Category: Tin Thế Giới

Ts. Nguyễn Đình Thắng

Ngày 20 tháng 7, 2024

http://machsongmedia.org

Trưa nay, tôi quay lại phi trường Narita tìm mua bộ chuyển đổi cho máy laptop cho ăn khớp với ổ cắm điện ở khách sạn. Với chút ý thoạt tiên là tinh nghịch, tôi đã có một kinh nghiệm thú vị về người Nhật, qua một chuyện thật mà chừng như chỉ có thể là câu truyện ngụ ngôn trong sách, sách công dân giáo dục.

Tôi đến Tokyo sớm 2 ngày vì phải chuẩn bị cho sự kiện mà BPSOS đồng tổ chức đầu tuần tới. Trong 2 ngày này tôi ở một khách sạn gần sát phi trường, rẻ hơn ở trung tâm Tokyo nơi sự kiện sẽ diễn ra.

Dù thời tiết nóng nực, tôi quyết định đi bộ đến phi trường vì muốn thể dục và giữ mình tỉnh ngủ lúc ban ngày cho quen múi giờ nơi đây.

Ghé mấy tiệm bách hóa xong, tôi vào tiệm ramen dùng bữa trưa. Trên lối ra, đi ngang quầy thông tin tôi nẩy ý thử tạt vào nhắn tìm số tiền mặt nhỏ tôi nghi đánh rớt hôm qua ngay sau khi đổi tiền. Tôi đổi 40 Euro được hơn 6600 yen. Tôi gói 6000 tiền mặt trong tờ biên nhận rồi đút vào túi. Về đến khách sạn thì gói tiền không còn trong túi. Tôi đoán là nghễnh ngãng đánh rớt đâu đó ở phi trường.

Hình 1 – Tôi ở phi trường Narita ngày hôm qua

Số tiền không là bao nhiêu. Vả lại mọi thứ mua bán đều dùng thẻ tín dụng nên cũng chẳng cần tiền mặt. Nhưng tôi muốn làm phép thử vì có lần tôi đọc trên Facebook câu chuyện một phụ nữ Việt bỏ quên túi xách tay đắt tiền ở một phi trường Nhật Bản. Khi báo an ninh, nhân viên an ninh dắt vị phụ nữ ấy trở lại đúng nơi bỏ quên thì thấy một nhân viên bảo vệ đứng canh hàng giờ để chờ chủ nhân quay lại.

Nhưng đó là chủ nhân biết rõ để quên chỗ nào và báo động ngay, còn trường hợp của tôi là tiền mặt, đánh rớt đâu đó không rõ cả một ngày trước. Chẳng hy vọng gì.

Với chút tò mò và tinh nghịch, tôi nói với cô nhân viên trực quầy thông tin: “Tôi không kỳ vọng gì nhưng xin cô ghi số điện thoại để nhỡ trong muôn một có người nhặt được mớ tiền mặt 6000 yen tôi làm rớt hôm qua đâu đây, thì gọi cho tôi biết. Chỉ cầu may vậy thôi.”

Người nữ nhân viên nhanh nhẩu rà trên máy computer, hỏi lại là có đúng là 6000 yen, rồi gọi điện thoại cho ai đó.

Xong, cô ấy quay lại hỏi, “Hôm qua, Ông dùng quầy đổi tiền nào?”

“Ở căi quầy sau lưng tôi đây,” tôi chỉ tay về hướng đối diện quầy thông tin.

“Ông có chắc không? Đằng kia còn có một quầy đổi tiền nữa.”

Tôi định thần một lúc: “À, phải rồi. Quầy đằng kia mới phải.”

Người nữ nhân viên hỏi tiếp: “Thế Ông có giữ biên nhận không?”

“Tôi đổi 40 Euro được 6600 yen lẻ, kẹp trong tờ biên nhận rồi đút vào túi. Tôi đánh rớt tiền lẫn tờ biên nhận.”

Tôi nghĩ thầm, “Chẳng có gì làm chứng; có tìm ra được tiền cũng chẳng chứng minh được đó là tiền mình đánh rơi.”

Thử như vậy là đủ. Tôi đã chứng kiến sự ân cần, tận tuỵ theo đúng phong cách truyền thống của người Nhật. Tôi định bỏ đi thì người nữ nhân viên ra dấu chờ.

Cô ấy đưa tôi xem bản đồ khu vực quanh quầy thông tin, hỏi thêm: “Sau khi đổi tiền thì Ông đi đâu?”

“Từ chỗ đổi tiền tôi ra cổng số 2 để đón xe buýt ở trạm này đây để đến khách sạn.”

Hình 2 – Support Center

Cô ấy lấy một mẩu giấy vuông nhỏ, viết lên đó một mã số rồi dặn tôi cầm đến “Support Center” (Trung Tâm Trợ Giúp) ở lầu 2.

Tôi cảm ơn và đi tìm Support Center, trong bụng nghĩ, “Chắc đây là thủ tục báo cáo đánh mất tài sản; trong mảy may mà họ tìm được thì sẽ gọi báo khổ chủ. Xác suất tìm được là zêrô. Hay là thôi, ta về đi.”

Nhưng trong đầu lại có tiếng nói ngược lại: “Đã thử thì thử cho ngã ngũ xem sao.”

Tôi lên lầu 2, tìm ra Support Center, trao tấm giấy vuông nhỏ với mã số cho một phụ nữ đang trực. Cô ấy đi vào phòng trong; bước ra là một nhăn viên nam vạm vỡ. Anh ta chìa ra bọc plastic trong đó tôi nhận ra ngay 6 tờ 1000 yen và tấm biên nhận. Anh ấy xin xem passport rồi đưa tôi tờ đơn ký nhận lại của đánh rớt.

Tôi tò mò hỏi, “Ai nhặt và nhặt ở đâu, lúc nào?”

Anh ấy chỉ trên tờ đơn tôi vừa ký có ghi tên nhân viên lau dọn đã nhặt, nhặt ở gẩn nhà vệ sinh, lúc 3:35 chiều.

ra họ đã có cả một quy trình và thủ tục đâu ra đó để giải quyết ngay cả trường hợp đánh rớt tiền mặt lãng nhách và ngớ ngẩn như tôi.

Nhân viên lau dọn nhặt gói tiền, trao cho Support Center, điền đầy đủ chi tiết vào bản báo cáo. Thông tin này được chuyển vào hồ sơ điện tử. Cô nhân viên ở quầy thông tin rà hồ sơ điện tử và tìm ra thông tin tương ứng lời tôi tường thuật. Vì đi cùng với số tiền mặt là biên nhận của quầy chuyển tiền, cô ấy phối kiểm xem tôi đã dùng dịch vụ đổi tiền nào. Cuối cùng, cô ấy hỏi lộ trình tôi di chuyển sau khi đổi tiền để đối chiếu với bản báo cáo của nhân viên lau dọn.

Phép thử mỹ mãn, tôi cuốc bộ về khách sạn với nhiều suy tư.

Hình 3 – Tiền đánh rớt đưa lại không thiếu một đồng

Người Nhật họ khiêm cung vì đủ tự tin chứ không lộng ngôn kiểu “Mây đen phủ lên toàn cầu nhưng mặt trời vẫn đang tỏa sáng ở Việt Nam”, thứ ba hoa của kẻ tự ti làm thiên hạ thêm khinh.

Người Nhật họ bảo vệ quốc thể bằng cách dạy cho nhau sống ngay thẳng, lương thiện, có trách nhiệm. Họ không vẽ truyện Kim Đồng, Võ Thị Sáu, Lê Văn Tám… để kích động tinh thần “tự sướng” của công dân từ tấm bé.

Người Nhật sẵn sàng học những điều hay của cựu thù để vươn lên thành cường quốc, thay vì vỗ ngực ta đánh thắng 3 đế quốc sừng sỏ rồi ngửa tay ăn xin tiền viện trợ.

Họ khom mình tôn kính người đối diện và nhận lại sự tôn kính tương xứng chứ không ưỡn ngực với mấy tá huy chương lủng lẳng áo không còn chỗ đeo, nhảm nhí như lũ phường chèo.

Và kinh nghiệm hôm nay cho tôi thấy, chuyện rất đời thường của họ cứ như là bài học công dân chỉ có thể có trong giáo khoa thư.

---

 

Ba’o Nguoi-Viet

August 5, 2024

Sonnie Tran/SGN

Cuộc bầu cử tổng thống Venezuela diễn ra với đầy rẫy nghi vấn về gian lận và thao túng kết quả. Phân tích từ phe đối lập cho thấy 80% số phiếu cho thấy đương kim tổng thống Maduro đã không giành chiến thắng tại bất kỳ nơi nào trong số 24 tiểu bang của quốc gia này.

Trước các chứng cứ đưa ra, Brazil, Colombia và Mexico – những quốc gia trung tả có tiếng nói trong khu vực – kêu gọi Hội Đồng Bầu Cử Quốc gia Venezuela sớm công bố kết quả kiểm phiếu chi tiết.

Về phía chính phủ, Maduro biện minh cho sự trì hoãn này là do một cuộc tấn công mạng từ Bắc Macedonia, mà không phải Bắc Triều Tiên. Tuy nhiên, nhiều người tin rằng đây chỉ là chiêu bài câu giờ nhằm tạo điều kiện cho chiến dịch truy quét và bịt miệng những người giám sát bỏ phiếu thuộc phe đối lập.

Để lấp liếm trước những chứng cứ không thể chối cãi, chính quyền Maduro triển khai hàng loạt biện pháp đàn áp phe đối lập sau cuộc bầu cử tổng thống đầy tranh cãi. Đe dọa những người phản đối và tham gia biểu tình, Maduro phát trên truyền hình hình ảnh 75 người biểu tình bị bắt giữ, cạo trọc đầu, mặc đồng phục tù nhân bị buộc hô khẩu hiệu ủng hộ chính quyền.

Maduro cho biết hơn 1,200 người ủng hộ phe đối lập bị bắt giữ và chính quyền đang ráo riết truy lùng thêm 1,000 người nữa, đặc biệt nhắm vào những người giám sát bỏ phiếu. Hai nhà tù bỏ hoang đang được chuyển đổi thành “trung tâm giáo dục lại” – một dấu hiệu đáng lo ngại về làn sóng đàn áp chính trị sắp tới.

Có thể thấy rằng, nhà độc tài Maduro đang làm tất cả để cố gắng duy trì chính phủ thiên tả theo định hướng xã hội chủ nghĩa của mình một cách vô vọng khi ông đem cả lực lượng yểm trợ từ Cuba cộng sản vào đàn áp nhân dân đất nước mình. Nguồn tin từ phe đối lập cho biết lực lượng đặc nhiệm “Black Wasps – Ong Bắc Cày Đen” của Cuba được đưa đến Caracas để hỗ trợ Maduro đàn áp người biểu tình và bảo vệ ông trước sự đào ngũ của quân đội và lực lượng bán quân sự của chính mình. Một đoạn video được quay qua rèm cửa sổ cho thấy một hàng lính đặc nhiệm Cuba tuần tra trên một con phố ở Caracas.

