Người dân thành phố Luhansk, Ukraine, đi bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý do chính quyền Nga tổ chức hôm thứ Sáu. Các trạm bỏ phiếu đã được lắp đặt trên toàn lãnh thổ Ukraine do Nga chiếm đóng để trưng cầu dân ý. Ảnh: WP
Những người lính Nga, mặc áo balaclava và cầm súng, đứng cạnh các nhân viên bầu cử. Người dân Ukraine buộc phải bỏ phiếu trong khi các quan chức Nga hoặc những người thân cận của họ đứng theo dõi. Một số cư dân thậm chí còn trốn tránh trong nhà của họ, với nỗi sợ hãi rằng việc bỏ phiếu chống lại sự sáp nhập của Nga sẽ dẫn đến việc họ bị bắt cóc hoặc tệ hơn.
Khi Nga bắt đầu tổ chức bỏ phiếu trong các cuộc trưng cầu dân ý trên toàn lãnh thổ do Nga chiếm đóng ở Ukraine vào ngày 23/9, người dân Ukraine ở những khu vực đó đã bày tỏ thái độ xen lẫn giữa giận dữ, thách thức và lo sợ rằng quê hương của họ đang bị chiếm đoạt bằng vũ lực trong cái mà họ gọi là một cuộc bỏ phiếu giả tạo.
Mục đích của các cuộc trưng cầu dân ý cấp tốc này – được những người dân thân Nga và những người thân cận của họ ủng hộ – rõ ràng là tạo cho Tổng thống Vladimir V. Putin của Nga một cái cớ không có thật về mặt pháp lý để nuốt chửng quốc gia của họ. Và điều này gợi lại ký ức về các cuộc bỏ phiếu được tổ chức vào năm 2014 ở Crimea, sau đó Nga sáp nhập bán đảo này một cách nhanh chóng.
Tina, 27 tuổi, một nhà báo tự do đang đến thăm bố mẹ chồng sắp cưới của cô ở Beryslav, miền nam Ukraine do Nga chiếm đóng, nói rằng cô lái xe qua đường vào sáng ngày 23/9 và nhìn thấy các quan chức Nga đứng trong sân nhà hàng xóm, chờ anh ta điền vào lá phiếu. trước khi chuyển lá phiếu cho một người trên xe gần đó.
Cô cho biết, các quan chức Nga đã đi từng nhà để phát các lá phiếu. Họ nhìn vào cửa sổ của những ngôi nhà không trả lời cuộc gọi của họ.
“Chúng tôi chống lại những kẻ chiếm đóng này,” Tina nói, “nhưng chúng tôi không có quyền từ chối bỏ phiếu – chúng tôi không thể từ chối.”
Tina cho biết cô đã tham gia các cuộc biểu tình phản đối sự chiếm đóng của Nga, và nói rằng người thân của chồng chưa cưới của cô đã khóa cổng, khóa cửa và tắt đèn, như chính quyền Ukraine đã khuyến cáo. Nhưng cô lo lắng rằng địa chỉ của họ sẽ được ghi chú lại và sẽ có hậu quả tiêu cực nếu họ không chịu mở cửa khi có người gọi.
“Sau khi sống bên cạnh họ hơn sáu tháng nay, chúng tôi nhận ra rằng bất kỳ sự từ chối nào cũng có thể dẫn đến một “vé bay thẳng xuống tầng hầm,” cô nói, sử dụng cụm từ mà người Ukraine đang sống ở Kherson, một thành phố cảng phía nam bị Nga chiếm đóng, sử dụng để mô tả các vụ bắt cóc rồi nhốt xuống tầng hầm do quân chiếm đóng thực hiện.
Olha, một người Ukraine đã nói chuyện vào tối 22/9 với bạn bè ở Enerhodar, một thành phố do Nga kiểm soát ở đông nam Ukraine gần Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, cho biết những người đàn ông từ 18 đến 35 tuổi đã bị cấm rời khỏi thành phố. Nhắc lại mối quan tâm của nhiều người Ukraine, cô ấy nói rằng cô ấy lo lắng rằng sự sáp nhập của Nga sẽ buộc những nam thanh niên trẻ tuổi phải gia nhập quân đội Nga và chiến đấu chống lại những người Ukraine. Điều đó đã xảy ra ở một số khu vực của Luhansk và Donetsk do Nga chiếm đóng kể từ năm 2014.
Olha nói: “Họ muốn đưa các thanh niên Ukraine này vào lực lượng vũ trang Nga. “Và người Ukraine sẽ phải chiến đấu chống lại người Ukraine,” cô nói, dừng lại và bật khóc. Giống như những người khác được nhắc đến trong bài báo này, cô không nói tên đầy đủ vì lo lắng cho sự an toàn của mình.
Andriy, 44 tuổi, có bạn bè và người thân ở Kherson, cho biết anh đã nói chuyện với họ trong những ngày gần đây và họ đã nói với anh rằng họ không thể rời thành phố vì cuộc trưng cầu dân ý.
“Bạn biết đấy, những người thông minh sẽ ngồi ở nhà và không đi đâu cả,” anh nói qua điện thoại từ Kyiv.
Tại Melitopol, thành phố do Nga chiếm đóng ở đông nam Ukraine, Natalia, 73 tuổi, một phụ nữ về hưu, nói rằng các cuộc trưng cầu dân ý đã khiến bà bị sốc.
Bà nói: “Điều đáng sợ nhất là sau cuộc trưng cầu dân ý, nếu Ukraine cố gắng giải phóng thành phố của tôi, thì đó sẽ bị coi là một cuộc tấn công vào nước Nga.”
Natalia cho biết người Nga đã dựng các quầy thông tin về cuộc trưng cầu dân ý này trên khắp Melitopol, và treo các biểu ngữ có khẩu hiệu thân Nga. Thành phố được phủ đầy cờ Nga và các bản nhạc Nga yêu nước được phát lớn qua loa.
Hôm 23/9, khi bà nhìn ra cửa sổ căn hộ của mình, bà thấy hai nhân viên trưng cầu dân ý thân Nga đang bước vào tòa nhà chung cư. Bà vẫn ở trong nhà, ngồi cách xa cửa sổ, để tránh bị nhìn thấy. Nhưng Natalia đã phát hiện ra hai binh sĩ, người nào cũng đều mặc áo balaclava và cầm súng trên tay, hộ tống ba nhân viên trưng cầu dân ý đi vào. Bà nói rằng một điểm bỏ phiếu đã được thiết lập trong phòng tập thể dục của một trường học gần đó.
“Tôi sẽ không đi bỏ phiếu,” Natalia nói. “Trừ phi họ chĩa súng vào tôi, và thậm chí khi đó tôi sẽ bỏ phiếu cho Ukraine.”
Tang lễ của Nữ hoàng Elizabeth II hôm nay cho thấy lịch sử lâu đời của Vương quốc Anh và chế độ quân chủ.
Nữ hoàng qua đời ở tuổi 96 tại nhà riêng của bà, Lâu đài Balmoral, ở Aberdeenshire, Scotland. Bà đã sống một cuộc sống lâu dài, luôn phục vụ cho đất nước của mình và cho Khối thịnh vượng chung. Tại Balmoral, chỉ hai ngày trước khi băng hà, bà chấp nhận sự từ chức của Thủ tướng Boris Johnson và bổ nhiệm người tiếp theo, Lizz Truss. Truss là Thủ tướng thứ 15 dưới triều đại của Nữ hoàng, người đầu tiên là Winston Churchill. Hàng tuần, bà tổ chức một buổi tiếp kiến với Thủ tướng, thể hiện sự quan tâm đến công việc của chính phủ, của đất nước.
Những địa điểm nơi diễn ra tang lễ, đều được xây dựng từ lâu đời và chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử của vương quốc Anh. Quan tài của Nữ hoàng đầu tiên được đưa đến Cung điện Holyroodhouse ở Edinburgh, dinh thự chính thức của chế độ quân chủ Anh ở Scotland.
Từ Edinburgh, quan tài của Nữ hoàng đã được đưa đến London. Linh cữu được quàn trong Hội trường Westminster, bên cạnh Nhà Quốc hội, để công chúng đến viếng. Hội trường Westminster được xây dựng vào năm 1097 bởi Vua William II, con trai của William the Conqueror. Ngoài việc được sử dụng làm nơi quàn linh cữu các thành viên của Hoàng gia và một vài chính khách quan trọng (trong đó Winston Churchill), tòa nhà cũng được sử dụng như một tòa án, bao gồm cả việc luận tội Vua Charles I và xét xử Guy Fawkes, người định làm nổ tung Nhà Quốc hội và Vua James I.
Lễ tang diễn ra tại Tu viện Westminster. Một nhà thờ được xây dựng lần đầu tiên ở đó vào khoảng năm 1080, nhưng tòa nhà hiện tại được khởi công vào năm 1245. Được chôn cất trong tu viện là 3.300 người Anh lỗi lạc, bao gồm ít nhất 16 quốc vương, tám thủ tướng, nhà thơ, diễn viên, nhà khoa học và nhiều người khác.
Lễ tang có sự tham dự của hoàng gia, các nguyên thủ quốc gia và những người đứng đầu chính phủ từ khắp nơi trên thế giới. Trong số các nhà lãnh đạo nước ngoài có những người đứng đầu chính phủ của các vương quốc Khối thịnh vượng chung (Commonwealth realms), thuộc địa cũ của Đế quốc Anh nơi Nữ hoàng vẫn là nguyên thủ quốc gia, và nguyên thủ quốc gia của các nước thuộc Khối thịnh vượng chung (Commonwealth countries), nay đã trở thành các nước cộng hòa.
Sau đó, quan tài của Nữ hoàng được đưa đến lâu đài Windsor, nơi ở của hoàng gia ở phía tây London. Lâu đài được khởi công bởi William the Conqueror sau Cuộc chinh phạt Norman của Anh vào năm 1066. Tại lâu đài, một nghi lễ được tổ chức trong Nhà nguyện St George (được xây dựng vào năm 1348), nơi quan tài của bà được hạ xuống hầm bên dưới nhà thờ. Nơi an nghỉ cuối cùng của Nữ hoàng sẽ là trong nhà nguyện tưởng niệm Vua George VI, bên cạnh cha của Nữ hoàng (George VI), mẹ, em gái và người chồng yêu dấu là Vương tế Philip, Công tước xứ Edinburgh. Nhiều quốc vương và hoàng gia khác được chôn cất trong nhà nguyện (bao gồm Henry VIII, Charles I, George III, George IV, Edward VII, George V).
Tất cả những điều này cho thấy rằng Nữ hoàng, cũng như tất cả mọi người, là một phần của lịch sử lâu dài và đa dạng, một sự tiếp nối lâu dài của sự sống quý giá trên hành tinh này. Hầu hết chúng ta sẽ không đóng một vai trò quan trọng trong lịch sử, như Nữ hoàng, nhưng tất cả chúng ta vẫn là những sợi dây trong tấm thảm lớn của cuộc sống.
Một sự kiện xảy ra dưới triều đại của George III, tất cả thu nhập từ Crown Estates (trừ Công quốc Cornwall), đất đai và tài sản thuộc về Quốc vương (nhưng không phải tài sản cá nhân của Vua hoặc Hoàng hậu), đều do chính phủ nắm giữ. Đổi lại, chính phủ trả lại một số tiền cho George III để chi trả cho chế độ quân chủ và hoàng gia. Sự sắp xếp này vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay, được Nữ hoàng cải tổ lại. Thu nhập từ toàn bộ đất đai, bất động sản đó, tính ra chế độ quân chủ Anh trả nhiều tiền hơn cho chính phủ so với chi phí để điều hành các hộ gia đình hoàng gia, hoàng gia không phải sống bằng tiền đóng thuế của người dân như nhiều người lầm tưởng.
