Category: Tin Thế Giới

 25-12-1991, ngày cuối cùng của chế độ CS Liên Xô

Trần Trung Đạo

“Merry Christmas !” Một viên chức trong đoàn tùy tùng của Tổng Bí Thư Mikhail Gorbachev chào Ted Koppel và nhóm phóng viên của hệ thống ABC đang đứng chờ trước bậc thềm điện Kremlin. Ted Koppel chào lại nhưng anh chàng Rick Kaplan, phụ tá của Ted Koppel phản đối  “Với tôi anh phải chúc là Happy Hanukkah mới phải”. Rick Kaplan nói thế chỉ vì anh ta gốc Do Thái. Viên chức Liên Xô không hiểu Hanukkah nghĩa là gì và tưởng là Honecker nên hỏi ngược “Tại sao tôi phải chào Happy Honecker chứ nhỉ?”

Thật ra, thắc mắc của viên chức Liên Xô không phải là không có lý do. Ngày 25 tháng 12 không chỉ là ngày cuối cùng của hệ thống CS Liên Xô mà có thể cũng là ngày cuối của Erich Honecker nữa. Tên lãnh tụ CS Đông Đức này bị truy tố tại Đức và được Gorbachev cho phép tỵ nạn chính trị tại Liên Xô. Erich Honecker sợ bị Boris Yeltsin tống cổ về Đức nên hôm qua đã chạy sang tòa đại sứ Chile ở Moscow xin tỵ nạn. Báo chí loan tin sáng hôm đó Erich Honecker vừa xin tỵ nạn chính trị lần nữa nên viên chức trong đoàn tùy tùng Gorbachev liên tưởng đến y khi nghe “Happy Hanukkah”.

Ngày 25 tháng 12 là ngày nhiều tỉ tín đồ Thiên Chúa Giáo trên thế giới kỷ niệm ngày Chúa Cứu Thế giáng trần nhưng tại Moscow, ngày 25 tháng 12, 1991 là ngày chính thức cáo chung của chế độ Cộng Sản. Thật khó tin nhưng đang diễn ra trước mắt nhân loại. Ngày cuối cùng của chế độ CS Liên Xô được tường thuật theo từng giờ trong tác phẩm Moscow, December 25, 1991, the last day of Soviet Union của Conor Óclery mà người viết tham khảo.

Tối ngày 24

Thời tiết Moscow lạnh xuống gần 0 độ F. Những lớp tuyết dày trên dưới chân tường điện Kremlin dấu vết của cơn bão tuyết ba ngày trước. Nửa đêm 24 tháng 12, một đoàn hành hương đến cầu kinh dưới chân tháp Thánh Nicholas. Từ khi chính sách Glasnost ra đời, việc tiếp xúc tôn giáo có phần cởi mở. Nhiều đoàn hành hương có cơ hội đến thăm viếng các nhà thờ lớn ở Liên Xô. Phần đông người trong đoàn đến từ Mỹ. Dù Giáng Sinh theo lịch Julian do Giáo Hội Chính Thống Giáo Nga dùng là ngày 7 tháng Giêng những người hành hương này muốn đón Giáng Sinh theo lịch Mỹ ở Moscow. Những ngọn đèn cầy được thắp lên trong đêm đông tại quốc gia CS hàng đầu thế giới. Những người hành hương không biết một cách chi tiết những gì sắp xảy ra trên đất nước này trong vài giờ nữa.

Sáng sớm ngày 25

Mikhail Sergeyevich Gorbachev, Tổng Bí Thư đảng CS kiêm Chủ tịch Cộng Hòa Liên Bang Sô Viết thức dậy sớm. Ông ta ý thức ngay rằng, tất cả những gì ông sắp sửa làm từ bữa ăn sáng do đầu bếp Shura phục vụ và cả biệt điện nguy nga mà vợ chồng ông ta nghĩ trước đó sẽ ở cho đến chết đều sẽ là lần cuối. Chiếc xe đặc biệt ZiL-41047 chờ ông. Hai viên đại tá có khuôn mặt lạnh như tiền ngồi trên chiếc Volga theo  sau xe của Gorbachev. Họ không phải là cận vệ nhưng là người mang chiếc cặp trong đó chứa các thông tin tuyệt mật để  phát động chiến tranh nguyên tử. Hai đại tá này biết chiều tối nay họ sẽ chào từ biệt Mikhail Gorbachev để phục vụ lãnh đạo Cộng Hòa Nga Boris Yeltsin.

Mikhail Sergeyevich Gorbachev được thế giới ca ngợi như là người đã thổi vào không khí chính trị Liên Xô làn gió mới và được trao tặng giải Nobel Hòa Bình 1990 nhưng trong nước dân chúng đổ hết công phẫn lên ông ta. Tên Gorbachev đồng nghĩa với suy thoái, thất nghiệp, vật giá leo thang, tem phiếu. Người dân thường dĩ nhiên không biết và cũng không cần biết, Gorbachev là lãnh đạo CS thứ bảy từ Lenin và cũng là người kế thừa một gia sản lạc hậu, ung thối từ trong máu của chế độ.

