Category: SỨC KHOẺ

Làm thế nào để có một đầu óc khỏe mạnh?

Không phải người già mới có đầu óc lú lẫn và chẳng đúng khi nói người trẻ luôn có trí tuệ minh mẫn. Bộ não chúng ta cần ‘tập thể dục’ để khỏe khoắn, nhưng không phải như cách bạn có thể nghĩ ra.

Các cuộc khảo sát khoa học y khoa gần đây cho thấy là sức khỏe nhận biết (cognitive health) là cái gì rất quan trọng ở mọị lứa tuổi vì khi đầu óc có sắc bén, bạn mới bàn chuyện thông minh, học giỏi, mưu lược hay giải quyết vấn đề khó vừa nhanh vừa hiệu quả được.

Các nhà khoa học đề ra những biện pháp đơn giản, dễ làm để hỗ trợ cho bộ óc. Chỉ cần bạn kiên trì và…hiểu biết một chút sẽ đạt thành tựu không nhỏ.

Đầu tiên là tập thể dục. Fred H.Gage, giáo sư bộ môn não bộ của người già của đại học Salk Institute tại California, cho biết: “Tập thể dục có thể là một trong các phương cách hữu hiệu nhất để giữ khả năng nhận biết của não trơn tru”

Khi tập thể dục thường xuyên, thùy hippocampus, bộ phận chủ lực của não về trí nhớ, được tiếp máu đầy đủ. Bộ phận này lại có khả năng kích thích tăng trưởng tế bào não và cải thiện tình trạng sáng suốt nói chung của não.

Hãy ăn uống như các dân tộc vùng Địa Trung Hải. Càng già, các nhà khoa học và các nhà tư tưởng Hy Lạp càng có nhiều nhận xét sâu sắc, có lẽ do cách ăn uống hàng ngày nhiều trái cây của họ. Cách ăn uống này rất kiêng cữ thịt đỏ và muối, nhiều cá, rau tươi và dầu olive.

Các nhà khoa học của đại học Columbia còn nhận thấy dinh dưỡng theo kiểu Địa Trung Hải còn làm cho khả năng vướng vào bệnh Alzheimer, một căn bệnh khốc liệt làm mất trí nhớ mà người cao niên hay bị, giảm tới 40%

Người ta nhận thấy người nào có cuộc sống tò mò ham học hỏi khám phá và đi du lịch nhiều có một não bộ tươi trẻ. Họ có khiếu hơn trong các lãnh vực hội họa, viết văn và giải quyết có lý và nhanh nhẹn các vấn đề nảy sinh. Nếu không có điều kiện đi nhiều, học ngoại ngữ cũng là cách kích thích não làm việc.

Mỡ thừa trong cơ thể có hại cho não bộ. Vì thế bạn cần theo dõi trọng lượng cơ thể. Các cuộc thí nghiệm cho thấy phụ nữ mập mạp dễ mất trí nhớ. Bác sĩ Diana R.Kerwin, thuộc dại học y khoa Feinberg, cho là ‘chất béo làm tiết ra hóa chất cytokines có hại cho các tế bào thần kinh não’. Bà khuyên phụ nữ nên giữ chỉ số BMI cơ thể từ 20 đến 24 là tốt nhất.

Cần ngủ đủ giấc. Các khoa học gia của đại học Y Khoa Havard cho hay các thí nghiệm chứng tỏ một loại phân tử có tên ‘adenosine triphosphate’(ATP) có tác dụng bồi bổ não bộ lúc con người ngủ. ATP còn được gọi là ‘tiền tệ của sự sống’, vì thế trung bình mỗi ngày nên ngủ từ 7 đến 8 giờ.

Yaakov Stern, giáo sư tâm sinh lý của đại học Columbia University cho là ‘khi thực hiện một kỹ năng mới (leo núi, khiêu vũ, học ngoại ngữ, viết văn…) các tế bào não bộ nối kết với nhau tốt đẹp hơn’. Nếu bạn thật sự thích thú cái gì và ít khi thờ ơ với cuộc sống thì não bộ của bạn không bao giờ u tối.

