Theo báo Công chuyện từ Người trong cuộc – Business Insider
- Việc Ukraine sử dụng hệ thống Patriot do Mỹ sản xuất đã được tán dương là vô cùng hiệu quả.
- Loại vũ khí này có tiếng tăm đáng nghi ngờ do hiệu quả của nó trong các cuộc xung đột trong quá khứ. Nhất là khi Ả Rập Saudi không thể dùng nó để chống trả hỏa tiễn của Houthi, Vụ tấn công tên lửa làm hư hỏng nặng một cơ sở dầu mỏ quan trọng của Saudi vào ngày 14 tháng 9 năm 2019. Cuộc tấn công đã bộc lộ những hạn chế của hệ thống phòng không có vẻ tinh vi của Ả Rập Saudi. Riyadh đã chi hàng tỷ USD để xây dựng 6 tiểu đoàn tên lửa đất đối không Patriot do Mỹ sản xuất và các radar liên quan. Và đây không phải là lần đầu tiên đội Patriots của Ả Rập Saudi thất bại. Ít nhất 5 chiếc Patriot dường như đã trượt, trục trặc hoặc thất bại khi lực lượng Saudi cố gắng đánh chặn một loạt tên lửa nhắm vào Riyadh vào ngày 25 tháng 3 năm 2018.
- Các chuyên gia nói với Business Insider rằng bất kỳ sự hoài nghi nào về tính hiệu quả của nó đều đã được giải quyết.
Mỹ cuối cùng đã chấp thuận cung cấp Patriot cho Ukraine. Tổ hợp đầu tiên đã đến vào tháng 4 năm ngoái (2023) và Ukraine hiện có ít nhất ba, có thể là năm tổ hợp tất cả. Chính xác có bao nhiêu, cũng như chính xác chúng ở đâu và chúng được sử dụng như thế nào, đều được giữ bí mật.
Theo Frederik Mertens, nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Hague, thành tích của họ là “một thành công rõ ràng”. Hiện chưa rõ Ukraine sử dụng mẫu trước đó là PAC-2 hay PAC-3 mẫu cải tiến. Dù sao đi nữa, vào thời điểm hệ thống này đến Ukraine, nó đã “trải qua nhiều thập kỷ cải tiến, nâng cấp”. Tuy nhiên, vẫn còn những nghi ngờ trước khi chúng xuất hiện ở nới đó.
Mertens nói rằng “trước chiến tranh Ukraine, chúng tôi biết rằng Patriot ít nhất có khả năng đánh chặn các tên lửa cũ. Tuy vậy, khi những vũ khí này được triển khai tới Ukraine, có một câu hỏi được đặt ra: Làm thế nào chúng có thể chống lại được loại vũ khí mới nhất mà người Nga đang có kế hoạch gửi tới Ukraine?”
Ở đó, ông nói, nó đã vượt quá mong đợi.
Ukraina thành công
Ukraine đã thể hiện khả năng sát thương của Patriot ngay sau khi những khẩu đội Patriot đầu tiên đến nước này, khi người Nga tiến hành các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái lớn vào thủ đô Kyiv.
Mertens nói rằng “toàn bộ mục tiêu của Nga là thực hiện cuộc tấn công phức tạp và quy mô lớn đến mức họ có thể vượt qua và tiêu diệt Patriots ngay từ đầu”, nhưng người Nga “đã thất bại hoàn toàn”.
Ông nói: “Một lần nữa, chúng tôi rất ngạc nhiên trước những gì chúng tôi thấy bây giờ, về hiệu quả của hệ thống Patriot”. Chúng có thể chặn đứng cuộc tấn công đó.”
Rajan Menon, giám đốc tổ chức nghiên cứu Defense Priorities của Mỹ, cho biết “nếu không có Patriot và các hệ thống khác, các thành phố của Ukraine sẽ ở tình trạng rất tồi tệ. Hệ thống phòng không do Mỹ cung cấp và phương Tây cung cấp là vô cùng quan trọng.”
