LÀM TÔI AI ?
Trích EPHATA 580
Được biết vào tháng 9 năm 2013 ( từ ngày 9 đến 16 tháng 9 ) tại Hà Nội có hội diễn 10 vở kịch của Lưu Quang Vũ, để tưởng niệm 25 năm ngày mất của nhà thơ, nhà biên kịch tài danh.
25 năm trước, xã hội Việt nam sôi động vì những kịch bản của Lưu Quang Vũ xuất hiện ồ ạt trên sân khấu nghệ thuật, nội dung kịch bản chạm vào những vấn đề nhức nhối của xã hội, mà khi ấy không mấy ai dám nói, dám bình phẩm. Lưu Quang Vũ đã đem lên sân khấu để nghiềm ngẫm, lý giải, tiên đoán và gợi hướng thoát.
Là một khán giả ở phương Nam, say mê với cải lương Lá sầu riêng trổ bông, Dưới hai màu áo, tha thiết với kịch của Túy Hồng nhạc minh họa Lam Phương, bình tĩnh với kịch Vũ Đức Duy, lãng mạn với nhạc phim Nhật Trường – Thanh Lan, … tôi chưa quen lắm với lối diễn xuất kịch nghệ thuật từ phương Bắc, nhưng tôi đã hoàn toàn bị say đắm bởi kịch bản của ông khi đến rạp xem “Tôi và chúng ta”, “Hồn Trương Ba da hàng thịt”…
Đột nhiên một ngày nghe tin ông mất, chuyến xe định mệnh từ Hải Phòng về Hà Nội, ông ra đi cùng với đứa con yêu, Lưu Quỳnh Thơ, và người vợ tài hoa, thi sĩ Xuân Quỳnh. Thương tiếc và chán nản, vì cái chết xem ra khó hiểu và quá đột ngột. 25 năm sau, tôi không có dịp ra Hà Nội để xem hội diễn, nhưng báo chí bảo rằng: người ta chen nhau vào xem, có khi chỉ để ngồi sau lưng người khác nghe lời thoại.
Tôi tìm vào mạng xem vở kịch “Ông không phải là bố tôi”. Câu chuyện xoay quanh một gia đình ba thế hệ, từ “cuộc kháng chiến” người trai trẻ bỏ lại vợ con lên đường, hết chiến tranh anh ta không về lại quê nhà, khi vợ con tìm đến, anh sợ mất điểm với chế độ, vì bố vợ anh di cư vào Nam năm 1954, anh đã từ chối vợ con.
Kịch bản bắt đầu từ câu “Tôi không phải là bố anh” để rồi xuyên suốt vở kịch, câu “Ông không phải là bố tôi” được lập đi lập lại, từ miệng đứa con trai của anh bộ đội năm xưa, cho đến thế hệ kế tiếp nữa là đứa con trai của anh ta. Sân khấu bày ra sự bế tắc về xã hội mà nền tảng là gia đình bị phá vỡ, chỉ vì danh vọng, chỉ vì bám víu lấy sự tồn tại trên cõi đời, chỉ vì ham mê thế gian, con người lọc lừa gian dối nhau, từ chối nhau, hành xử bất nhân bất nghĩa với nhau…
Giữa những cái lùng nhùng bế tắc đó, anh con trai, thế hệ thứ ba, cháu nội của người cán bộ năm xưa từ chối con mình, đã thiết kế dàn dựng một bài học làm sáng mắt cha mẹ và ông nội mình, mang lại cho người xem chút hy vọng vào thế hệ trẻ, thế hệ ý thức và đảm nhận trách nhiệm đứng lên xây dựng lại nhân phẩm và con người.
Báo chí trong tuần qua tường thuật lại những phát biểu tại phiên họp Thường Vụ Quốc Hội Việt Nam, Từ ông chủ tịch Quốc Hội, đến bà phó chủ tịch Nước, cùng các đại biểu đều đưa ra những nhận định chua xót về xã hội, một xã hội phá sản đến tận cùng, một xã hội rơi xuống đáy của tôn ti trật tự, của lòng tự trọng và của nhân bản.
Lưu Quang Vũ có lời tiên tri trong các kịch bản của ông, lời tiên tri về sự xuống dốc, 25 năm đủ minh chứng lời ấy, và hình như lời tiên tri đó cũng đúng cho cả phần cuối. Một lớp trẻ đang ý thức và sẵn sàng đứng lên dựng lại cơ đồ.
Bài Tin Mừng Chúa nhật 25 Thường Niên C đưa ra một quả quyết “không ai có thể làm tôi hai chủ… Anh em không thể vừa làm tôi Thiên Chúa vừa làm tôi tiền của được” ( Lc 16, 13 ), phải có một chọn lựa dứt khoát, thế gian ( hiểu theo nghĩa xấu ) và Thiên Chúa là hai thái cực, hoặc chọn bên này mà bỏ bên kia, hoặc chọn bên kia mà bỏ bên này, đi tìm một thỏa hiệp là tự giết chết mình và phản bội sứ mạng.
Hãy làm chứng rằng Tin Mừng thật sự là tin mang đến nỗi vui mừng cho mọi người, người ta chen lấn đến dù chỉ để nghe lời thoại một vở kịch của một tác giả đã chết, vậy Lời thật của một Đấng hằng sống phải được công bố để làm thỏa cơn đói khát người nghe.
Lm. VĨNH SANG, DCCT, Chúa Nhật 22.9.2013