Nhưng đừng ôm đồm muốn làm cùng lúc nhiều chuyện khác nhau. Adam Gazzaley, giáo sư chủ tịch bộ môn neuroscience ở Đại Học San Francisco, nói: “Vỏ não là vùng xử lý thông tin, chỉ cho phép bạn làm việc chú tâm vào một việc mà thôi, đừng ôm đồm làm nhiều việc sẽ có hại cho não mà kết quả không bao nhiêu”

Hồng Quang theo nguyệt san SELF(Calitoday)

Những hiểm họa bất ngờ cho người cao tuổi

Con người khi về già, các bộ phận trong cơ thể đều lão hóa, yếu đi. Một số điều sau đây luôn ẩn chứa những hiểm họa bất ngờ mà người cao tuổi cần phải lưu tâm đề phòng.

Không nên tập luyện vào lúc sáng sớm

Ta vẫn có quan niệm cho rằng tập luyện vào buổi sáng là tốt vì không khí trong lành. Điều đó không đúng. Vì từ 4-6 giờ sáng theo quy luật của đồng hồ sinh học (biological clock) của người già thân nhiệt đang cao, huyết áp tăng, thận thượng tuyến tố cũng cao gấp 4 lần buổi tối, nếu vận động mạnh, chạy hoặc đi bộ nhiều gặp gió lạnh, tim dễ ngừng đập. Đã có không ít cụ đi bộ buổi sáng sớm về ra mồ hôi, tắm xong huyết áp tăng đột ngột, đứt mạch máu não, đột quỵ luôn. Tốt nhất là nên tập vào chiều tối, tuy không khí không được thanh sạch như sáng sớm nhưng an toàn hơn nhiều.

Đang ngủ không nên trở dậy vội vàng

Thần kinh người già thường chậm chạp. Lúc ngủ muốn dậy đi tiểu hoặc có ai gọi đang ở tư thế nằm mà trở dậy ngay, đi lại luôn dễ làm huyết áp tăng đột ngột, dễ dẫn đến đứt mạch máu não. Vì vậy, đang ngủ khi có việc cần dậy phải từ từ theo 3 bước, mỗi bước khoảng nửa phút. Bước 1 khi tỉnh giấc hãy nhắm mắt lại nằm thêm nửa phút. Bước 2, ngồi dậy tại giường nửa phút xoa tay, xoa chân. Bước 3, cho hai chân chạm đất hoặc chạm nền nhà nửa phút rồi mới đứng dậy đi.

Không nên ngoái đầu một cách đột ngột

Người già mạch máu thường xơ cứng, thành mạch dày hẹp và đàn hồi kém. Nếu đột nhiên quay ngoắt đầu về phía sau, mạch máu ở cổ bị chèn ép, động mạch vốn đã hẹp bị chèn ép lại càng hẹp hơn cộng thêm thần kinh giao cảm bị kích thích mạnh làm mạch máu co lại, máu lưu thông chậm làm não thiếu máu cục bộ, thiếu ôxy nên bị choáng, hoa mắt, chóng mặt, có người đã bị ngã. Vậy đang đứng hoặc đang đi có ai gọi từ phía sau, chớ có quay ngoắt đầu lại ngay mà nên quay chầm chậm. Tốt nhất là xoay cả người lại, tránh chỉ quay đầu.

Không nên đứng co một chân để mặc quần

Xương của người già thường bị xốp do thiếu calcium. Nếu không bị xốp thì xương cũng dòn. Khi mặc quần mà đứng co chân để xỏ từng chân vào ống quần dễ bị ngã do mất thăng bằng hoặc do vướng vào quần. Người cao tuổi đã ngã thì dễ gãy xương, dập xương. Khi mặc quần tốt nhất là nên ngồi trên ghế hoặc trên giường. Trong nhà tắm nếu không có chỗ ngồi thì phải dựa mông vào một bên tường để giữ thăng bằng cho khỏi ngã. Nhiều người bị ngã gãy xương ống chân, dập xương chậu vì đứng co chân mặc quần.

