(của Gã Khờ)
Mùa gặt của lòng tin
Người Việt ta có một nét văn hóa độc đáo: càng nói khó tin, càng dễ được tin.
Thế nên từ năm 2019, khi BBI Mall Việt Nam xuất hiện với lời hứa “lợi nhuận 180%/năm”, thiên hạ liền rủ nhau nạp tiền như thể tìm được mỏ vàng giữa thời lạm phát.
Nhưng điều kỳ diệu hơn cả nằm ở chỗ: không ai hỏi lợi nhuận đó từ đâu ra, mà chỉ hỏi ai đứng sau nó. Và khi thấy bóng dáng “Shark Hưng” – người từng ngồi ghế truyền hình, gật đầu thông tuệ trong ánh đèn sân khấu – thì nghi ngờ biến thành niềm tin, niềm tin hóa ra tiền, tiền hóa thành… hư vô.
Khi danh tiếng được niêm yết trên sàn… ảo
Theo kết quả điều tra, BBI Mall lôi kéo hơn 435.000 tài khoản, trong đó có 23.000 người thật nạp gần 780 tỷ đồng vào những “điểm thưởng” không hề có hàng hóa. Một mô hình đa cấp cũ kỹ khoác áo công nghệ, nhưng được đánh bóng bởi hào quang của “Shark”.
Trên slide, logo BBI sánh đôi cùng CenGroup – công ty của ông Hưng. Hình ảnh ấy có sức nặng hơn cả nghị định, thông tư hay báo cáo tài chính.
Vì trong một xã hội quen “tin người hơn tin luật”, khuôn mặt sáng đèn còn đáng giá hơn mười trang điều lệ.
Đám đông tin không phải vì họ hiểu mô hình, mà vì “Shark còn đầu tư, sao mình không?”.
Và khi bong bóng vỡ, người ta lại được nghe điệp khúc cũ: “Tôi chỉ góp 2%, đã thoái vốn từ lâu.”
Khi “Shark” thành bình phong, còn “cá nhỏ” thành mồi
Ở Việt Nam, các “Shark” đôi khi không bơi trong đại dương tài chính, mà chỉ lượn qua hồ PR – nơi mỗi cú bắt tay, mỗi tấm ảnh, được quy ra hàng tỷ đồng niềm tin.
Và khi niềm tin ấy bị đem ra thế chấp cho lòng tham của kẻ khác, thì ranh giới giữa “truyền cảm hứng” và “tiếp tay” mong manh hơn cả tấm danh thiếp.
Một cái gật đầu trên sân khấu có thể khiến hàng nghìn người dưới khán phòng bỏ tiền thật.
Và một lời “tôi không biết họ làm gì sau đó” lại đủ để gột rửa mọi trách nhiệm.
Pháp lý im lặng. Lương tâm thì… chưa chắc.
Lỗ hổng lớn nhất: trách nhiệm
Luật Việt Nam chưa định danh được “trách nhiệm liên đới của người cho mượn niềm tin”.
Nếu anh góp vốn nhỏ, không điều hành, anh vô can. Nhưng công chúng đâu phân biệt được điều hành hay không – họ chỉ thấy anh ngồi đó, nói về khởi nghiệp, mỉm cười tin cậy.
Hơn 23.000 người nạp tiền không phải vì họ ngây thơ, mà vì họ tin vào hình ảnh tử tế.
Và đó là điều đau nhất: khi niềm tin – thứ vốn quý của xã hội – lại bị biến thành công cụ huy động vốn cho một trò ảo tưởng.
Đạo đức doanh nhân: sự vắng mặt của tự trọng
Khi một người đã chọn trở thành “biểu tượng”, thì mỗi bước đi của họ đều có giá trị công chúng.
Anh không thể đứng trên sóng truyền hình dạy người khác cách làm giàu, rồi sau đó nói “tôi không biết gì” khi những kẻ mượn danh anh lừa thiên hạ.
Danh tiếng là tài sản, nhưng cũng là trách nhiệm.
Anh có thể cho thuê hình ảnh, nhưng không thể cho thuê niềm tin.
Vì niềm tin không phải của riêng anh – nó là phần tài sản chung mà xã hội trao cho anh.
Làm giàu bằng trí tuệ thì đáng kính. Làm giàu bằng danh tiếng – thì chỉ là một cách tinh vi của sự nghèo nhân cách.
Hậu khôn ngoan – khi ánh đèn tắt
BBI Mall rồi sẽ đi vào lịch sử cùng những vụ “tiền ảo”, “lợi nhuận ảo”, “niềm tin thật”.
Nhưng điều đáng sợ hơn là, sau mỗi cú sụp, người ta lại mau quên. Và rồi một “BBI khác” sẽ xuất hiện, lại mượn một “Shark khác” để tiếp tục vòng lặp.
Gã Khờ chỉ mong một điều giản dị:
Trước khi anh dạy người khác làm giàu, hãy dạy họ cách không để bị lừa.
Và trước khi anh mượn oai danh nhân, hãy tự hỏi: oai đó có còn là của anh, hay chỉ là món hàng đã được bán lại cho lòng tham?
⸻
Gã Khờ
– tháng 10/2025