Nữ hoàng là Người bảo trợ của hơn 600 tổ chức và hội từ thiện lớn nhỏ, ví dụ như tổ chức từ thiện lớn Nghiên cứu Ung thư của Vương quốc Anh và Hội Chữ thập đỏ Anh. Sự hỗ trợ và bảo trợ của bà đã giúp các tổ chức này gây quỹ (ước tính hơn 1,4 tỷ bảng Anh trong thời gian bà trị vì) và tiếp thêm tinh thần cho các tình nguyện viên và nhân viên của họ. Bà đã tham dự hàng trăm sự kiện mỗi năm để hỗ trợ các tổ chức này, cùng với hoạt động ngoại giao trong các chuyến viếng thăm các nước, chiêu đãi các nguyên thủ nước ngoài và những người đứng đầu chính phủ ở Vương quốc Anh. Khi còn sống, khối lượng công việc mà Vương tế Philip đảm nhận còn nhiều hơn, ông bảo trợ cho khoảng 800 tổ chức, đặc biệt tập trung vào môi trường, công nghiệp, thể thao và giáo dục, trong đó có việc sáng lập và là Chủ tịch của Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới (World Wildlife Fund (WWF), thành lập Học bổng Kỹ thuật, sau này là Học viện Kỹ thuật Hoàng gia (Fellowship of Engineering, Royal Academy of Engineering)…
Các thành viên chịu trách nhiệm làm những công việc của Hoàng gia khác cũng vậy, họ cũng tham dự hàng trăm sự kiện mỗi năm, họ không ngồi không một chỗ cả ngày không làm gì cả như nhiều người lầm tưởng.
Hoa Kỳ tự hào về sự tách biệt giữa nhà thờ và nhà nước. Tại Vương quốc Anh, Quốc vương là người đứng đầu Giáo hội Anh và Nữ hoàng là một tín đồ Cơ đốc sùng đạo, cũng như Vua Charles III. Phần lớn ý thức về bổn phận của họ đến từ đức tin Cơ đốc. Thay vào đó, ở Anh, có sự tách biệt giữa chính trị và đời sống công dân. Các chính trị gia đến rồi đi. Nữ hoàng luôn ở đó, là sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, gắn kết mọi người. Với các chính trị gia, tất cả mọi lời nói, việc làm của họ trước hết phải thỏa mãn người dân ngay nhiệm kỳ này, thế hệ này, đồng thời phải đặt quyền lợi đảng của họ, những người bỏ phiếu bầu cho họ lên trên và không bao giờ có thể có sự hài lòng của toàn bộ người dân đối với một Tổng thống hay Thủ tướng. Vì vậy luôn luôn có sự chia rẽ, cứ nhìn Hoa Kỳ chẳng hạn.
Còn một chế độ quân chủ kiểu như Vương quốc Anh với Nữ hoàng hay Vua ở bên ngoài chính trị, bên trên chính trị, với tầm nhìn xa, cao hơn, cho một bức tranh lớn hơn.
Nữ hoàng hay Nhà Vua ở Anh hoàn toàn không can thiệp vào công việc chính trị. Quyền lực của họ là một thứ quyền lực mềm, dựa trên uy tín, hình ảnh, tư cách, ý thức về bổn phận, trách nhiệm của họ. Nếu làm tốt công việc và giữ gìn tốt hình ảnh, Quốc vương sẽ đại diện cho một lý tưởng và có sức mạnh truyền cảm hứng cho mọi người nỗ lực hết mình, cống hiến thời gian, công sức và nguồn lực cho những mục đích lâu dài, và đoàn kết mọi người. Và Nữ hoàng đã thể hiện điều đó trong suốt 70 năm trị vì của mình.
Tất nhiên sẽ khó khăn hơn nhiều để duy trì chế độ quân chủ, khi thiếu vắng một Nữ hoàng Elizabeth luôn sáng suốt, điềm tĩnh, đáng tin cậy và vững vàng. Tân vương Charles III chắc chắn hiểu rõ điều này.
Không có hệ thống nào tỏ ra hiệu quả như một bức tường thành chống lại chế độ chuyên chế. Hoa Kỳ có các giải pháp – phân chia quyền lực giữa các nhánh tư pháp, lập pháp và hành pháp, nhưng có lẽ là không đủ.
Mỗi quốc gia đều cần một người gánh vác gánh nặng biểu tượng của nhà nước. Nếu người đó không phải là quân chủ, được thiết lập rõ ràng để quản lý vai trò đó, trách nhiệm, và sự cám dỗ, có xu hướng rơi vào người đứng đầu nhà nước, người đứng đầu cơ quan hành pháp. Tại sao đó lại là một vấn đề? Chẳng hạn, trong chế độ Tổng thống, với quyền lực tập trung quá nhiều vào Tổng thống, rất có nguy cơ trở thành độc tài.
Hệ thống quân chủ thực hiện một mục đích tâm lý/tinh thần và xã hội quan trọng. Nó cũng có tiện ích thực tế to lớn, về mặt văn hóa – và kinh tế. Ai có thể phủ nhận sức hút to lớn của các truyền thống của Vương quốc Anh, ví dụ, đối với thương mại, du lịch?
Và cuối cùng, ý thức về lịch sử, sự trường tồn, về truyền thống phát triển, về sự phục vụ và cống hiến, là một phần của điều gì đó vĩ đại hơn, đó là lý do tại sao hơn quá nửa người dân Anh vẫn tiếp tục ủng hộ và tôn trọng chế độ quân chủ của họ.
Còn nếu một ngày nào đó đa số người Anh cảm thấy chế độ quân chủ không còn có ích lợi gì nữa, thì họ cũng sẽ nhẹ nhàng dứt bỏ thôi.
Sau 1140 ngày cầm quyền bính, Thủ tướng Anh quốc Boris Johnson bắt buộc phải rời dinh thự số 10 Downing Street theo đúng tinh thần dân chủ pháp trị của một thể chế văn minh.
Hành động cuối cùng của Thủ tướng là đọc diễn văn từ biệt. Từ biệt dân chúng, từ biệt chính trường, từ biệt quyền hành, từ biệt trách nhiệm. Thủ tướng thức dậy sớm vào hôm thứ ba mồng sáu tháng chín vì diễn văn được đọc lúc bảy giờ rưởi sáng trong ánh bình minh của thủ đô London, khi mặt trời mới bắt đầu ló dạng. Trong khi đó, người kế nhiệm của Boris Johnson, Bà tân Thủ tướng Liz Truss đọc diễn văn nhậm chức vào buổi chiều, trong một cơn mưa rào ngắn ngủi, vì trời sáng sủa trở lại khá nhanh trong lúc Bà Thủ tướng mới ngỏ lời với quốc dân.
Boris Johnson là người có học. Chuyên khoa của cựu Thủ tướng là sử học. Cho nên trong bài diễn văn ngắn đã có nhiều điển tích lịch sử được sử dụng, chứng tỏ trình độ kiến thức của người đứng đầu chính phủ nước Anh. Hơn nữa, bản văn chính luận đã văn chương mà còn hoa lệ. Boris Johnson thích thú vận dụng ẩn dụ trong bức thư tạm biệt của mình.
Ẩn dụ là một biện pháp tu từ tuy nằm trong phạm trù so sánh nhưng nằm ở một mức độ cao hơn, không còn vế bị so sánh, chỉ còn vế đem ra so sánh. Ẩn dụ gây tác dụng liên tưởng kín đáo hơn so sánh. Ẩn dụ không mang chức năng định danh mà là biểu cảm. Thuyền về có nhớ bến chăng / Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền (Ca dao). Ẩn dụ thử thách tài năng vận dụng ngôn từ của nhà văn. Ẩn dụ hay là một sự khám phá kỳ diệu, nó thu hút được sự chú ý của người nghe người đọc và tạo ra nhiều liên tưởng mới mẻ đến những khía cạnh khác nhau thuộc đối tượng được biểu hiện. Bây giờ mận mới hỏi đào / Vườn hồng đã có ai vào hay chưa ? / Mận hỏi thì đào xin thưa / Vườn hồng có lối nhưng chưa ai vào (Ca dao). Baudelaire thực tinh tế khi bảo rằng : Les parfums, les couleurs et les sons se répondent (Correspondances). Đó là ẩn dụ bổ sung trong thi ca, trong văn học.
Nhà văn học Boris Johnson ít nhất đã hai lần sử dụng ẩn dụ. Johnson tự ví mình với một hoả tiễn bổ trợ. Rồi ra hoả tiễn sẽ quay trở lại vũ trụ và biến mất tăm mất tích nơi một vùng biển Thái bình dương hịu quạnh và xa xôi. Boris Johnson cũng tự ví mình với Cincinnatus : “Giống như Cincinnatus, rồi ra tôi sẽ quay về với đồng ruộng của tôi“. Lucius Quinctius Cincinnatus (519-430 trước Công nguyên) sau hai lần nắm giữ chức quyền tối cao trong chế độ La mã xưa ((458 và 439) cuối cùng đã quay trở về canh tác ruộng vườn. Cơ sở tâm lý của ẩn dụ là sự liên tưởng : người nghe Boris Johnson nói – và người đọc Boris Johnson qua báo chí – nghĩ đến tính khí khiêm cung mà cao cả của diễn giả.
Tuy nhiên trong tuần lễ trước, Boris Johnson không hoàn toàn bác bỏ chuyện mình sẽ trở lại chính trường một ngày nào đó. Trong khi chờ đợi, Boris Johnson cam đoan sẽ hết lòng ủng hộ tân nữ Thủ tướng. Cả cựu lẫn tân Thủ tướng đều phải di chuyển đến điện Balmoral ở Aberdeen tại xứ Tô cách lan xa xôi, cách London đến 800 km, để được Nữ hoàng trao giấy mãn nhiệm và nhận từ Nữ hoàng uỷ nhiệm thư thành lập chính phủ vì Nữ hoàng gặp khó khăn khi di chuyển, theo thông cáo chính thức từ văn phòng hoàng gia. Đàng lẽ lễ nghi tiễn và đón Thủ tướng phải diễn ra ở điện Buckingham, Luân đôn.
Nhắc lại các thành tích do chính phủ của mình đạt được, Boris Johnson đề cập đến sự kiện Brexit đưa vương quốc Anh ra khỏi Liên Âu, đến chương trình chủng ngừa chống corona thành công trên một bình diện rộng lớn. Boris Johnson tránh không nhắc đến các vấp váp, các sai lầm mình đã phạm phải.
Mở đầu diễn văn từ nhiệm, Boris Johnson nói : “Xin cám ơn tất cả các bạn. Mọi sự đã xong xuôi. Cám ơn tất cả đã tới đây hôm nay thực là sớm. Trong vài giờ nữa thôi, tôi sẽ có mặt tại Balmoral để yết kiến Nữ hoàng và bó đuốc sẽ được trao cho một người chủ bảo thủ mới. Cuộc chạy tiếp sức đã diễn ra, người ta đã thay đổi luật lệ giữa chừng, nhưng thôi, chuyện đó không còn quan trọng nữa. Và qua cánh cửa sơn màu đen này, một tân Thủ tướng sẽ bước vào phòng để gặp một toán chuyên viên công chức thượng hạng – họ là những nhân vật đã hoàn tất vụ Brexit, đã phân phát thuốc chủng chống corona nhanh nhất cho dân chúng toàn quốc nếu so với các quốc gia khác ở Châu Âu và xin đừng quên rằng 70 % dân chúng đã được chích ngừa trong vòng sáu tháng, nhanh hơn bất cứ đất nước nào khác. Đó là chính quyền của các bạn. Đó là chính quyền bảo thủ.“
Diễn văn từ nhiệm của Boris Johnson có thể được xem như là một hiện tượng chính luận hoàn mỹ thuộc hoạt động của con người và thuộc nghệ thuật văn hoá. Cái đẹp trong diễn văn nói riêng, cái đẹp trong nghệ thuật nói chung, là biểu hiện của cái đẹp trong cuộc sống. Và cũng như trong cuộc sống, cái đẹp chân chính trong nghệ thuật luôn luôn gắn liền với cái thật, cái tốt. Tất nhiên sự gắn bó này mang những tỷ lệ khác nhau tuỳ theo thời đại – và thời sự –, tuỳ theo xuất xứ, tuỳ theo trình độ, tuỳ theo phong cách và tuỳ theo nhân cách của từng người.
Bài diễn văn tạm biệt mang sắc thái Anh đặc biệt. Nó vừa dí dỏm khôi hài vừa phớt tỉnh ăng-lê.
Tư lệnh tối cao của các lực lượng vũ trang Ukraine, Walerij Salushnyi là một vị tướng khôn ngoan, nhiều mưu mẹo. Ông dạy cho những kẻ xâm lược Nga hết nỗi ô nhục này đến nỗi ô nhục khác. Bây giờ ông ấy dẫn đầu một cuộc phản công đáng kinh ngạc và trở thành một anh hùng dân tộc trong tương lai.