Không nên quá ngửa cổ về phía sau

Có lần một ông già đã về hưu cạnh nhà tôi, sức khỏe tốt, khi ăn tối xong ngồi nghỉ trên ghế tựa, có lẽ do mỏi cổ nên ông đã ngửa cổ về phía sau hơi quá nên bị xỉu luôn. Khi con cháu biết thì nửa người bên phải của ông đã bị liệt, nước mũi nước dãi chảy ròng ròng và không nói được nữa, phải đưa ngay vào bệnh viện. Trường hợp này là do gần mạch máu nơi cổ có nhiều đốt xương, bình thường giữa các đốt có chất nhờn bôi trơn nhưng về già chất bôi trơn kém đi, các đốt xương trở nên sắc cạnh. Khi ngửa cổ ra phía sau quá giới hạn cho phép, phần xương sắc cạnh đó làm tổn thương đến mạch máu, hạn chế lượng máu đưa lên não gây ra thiếu máu não làm ngất xỉu. Vì vậy, người già khi ngồi ghế tựa không nên ngửa cổ quá mức về phía sau.

Không nên thắt dây lưng quá chặt

Vùng bụng quanh dây lưng là nơi gần dạ dày, ruột non, ruột già, trực tràng và hậu môn. Dây lưng mà thắt chặt quá sẽ chèn ép các mạch máu bụng, cản trở máu lưu thông, đoạn trực tràng gần hậu môn có thể dễ bị lòi ra ngoài khi đi đại tiện mà ta thường gọi là lòi dom. Dây lưng thắt chặt, dạ dày, ruột non luôn ở trạng thái chịu sức ép ảnh hưởng xấu đến tiêu hóa. Vì vậy, không nên thắt chặt dây lưng và tốt nhất là dùng dây đeo quần qua vai, tiếng Pháp gọi là Bretel. Bình thường ở nhà chỉ nên mặc quần lưng thun rộng rãi, không nên mặc quần Tây cứ phải thắt dây lưng làm bụng luôn bị gò bó.

Khi đi đại tiện không nên rặn quá mức

Táo bón là hiện tượng thường gặp ở người già. Tâm lý khi đi đại tiện không ai muốn ở lâu trong nhà vệ sinh nên thường muốn rặn mạnh để đi cho nhanh nhưng nếu rặn quá sức, mặt mũi đỏ gay rất nguy hiểm. Các khảo nghiệm về y học đã cho biết khi rặn mạnh dễ giãn tĩnh-mạch ở hậu môn gây chảy máu nhưng điều quan trọng hơn là huyết áp sẽ tăng có thể dẫn tới tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim. Để đỡ phải rặn khi đi ngoài, người già cần ăn nhiều rau quả, chuối, khoai, uống nhiều nước để chống táo bón.

Không nên nói nhanh, nói nhiều

Một số nhà khoa học Mỹ phát hiện khi ta nói chuyện bình thường dù chỉ là chuyện vui nhẹ nhàng, các tế bào trong cơ thể vẫn chịu tác động và ảnh hưởng tới huyết áp. Thử nghiệm khoa học với 100 người, mỗi người đọc 2 trang tài liệu với tốc độ nhanh chậm khác nhau. Kết quả cho thấy người đọc tốc độ vừa phải thì huyết áp, nhịp tim bình thường. Người đọc nhanh quá, đọc liến thoắng thì lập tức huyết áp tăng, nhịp tim tăng nhưng khi đọc thong thả trở lại, huyết áp, nhịp tim lại giảm xuống. Qua đó ta thấy người già nên nói ít, nói chậm thì có lợi cho sức khỏe. Những cụ nào bị bệnh tim mạch, bị huyết áp càng phải nói chậm, nói ít.

Không nên xúc động

Đối với người già mạch máu đã lão hóa nếu xúc động mạnh, quá giận dữ hoặc quá vui dễ bị nhồi máu cơ tim và đứt mạch máu não. Do đó, người già không nên xúc động tránh mọi sự tức giận, buồn phiền mà cần sống thanh thản, hòa nhã, vui vẻ, bỏ qua hết mọi chuyện, ảnh hưởng đến tâm lý, sức khỏe.

Có một câu nói rất hay: “Đừng để chết vì thiếu hiểu biết”. Vì thật ra đã có rất nhiều người chết vì thiếu hiểu biết kể cả những người còn trẻ. Qua sự hiểu biết ít ỏi của bản thân, qua kinh nghiệm cuộc sống và qua tham khảo các tài liệu y học mới nhất, mong rằng với bài viết ngắn này sẽ giúp các bậc cao niên sống lâu, sống khỏe, sống vui tăng thêm nhiều tuổi thọ.