Cuộc biểu tình ôn hòa mang màu sắc “cách mạng màu” nằm lật đổ chính quyền Maduro tại Venezuela hiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, bởi lẽ nó có thể định hình tiến trình dân chủ hóa tại Châu Mỹ Latinh. Thành bại của phong trào này sẽ là phép thử cho sức bền của mô hình độc tài mới đang lan rộng trong khu vực.

Trên khắp Tây bán cầu, nền dân chủ đang bị dập tắt hoặc bị thách thức một cách nghiêm trọng. Trong 20 năm qua, Venezuela, Nicaragua và El Salvador rơi vào chế độ độc tài của Hugo Chavez, Nicolás Maduro, Daniel Ortega và Nayib Bukele.

Cuối năm 2022, tổng thống Peru lúc bấy giờ, Pedro Castillo, thất bại trong việc thiết lập chế độ độc tài khi nỗ lực giải tán quốc hội, và thành lập chính phủ khẩn cấp, cũng như kêu gọi tổ chức cuộc bầu cử Quốc Hội mới nhằm xây dựng Hiến Pháp mới trong bối cảnh cơ quan lập pháp của quốc gia này đang chuẩn bị bãi nhiệm ông. Hành động này đã gây sự phẫn nộ sâu sắc ở Tòa Án Hiến Pháp và Quốc Hội, khiến họ coi đây là một hành động “vi phạm hiến pháp” và gây ra khủng hoảng chính trị nghiêm trọng ở Peru. Cuối cùng ông Castillo bị Quốc Hội phế truất, rồi bị cảnh sát Lima bắt giam sau đó vì tội “âm mưu đảo chính.”

Tổng Thống Venezuela Nicolas Maduro (giữa) ở Caracas ngày 25 Tháng Ba, 2024 (Hình: RONALD PENA/AFP/Getty Images)

Quốc gia Trung Mỹ Guatemala cũng suýt nữa rơi vào tình trạng hỗn loạn, khi văn phòng của bà tổng chưởng lý Consuelo Porras đã tuyên bố kết quả bầu cử vô hiệu do cáo buộc vi phạm trong quá trình thu thập chữ ký của đảng ông Bernardo Arévalo, ứng viên đã chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Guatemala vào Tháng Tám 2023.

Hành động trên của bà Porras gây phản ứng mạnh mẽ từ các nhà quan sát quốc tế và các tổ chức quốc tế như Liên Minh Châu Âu với Tổ chức các quốc gia châu Mỹ cũng đã lên tiếng chỉ trích các hành động được coi là một cuộc đảo chính nhằm lật đổ kết quả bầu cử này, cho rằng chúng đi ngược lại với nguyên tắc dân chủ và thường thấy trong các chế độ độc tài. Ông Arévalo mô tả những nỗ lực này là một “cuộc đảo chính chậm,” cho rằng đây là động cơ chính trị nhằm bảo vệ quyền lực cho giới chính trị cũ vốn bị chỉ trích về tham nhũng.

Và tại đất nước lớn nhất Trung Mỹ và có đường biên giới với Hoa Kỳ, nhiều sự hoài nghi được đặt ra cho nữ tổng thống đầu tiên mới đắc cử của Mexico, bà Claudia Sheinbaum, có tiếp tục làm suy yếu các cơ chế kiểm soát và cân bằng quyền lực dân chủ mà người tiền nhiệm của bà đã bắt đầu hay không.

Claudia Sheinbaum, cựu thị trưởng thành phố Mexico và là một nhà khoa học về khí hậu, đã làm nên lịch sử khi trở thành nữ tổng thống đầu tiên của Mexico với tỉ lệ chiến thắng áp lực từ 58% đến 60% trong cuộc đua có hai ứng cử viên nữ dẫn đầu. Tuy nhiên, chiến thắng vang dội này không xóa đi được những hoài nghi về cam kết của bà với nền dân chủ. Việc bà Sheinbaum quyết tâm kế thừa các chương trình xã hội của người tiền nhiệm, ông Andrés Manuel López Obrador (AMLO) – vốn bị chỉ trích là tập trung quyền lực vào tay tổng thống và làm suy yếu nền dân chủ – càng khiến nhiều người lo ngại. Liệu bà Sheinbaum có tiếp tục “lối mòn” của ông AMLO và bóp nghẹt các cơ chế kiểm soát quyền lực, hay sẽ tạo ra một hướng đi riêng, minh bạch và dân chủ hơn cho Mexico?

Nếu ông Maduro thành công trong việc dập tắt làn sóng biểu tình và duy trì quyền lực, đó sẽ là tín hiệu nguy hiểm, tiếp tay cho các nhà độc tài khác trong khu vực hành động liều lĩnh hơn, như lạm dụng bầu cử, vi phạm nhân quyền và tham nhũng mà không gặp phải sự phản kháng đủ mạnh từ cộng đồng quốc tế, trong khi tiếng nói của người dân bị dập tắt bởi sự đàn áp. Sự thoái lui của dân chủ từng xảy ra trước đây khi nhiều nền dân chủ non trẻ ở Mỹ Latinh sụp đổ trong Chiến Tranh Lạnh, và chỉ được hồi sinh sau khi nó kết thúc.

Thêm sáu năm nữa của ông Maduro ở Venezuela sẽ không chỉ là tai họa cho mười hai triệu người Venezuela dũng cảm bỏ phiếu cho nền dân chủ sau gần ba thập niên chìm trong ảo vọng về con đường xã hội chủ nghĩa. Nó còn có thể là cú hích mạnh mẽ, thúc đẩy chủ nghĩa độc tài lan rộng ra toàn khu vực.

Kể từ thời Hugo Chávez, Venezuela đã là “lá cờ đầu” trong việc thiết lập một mạng lưới các quốc gia độc tài tại Châu Mỹ Latin, hỗ trợ lẫn nhau về kinh tế, chia sẻ chiến lược và năng lực giám sát dân sự. Các quốc gia độc tài áp dụng chung một công thức đàn áp: theo dõi và quấy rối đối thủ chính trị, tấn công truyền thông và biến người di cư thành con bài chính trị. Không chỉ vậy, nhóm nước này còn gia tăng hợp tác với Nga và Trung Quốc, tạo ra một mối đe dọa tiềm tàng cho sự ổn định của toàn khu vực.

May mắn là tình hình chính trị Venezuela hiện nay chưa phải là kết quả cuối cùng. Các đảng phái đối lập của Venezuela đã đoàn kết theo cách mà họ chưa từng có trong nhiều năm. Các cuộc thăm dò ý kiến trước bầu cử cho thấy ông Maduro sẽ bị thiệt hại nặng nề nếu cuộc bầu cử được tự do và công bằng, và hàng triệu người Venezuela nhận thức rõ rằng cuộc bầu cử đã bị thao túng. Khi họ mất niềm tin vào kết quả bỏ phiếu, người dân Venezuela xuống đường để đấu tranh cho quyền lợi của mình.

Sẽ là một chiến thắng lớn lao cho quá trình đấu tranh dân chủ ở Trung và Nam Mỹ nếu ông Maduro cuối cùng bị buộc phải từ chức hoặc chấp nhận thỏa thuận với phe đối lập để mang lại một cuộc chuyển giao quyền lực trong hòa bình.

Lịch sử cho thấy thay đổi dân chủ thường xảy ra theo từng đợt. Các phong trào đối lập thành công có thể thu được đà và lan rộng sang các nước khác, nhanh chóng phơi bày điểm yếu của các nhà độc tài đương nhiệm ở nơi khác và thúc đẩy thay đổi. Nếu ông Maduro từ chức, các chế độ độc tài ở Cuba và Nicaragua có thể sẽ phải chịu áp lực lớn hơn từ người dân của họ.

Cuối cùng, như lời kêu gọi của giám đốc Cao Ủy Nhân Quyền Liên Hợp Quốc Volker Turk kêu gọi, chính quyền Venezuela của ông Maduro “phải tôn trọng quyền của tất cả người dân Venezuela được tụ tập và biểu tình một cách hòa bình cũng như bày tỏ quan điểm của mình một cách tự do và không sợ hãi.”

Hãy để người dân Venezuela thực sự được quyết định vận mệnh đất nước mình trước khi tình hình trở nên bạo lực và mọi thứ sụp đổ.

---

 

Ba’o Dat Viet

August 5, 2024

“Tôi sẽ chịu trách nhiệm hoàn toàn. Chúng tôi sẽ thành lập một chính phủ lâm thời,” Tư lệnh quân đội Bangladesh, ông Waker-Uz-Zaman, tuyên bố trên truyền hình ngày 5-8, khi xác nhận Thủ tướng Sheikh Hasina đã từ chức và rời khỏi đất nước. Ông Waker cho biết sẽ thảo luận với Tổng thống Mohammed Shahabuddin để thành lập chính phủ lâm thời và đã bắt đầu đàm phán với các bên, ngoại trừ Liên đoàn Awami của bà Hasina.

Thông tin này xuất hiện sau khi truyền thông cho biết bà Hasina, 76 tuổi, đã chạy ra nước ngoài do sức ép từ làn sóng biểu tình kéo dài trong thời gian qua. Bà Hasina được cho là đã cùng người thân rời đi bằng một trực thăng quân sự. Một số thông tin nói rằng bà đang trên đường tới bang West Bengal của Ấn Độ ngay bên kia biên giới, trong khi Đài CNN-News18 cho biết bà đã hạ cánh ở thành phố Agartala thuộc bang Tripura, phía đông bắc Ấn Độ.

Trong bài phát biểu của mình, ông Waker kêu gọi người biểu tình trở về nhà và tin tưởng quân đội, cho họ thời gian để giải quyết cuộc khủng hoảng. Tuy nhiên, ông cho biết chưa cần áp dụng giới nghiêm hay biện pháp khẩn cấp nào khác, theo Hãng tin Reuters. “Đất nước đã phải chịu nhiều đau khổ, nền kinh tế bị ảnh hưởng, nhiều người thiệt mạng, đã đến lúc phải chấm dứt bạo lực. Tôi hy vọng sau bài phát biểu của mình, tình hình sẽ được cải thiện,” Tư lệnh quân đội Bangladesh nói.