Nhiều câu chuyện cười ở Moscow về thái độ bất mãn của người dân đối với Gorbachev. Ví dụ, trong một tiệm rượu, một người khách đứng dậy bỏ đi, các bạn anh ta hỏi đi đâu, anh chàng đáp đi giết Gorbachev chứ đi đâu, anh ta mở cửa ra đi thật nhưng trở lại ngay, bạn bè hỏi sao giết Gorbachev mà nhanh thế, anh chàng đáp không giết được vì phải sắp hàng dài quá.

9 giờ sáng ngày 25

Mikhail Gorbachev và đoàn tùy tùng đến dinh chủ tịch ở điện Kremlin hơi trễ hơn thường lệ chút ít. Hãng tin Mỹ ABC gồm Ted Koppel và Rick Kaplan có mặt ngay tại chỗ dừng xe. Họ được Gorbachev  cho phép tường thuật biến cố lịch sử này. Theo lời kể lại của Ted Koppel, Gorbachev rất trầm tỉnh. Nhân viên làm việc trong điện Kremlin vẫn tới đủ nhưng không có việc nào làm khác hơn là dọn dẹp. Thời khóa biểu tiếp khách trước đây được tính từng phút hôm đó trống không. Mặc dù theo thỏa thuận, Gorbachev có đến cuối năm để dời ra khỏi điện nhưng thực tế Yeltsin đã tóm thu hết quyền hành và các phương tiện thông tin. Đơn vị phòng vệ điện Kremlin vẫn túc trực nhưng không đặt dưới quyền chỉ huy của Gorbachev mà trực thuộc thẳng Yeltsin. Chiếc điện thoại màu trắng trên bàn làm việc của Gorbachev còn hoạt động nhưng không ai gọi vào.

10 giờ sáng ngày 25

Trong lúc điện Kremlin chìm trong im lặng, Tòa Nhà Trắng Nga lại sôi nổi với hàng loạt chương trong ngày mới của nền Cộng Hòa. Tòa nhà quốc hội Nga này là biểu tượng của trận chiến chống chế độ toàn trị khi Yeltsin đứng trên xe tăng thách thức đám lãnh đạo CS cực đoan hồi tháng Tám trước đó. Boris Yeltsin lãnh đạo Nga đến văn phòng làm việc. Ông lên văn phòng đặt trên tầng thứ năm bằng cầu thang riêng phía sau. Trên bàn làm việc hàng loạt sắc lịnh chờ ông ký. Một chế độ hình thành bằng máu, dao búa và súng đạn đang được giải thể bằng sắc lịnh. Một trong những sắc lịnh ông phải ký hôm nay là giải tán cơ quan KGB và thay bằng Federalnaya Sluzhba Bezopasnosti gọi tắt là FSB tức Cơ Quan An Ninh Liên Bang Nga. Không chỉ trong ngành an ninh, mật vụ mà cả sắc lịnh về các hí viện, nhạc viện, các viện hàn lâm, trường đại học, viện bảo tàng, v.v. từ nay đều trực thuộc Cộng Hòa Nga.

Các cơ quan ngoại giao quốc tế cũng vậy. Bộ trưởng Ngoại Giao Eduard Shevardnadze nổi tiếng thời Gorbachev bị trục xuất ra khỏi nhiệm sở và thay bằng Bộ trưởng Ngoại Giao Nga Andrey Kozyrev. Tại tất cả nhiệm sở ngoại giao khắp các múi giờ trên toàn thế giới, cờ Liên Xô bị hạ xuống và cờ Cộng Hòa Nga ba màu được kéo lên. Nhiều đại sứ vội vả đánh điện cho Yeltsin tuyên bố trung thành. Tòa đại sứ lớn nhất của Liên Xô là tòa đại sứ tại Washington DC với hơn 300 nhân viên thuộc nhiều sắc tộc. Các nhân viên chia thành nhiều nhóm theo sắc dân và tự tuyên bố họ là đại diện cho cộng hòa của họ tại Mỹ.

Gần 11 giờ sáng Tổng thống Nga Boris Yeltsin qua phòng họp quốc hội Nga ở lầu 1. Tổng cộng 252 đại biểu quốc hội đang tập trung để chứng kiến ngày lịch sử. Nhân dịp này, Boris Yeltsin thông báo tin vui rằng 11 quốc gia cựu Liên Xô trong phiên họp tại Kazakhstan đã đồng ý thành lập Khối Thịnh Vượng chung.

12 giờ trưa ngày 25

Mikhail Gorbachev ăn trưa xong. Phía sau phòng ăn có một phòng nhỏ bỏ trống. Tổng bí thư CS Liên Xô vào, đóng cửa lại và nằm nghỉ. Các phụ tá của ông hớt hải đi tìm. Gorbachev phải có mặt để ký thư từ biệt gởi các lãnh đạo thế giới mà ông có quan hệ tốt. Một danh sách khá dài từ Tổng thống Mỹ George H. W. Bush cho đến Thủ tướng Anh John Major và cả các ông hoàng như Vua Juan Carlos và Nữ Hoàng Sofia của Spain.