ST

Anh Nguyễn văn Chương gởi

Thuốc tiểu đường mới và nguy cơ viêm tụy

nguồn:RFA

Xét nghiệm nhanh tìm bệnh tiểu đường

Photo courtesy of benhtieuduong.net

Hàng năm, các hãng dược phẩm liên tục cho ra đời nhiều loại thuốc mới chữa tiểu đường. Các nhà khoa học gần đây đã lên tiếng cảnh báo về các loại thuốc tiểu đường mới có thể gây ra các phản ứng phụ đáng tiếc.

Thuốc tiểu đường mới và nguy cơ viêm tụy

Một nghiên cứu mới được công bố gần đây của các nhà nghiên cứu thuộc đại học Johns Hopkins, Mỹ cho thấy những người bị tiểu đường type 2 và đang uống các thuốc tiểu đường loại mới có nguy cơ bị viêm tuyến tụy cao gấp hai lần so với những người không uống các loại thuốc này.

Bác sĩ Sonal Singh, người dẫn đầu nghiên cứu cho biết lý do tiến hành nghiên cứu này như sau:

Chúng tôi quan tâm đến vấn đề này vì chúng tôi đã chú ý đến vấn đề an toàn của thuốc chống tiểu đường một thời gian. Chúng tôi đã làm một số nghiên cứu với actos và avandia liên quan đến các vấn đề như suy tim. Chúng tôi gặp nhiều bệnh nhân sử dụng các loại thuốc mới này và họ có những dấu hiệu nhỏ là bằng chứng về phản ứng phụ của các loại thuốc mới và có thể liên quan đến viêm tụy. Đó là lý do chúng tôi làm nghiên cứu lớn hơn về phản ứng phụ của thuốc mới.

Nghiên cứu của các bác sĩ trường đại họ John Hopkins cho thấy những bệnh nhân đang dùng thuốc có gốc thuốc là sitagliptin và exenatide có nhiều nguy cơ phải nhập viện vì viêm tuyến tụy. Tên thuốc hãng phổ biến của các loại thuốc này bao gồm Januvia, Janumet, Metformin và Byetta. Bác sĩ Singh cho biết thêm về tình trạng những người sử dụng các loại thuốc này như sau:

Chúng tôi thấy các dấu hiệu bệnh rất sớm, có khi chỉ trong vòng 2 tháng sau khi uống thuốc mới, đôi khi lâu hơn. Các trường hợp này rất nghiêm trọng vì viêm tụy là bệnh không thể coi thường, họ đều phải nhập viện.

Tụy là cơ quan tiết ra các loại enzyme giúp tiêu hóa thức ăn và hai loại hocmon là insulin và glucagon là những hocmon đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết đường trong máu. Tụy bị viêm khi các emzyme tiêu hóa được kích hoạt trước khi chúng được tiết vào ruột, và bắt đầu tấn công lại tuyến tụy. Các triệu chứng viêm tụy thường thấy chủ yếu là đau bụng, buồn nôn. Đau bụng có thể từ dạng nhẹ đến nặng. Tuy nhiên nếu được phát hiện kịp thời và điều trị đúng, đa số các bệnh nhân đều bình phục.

Nói về nguyên nhân các loại thuốc mới gây phản ứng phụ nguy hiểm, bác sĩ Singh giải thích.

Vì các loại thuốc mới có cơ chế tác động khác so với thuốc cũ, đó là lý do nó gây nên các bệnh khác. Nó có tác động qua GLP – 1 tức là glucagon like peptide, cho nên nó rất có hiệu quả trong việc điều trị tiểu đường. Chúng tôi không nói là nó không có tác dụng chữa tiểu đường, nó rất có hiệu quả trong việc kiểm soát đường trong máu. Tuy nhiên khi bạn có một cơ chế mới mà chúng ta chưa hiểu rõ, nó có cùng loại receptor (phần tiếp nhận trong thuốc) cũng xuất hiện trong tụy do đó gây viêm, đó là lý do người bệnh bị viêm tụy.