Truyền hình địa phương phát hình ảnh hàng nghìn người đổ ra đường phố thủ đô Dhaka và xông vào dinh thự của bà Hasina. Đám đông tụ tập trong phòng khách dinh thự và một số người lấy đi tivi, bàn ghế trong tòa nhà. Đầu tuần này, làn sóng biểu tình của sinh viên đã dồn về Dhaka để gây sức ép buộc bà Hasina từ chức. Trước đó, các cuộc đụng độ giữa người biểu tình và lực lượng an ninh trên khắp Bangladesh đã khiến gần 100 người thiệt mạng. Khoảng 150 người đã thiệt mạng trong các cuộc biểu tình vào tháng trước.

Bangladesh hiện đang chìm trong bạo lực khi các nhóm sinh viên biểu tình yêu cầu chấm dứt quy định dành 30% công việc công cho gia đình của những người đã chiến đấu trong cuộc chiến giành độc lập của Bangladesh năm 1971.

---

 

VOA

02/08/2024

• Reuters

Hoa Kỳ công nhận ông Edmundo Gonzalez, ứng cử viên của phe đối lập, là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống ở Venezuela.

Hôm 1/8, Hoa Kỳ công nhận ông Edmundo Gonzalez, ứng cử viên của phe đối lập và là đối thủ của Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro, là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống đang gây tranh cãi ở Venezuela, bác bỏ tuyên bố chiến thắng của ông Maduro.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói trong một tuyên bố hôm 1/8: “Với nhiều bằng chứng rất rõ ràng, Mỹ và quan trọng nhất là người dân Venezuela thấy rõ là ông Edmundo Gonzalez Urrutia đã giành được nhiều phiếu nhất trong cuộc bầu cử tổng thống ngày 28/7 ở Venezuela”.

Thông báo từ Washington chỉ gói gọn trong việc chúc mừng ông về một “chiến dịch thành công”, là bước đi của Mỹ tiến sát nhất đến việc công nhận ông Gonzalez là nhà lãnh đạo mới của quốc gia thuộc OPEC, kể từ cuộc bầu cử đầy tranh cãi hôm 28/7.

Mâu thuẫn về kết quả bầu cử tổng thống đã làm dấy lên làn sóng biểu tình ở Venezuela. Hội đồng bầu cử Venezuela tuyên bố ông Maduro, người nắm quyền từ năm 2013, là người chiến thắng trong cuộc bầu cử ngày 28/7 với 51% phiếu bầu.

Nhưng phe đối lập trong nước nói rằng việc kiểm phiếu khoảng 90% số phiếu bầu cho thấy ông Gonzalez đã nhận được sự ủng hộ nhiều hơn gấp đôi so với vị tổng thống đương nhiệm, phù hợp với cuộc thăm dò độc lập được tiến hành trước cuộc tranh cử.

Phe đối lập đã công bố số liệu thống kê chi tiết trên một trang web công khai, trong khi chính phủ cho đến nay vẫn chưa chia sẻ bất kỳ thông tin nào ngoài tổng số phiếu bầu toàn quốc cho mỗi ứng cử viên.

Ông Blinken nói: “Chúng tôi hoàn toàn ủng hộ quá trình thiết lập lại các chuẩn mực dân chủ ở Venezuela và sẵn sàng xem xét các cách thức để cùng các đối tác quốc tế của chúng tôi củng cố quá trình này”.

Ông Blinken cũng yêu cầu rằng các nhà lãnh đạo phe đối lập phải được bảo vệ và được an toàn.

Ông nói: “Lực lượng thực thi pháp luật và an ninh chớ có trở thành công cụ bạo lực chính trị được sử dụng để chống lại công dân thực hiện các quyền dân chủ của họ”.

Tổng thống Brazil, Mexico và Colombia kêu gọi Venezuela công bố kết quả kiểm phiếu chi tiết vào ngày 1/8 trong bối cảnh có những mâu thuẫn về kết quả bầu cử tổng thống. 

---

 

Ba’o Nguoi-Viet

June 24, 2024

MOSCOW,Nga (NV) – Nga, nước có kho võ khí nguyên tử lớn nhất thế giới, có thể giảm bớt thời gian họ phải cân nhắc việc sử dụng võ khí nguyên tử nếu Moscow cho rằng có mối đe dọa cấp bách cho nền an ninh của mình từ bên ngoài, theo lời vị chủ tịch ủy ban quốc phòng của nghị viện Nga, thông tấn xã Reuters đưa tin hôm Chủ Nhật, 23 Tháng Sáu.

Cuộc chiến tranh tại Ukraine đã dẫn tới cuộc chạm trán nghiêm trọng nhất giữa Nga và các nước Tây Phương kể từ cuộc Khủng Hoảng Hỏa Tiễn Cuba năm 1962. Hồi tháng trước, Tổng Thống Vladimir Putin tuyên bố Nga có thể thay đổi các tiêu chuẩn để có thể lập tức sử dụng võ khí nguyên tử để đối phó với mọi tình huống bất ngờ.

Hôm Chủ Nhật, chủ tịch ủy ban quốc phòng hạ viện Nga Andrei Kartapolov đã được thông tấn xã nhà nước RIA dẫn lời ông tuyên bố rằng nếu có mối hiểm nguy cao độ cho nước Nga thì thời gian Nga quyết định việc sử dụng võ khí nguyên tử sẽ được rút ngắn để kịp thời đối phó với mối đe dọa cho sự sinh tồn của đất nước.

Mô hình bom nguyên tử AN-602, còn có tên là Bom Nga Hoàng, có sức công phá mạnh nhất từng được thí nghiệm tại Trung Tâm Triển Lãm Nước Nga ở Moscow ngày 6 Tháng Mười Hai, 2023 (Hình: NATALIA KOLESNIKOVA/AFP/Getty Images)

Nguyên tắc mới để Nga sử dụng võ khí nguyên tử một cách cấp bách như nói trên đã được đưa ra hồi năm 2020, cho phép các lực lượng Nga khẩn cấp đối phó với các lực lượng thù địch khi họ sử dụng võ khí nguyên tử hoặc võ khí tiêu diệt hàng loạt tấn công vào lãnh thổ Nga.

Nguyên tắc nói trên cho thấy có sự nhượng bộ trước áp lực của phe cứng rắn trong hàng ngũ giới lãnh đạo Nga, từ Tổng Thống Putin trở xuống, khi họ tin tưởng rằng ông Putin phải rút ngắn thời gian quyết định việc sử dụng võ khí nguyên tử để kịp thời phản ứng chống lại các cuộc tấn công của quân địch.

Tuần trước, Tổng Thống Putin đã nhắc lại rằng sở dĩ có chuyện thay đổi nguyên tắc sử dụng võ khí nguyên tử của Nga là vì các lực lượng thù địch đã phát triển các loại võ khí có khả năng tương đương với võ khí nguyên tử, trực tiếp đe dọa nền an ninh của đất nước Nga.

Cả Moscow và Washington đã từng cắt giảm mạnh mẽ kho võ khí nguyên tử của mình sau khi Liên Bang Sô Viết sụp đổ, nhưng công cuộc cắt giảm võ khí đó trong thời Chiến Tranh Lạnh, cuối cùng, đã sụp đổ, dẫn tới cuộc chạy đua võ trang gần như bất tận giữa các cường quốc trên thế giới như hiện nay. (TTHN)

---

 

Ba’o Nguoi-Viet

June 19, 2024

BÌNH NHƯỠNG, Bắc Hàn (NV) – Công chúng tụ hội đón mừng Tổng Thống Nga Vladimir Putin bằng những tràng hoa lọng phướn rợp trời tại Bình Nhưỡng hôm Thứ Tư, 19 Tháng Sáu, nơi lãnh tụ Bắc Hàn Kim Jong Un “ủng hộ triệt để” cuộc xâm lược toàn diện tại Ukraine và cam kết tăng cường cố kết về chiến lược với Moscow, theo thông tấn xã Reuters.

Một đội danh dự gồm có các kỵ binh cùng rất nhiều người dân tụ tập tại quảng trường Kim Il Sung (Kim Nhật Thành) bên bờ Sông Taedong (Sông Đại Đồng) chảy qua thủ đô, đoạn phim do phương tiện truyền thông Nga phát sóng cho thấy. Trong buổi lễ tiếp đón cấp nhà nước còn có trẻ em cầm bong bóng cùng chân dung bệ vệ của hai lãnh tụ và quốc kỳ trang hoàng tòa nhà chính tại quảng trường.

Sau đó họ Kim và Putin cùng nhau tới Cung Điện Kumsusan (Cẩm Tú Sơn, còn gọi là Lăng Kim Nhật Thành) để hội đàm thượng đỉnh.

Người dân Bắc Hàn chào đón xe limousine chở lãnh tụ Kim Jong Un và Tổng Thống Nga Vladimir Putin tại quảng trường Kim Nhật Thành ở Bình Nhưỡng ngày 19 Tháng Sáu, 2024 (Hình: GAVRIIL GRIGOROV/POOL/AFP/Getty Images)

“Chúng tôi đánh giá cao lòng ủng hộ nhất quán và vững chắc mà ông dành cho chính sách của Nga, trong đó có cả cuộc xâm lược tại Ukraine,” hãng thông tấn nhà nước Nga RIA trích lời nói mở đầu của Putin trong cuộc hội đàm.

Putin cho biết Moscow đang đấu tranh với chính sách bá quyền, đế quốc của Hoa Kỳ và các đồng minh, truyền thông Nga đưa tin.

Họ Kim cho biết bang giao Bắc Hàn-Nga đang bước vào giai đoạn mới, “thịnh vượng cao vời vợi.”

“Hiện nay tình hình thế giới đang phức tạp hơn và biến chuyển mau chóng. Trước viễn cảnh đó, chúng tôi dự tính tăng cường hợp tác chiến lược với giới lãnh đạo Nga quyết liệt hơn nữa,” họ Kim cho biết.

Bắc Hàn “bày tỏ lòng ủng hộ và đoàn kết hoàn toàn với chính phủ, quân đội và nhân dân Nga trong chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine nhằm bảo vệ chủ quyền, lợi ích an ninh cũng như toàn vẹn lãnh thổ,” họ Kim nói thêm.

Putin hạ cánh tại phi trường Bình Nhưỡng vào sáng Thứ Tư. Sau khi được họ Kim chào đón bằng cái ôm thắm thiết, hai lãnh tụ san sẻ “những suy tư sâu lắng nhất” trên đường đến tòa quốc khách, truyền thông nhà nước Bắc Hàn cho biết.

Putin thực hiện chuyến công du đầu tiên tới thủ đô Bắc Hàn sau 24 năm, có thể định hình lại bang giao Nga-Bắc Hàn sau nhiều thập niên vào thời điểm cả hai nhà nước đều chịu sự cô lập của quốc tế.

Bang giao giữa hai quốc gia là “động lực hun đúc việc gầy dựng thế giới đa cực mới” và chuyến viếng thăm của Putin là minh chứng cho quan hệ đượm tình hữu nghị và sự nhất quán giữa hai quốc gia là bất khả chiến bại và trường tồn, hãng thông tấn nhà nước Bắc Hàn KCNA cho biết.