Cuộc phản công của quân đội Ukraine đã thành công đáng kinh ngạc. Việc tái chiếm các vùng đất rộng lớn ở miền đông Ukraine thậm chí có thể đem lại bước ngoặt của cuộc chiến. Hy vọng đang bùng lên ở khắp mọi nơi, ở Ukraine, ở phương Tây, ở phe đối lập của Nga, trên các sàn giao dịch chứng khoán thế giới. Đứng sau những cú đánh của quân đội Ukraine là một vị tướng thông minh, là người đã khiến Nga tuyệt vọng trong nhiều tháng nay. Waleriy Saluschnyj, 49 tuổi, là chỉ huy tối cao của quân đội Ukraine và đang nhanh chóng trở thành anh hùng dân tộc ở Ukraine.
Vào tháng 1, Salushnyi được hỏi tại Brussels liệu ông có lo ngại về ưu thế của Nga hay không. Salushnyi trả lời rằng, ông ta thực sự lo ngại, “nhưng chỉ một lần, vào năm 2014, khi tôi lần đầu tiên được trao một khẩu súng máy và áo chống đạn và ra trận sau khi Nga sáp nhập Crimea“. Sau đó “nó chỉ là công việc“.
Không lâu trước khi chiến tranh bùng nổ, ông đã khiến mọi người phải lắng nghe và chú ý. Ông nói, người Nga sẽ được chào đón, “không phải bằng hoa, mà bằng tên lửa chống tăng và phòng không“. Và ông nói thêm một cách cộc lốc: “Chào mừng đến với địa ngục“. Sự tự tin mà ông ấy thể hiện ban đầu nghe giống như tuyên truyền, nhưng không ai đánh giá thấp ông ấy nữa.
Salushnyi dân chủ hóa Quân đội
Công việc của Salushnyi cho thấy quân đội Ukraine không chỉ thể hiện tinh thần anh dũng trong trận chiến, mà – không giống như quân đội Nga chậm chạp – còn phản ứng chiến thuật một cách nhanh chóng, linh hoạt và sử dụng thành thạo các loại vũ khí phương Tây. Vị tướng này là tư lệnh tối cao đầu tiên của Ukraine không còn được đào tạo ở Liên Xô. Ông là hiện thân của cuộc cải cách sâu rộng đối với quân đội Ukraine kể từ năm 2014. Một trong những công việc đầu tiên của ông là trao cho các sĩ quan trên mặt trận quyền tự chủ nhiều hơn, ra sắc lệnh về một kiểu dân chủ hóa và cho phép binh lính ở mặt trận bắn trả mà không cần tham khảo ý kiến của chỉ huy cao cấp.
Đồng thời, Salushnyi đã phát triển một cơ cấu du kích, tổ chức kháng cự linh hoạt ngay cả sau chiến tuyến của kẻ thù, bao gồm cả người dân thường trong cuộc kháng chiến, và sử dụng máy bay không người lái hiện đại một cách có hệ thống. Các chuyên gia quân sự nhận định: “Vị tướng này đã hình thành từ một lực lượng theo quân đội Liên Xô cũ thành một lực lượng linh động, được phân quyền và được trang bị kỹ thuật số. Nó như thể một bốt điện thoại đang cạnh tranh với điện thoại di động hiện đại“, các chuyên gia quân sự nói.
Trong một cuộc phỏng vấn, Salushnyi từng nói: “Chúng tôi muốn thoát khỏi bản đồ và viết lệnh chiến đấu như năm 1943“. Điều trớ trêu của câu chuyện là giờ đây ông ta đang chiến đấu với một kẻ thù trông giống như năm 1943 hơn là năm 2022.
Chính Salushnyi cũng không muốn ngăn chặn quân xâm lược Nga trực tiếp ở biên giới, mà – giống như tướng Kutuzov trong cuộc xâm lược Nga của Napoléon – trước tiên để họ tiến vào đất nước, tấn công các tuyến tiếp tế, cô lập họ và sau đó phát động du kích hàng loạt các cuộc tấn công vào đội hình xe tăng và phi đội máy bay không người lái.
Một trò đánh lừa cũng xảy ra trước cuộc phản công hiện tại gần Kharkiv, vì Salushnyi đã khiến người Nga tin rằng cuộc tấn công chủ yếu sẽ ở phía nam gần Cherson, do đó lôi kéo Nga tập hợp lại. Trên thực tế, ông ta sau đó đã chọn tấn công vào sườn, lúc này đã lộ ra và phía sau là con sông rộng lớn Oskil khiến Nga không thể tiếp tế.
Tự hào về sự huấn luyện tốt của các binh đội
Salushnyi đã thúc đẩy việc đào tạo binh lính của mình về các hệ thống vũ khí của phương Tây trong nhiều năm. Đặc biệt, ông ta sử dụng dữ liệu do thám vệ tinh của NATO như thể đó là do thám của chính mình. Ông đã tích hợp các hệ thống vũ khí hiện đại của phương Tây vào cuộc chiến của mình từ rất sớm. Trên hết, ông dựa vào các tên lửa chống tăng hàng loạt và coi việc huấn luyện chúng là một phần trọng tâm trong quá trình chuẩn bị chiến tranh của mình. Ông rất tự tin cảnh báo người Nga vào đầu năm “Kẻ thù cũng phải hiểu rõ: Chúng tôi có đủ vũ khí chống tăng“.
Trước khi chiến tranh nổ ra, Salushnyi đã nhiều lần cử quân đội Ukraine tiến hành các cuộc diễn tập với các đối tác NATO, và ông duy trì liên lạc cá nhân chặt chẽ với các tướng lĩnh Anh và Mỹ. Trong một cuộc phỏng vấn với hãng thông tấn “ukrinform”, ông tự hào nói rằng các binh sĩ của ông hiện đã nắm vững hơn 300 tiêu chuẩn của NATO. “Tôi không muốn chỉ trích bất cứ ai, nhưng theo tôi biết, không phải tất cả các lực lượng vũ trang của các nước châu Âu đã là thành viên của liên minh đều nắm vững bộ tiêu chuẩn như vậy”.
Khi Salushnyi học xong ở thị trấn nhỏ Novohrad-Wolinski phía tây Kyiv vào năm 1989, Ukraine vẫn còn là một phần của Liên Xô. Trong giai đoạn biến động này, ông đã tiếp bước cha mình, cũng là một sĩ quan chuyên nghiệp. Ông theo học tại học viện quân sự danh tiếng ở Odessa và tốt nghiệp hạng ưu từ khóa đào tạo sĩ quan cho lực lượng bộ binh vào năm 1997. Kể từ năm 2014, Salushnyi đã phục vụ gần như không ngừng nghỉ tại khu vực Donetsk đầy biến động. Ông chỉ huy một lữ đoàn chịu một số trận giao tranh đẫm máu nhất trong cuộc chiến gần Debaltseve, với nhiều thương vong cho người Ukraine. Khi được phong hàm thiếu tướng vào năm 2017, ông đã cố tình ở lại mặt trận phía đông Ukraine. Ông ta biết mọi con hào ở đó, chính xác là vì ông ta không sợ hãi và bản thân ông anh dũng chiến đấu, nên có danh tiếng cao nhất trong quân đội. “Tôi tự hào và biết ơn mọi người lính Ukraine. Thật vinh dự cho tôi khi được chiến đấu bên cạnh các bạn“, Salushnyi viết trên mạng xã hội.
Tướng có cơ hội làm tổng thống
Trong khi đó, Salushnyi không chỉ là hình mẫu theo quan điểm của những người lính, mà còn là một anh hùng dân tộc đối với đa số người dân Ukraine. Nhiều người thậm chí còn tin rằng vị tướng nổi tiếng có khả năng kế nhiệm thủ tướng hiện tại, Volodymyr Zelensky, vào một thời điểm nào đó sau khi chiến tranh kết thúc – đặc biệt nếu cuộc phản công kết thúc với chiến thắng trước Nga.
Một cuộc thăm dò của tạp chí tin tức Ukrainska Pravda cho thấy, nếu có bầu cử vào lúc này, Tổng tư lệnh sẽ được bầu làm tổng thống. Và ông ấy đã giống như một tổng thống sắp tới khi tuyên thệ thống nhất đất nước Ukraine: “Tôi muốn kêu gọi tất cả những chính trị gia đưa ra ‘đánh giá’ về tình hình hoạt động từ các thành phố trong nội địa. Với những tuyên bố vô trách nhiệm của họ, chẳng hạn như kẻ thù đã lấy một thứ gì đó mà không có vấn đề gì hoặc rằng sự đầu hàng của đất nước đang được chuẩn bị, bạn đã xúc phạm binh lính của chúng tôi“.
“Chúng tôi đã ngăn chặn kẻ thù từ mọi phía. Chúng tôi đã gây cho họ những tổn thất mà họ chưa từng thấy hoặc chưa từng tưởng tượng. Tất cả người dân Ukraine đều biết điều này. Thế giới đều biết điều đó. Tôi kêu gọi các bạn: đừng làm tổn thương binh lính của chúng tôi bằng những ‘Đánh giá chuyên môn’ của các bạn. Bây giờ bạn không ở tiền tuyến. Và đó không phải là con cái của bạn. Chúng tôi đang bảo vệ Ukraine“.
Việc Saluschnyj (người cha của hai đứa trẻ) nghĩ ngoài khuôn khổ của quân đội còn được thể hiện bằng một câu nói cảm thông về những nạn nhân của cuộc chiến. Tại một diễn đàn vinh danh những người lính và cựu chiến binh đã ngã xuống ở Kyiv, ông hiếm khi công khai rằng gần 9.000 quân nhân đã chết cho Ukraine cho đến nay. Saluschnyi kêu gọi giúp đỡ các gia đình và đặc biệt là con em của những người đã chết. Salushnyi nói: “Chúng không thực sự hiểu về những gì đang xảy ra và chúng hoàn toàn cần được bảo vệ khi cha của chúng ra mặt trận và là một trong gần 9.000 anh hùng bị giết”.
Bản thân ông từ chối mọi tham vọng chính trị, hầu như không phỏng vấn mà chỉ tập trung vào công việc của mình. Ông ấy là một người lính và có một nhiệm vụ – đánh bại Nga.
Tôi muốn dành bài phát biểu này cho những người đã dũng cảm đứng vững trong 200 ngày, vì đó chính là lý do Ukraine đứng vững – Tổng thống Volodymyr Zelenskyy phát biểu vào ngày 11/9.
Dưới đây là bài phát biểu của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyyvào ngày 11/9, đúng 200 ngày quân đội Ukraike chiến đấu chống quân Nga xâm lược. Bài dịch được bà Nataliya Zhynkina – Đại biện lâm thời Ukraine tại Việt Nam đưa lên trang Facebook.
Tiếng Dân
Người dân Ukraine thân mến!
Hôm nay tròn 200 ngày kháng chiến của chúng ta, cuộc đấu tranh của chúng ta, cuộc chiến tranh của nhân dân chúng ta vì tự do, vì độc lập, vì lẽ phải. Trong 200 ngày qua, chúng ta đã đạt được rất nhiều nhưng điều quan trọng nhất, và khó khăn nhất, vẫn đang ở phía trước. Và tôi muốn dành bài phát biểu này hướng tới những người đang ở phía trước và những ai đang gặp khó khăn nhất lúc này, bởi vì họ đang làm điều quan trọng nhất.
Tất cả họ đều là những người bảo vệ Ukraine. Tất cả họ đã can đảm đứng vững trong 200 ngày, đó chính là lý do Ukraine vẫn đang đứng vững. Tất cả là những người mạnh mẽ thế nên chúng ta là những người tự do. Tất cả là những người bất khuất thế nên chúng ta là những người độc lập. Các chiến sĩ của chúng ta, những người đã anh dũng chống lại kẻ thù và giờ đây họ đang không kìm nén mình. Và họ đang đánh đuổi những kẻ chiếm đóng ở phía bắc, phía nam và phía đông. Ở mọi hướng nhưng chỉ di chuyển theo một hướng – tiến lên phía trước và hướng tới chiến thắng.
200 ngày kháng chiến của Ukraine. Gần 5 nghìn giờ. Gần 300 nghìn phút. Gần 20 triệu giây. Và có biết bao nhiêu lý do để nói “lời cảm ơn” ngày hôm nay với tất cả những người mà nhờ họ điều này đã thành hiện thực. Hàng triệu lần. Không có bất kỳ từ “gần như” nào. Để nói rằng chúng ta tin ở họ, tin vào chiến thắng của họ. Không có bất kỳ từ “gần như” nào.
Đó là tất cả những chiến binh của chúng ta, của Lực lượng vũ trang Ukraine.