Nghiên cứu về loại thuốc mới này được các bác sĩ tiến hành dựa trên hồ sơ hàng triệu các bệnh nhân của công ty bảo hiểm BlueCross Blue Shield. Những bệnh nhân này đã sử dụng các loại thuốc mới và hồ sơ bệnh án của họ được theo dõi từ năm 2005 đến 2008.

Thuốc tiểu đường và các bệnh khác

Nghiên cứu của các bác sĩ trường đại học Johns Hopkins không phải là nghiên cứu đầu tiên về tác dụng phụ của các loại thuốc tiểu đường. Trước nghiên cứu này, đã có nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học về các loại thuốc tiểu đường khác trên thị trường. Các kết quả nghiên cứu đã dẫn đến việc thu hồi một số loại thuốc.

Một loại thuốc trị bệnh tiểu đường Mediator

Vào tháng 7 năm ngoái, các nhà khoa học tại trường đại học Alberta ở Canada đã công bố kế quả nghiên cứu về thuốc Actos, một loại thuốc tiểu đường phổ biến khác. Nghiên cứu này cho thấy Actos làm tăng nguy cơ ung thư bàng quang ở những người bị tiểu đường lên khoảng 1/5. Bác sĩ Jeffrey Johnson, người dẫn đầu nghiên cứu cho biết đã có bằng chứng cho thấy Actos có liên quan đến 22% nguy cơ tăng bệnh ung thư bang quang. Trước đó vào tháng 5, một nghiên cứu khác cũng cho thấy Actos làm tăng nguy cơ bệnh ung thư đến 2 lần. Các bác sĩ cho biết hiện chưa rõ cơ chế làm sao Actos có thể gây ung thư bàng quang, nhưng những thử nghiệm trên động vật cho thấy thuốc này có thể góp phần tạo ra các hạt trong bàng quang, về lâu dài có thể dẫn đến ung thư.

Ngoài Actos, Avandia, một loại thuốc tiểu đường phổ biến khác cũng bị các nhà nghiên cứu cho là góp phần làm tăng ung thư bang quang. Bác sĩ Johnson giải thích hai loại thuốc này giúp cơ thể nhạy cảm ơn với insulin, do đó làm giảm lượng insulin mà cơ thể cần. Bởi vì các loại thuốc này làm giảm lượng insulin sẵn có, các bác sĩ nghi ngờ có mối liên hệ giữa tác dụng của thuốc với bệnh ung thư bàng quang.

Vào năm 2010, giới chức y tế ở châu Âu đã thu hồi giấy phép lưu hành của thuốc Avandia vì những bằng chứng cho thấy loại thuốc này có thể gây đến suy tim và nhồi máu cơ tim. Hiện thuốc này vẫn được kê đơn tại Mỹ nhưng chỉ cho các bệnh nhân không có vấn đề về bệnh tim mạch. Một nghiên cứu tại Mỹ từ năm 1999 đến 2009 cho thấy có khoảng hơn 47,000 người uống thuốc này đã bị nhồi máu cơ tim, đứt mạch máu não hoặc suy tim, thậm chí tử vong.

Chúng tôi thấy các dấu hiệu bệnh rất sớm, có khi chỉ trong vòng 2 tháng sau khi uống thuốc mới, đôi khi lâu hơn. Các trường hợp này rất nghiêm trọng vì viêm tụy là bệnh không thể coi thường, họ đều phải nhập viện.
-Bác sĩ Singh

Ngoài ra, một số loại thuốc tiểu đường khác đang được sử dụng rộng rãi cũng có những tác dụng phụ. Ví dụ như Metformin có thể khiến người bệnh cảm thấy buồn nôn và đi ngoài.

Vậy tại sao những loại thuốc tiểu đường đã được giới chức y tế tại các nước phát triển chấp thuận, sau đó lại vẫn bị phát hiện có các tác dụng phụ đáng tiếc khiến phải thu hồi hoặc hạn chế sử dụng? Bác sĩ Singh giải thích:

Khi kiểm tra thuốc, nó thường có nghĩa là thuốc chỉ được thử nghiệm trong vòng thời gian ngắn, có khi chỉ vài tháng và họ thấy là thuốc có tác dụng làm giảm đường trong máu. Chỉ đến khi thuốc đã được đưa ra ngoài thị trường và được sử dụng bởi hàng triệu người  thi mới thấy rõ, vì khi thử nghiệm thuốc thì chỉ có vài ngàn người và vài tháng mà thôi. Trên thực tế khi hàng triệu người uống thuốc mới này thì chúng ta mới thấy vấn đề. Đó là lý do chúng ta cần các nghiên cứu so sánh và về hiệu quả của thuốc sau khi thuốc được đưa ra thị trường.