Nga từng tận dụng quan hệ nồng ấm với Bắc Hàn để châm chích Washington, trong khi đó Bắc Hàn vốn bị Hoa Kỳ trừng phạt tan nát cũng được Moscow hậu thuẫn về phương diện chính trị cùng lời hứa hẹn giúp đỡ kinh tế và thương mại.

Hoa Kỳ và các đồng minh lo ngại Nga có thể quân viện Bắc Hàn cho các chương trình hỏa tiễn và nguyên tử, vốn bị các quyết nghị của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc cấm tuyệt đối, đồng thời tố cáo Bình Nhưỡng tuồn hỏa tiễn đạn đạo và đạn pháo mà Nga từng dùng để bắn phá trong cuộc xâm lược Ukraine.

Moscow và Bình Nhưỡng phủ nhận hành động chuyển giao võ khí.

Họ Kim tay bắt mặt mừng với Putin, ôm chầm và giả lả vài lời kế bên phi cơ chở lãnh tụ Nga. Sau đó, hai người bước vào chiếc limousine Aurus của Putin do Nga sản xuất lên đường tới Tòa Quốc Khách Cẩm Tú Sơn.

Có lẽ do thời gian hạn hẹp, nên buổi đón tiếp diễn ra không mấy long trọng, họ Kim chỉ chào lãnh tụ Nga trên thảm đỏ mà không tổ chức buổi lễ trọng thể mà Bắc Hàn từng tổ chức để cung nghinh Chủ Tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến viếng thăm năm 2019.

Hình ảnh do phương tiện truyền thông nhà nước công bố cho thấy phố phường tại Bình Nhưỡng đầy chân dung của Putin còn mặt tiền Khách Sạn Ryugyong hình kim tự tháp cao 101 tầng còn đang xây cất dở dang và bị bỏ trống thì được thắp sáng rực rỡ với dòng chữ “Chào Mừng Putin” to tướng.

Chương trình nghị sự hôm Thứ Tư giữa hai quốc gia gồm có một buổi hòa nhạc, thiết đãi quốc yến, duyệt binh danh dự, lễ ký kết các văn kiện và tuyên bố với giới truyền thông, hãng thông tấn Interfax của Nga trích lời Yuri Ushakov, cố vấn chính sách đối ngoại của Putin.

Một tín hiệu cho thấy Nga, thành viên có quyền phủ quyết tại Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, đang đánh giá lại cách thức giao hảo với Bắc Hàn, Putin ca tụng Bình Nhưỡng trước khi tới Bắc Hàn vì hành động chống lại áp lực kinh tế, tống tiền và đe dọa từ Hoa Kỳ.

Trong một bài viết trên tờ báo chính thức của đảng cầm quyền Bắc Hàn, Putin hứa hẹn “phát triển các chính sách thương mại và thỏa thuận chung trong đó Tây Phương không kiểm soát” và “gầy dựng thượng tầng an ninh bình đẳng và không thể chia cắt tại Âu Á.”

Bài viết của Putin ngụ ý rằng đó là thời cơ để Bắc Hàn nâng tầm vóc kinh tế dưới một khối kinh tế chống Tây Phương do Nga dẫn đầu, đây là thông điệp có thể hấp dẫn họ Kim, Rachel Minyoung Lee, phân tích gia của đề án 38 North tại Washington cho biết.

Putin cũng vừa ban hành sắc lệnh tổng thống trong đêm trước chuyến viếng thăm, nói rằng Moscow đang tìm cách ký kết “hiệp ước đối tác chiến lược toàn diện” với Bắc Hàn. Ushakov cho biết hiệp ước này sẽ bao hàm các vấn đề an ninh. (TTHN)

---

 

Ba’o Tieng Dan

Đỗ Kim Thêm

14-6-2024

Vấn đề

Việc tòa án New York sẽ công bố mức án của phạm nhân Donald Trump vào ngày 11 tháng 7 năm 2024 và kết quả của cuộc bầu cử tổng thống vào ngày 5 tháng 11 năm 2024 là hai diễn biến nội chính trọng đại của nước Mỹ, nhưng cũng sẽ là thách thức mới dành cho các nước khắp thế giới. Nhiều nước đang quan tâm, theo dõi và chuẩn bị tìm cách đối phó, trong đó có cả châu Âu.

Cho dù Trump sẽ nhận mức án như thế nào đi nữa và ai sẽ đắc cử tổng thống Mỹ, Biden hay Trump, đối với châu Âu, vấn đề ngoại giao và an ninh trong tương lai là chuyện sống còn, mà cụ thể là chiến tranh Ukraine, đến nay vẫn chưa kết thúc.

Quan tâm trước mắt của chính giới châu Âu là phải biết kết hợp hai chính sách cũ và mới sao cho phù hợp, để phục vụ cho lợi ích lâu dài. Châu Âu sẽ tiếp nối truyền thống hay phải thích nghi với tình hình mới là vấn đề sẽ được thảo luận ở đây.

Trump 2.0

Ngay trong nhiệm kỳ đầu Tổng thống, Trump tuyên bố rằng sẽ thay đổi vai trò căn bản của Hoa Kỳ ở châu Âu. Trump tỏ ra coi thường các đồng minh lâu đời và không dành thiện cảm đối với khối NATO và Ukraine.

Ngược lại, châu Âu luôn xem trọng vai trò lãnh đạo của Mỹ trong việc thi hành chính sách an ninh và muốn là Mỹ sẽ duy trì vai trò trụ cột. Tình thế đổi thay trước một tương lai đầy bất trắc, châu Âu bắt đầu có nhiều lo ngại.

Trong cuộc bầu cử ở Mỹ lần này, châu Âu tỏ ra bi quan không kém khi nhận ra rằng, nếu tái đắc cử, Trump sẽ không thay đổi chính sách đối ngoại trước kia của ông ta. Do đó, để tìm cách ứng phó trước các bất lợi khôn lường sắp đến, châu Âu tự phải chuẩn bị cho mình một chiến lược chu đáo hơn.

Nhưng nhìn chung, nếu so với nhiệm kỳ đầu, Trump có hai thay đổi quan trọng.

Đầu tiên, về mặt nhân sự, đội ngũ cố vấn đối ngoại của Trump lần này sẽ rất khác biệt. Những tướng lĩnh và các nhà ngoại giao Mỹ có nhiều kinh nghiệm lão luyện trong mối quan hệ đối tác chiến lược xuyên Đại Tây Dương và xây dựng lợi ích của Mỹ, vì nhiều lý do khác nhau, sẽ không quay trở lại tham chính. Thay thế cho giới này là một thế hệ mới gồm các nhà hoạt động thuộc cánh hữu của đảng Cộng hòa và các tổ chức tư vấn. Hai nhóm này đều đang được đảng ủng hộ và sẽ tranh nhau vai trò lãnh đạo trong tương lai.

Nhóm đầu tiên là những thành phần tỏ ra kiềm chế, họ muốn đặt các ưu tiên về chính trị và ngân sách để giải quyết vấn đề nhập cư ở biên giới phía nam và sẽ yêu cầu cắt giảm mọi sự hợp tác về an ninh quốc tế. Ý kiến này được các tổ chức cựu chiến binh và các thành phần quân sự ủng hộ, mà cả hai vốn dĩ luôn hòai nghi về sự can dự của quân đội Mỹ ở châu Âu và Trung Đông.

Nhóm thứ hai là những thành phần muốn đặt các ưu tiên trong chính sách đối ngoại, nhưng đặc biệt là Mỹ phải tập trung ảnh hưởng ngoại giao nhiều hơn vào châu Á và Trung Quốc, trước mắt là tìm cách ngăn chặn việc Trung Quốc xâm lăng Đài Loan mà họ suy đoán là có thể xảy ra vào năm 2027.

Cho dù có những ưu tiên khác nhau, điểm ngạc nhiên là cả hai nhóm này cùng có một quan điểm chung: An ninh của châu Âu không còn là mối quan tâm hàng đầu của Mỹ vì các nước châu Âu phải chịu trách nhiệm của mình. Mỹ phải cắt bỏ các nguồn quân viện và triệt thóai các binh sĩ ra khỏi châu Âu, nếu không thi hành triệt để như vậy, thì châu Âu sẽ không bao giờ tự lực phát triển chính sách quốc phòng và an ninh.

Thứ hai, bối cảnh an ninh quốc tế và châu Âu đã thay đổi đáng kể ngay sau khi Nga tấn công Ukraine và phải xem đây là một cuộc chiến có tiềm tàng bùng nổ trên quy mô lục địa.

Tình hình chiến cuộc leo thang giữa Israel và Palestine ở Gaza, một lần nữa đã lôi kéo Mỹ vào cuộc xung đột ở Trung Đông. Nhìn chung, thế giới đang bùng cháy khắp mọi nơi, nhưng Mỹ phải đặt ra những ưu tiên để giải quyết. Dù chọn ưu tiên nào, Mỹ cũng phải tính đến chi phí cho châu Âu, nhiều hay ít.

Giới thân cận của Donald Trump đã lần lượt đưa ra một số lựa chọn cho nhiệm kỳ thứ hai: Mỹ sẽ rút khỏi khối NATO và hòa đàm trực tiếp với Nga. Nhưng cụ thể, Trump sẽ làm gì sau khi tái đắc cử, không ai biết rõ. Tuy nhiên, các kịch bản sau đây có thể đang được chuẩn bị.

Ukraine

Rõ ràng là Trump tin rằng, Mỹ không nên trở thành cảnh sát đạo đức của thế giới và không còn muốn cung cấp viện trợ cho Ukraine nữa. Trump muốn chấm dứt chiến tranh Ukraine, nhưng lại không quan tâm đến sự toàn vẹn lãnh thổ. Trump cáo buộc Biden đã lôi Mỹ vào cuộc chiến toàn cầu vì lý do tài chính. Lý do của Donald Trump là kho vũ khí của Mỹ nay đã cạn kiệt, vì chính quyền Biden dành quá nhiều ưu tiên cho chiến trường Ukraine. Tranh luận về một giải pháp quốc tế cho Ukraine đã trở thành đề tài gây phân hóa trong chính trị quốc nội.

Để giải quyết, Trump hứa sẽ xúc tiến ngay việc hòa đàm để nhanh chóng kết thúc cuộc chiến. Thực tế, có nghĩa là Donald Trump đàm phán trực tiếp với Vladimir Putin để đạt thỏa thuận. Và thuận lợi chính cho Trump hiện nay là đã có tình bạn thân thiết với Putin.