Bài bình luận trên báo Nga buổi sáng hôm đó chẳng tốt lành gì cho lãnh tụ CS Mikhail Gorbachev. Tờ Rossiyskaya Gazeta tiết lộ các cam kết mật Yeltsin dành cho Gorbachev khi về hưu bao gồm số phụ cấp bằng với mức lương hiện nay của ông ta có điều chỉnh theo mức lạm phát, hai chiếc xe riêng và một đoàn tùy tùng 20 người kể cả tài xế và an ninh. Đây là thỏa thuận kín giữa Gorbachev và Yeltsin nhưng đã bị cánh Yeltsin tiết lộ cho báo chí biết. Các báo còn cho rằng Gorbachev đòi hỏi một đoàn phục vụ lên đến 200 người. Thật ra, theo Chernyaev, phụ tá của Gorbachev, ông ta chưa bao giờ đòi hỏi một số lượng nhân viên phục vụ đông như thế. Phe Yeltsin chỉ bịa ra để làm nhục Gorbachev.

4 giờ chiều ngày 25

Gorbachev và phụ tá Andrei Grachev xem lại diễn văn mà 4 giờ nữa ông sẽ đọc và quyết định thay chữ “từ chức” bằng chữ “ngưng các hoạt động” trong chức vụ chủ tịch Liên Bang Sô Viết. Diễn văn được sửa tới sửa lui nhiều lần chung quanh các điểm xung khắc giữa Yeltsin và Gorbachev.

Cũng trong buổi chiều cuối cùng này, Gorbachev gọi điện thoại chào từ giã tổng thống Mỹ George H. W. Bush. Buổi điện đàm được truyền hình ABC thu. Gorbachev mở đầu trước bằng gọi một cách thân mật “George thân mến, chúc mừng Giáng Sinh đến anh và Barbara !” và nói tiếp “George, tôi muốn báo anh biết một tin quan trọng. Trước mặt tôi là diễn văn từ nhiệm. Tôi sẽ rời khỏi chức vụ tổng tư lịnh và chuyển giao quyền sử dụng vũ khí nguyên tử sang tổng thống Liên Bang Nga”.  Buổi điện đàm diễn ra trong không khí rất thân mật và tổng thống Mỹ mời Gorbachev viếng thăm Mỹ lần nữa. Cả hai đều tránh nhắc tới tên Yeltsin.

Trời đã về chiều. Gorbachev và hai phụ tá thân cận nhất của ông ngồi quanh nhau bên ly cà phê cuối cùng. Cả ba đồng ý, sau khi đọc diễn văn, Gorbachev sẽ ký quyết định từ nhiệm thay vì ký trước như dự tính.

Trong lúc nhắp cà phê, câu chuyện về số phận Nicolae Ceausescu của Romania được nhắc đến. Mặc dù Gorbachev ví Ceausescu như là Hitler của Romania, cả hai đã duy trì một quan hệ lãnh đạo các quốc gia trong khối CS. Chỉ ba tuần trước khi vợ chồng Nicolae Ceausescu bị xử bắn, Gorbachev đã tiếp y tại điện Kremlin. Trong dịp đó Gorbachev khuyên Ceausescu đừng ngại thực hiện các cải cách dân chủ và tiên đoán “đồng chí sẽ còn sống trong dịp hội nghị các lãnh đạo CS Liên Xô và Đông Âu” tổ chức ngày 9 tháng Giêng. Ngày đó không bao giờ đến và Nicolae Ceausescu cũng đã chết rồi.

7 giờ tối ngày 25

“Kính thưa toàn thể nhân dân”, giọng Mikhail Gorbachev hơi lạc đi vì xúc động, gò má ông rung lên. Trong chốc lát,  ông lấy lại bình tỉnh và đọc tiếp “Số phận đã quyết định rằng, khi tôi trở nên lãnh đạo đất nước, hiển nhiên đã có những sai trái trầm trọng trong quốc gia này. Chúng ta có đầy đủ mọi thứ, đất đai, dầu khí, tài nguyên thiên nhiên và Tạo Hóa đã ban cho chúng ta trí tuệ và tài năng – Tuy nhiên, mức sống của chúng ta tệ hại hơn nhiều so với các quốc gia kỹ nghệ khác và khoảng cách mỗi ngày rộng thêm. Lý do rõ ràng vì xã hội bị bóp ngặt trong tay của một hệ thống quan quyền được tạo ra để phục vụ một ý thức hệ, và phải chịu gánh nặng chạy đua vũ trang, căng thẳng tột cùng. Tất cả cố gắng để thực hiện các cải cách nửa vời đều lần lượt dẫn đến thất bại. Đất nước không còn hy vọng gì nữa.”

