Israel đã tấn công vào trung tâm hạt nhân, tên lửa và quân sự của Iran vào sáng sớm thứ Sáu, trong một cuộc tấn công chưa từng có được cho là đã giết chết ba nhân vật quyền lực nhất của Iran và đẩy toàn bộ Trung Đông vào vùng lãnh thổ mới đầy nguy hiểm.
Các cuộc tấn công vào chương trình hạt nhân của Iran và các nhà lãnh đạo quân sự cấp cao có thể là bước ngoặt trong cuộc xung đột kéo dài, khi Israel chuẩn bị cho một cuộc trả đũa lớn của Iran – và mối đe dọa về một cuộc chiến tranh khu vực rộng lớn hơn nổ ra hiện là một rủi ro thực sự.
Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei cảnh báo rằng Israel sẽ phải đối mặt với “hình phạt nghiêm khắc” vì các cuộc tấn công, và xác nhận rằng một số chỉ huy và nhà khoa học Iran đã thiệt mạng. Người phát ngôn của Lực lượng vũ trang Iran cho biết cả Hoa Kỳ và Israel sẽ “phải trả giá đắt”, trong khi Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi gọi cuộc tấn công là “một lời tuyên chiến”.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio cho biết Hoa Kỳ không tham gia vào các cuộc không kích, đồng thời lưu ý rằng Israel đã “khuyên” Hoa Kỳ rằng họ tin rằng “hành động này là cần thiết để tự vệ”. Hôm thứ Năm, Tổng thống Donald Trump đã cảnh báo về khả năng xảy ra “xung đột lớn” ở Trung Đông có thể xảy ra “sớm”.
Bản đồ chỉ nơi Israel đã tấn công Iran
Chiến dịch hôm thứ sáu đi xa hơn nhiều so với những gì từng thấy trước đây. Nhà phân tích an ninh Beth Sanner của CNN cho biết việc loại bỏ Salami cũng giống như việc loại bỏ chủ tịch hội đồng tham mưu trưởng liên quân Hoa Kỳ: “Bạn có thể tưởng tượng người Mỹ sẽ làm gì”, bà nói.
Iran hiện đang “bị đe dọa đến sự tồn tại” và do đó, người Israel sẽ phải đối mặt với “một cuộc trả đũa lớn hơn nhiều so với những gì họ thấy lần trước”, Sanner nói thêm.
Hãng thông tấn Fars của Iran đưa tin rằng ít nhất 78 người đã thiệt mạng và 329 người khác bị thương trong các cuộc tấn công của Israel vào thứ sáu.
Theo ba quan chức Israel có hiểu biết về các hoạt động này, cuộc tấn công trên diện rộng của Israel nhằm vào Iran vào thứ Sáu đã được chuẩn bị trong nhiều năm, là kết quả của quá trình thu thập thông tin tình báo sâu rộng về các địa điểm hạt nhân của nước này cũng như về các quan chức quân sự và nhà khoa học cấp cao.
Để thực hiện được điều đó, một phần Israel cần có thông tin chi tiết về nơi ở và hoạt động của các quan chức và nhà khoa học, trong đó có ít nhất bốn người ở cấp chỉ huy quân sự cao cấp.
Một trong những quan chức cho biết đây là nỗ lực chung giữa tình báo quân sự Israel và Mossad, trong chiến dịch có mật danh là “Với sức mạnh của sư tử”.
Bộ máy tình báo Israel là trung tâm của một loạt các hoạt động nhằm vào Iran và các lực lượng ủy nhiệm của nước này trong những năm gần đây.
Năm 2020, Israel đã ám sát nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Iran, Mohsen Fakhrizadeh, bằng một khẩu súng điều khiển từ xa , và hỗ trợ Hoa Kỳ giết Thiếu tướng Qassim Suleimani, chỉ huy an ninh và tình báo hàng đầu của Iran, trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái cùng năm.
Năm 2022, hai sát thủ đi xe máy đã bắn và giết chết Đại tá Sayad Khodayee, một sĩ quan trong Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran; Israel đã xác nhận vai trò của mình với Hoa Kỳ.
Năm 2024, Israel đã có thể giết chết Ismail Haniyeh , nhà lãnh đạo chính trị của Hamas, bằng cách đặt một thiết bị nổ trong một nhà khách ở Tehran do Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo điều hành.
Israel chưa tiến hành các cuộc không kích vào nhà máy điện hạt nhân Bushehr của Iran trên bờ Vịnh Ba Tư, các nhà chức trách cho biết. Tổng giám đốc IAEA, cơ quan kiểm soát nguyên tử năng của Liên Hiệp Quốc, Rafael Mariano Grossi cho biết trong một tuyên bố rằng cả địa điểm làm giàu được bảo vệ nghiêm ngặt của Iran tại Fordow, cách Tehran 200 km về phía nam, hay cơ sở chuyển đổi uranium của nước này, cách thủ đô 400 km về phía nam, đều không bị tấn công.
Không quân Israel cho biết trong một tuyên bố rằng cuộc tấn công Natanz đã đánh trúng một buồng ngầm nhiều tầng có máy ly tâm, phòng điện và cơ sở hạ tầng khác. Các mục tiêu bao gồm thiết bị quan trọng để địa điểm này hoạt động, họ cho biết.
Chỉ có những loại đạn dược thông thường mạnh nhất mới có khả năng xuyên thủng các địa điểm làm giàu của Iran. Cơ sở Natanz được xây dựng sâu hơn 40 mét (131 feet) dưới lòng đất và được bảo vệ bằng lớp vỏ thép và bê tông, mà các nhà nghiên cứu ước tính dày khoảng 8 mét. Tương tự như vậy ở Fordow, phòng làm giàu được xây dựng trên sườn núi. Sau chuyến thăm gần đây, Grossi ước tính phòng này nằm sâu nửa km dưới bề mặt.
Phát biểu trước hội đồng quản trị của cơ quan này tại Vienna, nơi họp tuần này để thảo luận về hoạt động hạt nhân của Iran, Grossi cho biết ông “rất quan ngại” về hành động quân sự của Israel. Cuộc tấn công vi phạm các chuẩn mực pháp lý quốc tế, Grossi cho biết, đồng thời kêu gọi “kiềm chế tối đa” từ cả hai nước.
“Các cơ sở hạt nhân không bao giờ được phép bị tấn công, bất kể bối cảnh hay hoàn cảnh nào, vì điều đó có thể gây hại cho cả con người và môi trường”, Grossi nói với hội đồng quản trị của IAEA vào thứ sáu, trong đánh giá chi tiết đầu tiên của ông về các cuộc tấn công. “Những cuộc tấn công như vậy có tác động nghiêm trọng đến an toàn, an ninh và bảo vệ hạt nhân, cũng như hòa bình và an ninh khu vực và quốc tế”.
Vẫn còn nhiều mục tiêu trên mặt đất bao gồm đường dây điện, máy biến áp, phòng thí nghiệm và cơ sở thử nghiệm. Việc chặn dòng điện có thể đã buộc Iran phải bắt đầu quy trình dừng máy ly tâm — quy trình dừng máy quay với tốc độ siêu thanh để tách đồng vị uranium có thể mất nhiều ngày.