Khối NATO

Donald Trump cho rằng Mỹ có quá nhiều cam kết để bảo vệ an ninh ở nước ngoài và đang bị các đồng minh lợi dụng triệt để. Đối với những người ủng hộ Trump, việc Mỹ rút quân khỏi châu Âu là hợp lý và là cơ hội duy nhất để thực hiện kế hoạch này. Việc yêu cầu các đồng minh trong khối NATO phải tuân thủ cam kết đóng đủ 2% chi tiêu quân sự chỉ là một khía cạnh của vấn đề.

Hơn nữa, để giảm thiểu vai trò của Mỹ, Mỹ nên buộc châu Âu phải nhận trách nhiệm điều hành khối NATO, có nghĩa là, Mỹ không mở rộng bất kỳ lĩnh vực nào mới và nhanh chóng giảm bớt sự hiện diện ở châu Âu.

Ngoài ra, Trump còn cáo buộc là Joe Biden làm suy yếu quyền tự chủ chiến lược của châu Âu bằng cách tăng cường đồn trú 20.000 lính Mỹ ở châu Âu hồi năm 2022 và tăng cường hỗ trợ phòng không của Mỹ.

Tóm lại, châu Âu phải tự tạo ra một cấu trúc an ninh mới, không lấy Mỹ làm trung tâm, quân đội Mỹ rút và sửa đổi các quy tắc của NATO. Từ nay, châu Âu lãnh đạo NATO và Mỹ chỉ đóng vai trò hỗ trợ.

Rút quân khỏi Trung Đông

Cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đều tin rằng, kỷ nguyên can thiệp và xây dựng một quốc gia dân chủ theo kiểu Mỹ dành cho Trung Đông đã kết thúc và khu vực này không còn đóng vai trò ưu tiên.

Tuy nhiên, sau vụ tấn công của Hamas vào Israel ngày 7 tháng 10 năm 2023, Tổng thống Joe Biden đã bị lôi kéo trở lại khu vực. Đảng Cộng hòa đồng ý hỗ trợ quân sự và chính trị cho Israel. Đồng thời, cả hai giới chủ trương kiềm chế và ưu tiên của Đảng Cộng hòa đều muốn tránh sự can dự trực tiếp của quân đội Mỹ vào khu vực. Cả hai đều muốn rút 3.500 lính Mỹ khỏi Iraq và Syria, những người có nguy cơ bị Iran và các lực lượng ủy nhiệm của nước này tấn công.

Ngoài ra, Mỹ còn có các lo ngại khác: Iran ngày càng tác động mạnh hơn để tạo nên các cuộc khủng hoảng mới nghiêm trọng ở Trung Đông. Kể từ sau vụ sát hại ba lính Mỹ ở tiền đồn Jordan, người Mỹ muốn Mỹ rút quân. Nếu để quân Mỹ ở lại Iraq và Syria mà không có sứ mệnh quân sự nào rõ ràng, thì việc đồn trú này không giúp Mỹ an toàn hơn; trái lại, có nhiều nguy cơ tổn thất về nhân mạng và leo thang thành một cuộc chiến tranh quy mô.

Các phong trào cánh hữu liên kết

Xu hướng chung của các chính phủ châu Âu tự do là muốn kết hợp việc đề cao vấn đề bản sắc vào trong chính sách đối ngoại, thí dụ như Đức đã có các hướng dẫn việc đề cao vai trò nữ quyền trong chính sách đối ngoại và Liên Âu, sẵn sàng áp dụng các chính sách giáo dục và nhập cư một cách tự do hơn.

Ngược lại, đảng Cộng hòa luôn phản đối việc đề cao chuyên đề bản sắc trong các chương trình nghị sự. Các cuộc thăm dò cho thấy, vấn đề bản sắc và tính đúng đắn trong lập trường chính trị là đầu mối của sự phân hóa lưỡng đảng. Đảng Cộng hòa liên tục cáo buộc đảng Dân chủ bị ám ảnh nặng nề bởi chủ trương thiên về bản sắc và không công khai bảo vệ lợi ích của Mỹ trên toàn thế giới.

Trong thời gian tại chức, ngoài Vladimir Putin, Donald Trump còn dành nhiều thiện cảm cho Thủ tướng Hungary Viktor Orbán, là người nổi tiếng chống lại trào lưu nhập cư ào ạt. Mối thiện cảm này hiện đã lan rộng đến nhiều đảng viên Cộng hòa khác. Điều này có thể dẫn đến suy luận là tổng thống tương lai và ngay cả trong đảng Cộng hòa sẽ ngày càng thân thiết với Hungary và xem Thủ tướng Hungary tâm đầu ý hiệp về mặt tư tưởng hơn là với Pháp và Đức, hai quốc gia dân chủ có cùng truyền thống hợp tác với Mỹ.

Biden 2.0 sẽ không khác Trump 2.0 về chính sách công nghiệp

Lập luận chung cho rằng, nếu Joe Biden tái đắc cử, tình hình chung của Mỹ sẽ ít bất ổn và mối quan hệ quốc tế sẽ liên tục hơn nếu so với sự kiện Trump trở lại Nhà Trắng. Thật ra, dù ai cầm quyền đi nữa, Mỹ cũng phải đối mặt với một số biến động khác, nhất là trong việc thực thi các chính sách thương mại, công nghiệp chiến lược và cạnh tranh với Trung Quốc. Điểm ngạc nhiên là, về mặt hoạch định chính sách, viễn tượng Biden 2.0 sẽ không khác nhiều khi so với Trump 2.0.

Qua thời gian, về mặt kinh tế, đảng Cộng hòa và Dân chủ cùng có một tầm nhìn giống nhau, có nghĩa là, ít triệt để hơn để theo đuổi chủ thuyết tân tự do trong việc giải quyết nền kinh tế quốc nội hay quốc tế.

Do sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc cũng như tầm quan trọng của cử tri thuộc tầng lớp lao động ở các tiểu bang dao động, hai đảng cùng nhận ra rằng, vấn đề bảo hộ mậu dịch sẽ là giải pháp chính để tạo ra công ăn việc làm trong nước và thu hút các giới cử tri. Về mặt chiến lược phát triển, cả hai cùng xem một số ngành công nghệ nhất định là quan trọng như nhau và cân nhắc cẩn trọng có nên chuyển ra nước ngoài không.

Đối với vấn đề thâm hụt thương mại của Mỹ, dường như Trump bị ám ảnh nặng nề hơn. Trump cho rằng các thỏa thuận trong chính sách thương mại trước đây đã đưa Mỹ vào bẫy mà không mang lại công bằng, trong khi đó các đồng minh châu Âu giành được lợi thế kinh tế trước Mỹ lại còn được Mỹ bảo đảm an ninh.

Trong nhiệm kỳ đầu, Trump dùng mọi biện pháp thương chiến với Trung Quốc để làm giảm tình trạng thâm hụt thương mại. Trong chiến dịch tranh cử hiện tại, ông ta có hứa là sẽ tăng thuế đối với tất cả các mặt hàng nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc lên 10%, Trump dự định 40 điểm phần trăm đến 60 phần trăm.

Cho đến nay, Biden đã duy trì hầu hết các biện pháp của Trump trong việc làm tái cân bằng và xây dựng năng lực sản xuất của Mỹ. Thí dụ như thuế quan đối với nhôm và thép nhập khẩu từ châu Âu đã được Biden thay thế bằng hạn ngạch và hạn chế xuất khẩu tự nguyện. Hoa Kỳ vẫn chưa có ý định tham gia lại Hiệp định kế thừa Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), vốn đã bị Trump hủy bỏ, và cũng không quan tâm đến việc tạo ra một Hiệp định thương mại tự do với Liên Âu.

Thay vào đó, Biden theo đuổi một chính sách công nghiệp chiến lược mà mục tiêu là trợ cấp cho các ngành công nghiệp nội địa nào mà Mỹ muốn duy trì vị trí dẫn đầu. Một số chính sách quan trọng đã được Biden thực hiện trong nhiệm kỳ đầu gồm: Đạo luật đầu tư cơ sở hạ tầng và việc làm; và Đạo luật khoa học và giảm lạm phát. (Infrastructure Investment and Jobs Act, der CHIPS and Science Act und der Inflation Reduction Act).

Trong nhiệm kỳ thứ hai, Biden cũng sẽ không thể làm khác hơn là tiếp tục giảm sự phụ thuộc kinh tế của Mỹ từ Trung Quốc.

Liên Âu thay đổi nhận thức

Về cơ bản, việc Nga xâm chiếm Ukraine đã làm thay đổi mức độ đe dọa an ninh đối với châu Âu và ảnh hưởng đến tương lai về chính sách an ninh và quốc phòng cho toàn lục địa.

Trước ngày 24 tháng 2 năm 2022, các cuộc tranh luận của Liên Âu về an ninh và quốc phòng thường xoay quanh các chủ đề nhắm vào việc phát triển khả năng xử lý khủng hoảng trong khu vực lân cận. Khi nhìn lại cuộc chiến ở Nam Tư cũ, ngay về mặt địa lý cũng phải nhận ra rằng, Nam Tư nằm ngay trước cửa Liên Âu, nhưng vào thời điểm đó, không ai cho rằng sự bất ổn tại Nam Tư sẽ tác động to lớn đến nền an ninh chung như chiến cuộc Ukraine ngày nay.

Do kinh nghiệm trong quá khứ, châu Âu có thói quen tập trung vào khía cạnh xử lý khủng hoảng hơn là chuẩn bị cho việc phòng thủ chung bằng các biện pháp quân sự. Cho đến nay, Liên Âu luôn xem khu vực Balkan, Trung Đông, Bắc Phi và vùng Sahara là các mối đe dọa gián tiếp và có thể được giải quyết bằng các cách xử lý thích hợp.

Khi Nga xâm lược Ukraine năm 2022, Liên Âu thay đổi triệt để nhận thức về mọi mặt: Hình ảnh tội ác chiến tranh của Nga xảy ra hằng ngày, làn sóng người Ukraine tị nạn ngày càng tăng, Nga đe dọa leo thang chiến cuộc bằng cách dùng vũ khí hạt nhân và hóa học. Do đó, Liên Âu nhận ra rằng Nga đang đe dọa trực tiếp đến vận mệnh lục địa. Nhưng phải làm để gì ứng phó trước tình thế là vấn đề.

Một mặt, Liên Âu tỏ ra đoàn kết hơn và đồng ý phải tăng cường chi tiêu quốc phòng. Mặt khác, tình hình đảo ngược làm cho việc Mỹ dự định rút khỏi châu Âu phải trì hoãn. Mỹ phải định hình lại khả năng phòng thủ của châu Âu và tìm kiếm sự hỗ trợ của châu Âu. Mỹ muốn dùng các thói quen cũ thời Chiến tranh Lạnh, nhưng lại muốn tìm sự hỗ trợ cho những nỗ lực của mình trong hoàn cảnh mới. Điều đó không có gì đáng ngạc nhiên. Châu Âu hiện nay không đủ khả năng phòng thủ để chống lại Nga ngoài khuôn khổ NATO, đặc biệt là liên quan đến việc răn đe bằng vũ khí hạt nhân.