Gorbachev tiếp tục nói về các cải cách ông thực thi từ 1985, dù sao, đã là những viên gạch cần thiết lót lên con đường dẫn đến chế độ dân chủ và theo ông “xã hội đã đạt được tự do, tự do về chính trị và tự do về tinh thần”. Gorbachev chấm dứt diễn văn lúc 7:12 phút tối. Ông nhìn lên ống kính truyền hình và thêm vào câu nữa “Chúc quý vị mọi điều tốt đẹp”.

Các lý do làm Liên Xô sụp đổ là nguồn thúc đẩy sự nghiên cứu của nhiều sử gia, nhà nghiên cứu, nhà phân tích và vẫn còn đang được nghiên cứu, phân tích. Tuy nhiên, như nhiều người đông ý, nguyên nhân sâu xa vẫn là (1) những mâu thuẫn có tính triệt tiêu trong bản chất của chế độ CS độc tài toàn trị, (2) sự chuyển hóa không ngừng của xã hội và (3) các nguyên nhân trực tiếp gồm tình trạng tham nhũng thối nát, chạy đua vũ trang và trung ương không giữ được địa phương.

Mâu thuẫn có tính triệt tiêu của chế độ CS

Nếu chỉ nhìn từ bên ngoài, chế độ CS Liên Xô không thể nào sụp đổ. Sau thế chiến thứ hai, Liên Xô có một đạo quân khổng lồ gồm 500 sư đoàn trong đó 50 sư đoàn thiết giáp. Trong thời kỳ chiến tranh lạnh với Mỹ và Tây phương, Liên Xô duy trì một đạo quân từ 3 triệu người đến 5 triệu người. Khoảng thời gian Liên Xô sụp đổ, Liên Xô có 210 sư đoàn với một phần tư là các sư đoàn thiết giáp. Kho vũ khí hạt nhân Liên Xô có 27 ngàn đầu đạn nguyên tử trong đó 11 ngàn đầu đạn có tầm bắn xa đến tận nước Mỹ. Mỗi đầu đạn nguyên tử có thể tàn phá một thành phố Mỹ.

Bên ngoài hùng mạnh nhưng bên trong, Liên Xô là một cơ chế chính trị chứa đựng các mâu thuẫn nội tại dẫn đến thối rửa. Chủ nghĩa Marx-Lenin đề cao “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng” nhưng thật sự từ Cách mạng CS tại Nga, Trung Cộng, Cu Ba, Bắc Hàn, Việt Nam v.v.. đều phát xuất từ một nhóm nhỏ cán bộ CS biết vận dụng các lý do lịch sử và bất đồng nhất thời trong xã hội để phát động chiến tranh và sau đó tiếp tục cai trị nhân dân bằng súng đạn, nhà tù, sân bắn. Người dân không có quyền chọn lựa. Mâu thuẫn đối kháng mang tính triệt tiêu nhau giữa chế độ độc tài toàn trị và quyền sống, quyền tự do chọn lựa của con người vì thế đã bắt đầu ngay khi cách mạng CS thành công và sâu sắc dần theo thời gian.

Sự chuyển hóa tri thức xã hội

Như người viết đã có dịp phân tích bài Trung Cộng không đáng sợ, sự chuyển hóa tri thức của xã hội là nguồn lực chính thúc đẩy cách mạng dân chủ tại các quốc gia CS. Nguồn lực đó nhanh hay chậm tùy theo điều kiện mỗi nước nhưng là một tiến trình không thể bị ngăn chận bởi bất cứ một cơ chế độc tài nào. Những nguồn đối kháng từ bên trong các nước CS đã âm thầm lớn mạnh chỉ chờ cơ hội là bùng vở. Sức sống của đất nước cũng như của xã hội là một dòng chảy không bao giờ ngừng nghỉ, các thế lực cầm quyền độc tài chỉ là những khe đá, có thể làm chậm dòng thác văn minh nhưng không thể ngào ngăn chận được.

Khi nhận thức con người được mở rộng sự sợ hãi sẽ giảm dần. Điều này thể hiện không chỉ ở người dân Liên Xô lúc đó mà cả các cấp lãnh đạo CS Liên Xô cũng không còn sợ các biện pháp chế tài của trung ương đảng. Chưa bao giờ trong lịch sử đảng CS Liên Xô có một ủy viên bộ chính trị từ chức. Không cần phải tìm hiểu cũng biết điều gì sẽ xảy ra cho Boris Yeltsin nếu ông ta từ chức trong thời kỳ Lenin, Stalin.

Yếu tố chính tác động vào sự sụp đổ của Liên Xô, hệ thống CS tại châu Âu và sẽ diễn ra tại Trung Cộng cũng như Việt Nam chính là nội lực phát xuất từ xã hội, kết quả của các phong trào xã hội và sự chuyển hóa không ngừng của xã hội.  Các quốc gia CS còn lại như Trung Cộng, Việt Nam tìm mọi cách để ngăn chận sự phát triển tự nhiên của văn minh con người, cố tình che đậy, bưng bít thông tin nhưng chỉ làm chậm lại tiến tình cách mạng dân chủ một thời gian ngắn mà thôi. Cuộc chiến tranh xoi mòn từng mảnh nhỏ này đang diễn ra từng giờ, từng phút và phần thắng đang nghiêng dần về phía người dân.