Lực lượng lục quân, bộ binh của chúng ta. Các bạn hiểu rõ hơn ai hết: có rất ít sự lãng mạn trong chiến tranh và rất nhiều công việc khó khăn. Ngày nay, các lữ đoàn cơ giới hóa biệt lập của chúng ta đang thực hiện công việc này một cách dũng cảm và quên mình. Lữ đoàn 92 – được đặt theo tên của Kish Otaman [thủ lĩnh] Ivan Sirko. Lữ đoàn 54 – được đặt theo tên của Hetman Ivan Mazepa. Lữ đoàn 14 – được đặt theo tên của Hoàng tử Roman Đại đế. Lữ đoàn bộ binh biệt kích 60 Inhulets. Từng bước một tại vùng Kharkiv, vùng Kherson, Donbas, với vũ khí, cuốc xẻng, đôi bàn tay, hàm răng – các bạn đang “gặm nhấm” từng mét đất, từng phòng tuyến, từng thành phố và làng mạc của chúng ta.
Đó là những người lính tăng của chúng ta. Những người rèn nên chiến thắng tương lai bằng găng tay sắt. Và hôm nay đã trở thành ngày lễ của binh chủng. Đó là các lữ đoàn tăng biệt lập 3, 4, 5, các trung đoàn và các tiểu đoàn tăng, các đại đội tăng trong thành phần lực lượng đổ bộ đường không, lữ đoàn xe tăng biệt lập Kryvyi Rih số 17 được đặt theo tên của Kostiantyn Pestushko. Và đặc biệt – lữ đoàn tăng biệt lập Siversk số 1. Tôi xin chân thành chúc mừng tất cả các bạn và tất cả những người liên quan nhân Ngày lễ của lính tăng.
Đó là lính tên lửa và pháo binh của chúng ta. Các bạn được gọi một cách chính xác là “những vị thần của cuộc chiến”. Các bạn đang đưa những kẻ chiếm đóng đến phiên tòa thánh thần. Các bạn đang đưa những con quỷ trở lại địa ngục. Ngày nay, lữ đoàn pháo binh biệt lập 406 được đặt theo tên của lữ đoàn trưởng, thiếu tướng Oleksiy Almazov đang thực hiện công việc này với sự nhiệt thành đặc biệt và ánh lửa trong mắt họ. Chúng tôi biết ơn các chiến binh của lữ đoàn và nói chung với tất cả những người mà chúng tôi nồng nhiệt gọi là “pháo thủ của chúng tôi”.
Làm thế nào để một người mô tả được công việc tinh vi của bạn trong hai từ? Chuẩn xác và vang dội. Chúng tôi cảm ơn bạn vì mỗi sự “chuẩn xác” và mỗi sự “vang dội”, vì tất cả các đoàn xe, kho, căn cứ và sở chỉ huy của địch bị phá hủy. Các giao lộ và cầu đường trọng yếu, nơi bị bắn cháy bởi những nỗ lực của các bạn và nơi đối phương vi phạm nội quy an toàn phòng cháy chữa cháy. Người dân và cư dân mạng đều mong bạn tính toán chính xác và có những cú đánh trúng mục tiêu mới và họ nói với những kẻ chiếm đóng bằng ngôn từ dễ hiểu: “Dừng hút thuốc ở khắp nơi đi. Hãy hút thuốc ở nơi chưa bị bắn trúng ấy”.
Đó là Lực lượng Không quân của chúng ta. Ném bom, cường kích, tiêm kích, do thám, vận tải quân sự hàng không. Các bạn luôn ở trên tầng cao khi bảo vệ Ukraine.
Đó là các lực lượng đổ bộ đường không của chúng ta. Các bạn luôn là những người đầu tiên! Bởi không phải ai khác ngoài các bạn! Những khẩu hiệu này không chỉ là lời nói. Kẻ thù đã nhận thức được điều này trong tám năm và 200 ngày. Và ngày nay, những kẻ chiếm đóng đặc biệt cảm nhận được sức mạnh và sự vững chắc của lữ đoàn đổ bộ đường không 79, lữ đoàn 25 và 80. Đặc biệt, vùng Kharkiv, nơi các bạn đang giải phóng thành công khỏi quân thù. Và ở vùng Donetsk, nơi các bạn đang đẩy lùi thành công kẻ thù.
Chúng tôi chắc chắn rằng: cả ở đây và ở đó sẽ có một trận kết – chiến thắng của các bạn. Để đạt được điều này, các bạn không cần phải đọc bản dự báo, chỉ cần đọc lời tuyên thệ của các bạn là đủ. Các bạn là lính dù của Lực lượng vũ trang Ukraine. Các bạn sẽ không bao giờ chấp nhận thất bại. Các bạn sẽ không bao giờ lùi bước khi đối mặt với khó khăn. Các bạn sẽ không bao giờ để một đồng đội gặp nguy hiểm. Các bạn luôn sẵn sàng tiêu diệt kẻ thù của Ukraine trong trận chiến. Các bạn là lính dù của Lực lượng vũ trang Ukraine!
Đó là Lực lượng Hải quân của chúng ta. Các bạn đã chứng minh rằng hạm đội nào của kẻ thù, chỉ huy hạm nào của chúng đều không quan trọng một khi Neptune – Hải Vương Tinh ở bên bạn. Những người bảo vệ bờ biển quê hương. Tàu hộ vệ tên lửa, tàu pháo, tàu quét mìn, hàng không hải quân, pháo binh hải quân và tất nhiên là cả lính thủy đánh bộ. Và tôi đặc biệt muốn lưu ý đến tiểu đoàn biệt lập 503 lính thủy đánh bộ. Trên phù hiệu của bạn có dòng chữ: “Nếu tấn công – thì có chúng tôi”. Trong trái tim của chúng ta luôn là câu nói: “nếu là các bạn – thì luôn là thành công và chiến thắng”.
Đó là lực lượng phòng không của Ucraine. Binh chủng tên lửa phòng không, binh chủng kỹ thuật vô tuyến điện, lực lượng phòng không trên bộ và Hải quân. Bạn nghe thấy cảnh báo không kích khác với đa số mọi người. Hầu hết mọi người xuống hầm trú ẩn. Còn các bạn thì hướng ánh mắt của mình lên phía trên để tiêu diệt tên lửa, máy bay, trực thăng và máy bay không người lái của đối phương.
Đó là lực lượng trinh sát tình báo của chúng ta. Vì những lý do dễ hiểu, rất ít người biết tên các bạn, khuôn mặt của các bạn. Các hoạt động của các bạn thường không được viết trong các bản tin, nhưng chúng chắc chắn sẽ được viết trong các giáo trình khoa học quân sự. Những chiến công của các bạn thường thầm lặng và khó nhận thấy đối với người dân của chúng ta nhưng luôn gây đau đớn và đáng kể đối với kẻ thù của chúng ta.
Ngày nay, các sĩ quan tình báo đang thể hiện mình một cách đặc biệt. Tiểu đoàn trinh sát biệt lập 131 của tình báo quân sự Ukraine. Những người luôn đi trước. Tôi cảm ơn các bạn, tôi cảm ơn tất cả các đơn vị của Tổng cục Tình báo và tất cả các sĩ quan tình báo của chúng ta, nhờ họ mà chúng ta luôn thấy, luôn nghe, luôn biết, luôn hành động. Và chúng ta chắc chắn sẽ giành chiến thắng.
Đó là những người lính đặc nhiệm của chúng ta, Lực lượng Tác chiến đặc biệt. Họ là những người tấn công. Những người chiếm ưu thế không phải ở số lượng, mà ở chất lượng. Những người có một sức mạnh đặc biệt để chiến đấu ở ranh giới có thể và không thể.
Đó là các lực lượng phòng vệ lãnh thổ. Và chúng tôi đặc biệt lưu ý đến các chiến sĩ của lữ đoàn phòng vệ lãnh thổ biệt lập số 115 và 117.
Đó là những quân y đang cứu sống các chiến sĩ của chúng ta. Đó là những tăng lữ quân đội, những giáo sĩ, những người cầu nguyện cho cuộc sống của các chiến sĩ của chúng ta. Đó là những kỹ sư, sĩ quan thông tin liên lạc, không gian mạng quân sự của chúng ta.
Đó là những người đã bảo vệ và phụng sự quốc gia sát cánh cùng Lực lượng vũ trang Ucraine trong 8 năm, trong 200 ngày và hiện nay. Tôi cảm ơn tất cả các chiến binh của Vệ binh Quốc gia, các lực lượng đặc biệt của Vệ binh quốc gia, đặc biệt là trung đoàn 15 Sloviansk. Tôi cảm ơn tất cả những người lính biên phòng của chúng ta, các sĩ quan và nhân viên của Cơ quan An ninh Ukraine, Cảnh sát Quốc gia, Cơ quan Tình trạng khẩn cấp nhà nước, các nhân viên cứu hỏa, cứu hộ, công binh của chúng ta. Và nói chung – gửi đến tất cả các chiến binh, những người bảo vệ của chúng ta, những người con trai và con gái tốt nhất của Ukraine, những người đang giải phóng miền bắc, miền nam và miền đông của Ukraine ngày nay.
Gửi đến tất cả những ai trong 200 ngày qua đã tiêu diệt hơn 2.000 xe tăng địch, 4.500 xe bọc thép chiến đấu, hơn 1.000 hệ thống pháo của địch, 250 máy bay và 200 trực thăng, gần 1.000 máy bay không người lái, 15 tàu và thuyền, hàng nghìn đơn vị thiết bị khác của địch.
Họ đã giải phóng hàng trăm thị trấn và làng mạc của chúng ta. Những ai đã phá vỡ kế hoạch của kẻ thù, chính là những người không thể bị phá vỡ. Tất cả những ai đã giữ vững phòng thủ và bảo vệ Kyiv, bảo vệ thủ đô của chúng ta, nghĩa là họ đã bảo vệ niềm tin của chúng ta vào chiến thắng của chúng ta.
Với việc bảo vệ Kharkiv, Mykolaiv, Chernihiv, Odesa, Zaporizhzhia, Dnipro, tất cả đã củng cố và nhân lên niềm tin. Tất cả những ai bảo vệ Mariupol và Azovstal, là những người giải phóng vùng Kyiv, vùng Zhytomyr, vùng Chernihiv, vùng Sumy. Bucha, Irpin, Borodyanka, Vorzel, Hostomel, Makariv. Okhtyrka, Sumy và bây giờ – Balakliya, Izyum, Kupyansk.
Tất cả những ai đã giải phóng, đang giải phóng và sẽ giải phóng tất cả các vùng lãnh thổ bị tạm chiếm của Ukraine. Mang cờ Ukraine trở lại Kherson, Berdyansk, Melitopol, Luhansk, Horlivka, Yenakijeve, Mariupol và Donetsk, Yalta, Dzhankoy, Kerch, Yevpatoriya, Simferopol, là những người đã làm việc bằng 200% trong suốt 200 ngày qua.
Kẻ thù nói rằng họ bị lạc lối, rằng họ đang đi tập trận. Các bạn đã dạy họ rất nhiều. Biết đóng gói và cuốn xéo nhanh chóng rời khỏi vùng đất của chúng ta và hiểu rằng, chỉ bằng cách từ bỏ thiết bị và vũ khí thì mới có thể hành động nhanh hơn và dễ dàng hơn nhiều.
Nhiều người trong số họ đã lĩnh hội được rằng việc nói đúng không phải là “trên Ukraine” mà là “ở tại Ukraine”. Tôi đang nói về tất cả những người đã đặt chân lên mảnh đất của chúng ta và ở lại đó. Nhiều người ghi nhớ mãi những gì đang chờ đợi tất cả những vị khách không mời ở Ukraine. Đó là những chiến binh của chúng ta.
Ngày nay, mọi người đều nhìn thấy và ghi nhớ hành động của các bạn ở phía bắc, nam và đông Ukraine. Thế giới rất ấn tượng. Kẻ thù đang hoảng loạn. Ukraine tự hào về các bạn, tin tưởng vào các bạn, cầu nguyện cho các bạn và đang chờ đợi các bạn.
Con đường dẫn đến chiến thắng là một con đường khó khăn. Nhưng chúng ta chắc chắn rằng: các bạn có khả năng làm được điều đó. Các bạn sẽ đến biên giới của chúng ta, tất cả phần đất của chúng ta. Bạn sẽ thấy biên giới của chúng ta và lưng của kẻ thù. Bạn sẽ thấy ánh mắt của người dân của chúng ta sáng ngời và gót chân của những kẻ chiếm đóng. Người ta sẽ gọi đó là “những cử chỉ thiện chí”. Chúng ta sẽ gọi đó là một chiến thắng.
