Ben Chu, Daniel Wainwright & Phil Leake
BBC Verify
31 tháng 7 2025
Kể từ khi trở lại Nhà Trắng, ông Donald Trump đã gây ra một cú sốc sâu sắc đối với hệ thống thương mại toàn cầu.
Vào ngày 2/4 mà ông gọi là “Ngày Giải phóng”, Tổng thống Mỹ đã công bố hàng loạt mức thuế quan nặng nề theo hình thức “thuế quan ăn miếng trả miếng”, áp đặt lên hàng chục quốc gia trên thế giới.
Nhiều mức thuế trong số này hiện đã được tạm hoãn. Cũng kể từ khi ấy, ông Trump đã công bố một số thỏa thuận với các đối tác – bao gồm Vương quốc Anh, Việt Nam, Nhật Bản và Liên minh châu Âu – nhằm giảm bớt mức thuế.
Tuy nhiên, một số mặt hàng và ngành công nghiệp cụ thể như ô tô và thép vẫn bị Washington nhắm tới bằng những mức thuế cao đáng kể – khiến mức thuế nhập khẩu trung bình của Mỹ đang ở mức cao nhất trong gần một thế kỷ.
Về bản chất, chính những doanh nghiệp Mỹ nhập hàng hóa từ nước ngoài là bên phải chi trả các khoản thuế này.
Nền kinh tế Mỹ và toàn cầu đang cảm nhận rõ rệt tác động của những chính sách này theo nhiều cách khác nhau.
Gia tăng lượng thu ngân sách thuế quan
Phòng Nghiên cứu Ngân sách thuộc Đại học Yale ước tính rằng tính đến ngày 28/7/2025, mức thuế suất hiệu lực trung bình mà Mỹ áp đặt lên hàng nhập khẩu đã lên tới 18,2% – mức cao nhất kể từ năm 1934.
Con số này đã tăng mạnh so với mức 2,4% vào năm 2024, trước khi ông Donald Trump quay lại cầm quyền.
Sự gia tăng đáng kể này đã khiến nguồn thu từ thuế nhập khẩu của chính phủ Mỹ tăng vọt.
Dữ liệu chính thức cho thấy trong tháng 6/2025, Mỹ thu được 26 tỷ USD từ thuế quan – gấp ba lần mức thu hàng tháng của năm 2024.
Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO), cơ quan giám sát tài khóa độc lập, ước tính vào tháng Sáu rằng mức thu thuế quan gia tăng – dựa trên các mức thuế mới được áp dụng từ ngày 6/1 đến 13/5/2025 – sẽ giúp giảm tổng mức vay mượn của chính phủ Mỹ trong giai đoạn 10 năm, tức tới năm 2035, khoảng 2.500 tỷ USD.
Tuy nhiên, CBO cũng nhận định rằng chính sách thuế quan sẽ làm quy mô kinh tế Mỹ suy giảm so với kịch bản không áp dụng các mức thuế này.
Cơ quan này cũng dự báo rằng khoản thu bổ sung từ thuế quan sẽ không đủ để bù đắp cho cho khoản ngân sách bị hụt do nhưng chính sách cắt giảm thuế của chính quyền Trump trong thập kỷ tới.
Gia tăng thâm hụt thương mại
Ông Donald Trump coi thâm hụt thương mại song phương là bằng chứng cho thấy các quốc gia khác đang lợi dụng Mỹ bằng cách bán nhiều hàng hóa cho Mỹ hơn so với lượng hàng họ mua từ Mỹ.
Một trong những lý do được ông Trump đưa ra giải thích việc áp thuế quan là nhằm giải quyết tình trạng mất cân bằng này – bằng cách hạn chế hàng nhập khẩu và buộc các nước khác phải giảm rào cản đối với hàng hóa Mỹ.
Tuy nhiên, một trong những tác động nổi bật nhất của cuộc chiến thương mại do ông Trump khởi xướng là việc gia tăng lượng hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ.
Nguyên nhân là do các doanh nghiệp Mỹ đã tích trữ hàng hóa từ trước thời điểm thuế được áp dụng để tránh phải trả thêm thuế.
Trong khi đó, xuất khẩu của Mỹ chỉ tăng nhẹ.
Kết quả là thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ không giảm mà còn tăng lên.
Thâm hụt này đã đạt mức kỷ lục 162 tỷ USD vào tháng 3/2025, trước khi giảm xuống còn 86 tỷ USD vào tháng Sáu.
Tác động méo mó do việc tích trữ hàng hóa sẽ dần biến mất, nhưng về dài hạn, nhiều nhà kinh tế vẫn cho rằng chính quyền Trump sẽ gặp khó khăn trong việc giảm thâm hụt thương mại tổng thể của Mỹ.
Theo họ, lý do là vì sự thâm hụt này chủ yếu bắt nguồn từ sự mất cân đối mang tính cơ cấu trong nội tại nền kinh tế Mỹ – chi tiêu quốc gia liên tục vượt quá sản lượng quốc gia – chứ không phải do các hành vi thương mại không công bằng của những quốc gia khác nhằm vào Mỹ.