Tham nhũng thối nát, chạy đua vũ trang và trung ương không giữ được địa phương

Thập niên 1970 Liên Xô có vẻ trong vị trí ổn định và có ảnh hưởng quốc tế nhất. Vị trí của Liên Xô lên cao tại Phi Châu, Trung Đông và Á Châu. Tuy nhiên sau thượng đỉnh Vladivostok giữa Leonid Brezhnev và Tổng thống Mỹ Gerald Ford tình hình bắt đầu đổi khác.  Nền kinh tế Liên Xô suy sụp dần vì hơn 30%, nhiều phân tích cho rằng hơn một nửa, ngân sách quốc gia phải đổ vào cuộc chạy đua vũ trang với Mỹ. Giống như đòn kinh tế Mỹ đang áp dụng hiện nay đối với Vladimir Putin, thập niên 1980, Mỹ cũng thỏa thuận với Saudi Arabia để giữ giá dầu thấp nhằm đánh vào nền kinh tế sống nhờ xuất cảng dầu khí của Liên Xô.

Gorbachev kế thừa một “sự nghiệp cách mạng” nhưng trong thực tế một gánh nặng của chủ nghĩa độc tài toàn trị kéo dài từ 1917 cho đến tháng 3 năm 1985, thời gian ông được chọn làm tổng bí thư đảng. Cơ chế chính trị trung ương không giữ được các cộng hòa địa phương. Trước Giáng Sinh 1991 vài ngày, 11 nước cộng hòa Sô Viết gồm Ukraine, Liên Bang Nga, Belarus, Armenia, Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Moldova, Turkmenistan, Tajikistan và Uzbekistan tuyên bố họ không còn là những tiểu quốc trong liên bang Sô Viết. Bốn nước Estonia, Lithuania, Latvia, Georgia chọn nghiêng hẳn về phía Tây thay vì theo Nga.

Không có con đường nào khác dành cho các lãnh đạo CS

Chế độ CS, một chế độ đi ngược dòng phát triển văn minh nhân loại và quyền con người như Mikhail Sergeyevich Gorbachev xác nhận trong diễn văn từ chức “hệ thống toàn trị đã ngăn chận một quốc gia để trở nên giàu có và thịnh vượng, hệ thống đó phải bị giải thể.” Điều đó đã xảy ra tại Nga, Đông Âu, Phi Châu và đương nhiên sẽ xảy ra tại Trung Cộng và Việt Nam. Cách mạng dân chủ là một tiến trình không thể nào đảo ngược. Các lãnh đạo CSVN chỉ có một trong hai chọn lựa, hoặc như Mikhail Gorbachev hoặc như bị lật đổ như Nicolae Ceausescu, Erich Honecker chứ không có chọn lựa thứ ba nào.

1. T. T.Đ.

Nguồn: FB Trần Trung Đạo

Một nền chính trị cần được thay đổi?

Công an đối xử với những người dân biểu tình chống Trung Quốc tại Hà Nội, ngày 16/12/2007

AFP photo

Vụ án Nguyễn Mai Trung Tuấn, thiếu niên 15 tuổi với bản án hơn 4 năm tù là câu chuyện tràn ngập các trang blog tiếng Việt trong tuần qua.

Blogger Dân Nguyễn trích dẫn hai câu thơ của nhà thơ cách mạng Tố Hữu.

Nuôi đi em cho đến… muôn đời

Mầm hận này trong lồng xương ống máu…???

Tố Hữu nói đến tình cảm căm giận mà những thiếu niên theo cách mạng cộng sản trước kia phải ghi nhớ để chống lại những kẻ thù của cách mạng. Điều trớ trêu là blogger Dân Nguyễn trích dẫn hai câu thơ này vào trường hợp em Nguyễn Mai Trung Tuấn, bị tòa án của cách mạng ở thế kỷ 21 kêu một bản án nặng nề. Liệu Nguyễn Mai Trung Tuấn sẽ căm thù cách mạng?

Trên trang blog của nhà báo Đoan Trang, người ta tìm thấy đến hai bài mới nhất trình bày những khía cạnh pháp lý và nhân đạo mà tòa án của Việt Nam đã phạm sai lầm khi đưa ra một bản án quá nặng nề cho một trẻ em còn ở tuổi vị thành niên. Đoan Trang cũng là một trong một số người gửi thư đến ông Bộ trưởng Bộ giáo dục nói rằng Nguyễn Mai Trung Tuấn phải được hưởng quyền được giáo dục.

Suy nghĩ về câu hỏi tại sao lại có một bản án nặng nề như thế cho một trẻ em, blogger Viết từ Sài gòn cho rằng bản án đó thể hiện sự sợ hãi của những người đang cầm quyền tại Việt nam hiện nay.