Chúng tôi tin tưởng vào các bạn, vào những người đã và đang làm công việc của mình, không tiếc mạng sống, bảo vệ đất nước trong suốt 200 ngày qua dù nhiệt độ -15°C hay + 35°C, lúc 2 giờ sáng hay 6 giờ sáng, vào thứ hai bình thường hay vào ngày Ngày lễ Độc lập, bất chấp mệt mỏi, căng thẳng và nguy hiểm.
Tất cả những người chắc chắn đã sẵn sàng, những người chẳng để ý đến những lời đồn thổi và đàm tiếu. Những người không đọc tin giả trên mạng mà viết lịch sử trong đời thực. Lịch sử của nền độc lập. Lịch sử của chiến thắng. Lịch sử của Ukraine. Các chiến binh của chúng ta, các chiến sĩ của chúng ta, những người bảo vệ của chúng ta. Đối với chúng tôi, các bạn chắc chắn là đội quân đầu tiên của thế giới.
Điện Kremlin đã quay trở lại với các phương pháp và mục tiêu dựa trên sự chinh phạt, sự sợ hãi và tàn bạo.
Donald Trump từng hứa sẽ làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại. Khẩu hiệu yêu thích của Tập Cận Bình là hướng đến “sự phục hưng vĩ đại” của dân tộc Trung Hoa. Vladimir Putin cũng được thúc đẩy bởi một mong muốn tương tự: hồi sinh nước Nga vĩ đại.
Nhưng thế nào là một quốc gia vĩ đại? Putin và Mikhail Gorbachev, người vừa qua đời vào tuần trước, lại có suy nghĩ khác nhau.
Đối với Putin, sự vĩ đại của một quốc gia được xác định bằng lãnh thổ, sức mạnh quân sự, và khả năng khiến các nước láng giềng khiếp sợ hoặc khuất phục. Nhà lãnh đạo Nga tin rằng đất nước ông có quyền trở thành một trong những cường quốc trên thế giới. Ông cho rằng nước Nga đã “bị cướp” khi Ukraine giành độc lập, và chìa khóa để xây dựng lại sức mạnh và tầm vóc quốc gia là giành lại lãnh thổ đã mất. Quyết định xâm lược Ukraine là đỉnh điểm của nỗi ám ảnh này.
Đối với Gorbachev, sự vĩ đại của một quốc gia lại tập trung nhiều hơn vào phẩm giá của những công dân bình thường. Trong một cuộc phỏng vấn hồi năm 2001 với nhà sử học Daniel Yergin, ông nhắc đến việc Liên Xô không có khả năng cung cấp cho công dân của mình những nhu yếu phẩm hàng ngày: “Hãy tưởng tượng một quốc gia có thể bay vào vũ trụ, phóng Sputniks, tạo ra một hệ thống phòng thủ mạnh mẽ … [Nhưng] không có kem đánh răng, không có bột giặt, không có những hàng hóa cơ bản cho cuộc sống. Thật không thể tin được và thật nhục nhã khi phải làm việc trong một chính phủ như vậy.”
Việc thường dân Nga không còn phải chịu đựng cảnh thiếu thốn như xưa phần lớn chính là nhờ các cải cách kinh tế của Gorbachev, dù chúng đã được triển khai một cách khá do dự. Những người đổ lỗi cho ông vì đã phá hủy nền kinh tế Liên Xô nên nhớ lấy điều đó.
Ý tưởng về phẩm giá con người của cựu lãnh đạo Liên Xô cũng đã mở rộng sang quyền tự do ngôn luận. “Thật không thể tin được và thật nhục nhã,” khi mà dưới chế độ Xô-viết, những người có học thức phải sống trong một thế giới của những lời nói dối, khẩu hiệu và sự kiểm duyệt chính thức. Gorbachev đã thay đổi điều đó bằng cách giải phóng báo giới và ngành công nghiệp sáng tạo, trả tự do cho những người bất đồng chính kiến, và cho phép tiếp tục những nghiên cứu lịch sử thực sự. Còn Putin đang đưa nước Nga trở lại với sự đàn áp theo kiểu Liên Xô – khi ông cho đóng cửa các phương tiện truyền thông độc lập còn sót lại, bỏ tù những thành viên đối lập, và biến việc thừa nhận rằng Nga đang có chiến tranh trở thành một hành vi phạm tội.
Quan trọng hơn, ý tưởng về phẩm giá con người của Gorbachev đã vượt ra ngoài biên giới nước Nga. Quyết định quan trọng nhất, chính trực nhất mà ông từng đưa ra là không gửi xe tăng Liên Xô đến Ba Lan, Hungary, hoặc Đông Đức vào năm 1989 khi các phong trào dân chủ nở rộ.
Trong một thời gian ngắn ngủi, một nhà lãnh đạo Nga đã trở thành một biểu tượng quốc tế của tự do chính trị. Khi Gorbachev đến thăm Đông Berlin vào tháng 10/1989, một tháng trước khi Bức tường Berlin sụp đổ, đám đông đã hô vang “Gorby hãy giúp chúng tôi.” Khi ông đến thăm Bắc Kinh vào tháng 5, những sinh viên biểu tình ở Quảng trường Thiên An Môn đã ca ngợi ông như một anh hùng – một nhà lãnh đạo đã chứng tỏ rằng các chế độ chuyên chế cũng có thể cải cách và không cần phải giết chết người biểu tình trên đường phố. Nhưng giấc mơ ấy đã kết thúc bằng vụ thảm sát ở Quảng trường Thiên An Môn chỉ một tháng sau đó.
Đúng là những phản ứng của Gorbachev không phải lúc nào cũng cao thượng và bất bạo động. Ông được nhớ đến cùng sự ghét bỏ ở các nước Baltic, vì đã mang quân đội Liên Xô đến đây hồi năm 1991 trong một nỗ lực (thất bại) để ngăn chặn phong trào giành độc lập của họ.
Tuy nhiên, những người ủng hộ Putin sẽ là những người đầu tiên chỉ ra, Gorbachev thiếu sự tàn nhẫn để tiếp tục chiến đấu và giết chóc cho đến khi quyền lực của Moscow được khôi phục. Putin quyết tâm không lặp lại “sai lầm” đó, và kết quả là Ukraine đã phải trả một cái giá khủng khiếp về nhân mạng. Khi câu chuyện về những gì thực sự đã xảy ra trong chiến dịch bao vây Mariupol của quân Nga bị vỡ lở, nó có thể vạch trần một tội ác chiến tranh có quy mô lịch sử – với hàng nghìn dân thường bị giết và chôn vùi trong những ngôi mộ tập thể.
Đối với Putin, những vụ thảm sát như Mariupol chỉ là một dấu chấm nhỏ khi so sánh với sứ mệnh lịch sử của ông là khôi phục nước Nga vĩ đại. Những kỳ vọng ban đầu của ông về chiến thắng trước Ukraine chỉ trong vài ngày đã bị tiêu tan. Nhưng ông đã sớm gạt bỏ thất vọng bằng cách so sánh mình với Peter Đại đế, người đã giành chiến thắng cuối cùng trong Đại chiến phương Bắc kéo dài hơn 20 năm.
Đó là một so sánh hàm chứa nhiều điều. Peter Đại đế là một bạo chúa, khét tiếng bởi sự thờ ơ tuyệt đối trước những thiệt hại về nhân mạng. Hàng nghìn người đã chết trong quá trình xây dựng thủ đô mới của ông, St. Petersburg. Peter cũng áp dụng chế độ nghĩa vụ quân sự bắt buộc để tiến hành các cuộc chiến của mình. Đây là một bước đi mà Putin cho đến nay vẫn không muốn thực hiện. Bất chấp những luận điệu kiểu Sa hoàng của mình, có lẽ ông ta vẫn hiểu được sự nguy hiểm của việc đối xử với những công dân thế kỷ 21 như nông nô thế kỷ 18.
Putin có thể tin rằng chiến thắng trên chiến trường và trong cuộc chinh phục lãnh thổ là những cách thức duy nhất để khôi phục sự vĩ đại của quốc gia. Nhưng điều mà Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ gọi là “sự nghiêm túc tôn trọng ý kiến của nhân loại” cũng cần được cân nhắc. Nước Nga hiếu chiến không được đánh giá cao ở điểm này. Một cuộc khảo sát quốc tế do Đại học Pennsylvania và nhiều tổ chức khác thực hiện vào năm ngoái cho thấy ba quốc gia được ngưỡng mộ nhất trên thế giới là Canada, Nhật Bản, và Đức.
Cả ba nước đều được đánh giá cao dựa trên các tiêu chí như chính phủ trong sạch, tôn trọng nhân quyền, và công bằng xã hội. Đây là những điều ít được coi trọng ở nước Nga của Putin, nhưng lại được những cá nhân và chính phủ quan tâm đến phẩm giá con người coi trọng.
Putin đã thể hiện sự khinh thường của mình đối với những giá trị này – những giá trị mà Gorbachev đề cao – bằng cách tuyên bố rằng mình quá bận rộn, không thể đến tham dự lễ tang của vị cựu tổng thống. Hàng nghìn người Nga thinh lặng đứng trước quan tài mở của Gorbachev đã thể hiện sự bất đồng của họ.
Lính Ukraine đứng chào cờ tại Balaklyia, Kharkiv trước khi di chuyển tới Kupyansk. Ảnh: Getty images
Chỉ huy Ukraine Petro Kuzyk biết bí mật của cuộc tấn công dẫn đến sự sụp đổ của quân Nga ở phía đông bắc đất nước này – đó là sự kết hợp của quyết tâm gan dạ, kế hoạch cẩn thận và sử dụng khôn khéo các thiết bị quân sự phương Tây với số lượng hạn chế.
Kết quả là, cuộc tiến công của quân đội Ukraine đã giải phóng 3.000 km vuông chỉ trong sáu ngày, là chiến thắng lớn nhất của Ukraine kể từ khi đẩy lùi quân đội Nga khỏi Kyiv vào tháng 3. Nhiều người Ukraine hy vọng cuộc tấn công này có thể đóng vai trò một bước ngoặt trong cuộc xung đột kéo dài gần 7 tháng qua.
Kuzyk, chỉ huy lực lượng phản ứng nhanh Svoboda của lực lượng vệ binh quốc gia Ukraine tham gia cuộc tấn công cho biết: “Cuộc phản công của chúng tôi đã được chuẩn bị từ lâu. Chúng tôi đã làm suy giảm khả năng phản kích của họ với những pha tấn công liên tục và chính xác… Bộ tham mưu [cũng] đánh lạc hướng, làm họ nghĩ rằng cuộc phản công lớn sẽ đến từ phía nam“.
Vào thời điểm Kuzyk và các chiến sĩ tấn công hồi tuần trước, quân Nga xung quanh góc đông nam của tỉnh Kharkiv đã rất hoảng sợ. Nhiều người bỏ chạy vội vã đến nỗi các bữa ăn vẫn còn nguyên trên bàn căng tin, và có những thùng đạn dược có giá trị và vũ khí khác được bỏ lại gần chiến hào.
Kuzyk nói với Financial Times: “Chúng tôi đã hy vọng vào một thắng lợi nhưng không ngờ quân Nga lại hèn nhát đến vậy”, giọng nói của anh chùng xuống vì kiệt sức sau sáu ngày chiến đấu. “Họ đã bỏ lại xe tăng và thiết bị quân sự… thậm chí còn lấy xe đạp để tẩu thoát. Việc quân đội Nga đã hoàn toàn tự tan rã khiến công việc của chúng tôi trở nên dễ dàng hơn; họ bỏ chạy như những vận động viên chạy nước rút Olympic”.
Theo Tướng Valeriy Zaluzhnyi, chỉ huy quân đội Ukraine, cuộc tấn công của Ukraine xung quanh Kharkiv đã đẩy quân Nga trở lại trong phạm vi 50 km tính từ biên giới ở biên giới phía đông bắc. Cuộc tấn công này được thực hiện sau khi có các cuộc tấn công khác vào vị trí chiến lược Kherson ở phía nam.
