November 17, 2024
Nhân Ngày Nhà văn Bị Cầm Tù (15/11), PEN America đã tổ chức một hội luận đặc biệt nhằm tôn vinh các nhà văn và nhà báo trên thế giới bị giam cầm vì bảo vệ tự do ngôn luận. Năm nay, sự kiện tập trung vào trường hợp của Phạm Đoan Trang, nhà báo và nhà hoạt động nổi tiếng đang thụ án chín năm tù tại Việt Nam. Bà vừa được trao Giải thưởng Tự do Viết PEN/Barbey năm 2024 để ghi nhận những nỗ lực không mệt mỏi trong việc đấu tranh cho quyền tự do ngôn luận.
Theo thông cáo báo chí từ PEN America, trường hợp của bà Phạm Đoan Trang được chọn để làm nổi bật cam kết mạnh mẽ của bà đối với quyền tự do ngôn luận bất chấp sự đàn áp khắc nghiệt.
Ông Mike Abramowitz, Giám đốc PEN America, nhấn mạnh:
“Bà Trang là biểu tượng của lòng can đảm và ý chí kiên cường trong việc bảo vệ quyền tự do ngôn luận ở Việt Nam, nơi mà tiếng nói độc lập phải đối mặt với sự đàn áp không ngừng nghỉ”.
Nhà báo Phạm Đoan Trang bị Công an Việt Nam bắt giữ vào năm 2020 và bị kết án chín năm tù vào năm 2021 với cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước”. Trước khi bị bắt, bà từng là phóng viên cho nhiều tờ báo lớn tại Việt Nam và là tác giả của các cuốn sách bị cấm như Chính Trị Bình Dân và Cẩm Nang Nuôi Tù.
Hội luận của PEN America năm nay có sự tham gia của hai diễn giả gốc Việt nổi bật là Trịnh Hữu Long, Tổng biên tập của Luật Khoa Tạp Chí, và Trần Quỳnh Vi, đồng sáng lập tổ chức phi lợi nhuận Sáng kiến Pháp lý cho Việt Nam (LIV).
Ông Trịnh Hữu Long chia sẻ:
“Phạm Đoan Trang không chỉ là một nhà báo dũng cảm, mà còn là người tiên phong phá bỏ các rào cản trong việc đưa tin về bất công xã hội và nhân quyền tại Việt Nam. Bà đã biết trước những rủi ro nhưng vẫn kiên định theo đuổi lý tưởng của mình”.
Trong đoạn video được chiếu tại hội luận, bà Phạm Đoan Trang từng nói:
“Làm báo mà không theo định hướng, vượt ra ngoài khuôn khổ là có hậu quả. Trở thành nhà hoạt động thì hậu quả càng lớn hơn nữa”.
Bà Trần Quỳnh Vi thì gọi bà Trang là “người tự do nhất Việt Nam” dù đang bị giam giữ:
“Trang đã giải phóng tâm trí mình và mong muốn mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ, hiểu rằng tự do là điều cần đấu tranh để bảo vệ”.
Các diễn giả tại hội luận cũng lên án tình trạng đàn áp ngày càng tồi tệ đối với các nhà báo, blogger và người bảo vệ nhân quyền ở Việt Nam. Họ cảnh báo rằng tình trạng bất ổn chính trị trong nước có thể khiến môi trường hoạt động tự do ngôn luận trở nên khó khăn hơn.
Bà Trần Quỳnh Vi nhấn mạnh:
“Năm 2024, Việt Nam có Chủ tịch nước thứ tư chỉ trong thời gian ngắn. Trong một hệ thống chính trị bất ổn, tôi không chắc mọi thứ sẽ tốt hơn hay tồi tệ hơn đối với những người viết lách, nhưng tôi hy vọng chính phủ hiểu rằng quyền tự do ngôn luận là một giá trị được bảo vệ trên phạm vi quốc tế”.
Ông Dinaw Mengestu, nhà văn và Phó Chủ tịch PEN America, cũng khẳng định tầm quan trọng của sự kiện này:
“Đây là cách chúng tôi gửi thông điệp rằng các nhà văn bị cầm tù trên thế giới không bao giờ cô đơn. Chúng tôi sát cánh cùng họ”.
Trước khi bị bắt, Phạm Đoan Trang đã có một sự nghiệp đầy ấn tượng với nhiều giải thưởng quốc tế uy tín, bao gồm:
Giải Người Phụ nữ Can đảm (2022) của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.
Giải Tự do Truyền thông (2022) của Anh và Canada.
Giải Homo Homini (2017) của People In Need, Cộng hòa Séc.
Giải Tự do Báo chí Quốc tế (2019) của Phóng viên Không Biên Giới (RSF).
Giải thưởng Martin Ennals (2022).
Tại đêm gala trao giải PEN/Barbey 2024 ở New York, PEN America gọi bà là “một nhà văn, nhà hoạt động tiêu biểu trong cuộc đấu tranh cho quyền tự do ngôn luận ở Việt Nam”.
Thông qua hội luận, PEN America và các tổ chức nhân quyền quốc tế đã một lần nữa kêu gọi trả tự do cho bà Phạm Đoan Trang và các nhà văn, nhà báo đang bị giam cầm trên khắp thế giới.
Sự kiện không chỉ tôn vinh lòng dũng cảm của bà Trang mà còn nhắc nhở cộng đồng quốc tế về trách nhiệm bảo vệ những giá trị tự do cơ bản.