Cùng suy nghĩ đó, Người Buôn Gió mỉa mai rằng vụ án là sự trừng phạt của công an giành cho trẻ em, và Người Buôn Gió viết tiếp rằng có lẽ đảng cộng sản Việt nam muốn gửi một thông điệp cảnh cáo đối với người dân Việt nam, và thông điệp đó, theo Người Buôn Gió, lại là thể hiện một sự bất an, sự bế tắc của xã hội, sự sợ hãi của đảng cầm quyền.

Mù mờ trong chủ thuyết, lúng túng trong lãnh đạo, lùng nhùng trong tổ chức, giả dối trong tuyên truyền là những đặc điểm cơ bản hiện nay ở nước ta.
– Ông Tô Văn Trường

Blogger Lang Anh lại so sánh vụ án Nguyễn Mai Trung Tuấn với một vụ án khác đã gần một thế kỷ dưới thời thực dân Pháp là Vụ án đồng nọc nạn, trong đó những người phạm tội được trắng án. Người đọc hiểu rằng sự so sánh là để đưa ra sự khác biệt về tính nhân đạo ở hai nền tư pháp của hai chế độ chính trị khác nhau.

Lang Anh cho rằng người dân Việt Nam phải đương đầu với mối nguy hiểm khi dính dáng tới hoạt động của cơ quan pháp luật hiện nay, vì bất kể các cơ quan này đúng hay sai, người dân rất dễ có khả năng bước vào nhà tù.

Một nền chính trị không nhân đạo

Câu chuyện tư pháp qua vụ án Nguyễn Mai Trung Tuấn chỉ là một phần nhỏ trong một bức tranh thể hiện nhiều bế tắc của xã hội hiện hành mà nhà khoa học Tô Văn Trường mô tả trong bài viết mang tên Tản mạn mùa đông 2015. Ông kết luận như sau:

Mù mờ trong chủ thuyết, lúng túng trong lãnh đạo, lùng nhùng trong tổ chức, giả dối trong tuyên truyền là những đặc điểm cơ bản hiện nay ở nước ta.

Xã hội ấy đang vận hành trong một chế độ chính trị mà nhà văn Phạm Đình Trọng gọi là không nhân đạo. Ông viết như thế khi thấy tin tức nói rằng lúc có mặt ở Paris tham dự hội nghị biến đổi khí hậu toàn cầu, ngay sau cuộc thảm sát Paris, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng của Việt Nam thay vì đến chia sẻ đau thương của đồng loại như nhiều nguyên thủ quốc gia khác, ông lại đến đặt vòng hoa trước tượng ông Hồ Chí Minh:

Hối hả mang hoa đến lãnh tụ của đảng mình là thứ chính trị nhỏ nhen, hẹp hòi, chỉ biết có đảng chính trị của mình, không biết đến con Người, không biết đến loài Người, không biết đến thời đại. Đảng chính trị thực chất chỉ là công cụ, là phương tiện để giành quyền lực, để có quyền lực. Thứ chính trị chỉ vì quyền lực, chỉ đế có quyền lực, không vì con Người làm sao có thể là thứ chính trị nhân đạo, làm sao có thể bền vững!

Còn blogger Ngàn Lau, cũng nhân chuyện khủng bố ở Paris viết rằng những người dân Pháp không hề tỏ sự căm thù, điều mà dường như đảng cộng sản Việt Nam vẫn còn vương vấn mặc dù chiến tranh đã kết thúc hơn 40 năm.

Nền chính trị ấy chi phối tai hại đến chính sách đối ngoại của Việt Nam, làm cho người Việt trở nên hờ hững với quốc gia, với đồng bào.

Nhạc sĩ blogger Tuấn Khanh quan sát thấy những cảm xúc của dân chúng trước những đau thương của ngư dân bị nạn ngoài biển khơi dần dần mờ nhạt đi:

Người Việt Nam như đang được các chính sách đối ngoại của chế độ tập quen dần thói quen ích kỷ, sợ mình bị mất mát, nhưng lại im lặng và chọn lựa thay thế bằng mất mát của những ngư dân nghèo khó. Nó giống như những câu chuyện cổ tích về các ngôi làng xưa phải hiến tế ai đó cho con quái vật để được yên. Vẫn có những người tin rằng việc hiến tế không bao giờ đến lượt mình, và mỗi ngày vẫn ăn ngon ngủ yên với những con cá đẫm máu đồng loại. Họ không muốn một cuộc chiến đối diện thẳng với con quái vật vì chỉ sợ mất mát cho riêng họ.

Cũng như những ngôi làng khiếp nhược và u mê ấy, có bao giờ chúng ta tự hỏi rằng chúng ta sẽ mất – mất rất nhiều – thậm chí mất tất cả, mà các loại quái vật không cần mất sức cho bất kỳ một cuộc chiến tranh nào. Và những người lãnh đạo ngôi làng, nếu không có dũng khí để đối diện với cái ác để bảo vệ mọi người, thì họ tồn tại để làm gì?

