Một tàu hải quân Đài Loan trong một cuộc tập trận ở Cao Hùng, Đài Loan, vào tháng 1. Ảnh: ritchie b tongo/Shutterstock
Chính quyền Trump đang làm cho Đài Loan có thêm hy vọng về việc tăng cường hỗ trợ cho hòn đảo này, sau nhiều tháng không chắc chắn vì chương trình nghị sự “Nước Mỹ trên hết” của Tổng thống Trump.
Trong những ngày gần đây, Hoa Kỳ đã có động thái đầu tiên nhằm cắt đứt quyền tiếp cận công nghệ cao cấp của Trung Quốc và cứng rắn hơn trong một cặp đôi các tuyên bố công khai về Đài Loan theo những cách chắc chắn sẽ khiến Bắc Kinh tức giận. Đó là, việc Thống đốc Alaska đã đến thăm Đài Loan vào đầu tháng tư này để thúc đẩy kế hoạch bán khí đốt tự nhiên cho Đài Loan đang thiếu hụt năng lượng, trong khi tháng trước, rồi đến việc chính quyền Trump đã lặng lẽ giải ngân 870 triệu đô la viện trợ quân sự trước đây đã bị đóng băng cho Đài Loan và điều hai tàu hải quân qua Eo biển Đài Loan .
Trong khi đó, các chuyên gia huấn luyện quân sự Mỹ vẫn kín đáo duy trì nhịp độ hoạt động với quân đội Đài Loan, trong khi các mối quan hệ chính trị giữa Hoa Kỳ và Đài Loan đã được cải thiện, với các quan chức từ Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng, Bộ Ngoại giao và Lầu Năm Góc đưa ra lời đảm bảo cho các đối tác của họ ở Đài Bắc.
Lầu Năm Góc đầu tháng này đã lưu hành một tài liệu hướng dẫn nội bộ tạm thời kêu gọi răn đe mạnh mẽ hơn đối với Trung Quốc để bảo vệ Đài Loan trước một cuộc xâm lược, mặc dù các khuyến nghị tạm thời dường như không được thực hiện, theo một quan chức Hoa Kỳ quen thuộc với tài liệu này. Tờ Washington Post đã đưa tin trước đó về việc lưu hành bản ghi nhớ hướng dẫn nội bộ.
Vào thứ sáu, Alex Po, thứ trưởng quốc phòng Đài Loan, đã tham dự một buổi lễ tại Nam Carolina đánh dấu việc bàn giao một phần trong hợp đồng mua máy bay chiến đấu F-16V trị giá 8 tỷ đô la cho hòn đảo này, trong một chuyến thăm hiếm hoi – dù không rầm rộ – tới Hoa Kỳ của một quan chức cấp cao Đài Loan.
Kết quả là sau nhiều tuần Trump rút lại sự ủng hộ dành cho Ukraine làm dấy lên nỗi lo sợ rằng Hoa Kỳ sẽ từ bỏ Đài Loan, các quan chức ở Đài Bắc ngày càng tự tin rằng họ có được sự ủng hộ của Trump đang khi Bắc Kinh tăng cường nỗ lực khuất phục hòn đảo này.
Các quan chức Đài Loan vẫn chỉ lạc quan một cách thận trọng, họ nhận thức rằng bất kỳ sự thay đổi nào từ chính quyền Trump đều có thể bị đảo lộn bởi những phát biểu tiếp theo của vị tổng thống.
Trong năm qua, Trump đã nhấn mạnh sự gần gũi địa lý của Đài Loan với Trung Quốc đại lục và khoảng cách của Đài Loan với Hoa Kỳ trong khi nói rằng Đài Loan đã không chi đủ cho quốc phòng và “đánh cắp” ngành công nghiệp bán dẫn của Hoa Kỳ. Trong khi đó, cố vấn tỷ phú Elon Musk tự hào về mối quan hệ kinh doanh rộng rãi ở Trung Quốc và cho biết mối quan hệ của Đài Loan với Bắc Kinh giống như mối quan hệ giữa Hawaii và Washington.
Dấu hiệu nghiêng về Đài Loan xuất hiện sau khi Tổng giám đốc điều hành của Taiwan Semiconductor Manufacturing Co (TSMC), ông CC Wei xuất hiện tại Nhà Trắng cùng Trump vào đầu tháng này để công bố khoản đầu tư 100 tỷ đô la vào Hoa Kỳ
Vào giữa tháng 3, Hoa Kỳ đã ủng hộ tuyên bố của Nhóm G7 rõ ràng đã loại bỏ sự ủng hộ đối với ngôn từ mà Bắc Kinh ưa dùng về Đài Loan, trong khi Bộ Ngoại giao đã chỉnh sửa trang web của mình để xóa cụm từ “chúng tôi không ủng hộ Đài Loan độc lập” khỏi trang về quan hệ Hoa Kỳ – Đài Loan.
Tổng thống Đài Loan Lai Ching-te đã cam kết tăng chi tiêu quân sự lên 3% GDP vào cuối năm nay. Ảnh: Ann Wang/Reuters
Trên mặt trận quốc phòng, Đài Loan đã hành động nhanh chóng để củng cố chi tiêu quân sự của mình. Trong các cuộc họp với các đối tác Hoa Kỳ, các quan chức Đài Loan đã chào hàng mức tăng 80% trong chi tiêu quân sự trong tám năm qua—mặc dù ngân sách quốc phòng của họ chỉ khoảng 2,5% tổng sản phẩm quốc nội vẫn thấp hơn nhiều so với mức 10% mà Trump và ứng cử viên của ông cho một vị trí hàng đầu tại Lầu Năm Góc, Elbridge Colby , đã đưa ra.
Theo William Chung, người nghiên cứu mối quan hệ giữa Hoa Kỳ, Trung Quốc và Đài Loan tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Quốc gia, một tổ chức tư vấn do quân đội Đài Loan hậu thuẫn, thì thỏa thuận với TSMC nói riêng đã trả lời một trong những lời chỉ trích lớn nhất từ Trump, giúp đưa quan hệ Hoa Kỳ – Đài Loan đi theo hướng tích cực.
“Đài Loan là tiền đồn chiến lược quan trọng của Hoa Kỳ trong nỗ lực chống lại Trung Quốc. Nhưng đồng thời, Đài Loan cũng có thể trở thành gánh nặng chiến lược mà Hoa Kỳ sẵn sàng từ bỏ khi muốn hợp tác với Trung Quốc”, Chung nói. “Tầm quan trọng của Đài Loan đối với Hoa Kỳ phụ thuộc vào tình trạng quan hệ Hoa Kỳ-Trung Quốc. Khi quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc xấu đi, Hoa Kỳ có nhiều khả năng can dự vào các vấn đề an ninh Eo biển Đài Loan hơn—và ngược lại”.