Ryan cho biết Patriot “có hiệu quả đáng kinh ngạc. Những người nghĩ rằng nó không hiệu quả là không biết họ đang nói về điều gì.”
Ông cho biết thành công của Ukraine một phần đến từ cách nước này tích hợp hệ thống Patriot vào mạng lưới các hệ thống từ thời Liên Xô và do NATO tài trợ để đánh bại các cuộc tấn công của Nga.
Ukraine cũng đã ca ngợi hệ thống này. Tổng thống Volodymyr Zelenskyy cho biết vào tháng 1 : “Người Nga bị sốc – và tôi thành thật nói với bạn rằng – các đối tác của chúng tôi (cũng) bị sốc khi hệ thống này thực sự hoạt động rất mạnh mẽ”.
Những chiến thắng bất ngờ
Đối với một số chuyên gia, một chiến thắng đáng ngạc nhiên của Ukraina là Patriot đã bắn hạ tên lửa Khinzal của Nga, loại vũ khí mà Nga khoe khoang là không thể ngăn cản .
Bronk cho biết các tên lửa đạn đạo phóng từ trên không – mà ông mô tả là “gần như siêu thanh” do tốc độ của chúng gấp hơn 5 lần tốc độ âm thanh và khả năng cơ động nhưng thiếu một số đặc điểm xác định quan trọng khác của “vũ khí siêu thanh” – “thực sự là có khả năng rất khó để đánh chặn mục tiêu và các hệ thống Patriot đã nhiều lần tấn công thành công các mục tiêu đó.”
Ukraine nói chỉ trong một đêm họ đã bắn hạ tới 6 hỏa tiễn siêu vượt thanh Kinzal.
Ukraine bắn hạ Khinzals là “gần như đáng kinh ngạc vì trước chiến tranh, chúng tôi thực sự tự hỏi liệu mình có thể tự vệ trước Khinzal hay không và liệu chúng tôi có thể ngăn chặn chúng xâm nhập hệ thống phòng không hay không.”
“Bây giờ không còn nhiều câu hỏi nữa. Có vẻ như khá chắc chắn là chúng tôi có thể và Patriot có thể.”
Ukraine được khen ngợi vì sử dụng hệ thống phòng không, bao gồm cả các mẫu Patriot cũ hơn, để đánh chặn hầu hết máy bay không người lái và tên lửa của Nga. Công việc đó cũng phần lớn đã ngăn cản lực lượng không quân lớn hơn và tiên tiến hơn nhiều của Nga có thể hoạt động gần hoặc xa tiền tuyến.
Mertens cho biết, nếu lực lượng không quân Nga có thể bay khắp đất nước, cuộc chiến có thể đã thất bại và Kyiv đã chỉ còn là một đống đổ nát trong khói lửa.
Một tương lai không chắc chắn
Bất chấp thành công của họ, vẫn chưa rõ liệu Patriots có phải là nguồn lực lâu dài cho Ukraine hay không.
Ukraine có thể chỉ có một số ít, có thể chỉ ba khẩu đội Patriot, điều mà Mertens lưu ý là “không nhiều”. “Đó là một hệ thống rất tốt, nhưng bạn chỉ có thể làm được nhiều điều với ba hệ thống,” ông nói.
Nhà Trắng và Lầu Năm Góc đã cảnh báo vào tháng 1 rằng việc cung cấp tên lửa đánh chặn Patriot có thể sớm không bền vững do chi phí cao: khoảng 2 triệu đến 4 triệu USD mỗi chiếc. Khoản chi phí đó đã làm nảy sinh một số hoài nghi ban đầu về việc liệu chúng có nên được gửi đi ngay từ đầu cuộc chiến hay không?
Vấn đề với tên lửa Patriot đối với Ukraine phản ánh trở ngại chính của nước này trong nỗ lực chống lại Nga: Sự thiếu hụt nghiêm trọng nguồn cung cấp và đạn dược.