Phải thay đổi và những trở ngại của sự thay đổi

Blogger Kami viết rằng những người lãnh đạo ngôi làng đó phải thay đổi:

Trong nhiều chục năm trở lại đây, Đảng CSVN đã đưa đất nước đi từ hết sai lầm này đến sai lầm khác. Và đến nay Việt nam đã chính thức tụt hâu với thế giới và khu vực, kể cả Lào, Campuchia… cũng đã vượt chúng ta. Do vậy, Đảng CSVN không còn bất kể lý do gì để bám chặt vào quyền lực một cách độc tôn như hiện nay.

Một số người cho rằng đã có những tín hiệu cho sự thay đổi, ngay cả từ phía nhà cầm quyền. Tác giả Trần Quí Cao nêu ra ba nguyên nhân của sự hy vọng đó:

1) Lòng dân mong muốn tự do, dân chủ cho đất nước và tự chủ với Trung Quốc đã được nêu lên công khai. Điều này chứng tỏ mong muốn này, qua bao năm đấu tranh, đã có sức mạnh thực sự.

2) Đã có một khuynh hướng chính trị có quyền lực đủ mạnh trong trung ương có thể chống lưng cho các bài báo công khai đòi tự do dân chủ và tự chủ với Trung Cộng.

3) Hẳn nhiên thế lực đi ngược với ước mong của đa số dân chúng vẫn còn sức mạnh. Nhưng họ cũng không còn dám công khai ra mặt chống đối lòng dân như trước đây.

Và ông viết tiếp rằng ngay trong báo chí chính thống của nhà nước cũng có những tính hiệu về sự thay đổi: 

Tôi đã nghe những nghi ngờ rằng các bài báo như trên là mị dân, lừa gạt như đã thấy nhiều lần trong quá khứ. Trong khi đồng ý với các quan sát đó trong quá khứ, tôi lại không có cùng nhận định về hiện tại. Hoàn cảnh chính trị thế giới, khu vực và đất nước đã khác trước nhiều. Mối đe dọa tương lai phát triển dân tộc và nền độc lập quốc gia đã đủ lâu và đủ lớn để thức tỉnh lòng yêu nước truyền thống của nhân dân. Trong nhân dân có dân chúng và có chính quyền.

Đó là những điều phỏng đoán của các blogger về ý chí muốn thay của nhà cầm quyền, bên cạnh những đòi hỏi về dân chủ của nhiều nhóm dân sự của người dân phát triển mạnh trong những năm gần đây. Nhưng cũng có những ý kiến lo ngại là những nhóm xã hội dân sự, những nhóm đấu tranh dân chủ đó còn có nhiều khiếm khuyết, gây trở ngại cho tiến trình dân chủ hóa.

Blogger Viết từ Sài gòn thì nhấn mạnh đến một sự trở ngại khác từ chính sự thờ ơ của đám đông khi những người dấn thân cho hoạt động dân chủ bị đàn áp

Hễ cứ nghe những người này bị hành hung, bị bắt nhốt, gán tội để bỏ tù thì ngoại trừ một nhóm nhỏ trí thức trong xã hội thấy bất bình nhà cầm quyền, đồng cảm với người bị hại… Đa phần còn lại đều cho rằng điều này là nhục nhã, tù tội là nhục nhã. Họ không cần biết trắng đen, tốt xấu… Và họ cũng chưa bao giờ định nghĩa được chữ vinh và chữ nhục cho chính xác.

Một blogger khác phân tích trên trang Triết học đường phố:

Người Việt đấu tranh cho dân chủ, tự do nhưng lại hành xử giống độc tài. Nghi ngờ, đấu tố nhau, mạt sát, khinh miệt nếu ai đó có một vài khuyết điểm, hay quan điểm đối lập mình. Tôi nhìn ra được khuyết điểm này khi theo dõi những nhà hoạt động có tiếng ở Việt Nam.

Chúng ta, tôi nói là chúng ta trong đó có cả tôi chưa trở thành những con người dân chủ và tự do khi trong cách hành xử của mình còn nặng mùi giáo dục nhà sản.

Khi nói một sai lầm của ai đó trong giới đấu tranh, chúng ta dùng những lời lẽ như phán xét hơn là nâng đỡ. Một hình thức đấu tố mà cộng sản đã gieo rắc vào xã hội và môi trường giáo dục ở Việt Nam.

Ngoài ra blogger này còn cho rằng sẽ là thiếu thực tế khi những nhà hoạt động dân chủ chỉ nói đến những vấn đề tự do dân chủ khó hiểu mà quên đi những chuyện xã hội trước mắt, như là đấu tranh cho việc thi hành pháp luật của chính nhà cầm quyền đưa ra.

Đó có thể cũng là những lý do mà trang Bauxite Việt Nam bình luận rằng những người tranh đấu cho dân chủ ở Việt nam, những trí thức dấn thân phải chủ động hơn nữa để Việt Nam có thể học được bài học từ Miến Điện, quốc gia láng giềng đang đi đúng hướng trên con đường dân chủ hóa.