Người bị tiểu đường nên uống loại thuốc nào?

Tiểu đường là căn bệnh rất phổ biến trên thế giới hiện nay. Tiểu đường nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến các bệnh nghiêm trọng khác như tim mạch, mắt, thận.

Để điều trị bệnh tiểu đường, người bệnh được khuyên ăn uống theo chế độ hợp lý với bệnh tiểu đường, tăng cường hoạt động thể chất và uống thuốc để kiểm soát lượng đường trong máu. Việc uống thuốc đúng và sinh hoạt điều độ giúp tăng cường sức khỏe cho người bị tiểu đường. Ông Đinh Quang AnhThái, một người bị tiểu đường hiện sống ở tiểu bang California cho biết ông đã bị tiểu đường suốt 15 năm nay nhưng đến giờ sức khỏe vẫn bình thường. Ông cũng cho biết mình đã sử dụng nhiều loại thuốc khác nhau nhưng đến giờ chưa thấy có tác dụng phụ.

Tôi uống nhiều loại, trong đó nhãn hiệu chính của loại glucophage và nay là Janumet. Đổi thuốc là quyết định của bác sĩ vì bác sĩ cho biết liều lượng thuốc glucophage mà tôi uống trước kia thì lượng đường trong máu được kiểm soát khá tốt, nhưng ông nói có một chất hóa học nào trong đó có thể gây tác dụng phụ, về lâu về dài có thể không có lợi cho thận, cho nên ông đổi thuốc mới. Đó là chưa kể loại thuốc mới này khi được đưa ra trên thị trường , kết quả thử nghiệm cho người dùng thuốc cho thấy kết quả tốt hơn so với các thuốc cũ. Còn về tác dụng phụ với việc dùng thuốc, thì cho đến giờ tôi vẫn không thấy có một sự thay đổi nào mình có thể cảm nhận được về cơ thể.

Theo ông Thái, việc thường xuyên theo dõi tin tức về các loại thuốc tiểu đường mới và tham khảo ý kiến bác sĩ là điều quan trọng giúp ông tránh được những tác hại nguy hiểm cho sức khỏe từ thuốc. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận có những rủi ro nhất định:

Vì kiến thức mình cũng rất hạn hẹp, mình không phải chuyên môn. Nếu chẳng may mình phải sử dụng một loại thuốc nó đang bị rút khỏi thị trường. Sớm muộn gì thì mình cũng biết được chuyện đó.

Trên thực tế khi hàng triệu người uống thuốc mới này thì chúng ta mới thấy vấn đề. Đó là lý do chúng ta cần các nghiên cứu so sánh và về hiệu quả của thuốc sau khi thuốc được đưa ra thị trường.
-Bác sĩ Singh

Còn theo bác sĩ Singh, người bệnh có thể nên xem xét việc sử dụng các loại thuốc tiểu đường dạng cũ đã được dùng phổ biến trước kia.

Theo tôi, với các loại thuốc cũ, chúng ta đã biết rất nhiều, các dược sĩ cũng biết nhiều về các loại thuốc cũ vì các loại thuốc này đã được sử dụng một thời gian dài. Theo tôi đó là một lựa chọn tốt cho các bệnh nhân bị tiểu đường, Amyral cũng là một lựa chọn tốt cho một số người những chúng ta cần tìm hiểu thêm về phản ứng phụ của các loại thuốc này.

Các nhà nghiên cứu thuộc đại học Johns Hopkins cũng khuyến cáo các bác sĩ nên thận trọng khi kê các loại thuốc mới cho bệnh nhân, cần theo dõi chặt để phát hiện các dấu hiệu như đau bụng, buồn nôn, nôn mửa. Nếu cần thiết, các bác sĩ có thể kiểm tra enzyme để phát hiện bệnh sớm.

