Trên chuyến bay vào giờ khuya những người còn thức hầu hết là người Á châu – Họ đều đang chơi “game” hoặc xem phim. Từ khi ở sân bay tôi để ý quan sát thấy phần lớn hành khách tây phương yên tĩnh đọc sách hay làm việc; đa số khách Á châu đi lại mua sắm .hoặc xem giá cả.
Người Á châu dường như không có thói quen kiên nhẫn ngồi yên đọc sách. Có người phát biểu:
“Tại sao người Á châu đều thích gọi điện thoại hoặc “lướt Internet” chứ không ai đọc sách thế nhỉ?”
Tôi nhìn quanh, thấy quả đúng là như vậy! Mọi người đang nói chuyện điện thoại, cúi đầu đọc tin nhắn, lướt mạng xã hội hoặc chơi “game.” Đôi khi họ nói chuyện ồn ào tỏ ra bận rộn, không thư thái yên lặng.
Theo thống kê, trung bình mỗi người Trung Hoa chỉ đọc 0.7 quyển sách/năm, Việt Nam 0.8 quyển, Ấn Độ 1.2 quyển, Hàn Quốc là 7 quyển. Nhật Bản là có thể sánh với các nước phương Tây với 40 quyển/năm; người Nga là 55 quyển. Năm 2015, 44.6% người Đức đọc ít nhất một cuốn sách mỗi tuần. Con số tương tự ở các nước Bắc Âu.
Tại các thành phố và thị trấn lớn nhỏ tại Trung Hoa, loại giải trí phổ biến nhất là mạt chược, quán ăn uống và quán “Internet.” Bất kể trong tiệm “Net” hay phòng máy “computer” của nhà trường, phần lớn sinh viên chỉ lướt mạng xã hội, “chat” hoặc chơi “game.”
Việt Nam y như vậy số học sinh tra cứu tài liệu trên mạng rất ít ỏi. Còn các vị lãnh đạo nhà nước hay các quản lý kinh doanh, cả ngày bận rộn với các bản kiểm điểm thành tích, báo cáo, tiệc tùng … nên việc đọc sách thì họ nói không có thói quen từ lúc còn bé, hay từ lúc rời ghế nhà trường!
Nguyên nhân không thích đọc sách, theo thống kê cho thấy có 3 phương diện chính:
Trình độ văn hóa của người dân thấp.(không phải học vấn) .
Thích tò mò chuyện người khác nên cập nhật mạng xã hội và nhu cầu giao tiếp thì nói nhiều khi gặp nhau, và “chat” cả ngày không chán.
Từ nhỏ không được tập thói quen đọc sách. Do gia đình cha mẹ không đọc sách (trừ người không biết chữ và lao động chân tay quá cực khổ). Nên nhớ, tính cách một đứa trẻ hình thành chủ yếu từ gia đình.
“Giáo dục kiểu học từ chươngđể đi thi cử,” khiến cho trẻ nhỏ không có thời gian để đọc các loại sách bên ngoài. Thói quen học xong có bằng cấp thì ngưng đọc. Đọc nếu có, chỉ để học đi thi.
Trên thế giới hai quốc gia thích đọc sách là Do Thái và Hungary. Ở Do Thái, trung bình mỗi năm một người dân đọc 64 quyển. Ngay từ khi trẻ nhỏ bắt đầu biết nhận thức, hầu như mỗi bà mẹ đều nghiêm chỉnh dạy bảo con cái:
“Sách là nơi cất giữ trí tuệ, quý hơn tiền bạc, châu báu, trí tuệ là thứ không ai có thể cướp đi được. con phải đọc sách mới đi ngủ.”
Do Thái là dân tộc duy nhất trên thế giới không có người mù chữ; ngay cả người ăn xin cũng luôn có quyển sách bên cạnh, theo họ việc đọc sách báo là một cách tốt để đánh giá con người.
Ngày “Sabbath” (ngày nghỉ lễ), tất cả người Do Thái đều dừng các hoạt động. Các cửa hàng, quán ăn, những khu vui chơi đều đóng cửa, các phương tiện giao thông cũng ngừng hoạt động, ngay cả các công ty hàng không đều ngừng bay, người dân chỉ ở nhà nghỉ ngơi, cầu nguyện. Nhưng tất cả nhà sách trên toàn quốc vẫn mở cửa cho mọi người đến yên lặng đọc sách.
Hungary có gần 20,000 thư viện. Trung bình cứ 500 người lại có một thư viện. Đi thư viện cũng tương tự như đi uống cà phê hay đi siêu thị. Hungary là quốc gia hàng năm có đến hơn 5 triệu người thường xuyên đọc sách, vượt quá 1/4 dân số nước này.
Thu Vien Szabo Ervin , thủ đô Budapest, Hungary
Tri thức là sức mạnh là tài sản, coi trọng việc đọc sách là tích lũy tri thứ, người đọc sách nhiều có một cách suy nghĩ rất khác; nếu họ không có sự nghiệp hay thành công tốt đẹp trong đời sống, họ vẫn là một hạng người khác biệt. Có dân tộc rất giàu nhưng không văn minh. Có người giầu nhưng không sang vì họ thiếu chiều sâu của tri thức.
Thu Vien Szabo Ervin , thủ đô Budapest, Hungary
Dân số Do Thái thưa thớt, nhưng nhân tài thì vô số. Lịch sử xây dựng đất nước này tuy ngắn (từ 1948), nhưng đến nay đã có 8 người (?) đoạt giải Nobel. Thiên nhiên nước Do Thái khắc nghiệt, phần lớn đất đai là sa mạc, nhưng họ lại có thể biến đất nước họ thành một ốc đảo xanh tươi, lương thực sản xuất không chỉ đủ cung cấp trong nước, mà còn xuất cảng một số lượng đáng kể. Xã hội Do Thái trật tự quy củ và người Do Thái được tôn trọng, nể phục trên khắp thế giới.
Thư Viện Quốc Gia Do Thái, thành phố Jerusalem
Các giải thưởng Nobel mà Hungary nhận được thuộc về nhiều lĩnh vực như: vật lý, hóa học, y học, kinh tế, văn học, hòa bình, v.v… Nếu so với dân số, Hungary là “quốc gia của giải thưởng Nobel.” Phát minh của họ rất nhiều, có thể nói là không sao đếm cho xuể, từ những vật phẩm nhỏ bé, cho đến những sản phẩm công nghệ giá trị. Một quốc gia nhỏ bé vì yêu sách mà có được trí tuệ, sức mạnh và sự văn minh vượt bậc. Hungagry là quốc gia Đông Âu sạch sẽ, xinh đẹp và đời sống tinh thần mười mấy triệu dân Hung không khác gì các nước Bắc Âu.
Một vị học giả từng nói:“Lịch sử phát triển tư tưởng của một người tùy thuộc vào sự đọc sách của người đó. Một xã hội sẽ phát triển hay tụt hậu, là dựa vào quốc gia có ai đang đọc sách, đọc những sách gì. Sách không chỉ ảnh hưởng đến một cá nhân, nó còn ảnh hưởng đến toàn xã hội. Hãy nhớ: Một dân tộc không đọc sách là một dân tộc không có hy vọng và người trẻ cũng vậy.”
ST