Việc Nga tấn công Ukraine khiến cả Thụy Điển và Phần Lan thay đổi vị thế trung lập cố hữu và trở thành thành viên mới của khối NATO. Các nước Trung, Đông Âu và vùng Baltic luôn ngờ vực về ý chí và khả năng của Liên Âu trong việc răn đe Nga hay tự vệ. Tất cà các nước hầu như chỉ đặt niềm tin vào khả năng quân sự của Mỹ. Tuy nhiên, điều khoản hỗ trợ của Liên Âu (Điều 42 (7) của Hiệp ước về Liên minh Châu Âu) tạo ra một cam kết chính trị không được xem là hỗ trợ bởi khả năng quân sự.

Nếu Liên Âu không thể tự bảo vệ mình trước sự xâm lược của Nga, thì không thể nói đến khả năng xử lý các cuộc khủng hoảng ở khu vực lân cận. Sau thất bại ở Balkan vào thập niên 1990, các quốc gia thành viên Liên Âu cam kết tại Helsinki năm 1999 là có thể triển khai lực lượng từ 50.000 đến 60.000 binh sĩ trong vòng 60 ngày và sẽ được duy trì ít nhất một năm. Sau khi Nga tấn công Ukraine, trong chiến lược của Liên Âu từ tháng 3 năm 2022 con số này được đưa ra là 5.000 binh sĩ.

Sự phân hóa đang đe dọa

Trong nhiệm kỳ thứ hai, Trump có thể mang lại những rủi ro cho Ukraine và khối NATO, cụ thể là rời bỏ khối NATO, cho phép Nga tấn công các thành viên NATO không hoàn thành nghĩa vụ đóng góp 2% và chấm dứt chiến tranh ở Ukraine trong vòng 24 giờ, tất cả các tuyên bố này đã gây hoang mang tột độ cho Liên Âu.

Nhưng hoang mang vẫn không đủ để giải quyết vấn đề, mà phải chuẩn bị ứng phó như thế nào. Cho đến nay, Liên Âu vẫn chưa ứng phó toàn diện trong kịch bản Trump 2.0. Cho dù đã có những sáng kiến ​riêng của từng quốc gia, nhưng thật ra vẫn chưa đủ.

Thí dụ như Đức, là nước trợ viện trợ quân sự lớn thứ hai cho Ukraine sau Mỹ, Đức đã có nhiều đóng góp quan trọng. Đan Mạch đã cung cấp hỏa lực pháo binh cho Ukraine và Ba Lan hứa sẽ tăng chi tiêu quân sự lên đến 4% tổng sản phẩm quốc nội.

Tuy nhiên, những nỗ lực này không thể bù đắp được việc Mỹ ngừng hỗ trợ cho Ukraine. Trump có thể sẽ đề ra các sáng kiến khác về chính trị để tìm một giải pháp, nhưng không chắc sẽ tạo điều kiện cho tất cà các nước khác cùng tham gia giải quyết.

Nếu Liên Âu không đoàn kết chính trị, thì nhiều nguy cơ khác có thể xảy ra, có thể Trump sẽ gây chia rẽ Liên Âu để tạo thành một tình thế hỗn loạn, kết quả là Ukraine suy yếu, Liên Âu và khối NATO bị phân hóa. Đây là dự kiến mà Putin cũng sẽ cùng theo đuổi với Trump.

Trump sẽ gây áp lực buộc Ukraine phải chấp nhận một hòa ước trong điều kiện tương nhượng một phần lãnh thổ cho Nga, việc này sẽ gây ra tranh cãi trong Liên Âu và khối NATO. Theo các suy đoán hiện nay, Hungary và Thổ Nhĩ Kỳ có thể sẽ ủng hộ; ngược lại, Anh, Pháp và các nước khác phía Đông sẽ phản đối giải pháp này.

Trong chiều hướng này, Đức sẽ đóng một vai trò quan trọng. Gần đây, Thủ tướng Đức Olaf Scholz và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã ký một thỏa thuận song phương, hợp tác về an ninh vào tháng 2 năm 2024, trong đó Đức cam kết khôi phục chủ quyền lãnh thổ của Ukraine trong phạm vi biên giới Ukraine năm 1991, nhưng về mặt nội dung, đây là một lời tuyên bố về ý định hơn là có giá trị ràng buộc về mặt luật quốc tế.

Tất nhiên, với tính khí bất thường cố hữu, Trump sẽ còn làm nhiều chuyện ngoạn mục hơn, có thể là đi ra ngoài khuôn khổ giải quyết vấn đề Ukraine, mở rộng sang việc can thiệp trong các vấn đề khác như khí hậu, thương mại, Trung Quốc và xung đột Israel – Palestine.

Kết luận

Châu Âu đang hy vọng các kịch bản trên sẽ không xảy ra hoặc một kịch bản xấu nhất trong đó sẽ không xảy ra, nhưng cuối cùng đồng thuận được một kế hoạch an ninh chung là vấn đề then chốt. Đó là vấn đề cải thiện khả năng quân sự để bù đắp cho việc Mỹ rút quân và tạo khả năng hành động độc lập cho phù hợp. Thoả thuận chung tại Brussels hoặc thông qua các hiệp định song phương để đạt được các mục tiêu này là thách thức mới khởi đầu.

Cuộc chiến tranh của châu Âu với Nga, nếu xảy ra, năng lực phòng thủ quân sự là chuyện sinh tử. Châu Âu không chỉ lo bảo vệ Ukraine, lục địa mà còn phải tìm cách ngăn chận các phương sách mà Trump sẽ gây chia rẽ châu Âu trong các lĩnh vực chính sách khác. 

---

 

Tại sao nhiều gia đình trung lưu Trung Quốc tìm cách vượt biên sang Mỹ?

09:32 | Posted by BVN4

Marrian Zhou, “Why so many middle-class Chinese migrants take risky, illegal route to U.S.,” Nikkei Asia, 02/05/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tình trạng bất ổn kinh tế, nợ nần và tuyệt vọng đã buộc các giađình phải vượt rừng đến biên giới Mexico.

Nửa đêm trên bãi biển Capurgana ở Colombia xa xôi, trời tối đến nỗi Wang Zhongwei chẳng thể nhìn thấy bàn tay của chính mình đang để trước mặt. Khoảng 20 người bắt đầu xuống một chiếc xuồng gỗ lớn trong lúc sóng vỗ vào bờ cát. Chuyến đi này sẽ đưa cả nhóm đến Darien Gap khét tiếng nằm giữa Colombia và Panama, nơi những người di cư sẽ đi bộ nhiều ngày liền trong rừng rậm hướng tới biên giới nước Mỹ.

Đó là một đêm mưa vào tháng 5/2023, Wang, 32 tuổi, buộc chặt đứa con trai 14 tháng tuổi vào ngực, trong khi vợ anh ngồi phía sau. Cô con gái 7 tuổi của họ ngồi với ông bà. Sóng liên tục đẩy thuyền của họ lên cao vài mét trong suốt cuộc hành trình kéo dài hai giờ. Vợ chồng Wang phải chật vật dùng áo mưa để giữ cho mặt cậu con trai sơ sinh được khô ráo trong khi cố gắng bám chặt vào thành thuyền. Tất cả hành khách đều ướt sũng từ đầu đến chân.

Wang nói với Nikkei Asia bằng tiếng Quan Thoại: “Chuyến đi kéo dài hai giờ và con trai tôi đã khóc suốt hai giờ đó. Tôi chỉ lo thằng bé sẽ không còn thở khi nó kiệt sức đến mức không thể khóc được. Cho đến tận hôm nay, tôi vẫn nhớ tiếng khóc của con”.

Cuối cùng, khi Wang và gia đình đến được biên giới Mỹ-Mexico vài tuần sau đó, họ đã bị các thành viên băng đảng Mexico chĩa súng vào người và đòi mỗi người phải trả khoảng 800 USD thì mới được cho qua. Những người di cư phải cởi bỏ quần lót để cho bọn côn đồ thấy rằng họ đã giao nộp tất cả tài sản có giá trị trước khi các thành viên băng đảng dẫn họ đến cửa khẩu biên giới.

Bất chấp cuộc hành trình đầy nguy hiểm đó, Wang nói: “Tôi không hối hận khi đi bộ đến đây. Chẳng còn hy vọng nào cho gia đình tôi ở Trung Quốc.

Số người di cư Trung Quốc vượt qua biên giới Mỹ-Mexico đã tăng vọt vào năm 2023. Dù rất khó để xác định con số chính xác, nhưng theo Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP), hơn 37.000 công dân Trung Quốc đã bị giam giữ ở biên giới với Mexico vào năm ngoái. Con số này lớn gấp 10 lần so với những năm trước đại dịch.

Trong số những người đến đây, các gia đình có trẻ em là nhóm tăng đặc biệt nhanh. Dữ liệu của CBP cho thấy các đặc vụ tuần tra biên giới của Mỹ đã bắt gặp các gia đình di cư Trung Quốc 6.645 lần trong năm tài chính 2023 (từ tháng 10/2022 đến tháng 9/2023) và 7.081 lần kể từ tháng 10/2023 cho đến nay. Trong năm tài chính 2022, con số này là 1.151 lần.

Hồi tháng 4, Kurt Campbell, Thứ trưởng Ngoại giao, phát biểu tại một cuộc họp của Ủy ban Quốc gia về quan hệ Mỹ-Trung: “Nhiều người di cư Trung Quốc đã phải chi một số tiền khổng lồ để [đến Mỹ]… Việc này chưa nhận được đủ sự quan tâm, nhưng nó là một điều đáng chú ý… Tôi nghĩ rằng chính phủ Trung Quốc đã biết về điều đó, có thể hơi lo ngại về nó, nhưng tôi không nghĩ họ đã thực hiện các bước cần thiết vào thời điểm này để hạn chế nó”.

Tuy nhiên, Campbell cho biết lượng lớn người di cư này đang “gây lo ngại” ở Mỹ. Thật vậy, với cuộc bầu cử sắp diễn ra vào tháng 11, an ninh biên giới và quan hệ Mỹ-Trung đang trở thành hai trong số những vấn đề nóng nhất giữa Tổng thống Joe Biden và đối thủ Donald Trump.

Theo hãng tin Associated Press (AP), vào năm 2022, Trung Quốc đã tạm dừng hợp tác với Mỹ về vấn đề di cư bất hợp pháp giữa lúc căng thẳng gia tăng, nhưng sau đó đã lặng lẽ nối lại các chuyến bay hồi hương cho những người di cư bất hợp pháp vào mùa xuân này. Vấn đề này có lẽ đã khiến Bắc Kinh xấu hổ và vẫn là nguồn gốc gây căng thẳng giữa hai nước: “Trung Quốc kiên quyết phản đối việc Mỹ lấy vấn đề nhập cư bất hợp pháp làm cái cớ để bôi nhọ Trung Quốc”, người phát ngôn của Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington cho biết vào ngày 14/05.

