hội bất cập

Tôi thấy nhiều người bình luận:

“Chị không thấy đất nước mình đã thay đổi nhiều lắm sao? Ngày xưa đường đất, giờ đường bê tông; ngày xưa nhà tranh, giờ nhà tầng. Sao chị không thấy sự phát triển đó để khen?”

Nghe rất ngu ngơ.

Bởi vì một đứa trẻ, dù không ai dạy, nó cũng sẽ lớn.

Bạn không thể tự hào rằng “ngày xưa tôi cao 80cm, giờ tôi 1m70” — vì đó là quy luật sinh học, không phải thành tựu.

Cũng vậy, một quốc gia sau hàng chục năm hòa bình mà có đường bê tông, có nhà cao tầng, không phải là điều để hãnh diện.

Đó là điều tự nhiên phải có, nếu con người còn làm việc và thời gian còn trôi đi.

Cái đáng nói là: khi bạn lớn lên, bạn trở thành người tử tế hơn, hay chỉ là một thân xác to hơn?

Một đất nước thật sự phát triển không đo bằng số tầng cao ốc, mà bằng mức độ tự do, công bằng và phẩm giá của người dân.

Bê tông có thể che mưa, nhưng không thể che sự bất công.

Đường nhựa có thể chạy nhanh, nhưng không thể chạy trốn khỏi nỗi sợ nói thật.

Và GDP có thể tăng, nhưng nếu niềm tin của con người giảm, thì đó không phải là phát triển – mà là phình to trong ảo tưởng.

Nếu muốn tự hào, hãy so với những nước cùng xuất phát điểm:

– Hàn Quốc sau chiến tranh nghèo đói, 60 năm sau trở thành nền kinh tế công nghệ.

– Nhật Bản từ đống tro tàn, vươn lên thành quốc gia văn minh bậc nhất thế giới.

– Singapore không có tài nguyên, nhưng xây được nhà nước liêm chính, dân được tôn trọng.

Còn Việt Nam?

Sau gần nửa thế kỷ, người dân vẫn phải “xin” từng giấy tờ, “chạy” từng thủ tục, “đóng” từng khoản không tên.

Nếu đó là “phát triển”, thì xin hỏi: phát triển cho ai?

Cái đáng sợ nhất không phải là nghèo, mà là tự mãn trong nghèo trí tuệ.

Người ta tưởng rằng bê tông là biểu tượng của văn minh, mà quên rằng văn minh bắt đầu từ cách con người đối xử với nhau.

Một quốc gia có thể có đường cao tốc, nhưng nếu dân phải cúi đầu trước cửa quyền, thì đó chỉ là một xã hội được tráng xi măng lên sự sợ hãi.

Đừng khoe rằng đất nước đã khác xưa, khi điều duy nhất khác là lớp sơn ngoài tường.

Hãy hỏi xem:

– Con người có được tôn trọng hơn không?

– Tiếng nói của dân có được lắng nghe không?

– Và luật pháp có còn phục vụ công lý hay phục vụ quyền lực?

Bởi vì, một đất nước không thể gọi là phát triển, nếu người dân vẫn phải xin để được sống đúng luật.

Khi người dân phải nuôi cả nhà nước – đó không phải là phát triển.

Ở Việt Nam, từng đứa trẻ vẫn còn ngồi trên ghế nhà trường đã phải đóng tiền để “xây dựng đất nước”, “ủng hộ đồng bào thiên tai”, “xây trường học”.

Những em bé mới mười tuổi đã bắt đầu gánh nghĩa vụ “cứu người lớn” — trong khi người lớn ấy là những người đang được trả lương để quản lý quốc gia.

Mỗi khi bão lũ xảy ra, thay vì có quỹ dự phòng quốc gia được vận hành minh bạch, thì chính phủ lại ngửa tay xin tiền dân.

Từng người nông dân, công nhân, bà bán hàng rong, chủ tiệm tạp hoá, thậm chí từng lớp học, từng doanh nghiệp nhỏ… đều phải “đóng góp cứu trợ”.

Và rồi có người vẫn nói:

“Đất nước mình đã thay đổi nhiều rồi mà.”

Thay đổi ư? Khi người dân vẫn phải trả tiền cho những thứ lẽ ra thuộc về phúc lợi

Một đất nước đứng thứ 5 về quy mô kinh tế ở Đông Nam Á, nhưng trẻ em vẫn không được học miễn phí, bệnh nhân vẫn phải “đặt phong bì” để được nằm viện, và người già vẫn phải sống nhờ con cái, thay vì được bảo đảm bằng hệ thống an sinh.

Nếu đó gọi là “thay đổi”, thì đó là sự thay đổi trên giấy, chứ không phải trong phẩm giá con người.

Ở các quốc gia phát triển, người dân nộp thuế để được bảo vệ.

Còn ở Việt Nam, người dân nộp thuế, rồi lại bị kêu gọi đóng góp để vá lỗi của chính bộ máy.

Người dân trả tiền cho trường, rồi trường vẫn xuống cấp.

Trả tiền cho bệnh viện, rồi vẫn phải mang thuốc từ nhà.

Trả tiền cho quỹ thiên tai, rồi khi lũ về, người dân vẫn tự bơi trong nước mắt của mình.

Đó không phải là “phát triển” – mà là một vòng luẩn quẩn của sự bóc lột hợp pháp hoá bằng khẩu hiệu.

Còn những “điều tích cực” mà các bạn nói là gì?

Các bạn bảo: “Hãy nhìn vào những điều tích cực chứ.”

Vậy xin chỉ cho tôi: điều tích cực nào khiến người Việt hôm nay sống hạnh phúc hơn, công bằng hơn, hay ít sợ hãi hơn?

GDP đó có cao hơn những quốc gia từng thua xa Việt Nam ba mươi năm trước hay không?

Hãy thử nhìn quanh: bao nhiêu người lao động đang sống lay lắt với đồng lương không đủ trang trải.

Những con đường bê tông mà các bạn tự hào —chính là nơi từng đứa trẻ phải đạp xe sát bên container, xe khách, xe tải, vì không có nổi một làn đường an toàn cho người dân.

Đường có thể phẳng, nhưng sinh mạng con người lại gập ghềnh hơn bao giờ hết.

Ngay cả trong bệnh viện – nơi lẽ ra là chỗ cuối cùng còn lại của nhân đạo –

đã bao nhiêu người phải chết trước cánh cửa cấp cứu, chỉ vì không kịp nộp viện phí, chỉ vì y tá, bác sĩ còn bận “hỏi giấy tờ”?

Đó là cái mà bạn gọi là “phát triển” sao?

Một xã hội nơi mạng người rẻ hơn một chữ ký, nơi sự sống phải xếp hàng chờ được phép cứu, thì mọi chỉ số GDP đều vô nghĩa.

Nếu đó là “phát triển”, thì xin lỗi — đó không phải là tiến bộ, mà là sự thích nghi của người dân với bất công.

Một quốc gia không thể được gọi là “phát triển” khi trẻ em phải đóng góp để cứu người lớn,

khi người dân phải quyên góp cho những sai lầm của chính quyền, và khi người nộp thuế phải nộp thêm lần nữa để được đối xử như con người.

Thay đổi thật sự không nằm ở màu của bê tông, mà ở màu của lương tri.

Và chừng nào người dân còn phải đi xin công lý, thì mọi con đường lát nhựa chỉ là lớp sơn mỏng trên một nền đất mục.

Hong Thai Hoang