DÂN HỒI GIÁO Ở PHÁP VÀ ÂU CHÂU

 qua nhận xét của Tam Anh 

      Mọi việc xảy ra đều có nguyên nhân xa gần. Hiện có thân nhân của nạn nhân khởi kiện chính phủ Pháp vì tắc trách để xảy ra khủng bố và tẩy chay lễ truy điệu do nhà nước tổ chức. Có hai nguyên nhân sâu xa, một la` do nền dân chủ quá trớn và hai là chính sách của đảng xã hội đang cầm quyền.

 1- Bên cạnh lòng nhân đạo sẵn có trong máu người Tây phương, thì luật lệ của một     quốc gia pháp quyền không cho phép họ bỏ tù ai mà không có bằng cớ.

Những tên đi đánh và được huấn luyện ở Syria về, tuy nằm trong sổ đen (fichier S), nhưng vẫn phây phây vì không có bằng cớ hành động, chờ cho có bằng cớ  thì nó đã hành động rồi. Những tên này Mỹ đã không cho vào Mỹ.

Ba anh em  Abdeslam, một thằng kamekaze ở Stade de France, một thằng chủ mưu mướn xe mướn nhà hậu cần cho tụi đó đang còn bị truy lùng, thằng thứ ba thì phây phây, đang mở tiệm caphê nơi ổ của tui nó ở Brussels, nó còn lên TV chia buồn với gia đình nạn nhân ( !) Dụng tới nó là có luật sư bên cạnh, ở đây lại cấm tra tấn nên không khai thác được mà toà án thì cần chứng cớ.

 Cựu tổng thống  Sarkosy đề nghị mang vòng điện tử cho thành phần nguy hiểm, nhưng như vậy là phạm nhân quyền…

 1.      Chính sách của đảng xã hội là mị dân và mua phiếu.

a.       Ở nhiều thành phố như Marseille thì dân Hồi giáo đông hơn dân Pháp, nắm được lá  phiếu đó là một lợi điểm trong các kỳ bầu cử ;

b.      Người di dân HG có quốc tịch Pháp được hưởng nhiều quyền lợi. Một anh HG bốn vợ tám con ngồi chơi xơi nước vẫn được trợ cấp lớn hơn lương một kỷ sư Pháp mới ra trường. Nếu luật lệ Pháp cấm đa thê thì ba người vợ kia được hưởng trợ cấp femme seule. Tám đứa con đang đi học thì hằng năm đến ngày khai trường được trợ cấp mua sách vở, quần áo, giày dép….có khi còn được đi nghỉ hè miễn phí, được ăn trưa ở cantine miễn phí, trong khi cháu mình phải trả mỗi bửa ăn 9 €. Có khi những đứa đó lại học trường HG không cho nói tiếng Pháp.

c.       Một trợ cấp tốn nhất là CMU (Couverture Maladie Universelle) họ được miễn phí trong mọi dịch vụ y tế, nên đã lạm dụng quá đáng, trong khi bảo hiểm y tế là một khó khăn của  các gia đình Pháp.  

      Tất cả hấp dẫn đó là một thứ nam châm cực mạnh thâu hút di dân.

d.   Nếu có người HG chuộng hoà bình và ôn hòa nhất thì tự nhiên họ cũng chiếm được Âu châu. Với chỉ số sinh đẻ là 4% trong khi Pháp 1,3%, Đức 1,2% thì trong hai mươi năm nữa một người Pháp phải sống với hai người Ả Rập. Với hiến pháp dân chủ, họ sẽ chiếm đa số trong quốc hội, trong các hội đồng thành phố v.v…Lúc đó luật lệ sẽ nằm trong tay họ. Ngay bây giờ họ đã đòi dọn thịt halal trong các cantine, hồ tắm thành phố phải dành giờ riêng cho phụ nữ, và ngạo nghể  hơn là đòi hủy bỏ các chữ thập xanh trước các cửa hiệu thuốc tây, vì cho đó là biểu hiệu của các trận Thánh Chiến (Croisades) từ 1092 đến năm 1252 Thiên chúa giáo tiêu diệt HG. Trước đòi hỏi này, thành phố Paris đã trả lời rất lịch sự là ” chúng tôi sẽ cứu xét vấn đề này “.

e.   Theo giáo sư Samuel Huntington thuộc đại học Harward thì các chính khách

Châu Âu cứ cho rằng những phần tử cực đoan (radicalists) không dính dáng đến HG, họ chỉ mượn danh HG mà thôi. Huntington cho rằng các chính khách đó không nói đúng lòng họ, họ chỉ là những người nói dối quý phái (noble lie) nên phê phán gắt gao những ai vơ đủa cả nắm.

d)  Chính phủ lo xây thêm nhà thờ HG để họ khỏi đoc kinh ngoài đường mỗi chiều thứ sáu làm cản trở giao thông. Những nhà thờ HG của đám cực đoan vẫn hoạt ộng đều, mới mấy ngày nay mới đóng cửa. 

    Còn nhiều nữa, nhưng với kỷ thuật cao và lòng nhân ái thiên chúa giáo (charité chétienne) hy vọng sẽ tai qua nạn khỏi, hay là phải chờ một Hitler ?