Những người nhập cư bất hợp pháp từ Trung Quốc đang cố gắng giữ ấm khi họ bị Lực lượng Tuần tra Biên giới Mỹ tạm giữ ở Nam California vào ngày 05/02, sau khi vượt biên từ Mexico. (Ảnh của Masahiro Okoshi)

Các chuyên gia cho rằng lượng công dân Trung Quốc đến Mỹ bất hợp pháp gia tăng đột biến gần đây đã vẽ nên một bức tranh u ám về tình hình của họ ở quê nhà. Dữ liệu do Liên Hiệp Quốc tổng hợp cho thấy trong năm 2022 và 2023, tổng số lượng di cư hàng năm đã tăng lên hơn 300.000, tính theo dòng di cư ròng, so với mức trung bình khoảng 190.000/năm trong vòng 10 năm tính đến năm 2019. Tỷ lệ di cư đã sụt giảm vào năm 2020, khi đại dịch COVID xảy ra.

Victor Shih, chuyên gia về chính sách kinh tế Trung Quốc tại Đại học California, San Diego, nhận xét “Thật bất thường khi một quốc gia có thu nhập trung bình có tốc độ tăng trưởng kinh tế tích cực, như trường hợp của Trung Quốc, lại có dòng người di cư bất hợp pháp lớn. Bởi di cư theo con đường bất hợp pháp là quá rủi ro”.

Shih nói thêm: “Vì vậy, tôi nghĩ, đối với họ, điều đó cho thấy sự tuyệt vọng lớn đến mức nào. Thật khó để giải thích từ góc độ kinh tế thuần túy – tôi nghĩ phần lớn nguyên nhân liên quan đến chính sách công ở Trung Quốc. Nước này vẫn có mạng lưới an sinh xã hội nhưng ở mức cực kỳ tối thiểu. … Nếu bạn rơi vào thảm họa sức khỏe hoặc thảm họa việc làm, thực sự có rất ít nguồn lực của chính phủ để giúp bạn”.

Hầu hết người di cư Trung Quốc trước đây đều chọn những con đường dễ dàng hơn –  xin thị thực du lịch hoặc đăng ký vào các trường đại học Mỹ. Nhưng đối với một nhóm nhỏ tầng lớp trung lưu Trung Quốc, vốn đang ngày càng lớn dần, những lựa chọn này không có sẵn. Du học là chuyện rất tốn kém, và ngày càng khó để xin thị thực vì quan hệ Mỹ-Trung liên tục xấu đi. Nhưng nhiều người sẵn sàng bất chấp nguy cơ bị cướp, đi thuyền mạo hiểm, cảnh sát tham nhũng, lở đất và nguy cơ tử vong trong rừng để có cơ hội sống ở Mỹ. Mỗi gia đình nhập cư đều có một câu chuyện đau lòng của riêng mình.

Bỏ phiếu bằng chân. Dòng di cư ra khỏi Trung Quốc tăng nhanh sau đại dịch (Di cư ròng, tính theo số người). Nguồn: Phòng Triển vọng Dân số Thế giới của Liên Hiệp Quốc

“Cả thế giới của tôi là một cái lồng”

Nhiều gia đình Trung Quốc trên đường đến Nam Mỹ cũng giống như gia đình Wang; họ đã từng sống cuộc sống thoải mái ở Trung Quốc. Nhưng sau ba năm Trung Quốc triển khai chính sách zero-COVID và thị trường bất động sản sụp đổ, các chủ doanh nghiệp và nhân viên công ty đang phải vật lộn để tồn tại.

Gia đình Wang đành chọn dấn thân vào cuộc hành trình nguy hiểm xuyên Mexico khi mất hết hy vọng về tương lai ở Trung Quốc, đặc biệt là cho con cái của họ.

Trở lại Trung Quốc, “Anh chứng kiến những bi kịch xảy ra xung quanh mình mà tin tức thậm chí không đề cập đến”, Wang nói với Nikkei. “Cứ nhìn vào cuộc khủng hoảng bất động sản. Một cuộc khủng hoảng ngân hàng sẽ sớm xảy ra, liệu ngành nào còn có thể tồn tại trong môi trường này?”. Wang đang đề cập đến bong bóng bất động sản của Trung Quốc, vốn đã đốt sạch khoản tiền tiết kiệm của nhiều gia đình trung lưu kể từ năm 2021.

Sự bi quan là đặc biệt lớn trong nhóm các chủ doanh nghiệp nhỏ. Wang từng sở hữu một nhà máy may mặc ở thành phố công nghiệp Ôn Châu phía nam, chuyên xuất khẩu áo cánh của phụ nữ sang châu Âu, chủ yếu là Pháp và Ý. Trước đại dịch, anh có khoảng 30 đến 40 công nhân và kiếm được khoảng 30.000 đến 60.000 USD lợi nhuận mỗi năm. Vợ chồng anh từng sống thoải mái, có nhà, có xe.

Đại dịch đã buộc Wang phải đóng cửa nhà máy của mình, nhưng anh vẫn phải còng lưng trả nợ.

Theo báo cáo tháng 2 của Học viện Tài chính Toàn diện Trung Quốc tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, hơn một phần ba các doanh nghiệp nhỏ ở Trung Quốc không bền vững về mặt tài chính, do các vấn đề như không đủ tiền mặt và thiếu khả năng vay vốn, theo đó có thể ảnh hưởng đến việc làm của 18 triệu công nhân. Báo cáo này dựa trên cuộc khảo sát 2.349 công ty nhỏ, chủ yếu thuộc lĩnh vực sản xuất chế tạo và bán lẻ.

Giấc mơ thăng tiến trong xã hội của các gia đình đang tan thành mây khói khi tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên tăng cao và áp lực phải cung cấp cho trẻ em một nền giáo dục tốt – thường phụ thuộc vào việc học thêm tốn kém – ngày càng nặng nề hơn.

Shih từ Đại học California, San Diego, cho biết, thăng tiến xã hội trong những năm gần đây ở Trung Quốc đang ngày càng khó. Trong thập niên 1980 và 1990, câu chuyện về một nông dân trở thành doanh nhân thành đạt không phải là hiếm. Nhưng giờ đây, việc tự quyết định vận mệnh của chính mình trở nên khó khăn hơn nhiều.

Shih nói: “Đối với các doanh nghiệp quy mô nhỏ, rất khó để thành lập và phát triển. Hoặc họ phải trả những khoản hối lộ khổng lồ để được lòng các cơ quan nhà nước, hoặc họ phải chịu mọi hành vi trục lợi”.

Sau khi đóng cửa nhà máy vào năm 2021, Wang trở thành tài xế trên nền tảng gọi xe của Didi Chuxing, nơi anh gặp gỡ các tài xế khác, nhiều người trong số họ từng là doanh nhân, “chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực xuất khẩu”. Anh vẫn có một ít tiền tiết kiệm, nhưng gánh nặng kinh tế cứ dần nặng nề hơn.

“Tôi có ý nghĩ tự tử mỗi ngày”, anh nói. “Tôi cảm thấy như cả thế giới của mình là một cái lồng và không còn hy vọng. Mỗi điều nhỏ nhặt xảy ra đều góp phần vào nghịch cảnh – nhà máy của tôi, lệnh phong tỏa do đại dịch – vô số những điều tồi tệ ập đến khiến tôi cảm thấy vô vọng”.

Anh trai của Wang, người đang sống ở Los Angeles, đã kể cho anh về “con đường đi bộ” đến Mỹ. Wang liền vội lên Douyin, trang video ngắn của Trung Quốc và YouTube để tìm hiểu cách thực hiện chuyến đi.

Video về những người di cư Trung Quốc đã hoàn thành hành trình khiến Wang hy vọng rằng sự chăm chỉ có thể mang lại kết quả xứng đáng cho gia đình anh ở Mỹ. Anh biết được rằng trẻ em nhập cư có thể học trường công ở Mỹ miễn phí. Sau đó, Wang đã bán nhà và xe hơi, gom góp tất cả tiền tiết kiệm của gia đình và lên đường.

Con đường đầy rủi ro của người di cư Trung Quốc đến biên giới Mỹ-Mexico. Các mũi tên là ví dụ về một hành trình và chỉ mô tả hướng đi chung, không phải tuyến đường thực tế được sử dụng. Nguồn: Nghiên cứu của Nikkei Asia

Theo đuổi hy vọng

Pan Mengen, một chủ tiệm làm tóc 32 tuổi ở thị trấn Tô Châu, tỉnh An Huy, đến Mỹ vào tháng 1/2023 cùng vợ, cô con gái 12 tuổi và cậu con trai 9 tuổi.

“Nền kinh tế tồi tệ, không có khái niệm về dân quyền hay tự do, các con tôi sẽ chẳng có tương lai nếu chúng lớn lên ở Trung Quốc”, Pan nói. “Tôi có thể thấy điều gì đang chờ các con mình trong tương lai; sẽ không có cách nào để chúng vượt lên trên tầng lớp xã hội hiện tại. Chúng tôi phải rời đi”.

Tại Tô Châu, Pan nói rằng mình và vợ điều hành một tiệm làm tóc nổi tiếng với người dân địa phương, kiếm được hơn một triệu nhân dân tệ (138.914 USD) mỗi năm trước đại dịch. Gia đình anh sống một cuộc sống rất thoải mái ở thành phố hạng ba này, nơi chi phí sinh hoạt thấp hơn nhiều so với các thành phố như Bắc Kinh và Thượng Hải. Năm 2018, Pan bắt đầu xem xét lộ trình nhập cư bằng con đường đầu tư, đặc biệt là đến các quốc gia như Mỹ, Canada, Australia, và New Zealand. Nhưng đại dịch đã ập đến trong lúc gia đình anh đang chuẩn bị chuyển đi.

Tiệm của Pan buộc phải đóng cửa và cả gia đình sống bằng tiền tiết kiệm. Anh chứng kiến nhiều người bạn của mình phá sản hoặc buộc phải đóng cửa hàng để cắt giảm chi phí. Dù khách hàng của Pan đã quay trở lại khi Trung Quốc mở cửa trở lại nhưng anh vẫn tỏ ra bi quan.

