CÁC EM HỌC SINH có biết: Cuộc nổi dậy lật đổ đảng cộng sản ở Rumani cách đây 30 năm đã diễn ra đầy bạo lực và đẫm máu, khiến hàng ngàn người chết. Nhưng người dân không hề sợ hãi và chùn bước trước họng súng của công an và quân đội cộng sản.
– – – – –
Vào năm 1989, mâu thuẫn giữa những nhóm được hưởng đặc quyền, đặc lợi xung quanh Tổng bí thư đảng Cộng sản Rumani Nicolae Ceaussescu và dân thường Rumani ngày càng trở nên gay gắt. Ceausescu cùng thuộc hạ đã sử dụng quyền lực của mình để tham nhũng, làm giàu cá nhân, sống ở trong các lâu đài, biệt thự và nơi nghỉ dưỡng như vua chúa thời Trung cổ.
Để bảo vệ chế độ của mình, chính quyền cộng sản Ceausesco đã xây dựng một mạng lưới gián điệp, chỉ điểm của cơ quan công an và an ninh Securitate tai tiếng dầy đặc khắp trong nước. Mọi sự đối lập dù là nhỏ nhất đều bị đàn áp, mọi sự phản kháng đều bị bẻ gẫy bằng các phương tiện tàn bạo nhất. Hàng trăm người được cho là “thù địch” với chính quyền bị bắt giam hoặc biến mất không để lại dấu vết.
Cuộc nổi dậy của người dân Rumani bắt đầu ở Timisoara, thành phố lớn thứ hai ở Rumani. Nguồn cơn bắt đầu từ một bài giảng đạo ở nhà thờ, khi đó Mục sư Laszlo Tökes đã dám chỉ trích nạn nghèo đói, về kế hoạch cải cách nông thôn của chế độ Ceausescu sẽ khiến hàng ngàn làng mạc trở thành nạn nhân và biến mất.
Trước áp lực của chính quyền cộng sản, Giám mục Laszlo Papp đã đưa ra một tối hậu thư, yêu cầu Mục sư Tökes phải chuyển tới một ngôi làng hẻo lánh ở vùng Siebenbürgen trước ngày 15/12/1989. Mục sư Tökes không muốn đi. Đúng ngày 15/12, hơn 1000 con chiên đã kéo tới, tụ tập xung quanh nhà thờ và nhà ở của Mục sư Tökes để bảo vệ ông, họ thắp nến, hát các bài Thánh ca trước mắt lực lượng công an và an ninh Securitate. Bất chấp việc công an và an ninh cộng sản dùng dùi cui đánh đập, đàn áp, khoảng 150 người vẫn ở lại để canh gác trong đêm.
Sáng hôm sau, thêm nhiều người kéo tới. Giờ đây, họ cùng nhau hát vang bài hát bị cấm là bài “Rumani, hãy thức tỉnh!“. Hiện tại, bài hát này đã trở thành Quốc ca Rumani. Đám đông tuần hành tới Quảng trường nhà hát ở trung tâm thành phố và hô vang “Đả đảo Ceausescu!“. Buổi tối, sau giờ làm, thêm nhiều công nhân kéo tới. Đám đông phá cửa hiệu sách của nhà hát, phá hủy các cuốn sách của Ceausescu.
Đến đêm, xe vòi rồng kéo tới. Lực lượng biên phòng, công an và an ninh săn đuổi những người biểu tình, đánh đập họ và bắt đi hàng trăm người. Mục sư Tökes bị chúng lôi ra khỏi nhà thờ, đánh đập và đưa tới Siebenbürgen.
Tuy nhiên ngày hôm đó là Chủ Nhật, giáo dân ở Timisoaras không thấy Mục sư Tökes hành lễ. Họ sợ rằng ông đã bị chết nên kéo tới chiếm trụ sở trung ương đảng Cộng sản. Lính biên phòng nổ súng bắn vào đám đông khiến ít nhất 50 người bị chết, trong đó có hai đứa trẻ là con của công nhân. Công nhân liền tiến hành bãi công đòi công bố tên tuổi của những người nổ súng vào những người biểu tình. Xe tăng được điều động tới nơi, tình hình trở nên căng thẳng. Hai hôm sau, Thủ tướng Constantin Dascalescu tới, muốn điều đình, nhưng bất thành và ông phải chạy trốn qua cổng hậu của trụ sở trung ương đảng bị chiếm.
Ngày hôm sau, khi mà cuộc biểu tình lớn chưa từng có diễn ra ở thành phố Timisoara thì quân đội Rumani lại quyết định dừng tay đàn áp, không can thiệp vào cuộc bổi dậy của người dân. Một cảnh thanh bình đã diễn ra, những người biểu tình có thể leo lên xe tăng, những cô gái trẻ mang hoa tặng các binh lính. Người dân giương cao những lá cờ đã bị khoét bỏ biểu tượng cộng sản ở giữa.
Bầu không khí sôi sục lan ra cả nước. Ngày 22/12, Ceausescu tìm cách cứu nguy cho tình cảnh của mình, nên đã triệu tập một cuộc mít tinh lớn trước trụ sở BCH Trung ương đảng. Phát biểu tại đây, ông hứa hẹn cải thiện điều kiện sống của nhân dân đang đói khổ. Lần đầu tiên trong đời, ông bị đám đông la ó, huýt sáo đuổi xuống. Lực lượng công an và an ninh trung thành với đảng cộng sản đã nổ súng vào đám đông, tổng cộng có đến 1.104 người bị chết dưới họng súng của lực lượng công an và an ninh.
Thế nhưng quân đội Rumani dưới quyền Bộ trưởng Quốc phòng Vasile Milea vẫn từ chối không chịu bắn vào những người phản đối Ceausescu.
Cuộc mít tinh được truyền trực tiếp trên truyền hình nhằm thể hiện quyền lực của Ceausescu, nhưng nó đã cho thấy ông bất lực. Hoảng loạn trước sự điên cuồng của người dân, hai vợ chồng Ceausescu liền chạy trốn bằng máy bay trực thăng. Cảnh chạy trốn đã được chiếu trực tiếp trên truyền hình.
Cũng trong ngày 22/12/1989, nhà thơ Mircea Dinescu, người bị quản thúc tại gia và cấm viết vì những bài viết phê phán chính quyền cộng sản trước đó, đã đứng trước máy quay, tuyên bố tên độc tài Ceausescu đã bị lật đổ, đúng một tuần sau khi bắt đầu cuộc nổi dậy.
Sau đó, người ta phát hiện Bộ trưởng Quốc phòng Vasile Milea bị chết. Mặc dù chính quyền cộng sản nói rằng ông Milea đã tự tử, nhưng các tướng lĩnh tin rằng ông đã bị chính quyền cộng sản bắn chết vì không chịu đàn áp người dân.
Một điều không ngờ là các viên phi công lái trực thăng đã bất ngờ bắt giữ vợ chồng Tổng bí thư Ceausescu và giao hai người cho quân đội. Hai vợ chồng Ceausescu bị đưa tới trại lính Tirgoviste ở ngoại ô Bukarest.
Ngay sau đó, một Tòa án binh đã được lập ra để xét xử vợ chồng Ceausescu vào ngày 25/12/1989 và tuyên án xử tử ngay lập tức vì tội đàn áp nhân dân. Ba người lính dù được chọn vào đội hành quyết và mỗi người đã bắn 30 viên đạn vào vợ chồng Ceausescu.