Chiến dịch dùng vũ khí tổng hợp, trong đó Ukraine triển khai một cuộc tấn công phối hợp với xe tăng, bộ binh và lực lượng yểm trợ trên không, đã làm những người hay hoài nghi, vốn cho rằng quân đội Ukraine thiếu quân và thiết bị để phá vỡ thế bế tắc quân sự hiện tại, đã phải im lặng.
Cuộc tấn công này đã biến chiến lược có chủ ý của Kyiv thành sự thật, đó là ăn mòn sức mạnh quân số và dàn pháo khổng lồ của Nga bằng cách sử dụng các cuộc tấn công bằng tên lửa và pháo chính xác hơn của phương Tây cũng như các cuộc tấn công của quân du kích để phá hủy các bãi chứa đạn, căn cứ hậu cần và sở chỉ huy quan trọng của Nga phía sau chiến tuyến.
Bộ trưởng Quốc phòng Oleksii Reznikov đã gọi đó là chiến lược “David đấu với Goliath”. Trong cuộc tấn công ở phía đông bắc Ukraine, điều đó có nghĩa là phải chiếm được các tuyến đường sắt và các trung tâm hậu cần mà quân Nga sử dụng để di chuyển lượng vũ khí và nhiên liệu khổng lồ mà Nga cần để duy trì lợi thế về pháo binh và quân số trước những người lính Ukraine được trang bị kém hơn.
Serhiy Kuzan, cố vấn quân sự của Bộ Quốc phòng Ukraine, người vừa trở về từ mặt trận phía đông, cho biết: “Nếu bạn tiêu diệt được lợi thế bất đối xứng mà quân Nga có được nhờ pháo binh, họ không chỉ ngừng chiến đấu mà thậm chí còn bỏ chạy. Đây là bí mật của chiến dịch này. Quân đội Nga chỉ là một quả bóng bay xì hơi”.
Điều khiến mọi người ngạc nhiên là tốc độ mà quả bóng Nga đã xì hơi, ít nhất là trong đoạn đường dài 1.300 km này. Lúc đầu, quân lính Ukraine di chuyển đến Balakliia, và Kuzyk nói rằng tại đây các lực lượng phòng thủ của Nga “được tổ chức một cách hỗn loạn… với tuyến đầu tiên được canh phòng cẩn mật” nhưng tuyến thứ hai và thứ ba chỉ là “các chốt quan sát lẻ tẻ”.
Khi Balakliia bị bao vây, quân Ukraine đã tiến vào Kupyansk, một trung tâm đường sắt và đường bộ cung cấp quân khí cho hệ thống phòng thủ của Nga ở phía đông bắc. Điều này khiến quân đội Nga đóng tại Izyum gần đó bị ảnh hưởng.
Kuzan nói: “Toàn bộ kho vũ khí của họ dọc theo trục Izyum đã bị khống chế. Người Nga có lợi thế về vũ khí, nhưng tốc độ của lực lượng của chúng tôi không cho phép họ khai thác nó.”
Hỗ trợ đà tiến quân của Ukraine, Bộ Quốc phòng Nga sau đó cho biết hôm 9/9 rằng, họ đã ra lệnh cho quân đội của mình rút lui khỏi Balakliia và Izyum, tuyên bố rằng điều này sẽ cho phép họ tập trung vào một chiến tuyến khác. “Họ nói rằng đó là một cuộc sơ tán. Nhưng đó là [một] cuộc rút lui trong hoảng loạn,” Kuzan nói.
Cả Kuzyk và Kuzan đều cho rằng Ukraine cần thêm vũ khí để tiếp tục đẩy lùi quân Nga. Kuzyk nói: “Nếu chúng tôi đạt được điều đó, thách thức của quân Nga sẽ là ngăn chặn lực lượng của chúng tôi ở biên giới“.
Hiệu quả chiến lược của những gì cuộc tấn công này đã đạt được – ngoài những dải đất rộng lớn tự do trên lãnh thổ Ukraine còn thưa thớt dân cư – vẫn còn chưa rõ ràng. Reznikov cho biết: “Sự phát triển của chiến dịch này đã tốt hơn những gì chúng tôi mong đợi và điều đó có nghĩa là Bộ tổng tham mưu lục quân cũng sẽ thay đổi kế hoạch của họ tùy theo kết quả thành công của chiến dịch”.
Xe bọc thép quân Nga bỏ lại ở Balaklyia, Kharkiv. Ảnh: AFP
Mark Galeotti, một nhà phân tích quân sự và quan sát Điện Kremlin kỳ cựu, cảnh báo: “Bạn không bao giờ được đánh giá thấp hoàn toàn người Nga, ngay cả khi họ có vẻ giống như một đội quân của Keystone Cops.
“Nhưng [cuộc tấn công] tạo ra cho Ukraine động lực quân sự thần kỳ, điều này đã khiến cho người Nga mất công suy đoán xem điều gì có thể xảy ra tiếp theo và Nga sẽ buộc phải phân tán quân đội của mình theo đủ các cách khác nhau”.
Những gì Nga đã làm được là mang lại cho Ukraine một động lực lớn về mặt tinh thần – cho quân đội của họ và cho các đối tác phương Tây – đồng thời làm suy giảm nghiêm trọng lòng tin của Nga. Ramzan Kadyrov, nhà lãnh đạo mạnh mẽ của Chechnya, nằm trong số những người đang chỉ trích quân đội Nga về việc rút lui. Kadyrov nói rằng nếu chiến lược của quân Nga không thay đổi, ông sẽ nói chuyện với “lãnh đạo của đất nước Nga”.
Cuộc tấn công đã “tàn phá tâm lý và tinh thần của binh lính Nga – và tinh thần chiến đấu là chìa khóa cho các binh sĩ bộ binh, nếu không có nó, họ không có cơ hội nào”, Kuzan nói. Cuộc tấn công cũng đã đánh gục “tinh thần của xã hội Nga; chúng tôi đã thấy họ đang tìm kiếm ai đó để đổ lỗi”.
Một binh sĩ Ukraine bị thương trong thời gian đầu giao tranh trong cuộc tấn công mới đây ở vùng Kherson được chăm sóc tại một cơ sở y tế ở miền nam Ukraine. Ảnh: WP
Trong những căn phòng bệnh viện thiếu ánh sáng ở miền nam Ukraine, những người lính bị đứt lìa chân tay, bị thương do mảnh đạn, với những bàn tay biến dạng và các khớp xương bị vỡ nát, đã kể lại những bất lợi mà đơn vị của họ phải đối mặt trong những ngày đầu của cuộc tấn công mới đây, nhằm đánh đuổi quân Nga khỏi thành phố chiến lược Kherson.
Các binh sĩ nói rằng họ thiếu pháo binh cần thiết để đánh bật quân cố thủ của Nga và tường thuật lại khoảng cách đáng ngạc nhiên về công nghệ của họ so với các đối thủ được trang bị tốt hơn. Các cuộc phỏng vấn đã cung cấp một số thông tin trực tiếp đầu tiên về nỗ lực chiếm lại lãnh thổ Nga chiếm được trước đó. Đây là chủ đề rất nhạy cảm, và các chỉ huy quân đội Ukraine đã cấm các phóng viên đến gần tiền tuyến.
Sau khi bị pháo kích dữ dội, Denys, một người lính Ukraine 33 tuổi, đã cùng với tiểu đội của anh bị tụt lại phía sau và di chuyển vào vùng đất Nga đang chiếm giữ, cho biết: “Họ đã pháo kích dữ dội lên đầu chúng tôi. Ai có thể sống sót sau một cuộc pháo kích trong năm giờ liền như vậy?”.
Denys và tám binh sĩ Ukraine khác từ bảy đơn vị khác nhau đã cho phóng viên thấy được những góc nhìn hiếm hoi về cuộc phản công Kherson ở phía nam, hoạt động quân sự tham vọng nhất của Kyiv kể từ khi quân Nga bị đánh đuổi ra khỏi thủ đô Kyiv vào tháng 3. Giống như trong trận chiến giành Kyiv, thành công của Ukraine hầu như không được đảm bảo và lời kể của các binh sĩ cho thấy rằng một cuộc chiến kéo dài và nhiều thương vong hơn đang ở phía trước.
Ihor, một chỉ huy trung đội người Ukraine, 30 tuổi, bị thương ở lưng khi chiếc xe tăng mà anh ta đang lái lao xuống một con mương. Anh đang được chăm sóc trong một cơ sở y tế ở miền nam Ukraine. Ảnh: WP
Ihor, một người chỉ huy trung đội 30 tuổi, bị thương ở lưng khi chiếc xe tăng anh lái đâm vào một con mương cho biết: “Để tiêu diệt được một lính Nga, chúng tôi phải mất 5 người.”
Ihor không có kinh nghiệm gì về quân sự trước cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine vào ngày 24 tháng 2. Anh kiếm sống bằng việc bán thức ăn gia súc cho các trang trại lợn và bò. Người thay thế anh làm chỉ huy trung đội cũng không có kinh nghiệm quân sự nào trước đây.
Những người lính đã được phỏng vấn trên cáng và trên xe lăn trong quá trình họ hồi phục sau những vết thương trong cuộc tấn công. Một số trả lời với điều kiện giấu hoàn toàn tên và họ để tránh bị kỷ luật. Những người khác, như Denys và Ihor, đồng ý cho phóng viên nêu tên của họ. Nhưng hầu hết trong số họ đều kể rõ ràng về những bất lợi mà họ phải đối mặt.
Họ nói rằng máy bay không người lái Orlan của Nga đã tiếp xúc với các vị trí của Ukraine ở độ cao hơn một kilomet trên đầu họ, và ở độ cao này họ chưa bao giờ nghe thấy tiếng vo ve của thiết bị bay này đang theo dõi chuyển động của họ.
Một binh sĩ Ukraine bị thương, Serhii, 30 tuổi, tại một cơ sở y tế ở miền nam Ukraine. Ảnh: WP
Các xe tăng Nga chạy ra từ các công sự xi măng mới xây và bắn bộ binh bằng pháo cỡ lớn, các binh sĩ Ukraine bị thương cho biết. Sau đó, các phương tiện sẽ lại chạy trở lại, nấp bên dưới các hầm trú ẩn bằng bê tông, được che chắn khỏi hỏa lực súng cối và tên lửa.
Hệ thống radar phòng không của Nga tự động phát hiện và xác định vị trí những binh lính Ukraine đang nhắm bắn pháo vào quân Nga, và sử dụng hỏa lực pháo binh để đáp trả.
Các công cụ hack của Nga đã hack các thiết bị bay không người lái của Ukraine. Những người điều khiển drone đã thấy máy bay của họ trôi đi ra sau chiến tuyến mà không thể điều khiển được
Ukraine đã không khuyến khích đưa tin về cuộc tấn công này, dẫn đến độ trễ thông tin về một bước ngoặt quan trọng có thể xảy ra trong cuộc xung đột đã kéo dài gần bảy tháng với Nga.
Khi Ihor bắn vào các binh sĩ Nga bằng khẩu súng trường Kalashnikov của mình cách đây vài ngày, anh nói, đây là lần đầu tiên anh bắn một người. “Bạn không nghĩ về bất cứ điều gì,” anh nói. “Bạn hiểu rằng, nếu bạn không bắn chết họ, họ sẽ bắn chết bạn.”
Bất chấp những thách thức, Ihor cho biết anh rất háo hức trở lại tiền tuyến ngay sau khi anh đã lành lặn. “Người của tôi ở đó. Làm sao tôi có thể rời bỏ họ?”
Những người lính khác thì sẽ không trở lại chiến trường.
Oleksandr, một người lính Ukraine 28 tuổi, bị mất cánh tay khi chiến đấu với quân Nga đang chiếm đóng Kherson, một phần của “cây cầu đất liền” nối tới Crimea của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: WP
Oleksandr, một cựu công nhân xây dựng 28 tuổi, bị mất cánh tay trong một vụ nổ súng cối trong cuộc phản công tuần trước. Anh nhăn mặt vì cơn đau tưởng tượng trên giường bệnh vào Chủ nhật, nói rằng anh cảm thấy đau nhói từ các ngón tay và bàn tay mà đã bị cắt rời ra khỏi cơ thể anh.
Oleksandr cho biết, các đợt pháo kích của Nga là không ngừng. “Họ pháo kích chúng tôi mọi lúc,” anh nói. “Nếu chúng tôi bắn ba quả đạn cối về phía họ, họ sẽ bắn lại về phía chúng tôi 20 quả đạn cối.”