Chuyến thăm Tô Châu của Nikkei vào tháng 5 phần lớn đã xác nhận những lời của Pan. Tại thành phố nhỏ ở tỉnh phía đông tỉnh An Huy, dấu hiệu suy thoái kinh tế của Trung Quốc hiện rõ ở khắp mọi nơi. Những dãy nhà bê tông dang dở và các thiết bị xây dựng đứng im lìm. Một ga tàu mới được khai trương vào cuối năm 2022, nhưng có rất ít dấu hiệu cho thấy hoạt động kinh doanh đang bùng nổ. Tại một trung tâm mua sắm lớn, đèn đã tắt trong giờ ăn trưa ở một số khu vực không có người thuê.

Vào buổi tối, chợ đêm trở thành điểm thu hút chính của thành phố khi những người bán hàng bắt đầu bày hàng dọc các phố đi bộ. “Đây là khu vực nhộn nhịp nhất của thành phố này, nhưng cứ nhìn sau lưng tôi đi”, một người đàn ông bán ở quầy sushi nói rằng năm nay việc kinh doanh gặp khó khăn và chỉ tay về một cửa hàng trống. “Nơi này đóng cửa đã lâu nhưng biển hiệu vẫn treo vì chưa có người thay thế”.

Gia đình Pan không đủ tiền để nhập cư thông qua các chương trình đầu tư và không thể xin được thị thực. Anh cũng đã tìm hiểu về hành trình đi bộ trên Douyin và YouTube. Anh thừa nhận đây là một hành trình đầy rủi ro, nhưng đoạn video của một blogger Trung Quốc đã khiến anh kinh ngạc.

“Blogger Douyin đó là một chàng trai chỉ có một chân”, Pan nói. “Anh ấy đi bộ qua rừng nhiệt đới bằng nạng, và tôi tự nghĩ, nếu anh ấy có thể làm được, dù rất khó khăn, thì chúng tôi cũng có thể làm được”.

Dù thu nhập của Pan được coi là cao ngay cả ở những thành phố như Bắc Kinh, nhưng anh sợ cuối cùng mình sẽ mất tất cả khi chính trị ngày càng bất ổn và chi tiêu tiêu dùng vẫn yếu ở Trung Quốc.

Việc thiếu mạng lưới an sinh xã hội là nỗi lo lắng của nhiều người nhập cư Trung Quốc mà Nikkei đã phỏng vấn. Cả Pan và Wang đều cho biết họ chưa từng quen ai bị mất việc có thể nhận được trợ cấp thất nghiệp. Hầu hết bạn bè và gia đình của họ không tin vào an sinh xã hội. Những gì họ làm ra là tất cả những gì họ có. Wang nghĩ gia đình anh nên rời đi trong khi họ vẫn còn một số tiền để bắt đầu lại.

Shih nói “Tổng quy mô ngân sách chính thức của Trung Quốc chỉ chiếm một phần nhỏ trong GDP của nước này so với hầu hết các nước phát triển. Nhưng thậm chí so với nhiều nước đang phát triển, ngân sách đó vẫn nhỏ. Với khoản tiền đó, chính phủ Trung Quốc lại đặt ưu tiên cao hơn nhiều cho những thứ khác ngoài phúc lợi xã hội, như an ninh quốc gia và ổn định nội bộ”.

Wang nói rằng nếu Trung Quốc muốn người dân ở lại, họ phải cải cách triệt để hệ thống giáo dục và phúc lợi xã hội để đáp ứng các nhu cầu cơ bản của mọi người.

“Mọi người sống vì hy vọng, họ cần có hy vọng”, Wang nói. “Giáo dục không giải quyết được sự bất bình đẳng, nhưng ít nhất nó có thể đưa mọi người đến một vạch xuất phát bình đẳng hơn; nó mang lại cho mọi người niềm hy vọng”.

Dân số Trung Quốc nhập cư vào Mỹ (Tính bằng triệu). Bao gồm những người nhập cư từ Trung Quốc đại lục, Hong Kong, và Macao. Nguồn: Dữ liệu Điều tra Dân số mười năm một lần của Mỹ (1980, 1990, 2000), Cục Diều tra Dân số Mỹ (2010), Khảo sát Cộng đồng người Mỹ (2021)

Tuy nhiên, theo Shih, chính phủ Trung Quốc có rất ít động lực để khắc phục vấn đề này.

Ông nói “Việc di cư ra nước ngoài là một loại đai an toàn cho chính phủ Trung Quốc. Nếu bạn không thích những gì đang xảy ra ở Trung Quốc, hãy để những người này rời đi, họ không còn là vấn đề đối với chính phủ Trung Quốc nữa”.

Shih giải thích có một số “hậu quả thứ yếu”, chẳng hạn như một số người di cư bắt đầu “hoạt động chính trị” ở nước ngoài. “Nhưng tôi không nghĩ chính phủ Trung Quốc quan tâm quá nhiều đến điều đó”, ông nói. “Đó không phải là mối đe dọa trong nước”.

Đáng để mạo hiểm

Không có biện pháp kích thích hoặc trợ giúp của chính phủ, các công ty ở Trung Quốc thời hậu đại dịch buộc phải cắt giảm chi phí để duy trì hoạt động, đồng nghĩa với việc phải làm nhiều việc hơn nhưng lương ít hơn, thậm chí là sa thải nhân viên. Sau cùng, chính người lao động phải gánh chịu hậu quả và một số công nhân trẻ thà mạo hiểm vào rừng còn hơn.

Michael Yu, 33 tuổi, và Dida Tan, 27 tuổi là một cặp vợ chồng vượt biên vào đầu tháng 4 vừa qua. Yu là thợ cơ khí được một công ty nhà nước ký hợp đồng, còn Tan làm việc tại một công ty thủy sản ở Nam Kinh. Họ rời đi vì lương của họ bị giảm quá nhiều trong năm qua, đến mức họ không đủ khả năng trang trải chi phí sinh hoạt hoặc thanh toán nợ thế chấp.

Tan kể lại “Trước đại dịch, chúng tôi cũng phải làm thêm giờ, nhưng ở mức chấp nhận được. Còn bây giờ, tôi phải làm thêm giờ liên tục, không có thời gian cho bản thân, nhưng lương vẫn giảm, khoảng 70% kể từ tháng 10 năm ngoái”.

Yu và Tan có một người bạn đã đi bộ sang Mỹ và nói với họ rằng cuộc sống ở Los Angeles tốt hơn nhiều. Cặp đôi mong muốn tìm được công việc tốt hơn nhưng hy vọng vun đắp cho gia đình mới là lý do chính khiến họ đến Mỹ

Cặp đôi này đã trả tổng cộng khoảng 50.000 USD cho một “công ty nhập cư” ở Phúc Kiến để đưa họ từ Nam Kinh đến biên giới Mỹ-Mexico. Yu và Tan trước đó đã cố gắng đến Cairo từ Hong Kong rồi tự đến Quito một mình, nhưng họ đã bị các hãng hàng không và nhân viên sân bay chặn lại, vì bất kỳ người Trung Quốc nào cố gắng bay đến Quito đều bị nghi ngờ là dân nhập cư bất hợp pháp. Theo Tan, “công ty nhập cư” của họ biết chuyến bay nào sẽ cho phép hành khách Trung Quốc, và sử dụng thông tin này, họ có thể thực hiện chuyến đi.

Bằng cách sử dụng các nền tảng truyền thông xã hội như Douyin, TikTok, YouTube, và Telegram, những người di cư Trung Quốc đã tạo nên một dòng sông thông tin dọc Nam Mỹ. Những người đi trước cập nhật cho những người đi sau về những việc nên và không nên làm, ai đáng tin cậy và ai không. Thông tin liên hệ của xà đầu, tức những kẻ buôn người, được chia sẻ trong các nhóm tin nhắn.

Theo những người di cư Trung Quốc mà Nikkei Asia phỏng vấn, một khi họ đến Mỹ, các gia đình thường ở một thời gian ngắn tại các trại tạm giam. Nhưng có sự khác biệt đáng kể về thời gian, Yu và Tan được thả chỉ một ngày sau khi đến Mỹ, nhưng mẹ của Wang bị giam hơn một tháng. Các gia đình, phụ nữ, và trẻ em thường được gửi đến các khách sạn do nhà nước tài trợ ở San Diego. Xe buýt của chính phủ chở người di cư từ trại tạm giam đến khách sạn, nơi họ chờ đợi ở sân để ổn định chỗ ở. Những người khác, nhiều người trong số họ là đàn ông độc thân, được đưa đến một trung tâm giao thông, nơi họ có thể bắt xe buýt đến thành phố khác.

Vào một buổi sáng thứ bảy đầy nắng của tháng 4, nhiều người Trung Quốc mới đến đã tụ tập tại một quảng trường nhỏ ở Công viên Monterey, ngoại ô Los Angeles.

Wang, hiện đã ổn định cuộc sống mới, đã tổ chức một sự kiện tình nguyện cho người di cư Trung Quốc. Anh yêu cầu mọi người xếp hàng để nhận thức ăn và đồ uống được quyên góp. Yu và Tan đến để giúp đỡ bạn mình, đồng thời cũng tận hưởng thời tiết ấm áp, và trò chuyện với một phụ nữ Thượng Hải lớn tuổi đang xếp hàng chờ đợi. Trong một tòa nhà văn phòng cũ ở quảng trường, Pan và một đồng nghiệp đang cắt tóc miễn phí, trong lúc một người đàn ông và con trai ngồi trên ghế chờ và đùa giỡn với Pan sau hành trình dài xuyên Nam Mỹ.

Nhiều người có mặt tại đây cho biết họ đã mang đủ tiền tiết kiệm để mua một xe hơi cũ và thuê một căn hộ nhỏ trong vài tháng để tìm kiếm việc làm. Nhiều người cho biết con họ đã bắt đầu học trường công miễn phí như họ mong đợi. Bằng cách sử dụng mạng lưới và tài khoản mạng xã hội của riêng mình, nhiều người trong số những người di cư này đã tìm được việc làm, thường là trong ngành dịch vụ. Trong khi một số người gặp khó khăn, thì những người khác lại phát triển mạnh mẽ.

Pan đã bắt đầu làm việc tại một tiệm làm tóc thuộc sở hữu của người Trung Quốc ở Irvine, một cộng đồng thượng lưu ở Quận Cam, phía nam Disneyland. Sau một năm tìm kiếm khách hàng thông qua bạn bè và mạng xã hội, cùng với kinh nghiệm làm chủ tiệm làm tóc ở Trung Quốc, Pan đã trở thành quản lý. Với thu nhập hàng tháng hiện đã vượt quá 10.000 USD, anh cười thoải mái và nói rằng vợ anh vừa mới sinh một cậu con trai khác.

Gia đình đang ổn định trong lúc chờ ngày ra tòa di trú vào năm 2026.

Pan nói, “Đây là cuộc sống mà tôi luôn mong muốn”.

*

Thông tin bổ sung từ Wataru Suzuki, hiện sống tại Tô Châu.

M.Z.

Nguồn: Nghiencuuquocte.org

---