Các binh sĩ Ukraine cho biết họ phải cân nhắc kỹ lưỡng việc sử dụng các loại vũ khí nhưng ngay cả khi khai hỏa, họ vẫn gặp khó khăn khi bắn trúng mục tiêu. “Khi bạn đưa ra tọa độ, nó được cho là sẽ bắn chính xác tới đó, nhưng không phải vậy,” anh nói, lưu ý rằng thiết bị của anh có niên đại từ năm 1989.
Oleksandr chưa bao giờ đến Kherson trước chiến tranh, nhưng anh cho rằng mục tiêu đánh đuổi quân xâm lược Nga đáng để hy sinh một cánh tay. “Đó là đất nước của chúng tôi,” anh nói.
Tổng thống Volodymyr Zelensky nói rằng quân Ukraine đã chiếm lại hai ngôi làng ở khu vực Kherson và một trong những phụ tá của ông đã đăng hình ảnh lá cờ Ukraine được treo trên làng Vysokopillya vào cuối tuần qua.
Zelensky nói trong một video: “Các lá cờ Ukraine đang trở lại những nơi đáng lẽ nó phải ở đó.” Nhưng không thể đánh giá được những tiến bộ mà lực lượng Ukraine đã đạt được trong nỗ lực đánh đuổi quân xâm lược Nga khỏi Kherson.
Khu vực bị Nga chiếm trước đó trong chiến tranh, là một phần quan trọng trong “cây cầu nối đất liền” của Tổng thống Nga Putin với Crimea, bán đảo bị Nga xâm lược và sáp nhập trái phép vào năm 2014.
Petro, 30 tuổi, là một trong số nhiều binh sĩ Ukraine hiện đang được điều trị tại các cơ sở y tế ở miền nam Ukraine khi thương vong gia tăng trong cuộc tấn công chiếm lại Kherson của Ukraine. Ảnh: WP
Dù cuộc chiến có đẫm máu, các binh sĩ Ukraine cho biết họ không thấy có sự thay thế nào khác.
“Nếu chúng tôi không ngăn chặn kẻ thù, chúng sẽ hãm hiếp và giết người dân của chúng tôi như chúng đã làm ở mọi nơi khác,” bạn cùng phòng của Oleksandr trong bệnh viện, một người lính nghĩa vụ 49 tuổi, người yêu cầu phóng viên gọi anh bằng biệt danh “Pinochet.”
Pinochet cho biết đầu gối của anh đã bị ép vỡ do mảnh đạn từ một quả đạn cối được bắn ra sau khi một máy bay không người lái phát hiện ra anh trong cuộc phản công Kherson. Anh nói rằng mặc dù thương vong về người của Ukraine là đáng kể, nhưng bên tấn công luôn mất nhiều binh sĩ hơn.
Pinochet nói: “Chúng tôi không thể làm gì để giải quyết vấn đề đó. Và chúng tôi vẫn có thể giành chiến thắng.”
Tác chiến điện tử của Nga cũng là mối đe dọa thường trực. Các binh sĩ mô tả việc kết thúc ca làm việc, sau đó họ bật điện thoại để gọi điện hoặc nhắn tin cho các thành viên trong gia đình – một hành động ngay lập tức thu hút sự chú ý của pháo binh Nga.
Denys nói: “Khi chúng tôi bật điện thoại di động hoặc radio, họ có thể nhận ra sự hiện diện của chúng tôi ngay lập tức. Và sau đó màn pháo kích bắt đầu.”
Bất chấp lệnh cấm các phương tiện truyền thông đến thăm tiền tuyến, có những dấu hiệu cho thấy Nga có thể đang mất dần quyền kiểm soát tại Kherson.
Trong một tuyên bố hôm 5/9, một tổ chức chính phủ tại vùng Kherson được Điện Kremlin hậu thuẫn cho biết, các kế hoạch tổ chức trưng cầu dân ý ở khu vực này đã bị hoãn lại do các vấn đề an ninh. Tuyên bố này của Nga sau đó đã được rút lại, nhưng nó khiến người Ukraine lạc quan và cho rằng ít nhất, cuộc phản công đã gây ra một số xáo trộn cho quân Nga.
Ukraine hy vọng rằng cuộc phản công Kherson sẽ thúc đẩy tinh thần yêu tổ quốc, và chứng minh cho các chính phủ phương Tây thấy rằng hàng tỷ đô la hỗ trợ kinh tế và quân sự của họ đang được đền đáp, ngay cả khi các lệnh trừng phạt chống lại Nga đã làm tăng giá năng lượng và lạm phát và làm gia tăng lo ngại về một mùa đông thậm chí còn đắt đỏ hơn nữa tại châu Âu.
Phóng viên Washington Post không thể xác nhận các tuyên bố của Ukraine về việc chiếm lại các ngôi làng như Vysokopillya, mặc dù các binh sĩ được phỏng vấn cho biết họ có thể tiến vào một số ngôi làng do Nga kiểm soát trước đây. Những người lính đó từ chối nêu tên các ngôi làng, họ nói rằng họ đã nhận chỉ thị bảo mật từ cấp trên của họ.
Một nhóm các nhà báo của Washington Post đã đi đến gần sát Vysokopillya, ở phía bắc Kherson, trong phạm vi 3km vào hôm 5/9. Họ đã bị quân đội Ukraine ngăn cản tiến vào ngôi làng và không thể xác định được nó đã được quân Ukraine chiếm hay chưa. Một quan chức địa phương cho biết tại đây các lực lượng Ukraine và Nga vẫn đang chiến đấu để giành quyền kiểm soát.
Không thể có được một bức tranh toàn cảnh chi tiết về thiệt hại của Ukraine, với đánh giá một cách độc lập từ các phóng viên.
Người lính Ukraine Ruslan, 30 tuổi, bị thương khi chiến đấu ở Kherson. Ảnh: WP
Denys, ngồi thẳng lưng trên giường bệnh, cho biết hầu hết mọi thành viên trong đơn vị 120 người của anh đều bị thương, mặc dù chỉ có hai người thiệt mạng.
Một binh sĩ 25 tuổi đang được điều trị vết thương do mảnh đạn găm phải cho biết, trong đơn vị 100 binh sĩ của anh, có 7 người thiệt mạng và 20 người bị thương. Ihor, chỉ huy trung đội, cho biết 16 trong số 32 người dưới quyền chỉ huy của anh đã bị thương và một người thiệt mạng.
Những người lính bị thương của Ukraine đã được chia ra đến các bệnh viện khác nhau trên khắp miền nam Ukraine để giải phóng các cơ sở y tế chính gần khu vực Kherson cho các bệnh nhân đến sau.
Washington Post giấu tên các bệnh viện điều trị cho các binh sĩ vì những cơ sở y tế này đã bị quân Nga nhắm tới trong suốt cuộc chiến.
Hôm Chủ nhật, một bệnh viện ở Mykolaiv, một thành phố gần Kherson, đã bị Nga pháo kích. Phòng khám nhi khoa của cơ sở này đã bị hư hại nặng đến mức không còn hoạt động được nữa.
Khi nói đến thương vong, Rob Lee, một nhà phân tích quân sự tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, cho biết Ukraine phải đảm bảo rằng họ duy trì một lực lượng chiến đấu đủ lớn để chống lại những bước tiến của Nga ở phía đông, trong bối cảnh lực lượng vũ trang của Matxcơva là lớn hơn nhiều.
“Nếu họ bị thương vong nặng nề và việc này tiếp tục trong một thời gian dài, đó có thể là một vấn đề,” Lee nói.
Việc Ukraine phụ thuộc vào những người lính thiếu kinh nghiệm cũng là một lỗ hổng nhưng không phải là yếu tố chỉ dành riêng cho quân Ukraine, mà còn đúng cho cả quân Nga.
Khi bắt đầu xung đột, Nga và Ukraine đã chiến đấu bằng các đơn vị quân đội chuyên nghiệp. Sau khi chịu thiệt hại nặng nề ở khu vực phía đông Donbas, cả hai bên bắt đầu triển khai các đơn vị tình nguyện hoặc quân dự bị có ít kinh nghiệm hơn.
Lee cho biết, “cuộc phản công tại Kherson hiện đang thách thức quân đội Ukraine theo những cách hoàn toàn mới.”
Những người lính Ukraine đối đầu với người Nga trong vài tháng qua đã có được sự nhạy bén trên chiến trường mới, “nhưng phần lớn kinh nghiệm đó có thể chỉ liên quan đến việc giữ chắc các vị trí phòng thủ,” ông nói. “Tiến hành các hoạt động tấn công khó hơn nhiều, và cần có thời gian và đào tạo.”
Oleh, một người lính Ukraine đang được điều trị vết thương ở miền nam Ukraine, đã giải cứu một chú mèo con tại tiền tuyến. Ảnh: WP
Việc các bệnh viện hoạt động tấp nập cho thấy rõ ràng rằng những người lính không phải chiến đấu một mình. Các bác sĩ, y tá và các nhân viên bệnh viện khác đã làm việc suốt ngày đêm để chăm sóc cho lượng lớn binh sĩ bị thương. Một y tá đã lén đưa một con mèo con vào phòng điều trị chấn thương cho một người lính tên là Oleh. Anh đã giải cứu con mèo này từ tiền tuyến sau khi mẹ của nó bị một mảnh đạn pháo giết chết.
Các tình nguyện viên đã mang theo đồ vệ sinh cá nhân, bao gồm bàn chải đánh răng và chất khử mùi, và túi quần áo mới để binh sĩ mặc sau khi các bác sĩ dùng kéo cắt nát áo và quần của họ để làm vết thương lộ ra.
Mỗi binh sĩ cho biết không thể dự đoán khi nào Kherson có thể được giải phóng, và nhiều người cho biết điều đó sẽ phụ thuộc vào thời điểm Ukraine nhận đủ các hệ thống pháo binh từ các đồng minh.
Khi một người lính tỏ ra không chắc liệu cuộc phản công có xứng đáng với những khó khăn mà họ phải chịu đựng hay không, Oleksandr, người đã nổi tiếng là “diễn viên hài của bệnh viện”, cho biết điều quan trọng là phải duy trì một thái độ tích cực.
“Bạn phải pha trò để giữ tinh thần phấn chấn. Chúng tôi có thể có thái độ lạc quan như thế này bởi vì chúng tôi là người Ukraine,” anh nói. “Chúng tôi sẽ rất tử tế nếu bạn không đụng chạm đến chúng tôi.”
MOSCOW, Nga (NV) – Chủ tịch công ty dầu khí Nga Lukoil chết đột ngột sau khi “rớt khỏi cửa sổ tầng 6” của một bệnh viện ở Moscow, ít tháng sau khi chỉ trích việc ông Vladimir Putin, tổng thống Nga, đưa quân xâm lăng Ukraine, theo bản tin của tờ The Telegraph hôm Thứ Năm, 1 Tháng Chín.
Ông Ravil Maganov, 67 tuổi, thiệt mạng sau khi rơi từ cửa sổ lầu 6 của bệnh viện Trung Ương ở Moscow, nơi ông đang được điều trị, theo bản tin của hãng thông tấn Nga Interfax.
Bồn chứa dầu của công ty Lukoil tại Brussels, Bỉ. (Hình minh họa: Kenzo Tribouillard/AFP via Getty Images)
Giới truyền thông địa phương cũng nói rằng nhân viên công lực đã đến hiện trường để điều tra nguyên nhân xảy ra sự việc.
Lukoil, hãng dầu khí lớn hàng thứ nhì ở Nga, là một trong số rất ít các công ty tại quốc gia này bày tỏ sự chống đối cuộc xâm lăng vào Ukraine.
Trong bản thông cáo đưa ra hồi Tháng Ba, Lukoil cho biết: “Chúng tôi kêu gọi chấm dứt cuộc chiến càng sớm càng tốt, chúng tôi bày tỏ sự cảm thông đối với tất cả các nạn nhân do thảm kịch này. Chúng tôi mạnh mẽ ủng hộ có một cuộc ngưng bắn lâu dài và giải quyết các vấn đề qua đường lối thương thuyết và ngoại giao.”
Ông Maganov làm việc cho Lukoil từ năm 1993, ngay sau khi công ty được thành lập. Ông từng có trách nhiệm về lọc dầu, sản xuất và tìm kiếm khai thác dầu mỏ, trở thành chủ tịch công ty năm 2020. Người em của ông Maganov, Nail Maganov, đứng đầu Tatneft, một công ty dầu hỏa cỡ trung của Nga.
Ông Ravil Maganov là người thân cận với ông Vagi Alekperov, một trong các nhà sáng lập công ty Lukoil. Ông Alekperov, một cựu thứ trưởng dầu khí Nga, từ chức tổng giám đốc công ty Lukoil hồi Tháng Tư, một tuần lễ sau khi Anh đưa ra các biện pháp phong tỏa tài sản và cấm đến Anh nhằm trừng phạt thành phần tài phiệt ở Nga.
Cái chết của ông Maganov đánh dấu lần thứ nhì có giới chức cao cấp liên hệ với Lukoil thiệt mạng chỉ trong vài tháng.
Trước đó, tỷ phú Nga Alexander Subbotin, một cựu thành viên Hội Đồng Quản Trị Lukoil, chủ một công ty vận chuyển đường biển, chết sau khi có thầy thuốc dùng nọc độc của ếch để giúp ông tỉnh rượu.
Trụ sở Gazprom is ở Moscow, Nga. (Hình minh họa: Kirill Kudryavtsev/AFP via Getty Images)
Có ít nhất sáu giới chức cao cấp khác trong các công ty năng lượng ở Nga đã chết trong những hoàn cảnh đáng ngờ thời gian gần đây.
Ông Yury Voronov, người đứng đầu một công ty kho hàng cung cấp dịch vụ cho Gazprom, chết vì một phát súng bắn vào đầu trong hồ tắm ở căn nhà đắt tiền của ông ta tại khu ngoại ô St Petersburg hồi Tháng Bảy.
Ngay trước đó, ông Leonid Shulman, người đứng đầu công ty cung cấp dịch vụ vận chuyển Gazprom Invest, chết ở nơi gần St. Petersburg hồi Tháng Giêng, và ông Alexander Tyulakov, phó tổng giám đốc Gazprom, chết một tháng trước đó.
Thi thể ông Vladislav Avayev, cựu phó tổng giám đốc Gazprombank, cùng vợ và con gái được tìm thấy ở Moscow hồi Tháng Tư.
Một ngày sau đó, ông Sergey Protosenya, một giới chức cao cấp của Novatek, trực thuộc Gazprom, thấy chết cùng vợ và con gái ở Tây Ban Nha. (V.Giang)
Mình thần tượng thằng cha điên quái kiệt này: Elon Musk. Dân nhập cư, đến Mỹ, được đất nước và nền giáo dục tạo điều kiện học hành.
Thế rồi “hắn” đứng ra thành lập, lãnh đạo, phát triển hàng loạt những thương hiệu hay tập đoàn “Quái vật”. Từ PayPal, qua Tesla, tới SpaceX, SolarCity, Hyperloop… tập đoàn nào cũng là những nhà khổng lồ, khai phá, tạo nên những cuộc cách mạng về khoa học, công nghệ, kinh tế, y khoa…
Mới vừa đây, lại thấy cái tin gây sửng sốt cho giới khoa học, người ta cấy chip vô não 3 con heo, mở ra một hướng đột phá phát triển trí tuệ nhân tạo, tương tác với não người trong tương lai, để chữa rất nhiều bệnh liên quan đến não. Lại là một cái tên khác, Neuralink, cũng của Musk!
Phải nói, chỉ cần có được một phần nhỏ những gì Musk làm được, đã đủ là vĩ nhân, là thiên tài…
Elon Musk làm việc với cường độ trên 80 giờ/tuần (gấp đôi giờ hành chính hiện nay) là chuyện thường. “Hắn” có thể ngủ trong xưởng máy với công nhân, hay vùi mình với đám kỹ sư đầy máu điên trong phòng thí nghiệm.
Đã nhiều năm, Musk làm việc với cường độ đó và không có ngày nghỉ, cũng như những đợt du lịch xả hơi.
Và tất nhiên, Musk giàu. Nhưng lại như “đồng bọn” là hàng loạt tỉ phú Mỹ khác, hắn hứa và đã dành hầu hết tài sản để làm từ thiện.
Hình như (và đã rõ ràng), chỉ có môi trường Mỹ Quốc mới có thể tạo nên những quái kiệt như vậy. Họ như từ hành tinh nào đến, đóng góp cho nhân loại, vắt kiệt mình, rồi ra đi.
Và càng ngơ ngẩn, chẳng hiểu tại sao, người ta kêu là “bọn tư bản bóc lột” và kiên quyết duy trì học thuyết đó!
Tóm tắt: Những bạo chúa hiện đại lại coi cuộc đời của Gorbachev như một câu chuyện cảnh giác.
Một đế chế được xây dựng trên sự dối trá và bạo lực không đáng để cứu giúp. Mikhail Gorbachev, người vừa qua đời tuần này ở Matxcơva ở tuổi 91, hiểu rõ điều đó hơn tất cả. Vì điều này, ông xứng đáng được tôn vinh, đặc biệt là nhờ có ông, hàng trăm triệu người đã sống trong tự do và hòa bình hơn kể từ khi ông đã khiến đế chế Liên Xô sụp đổ và do đó kết thúc Chiến tranh Lạnh. Bi kịch là rất nhiều người đã quên những bài học trong câu chuyện phi thường của ông, hoặc rút ra những kết luận sai lầm chính xác từ chúng.
Gorbachev chưa bao giờ đặt ra mục tiêu phá bỏ Liên Xô hoặc sự thống trị rộng lớn hơn của nó. Thay vào đó, ông nhắm đến việc làm cho nó mạnh hơn và tốt hơn, thông qua hai chính sách mở cửa và cải cách, glasnost và perestroika. Gorbachev tin tưởng vào dự án xã hội chủ nghĩa hơn nhiều so với nền dân chủ tự do; nhưng ông cũng biết rằng bí mật và đàn áp chỉ tạo ra tham nhũng và sự rối loạn chức năng, và những gì Gorbachev coi là một dự án xứng đáng và nhân văn sẽ không thể tồn tại nếu không có sự thay đổi.
Gorbachev cũng vậy, mặc dù có quá nhiều sự cố trong đời ông có dính đến việc sử dụng vũ lực, nhưng ông có ác cảm cá nhân sâu sắc với bạo lực. Và vì vậy, khi các cuộc nổi dậy chống cộng sản năm 1989 tràn qua Đông Âu, ông đã lựa chọn đúng: để các nước vệ tinh của Matxcơva thoát ra khỏi quỹ đạo của Liên Xô, thay vì đè bẹp phong trào bằng những chiếc xe tăng mà đã đè bẹp các nhà dân chủ Hungary năm 1956 và người Tiệp Khắc vào năm 1968. Trước đó ông cũng đã hiểu rõ cái giá phải trả thảm khốc của cuộc chạy đua vũ trang với Mỹ, và đã ký hiệp ước cắt giảm vũ khí hạt nhân nhằm giảm nguy cơ ngày tận thế ở châu Âu.
Với việc Đông Âu được giải phóng khỏi sự thống trị từ xa của Liên Xô, có vẻ như không thể tránh khỏi những yêu cầu tương tự về quyền độc lập đến từ các nước cộng hòa cấu thành của Liên bang Xô viết. Mặc dù đây không phải là kết quả mà ông Gorbachev mong muốn, nhưng ông lại phải đối mặt với một sự lựa chọn: chấp nhận hoặc ngăn chặn việc giải thể Liên Xô bằng vũ lực. Một lần nữa, cuối cùng Gorbachev đã làm đúng. Quân đội Liên Xô đã đổ máu ở Gruzia và Litva, nhưng cuối cùng ông đã cho phép tất cả các nước cộng hòa đi theo con đường riêng của họ. Ngày nay, ngay cả những nước vẫn còn sống dưới cái bóng của chế độ chuyên quyền, như Kazakhstan và Belarus, cũng không còn hoài niệm về những ngày xếp hàng mua bánh mì và nhà tù gulag. Rất ít người bên ngoài nước Nga đồng ý với Vladimir Putin rằng sự sụp đổ của Liên Xô là “thảm họa địa chính trị lớn nhất của thế kỷ 20”.
Không giống như những người kế nhiệm, ông Gorbachev không tham nhũng. Ông không bao giờ tìm cách làm giàu cho bản thân, gia đình hoặc bạn bè của mình, đó là một lý do tại sao ông có thể nghỉ hưu mà không sợ phải ngồi tù hoặc tệ hơn. Tổng thống Putin thì không thể như vậy. Ngược lại, trong thời kỳ khủng hoảng của đế chế Liên Xô cũ mà Putin vẫn đang kiểm soát, ông ta đang cố gắng hết sức để xóa bỏ di sản của Gorbachev. Những lời nói dối và bạo lực do nhà nước bảo trợ đã quay trở lại nước Nga, cùng với những nhà tù dành cho những người bất đồng chính kiến ôn hòa. Sự tôn trọng luật pháp và quyền tự do ngôn luận đã biến mất. Gần đây, Alexei Venediktov, một người bạn cũ của cố tổng thống Gorbachev cho biết: “Tất cả các cải cách của Gorbachev – đã về 0, tan thành tro, thành khói.” Ông Venediktov từng điều hành một đài phát thanh độc lập, mà đã bị đóng cửa ngay sau khi cuộc xâm lược Ukraine của ông Putin bắt đầu. Vào ngày ông Gorbachev qua đời, các công tố viên nhà nước Nga đã yêu cầu mức án 24 năm tù giam đối với một nhà báo chỉ trích chế độ, sinh gần cuối thời kỳ cầm quyền của ông Gorbachev.
Được giải phóng khỏi bàn tay chết chóc của nomenklatura của Nga, các nước vệ tinh trước đây thuộc Đông Âu đã phát triển thịnh vượng. (Các nước cộng hòa trước đây thì phát triển kém hơn, ngoại trừ các nước vùng Baltic.) Nga có thể phát triển giàu có và tự do, nhưng Boris Yeltsin đã trao quyền cho các nhà tư bản tham nhũng và ông Putin thì trao quyền cho lực lượng an ninh thân cận. Nhưng mặc dù tầm nhìn của ông Gorbachev về một xã hội cởi mở đã bị đảo ngược ở Nga, nhưng việc Gorbachev đã cố gắng thực hiện nó và đã dám đi trọn con đường của nó vẫn là một thành tựu đáng kinh ngạc.
Tuy vậy, những lãnh tụ độc tài trên khắp thế giới lại coi những gì ông Gorbachev đã làm như một câu chuyện cảnh giác: nếu bạn cho người dân một chút tự do, họ sẽ đòi hỏi nhiều tự do hơn nữa. Trung Quốc tuy mở cửa kinh tế, nhưng đã đàn áp đẫm máu phong trào dân chủ tại nước này tại Quảng trường Thiên An Môn vào tháng 6 năm 1989. Cuối năm đó, khi Đông Âu xóa bỏ sự cai trị của các đảng cộng sản, những người theo chủ nghĩa cứng rắn ở Bắc Kinh cảm thấy được minh oan vì đã không cho phép bất cứ điều gì tương tự xảy ra. Khi Liên Xô sụp đổ và những người cộng sản cũng mất quyền lực ở Mátxcơva, những người cầm quyền tại Trung Quốc đã lặng lẽ tự chúc mừng nhau vì họ đã tỏ ra không yếu đuối và ngu ngốc như vậy. Nếu được lựa chọn, người dân có xu hướng không thích bị cai trị bởi các bộ máy không thể kiểm soát và không thể thay đổi; vì vậy các nhà lãnh đạo của Trung Quốc kiên quyết không cho người dân Trung Quốc có quyền lựa chọn đó. Sự ổn định và tiến bộ kinh tế ở Trung Quốc đã phải trả giá đắt khi người dân mất đi tự do cá nhân, quyền của người thiểu số bị chà đạp và nạn tham nhũng đã ăn sâu trong chính quyền.
Lịch sử đã tiếp diễn kể từ khi ông Gorbachev rời Điện Kremlin. Nga không còn là siêu cường, ngoại trừ về mặt hạt nhân, nhưng Trung Quốc đã nhanh chóng trở thành một siêu cường thực sự. Lời nói dối Lớn, một động lực của Liên Xô mà chỉ những người không có ký ức rõ ràng mới biết đến, đã được chứng minh là có tác dụng ngay cả trong các nền dân chủ trưởng thành. Đây là những sự thật khó chấp nhận đối với những người theo chủ nghĩa tự do. Tuy bây giờ họ đang thương tiếc người đàn ông đã làm cho một đế quốc chuyên chế phải tan rã, họ vẫn phải tiếp tục đấu tranh chống lại những bạo chúa hiện đại và những lãnh đạo chuyên xây dựng đế chế.