Thực phẩm và chế độ ăn cho cơ thể khỏe mạnh

Việt Hà, phóng viên RFA
2013-03-14

Ảnh minh họa

AFP photo

Nghe bài này

Tháng 3 hàng năm được viện Dinh dưỡng và Ăn uống Hoa Kỳ chọn làm tháng dinh dưỡng. Năm nay, nhân kỷ niệm 40 năm tháng dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng và ăn uống Hoa Kỳ đưa ra khẩu hiệu ‘ăn đúng, theo cách của bạn, mỗi ngày’. Với khẩu hiệu này, những chuyên gia dinh dưỡng nói rằng mọi người vẫn có thể ăn những thực phẩm mình thích nhưng phải đúng cách, thay vì ăn kiêng hoàn toàn theo quan niệm của nhiều người, nhất là đối với những người có các bệnh phải ăn kiêng như bệnh tiểu đường. Vậy ăn thế nào là đúng cách và chế độ ăn nào là hợp lý cho những người có bệnh tiểu đường, vốn là bệnh khá phổ biến hiện nay trên thế giới? Mời quý vị tìm hiểu chủ đề này trong tạp chí sức khỏe đời sống do Việt Hà phụ trách.

Ăn đúng, theo cách của bạn, mỗi ngày

Nhiều người vẫn cho rằng chế độ ăn tốt cho cơ thể là phải kiêng ăn nhiều loại đồ ăn mình ưa thích, thậm chí bỏ hẳn. Tuy nhiên khẩu hiệu mới trong tháng dinh dưỡng của Hoa Kỳ mới đây lại cho thấy quan niệm khác hẳn của các chuyên gia dinh dưỡng. Khẩu hiệu mới được đưa ra với mọi người là ‘ăn đúng, theo cách của bạn, mỗi ngày’.

Nói về khẩu hiệu này, Giám đốc Viện Dinh dưỡng và Ăn uống, ông Ethan Bergman cho biết: ‘có một quan niệm sai lầm rằng, chế độ ăn mạnh khỏe có nghĩa là phải từ bỏ các đồ ăn mà bạn thích….. Khẩu hiệu của tháng dinh dưỡng này của chúng tôi là ăn đúng, theo cách của bạn, mỗi ngày, nhằm khuyến khích khách hàng ăn những thực phẩm mà họ thích trong chế độ ăn của mình phù hợp với cách sống của họ, truyền thống, nhu cầu sức khỏe và khẩu vị của họ’.

Cô Vandana Sheth, chuyên gia dinh dưỡng, người phát ngôn của Viện Dinh dưỡng và ăn uống Hoa Kỳ nói rõ hơn về khái niệm này như sau:

Tất cả các thực phẩm đều có thể được đưa vào một chế độ ăn khỏe mạnh với một mức độ hợp lý, chừng nào bạn có các hoạt động thể dục thể thao hợp lý. Ngoài ra các chuyên gia dinh dưỡng cũng có thể cho bạn những lời khuyên phù hợp với sở thích của bạn, văn hóa của bạn, giúp bạn ăn hợp lý. Một công cụ đơn giản nữa là sử dụng công cụ ‘đĩa ăn của tôi’ trong bản hướng dẫn chế độ ăn của Mỹ. Đó là cách dễ dàng để theo dõi đồ mình ăn vào. Hãy nhìn vào đĩa thức ăn của mình, nửa đĩa là đồ ăn nhiều màu sắc với rau, ¼ đĩa là protein như thịt nạc, cá, đậu phụ, đỗ, ¼ đĩa còn lại là thực phẩm ngũ cốc nguyên hạt như gạo nâu, quinoa, mì. Nếu bạn ăn theo cách này thì bạn vẫn hấp thụ đủ chất vào người trong khi vẫn thưởng thức được đồ ăn của mình.

Chế độ ăn mất cân bằng và bệnh béo phì

Ảnh minh họa trẻ em béo phì. AFP photo

Trong khoảng một thập kỷ qua, nước Mỹ phải đối đầu với tình trạng người bị béo phì tăng, dẫn đến nguy cơ cao các bệnh không lây nhiễm nguy hiểm như tiểu đường, và bệnh tim mạch. Thống kê mới được công bố gần đây của Cơ quan kiểm soát và phòng chống bệnh dịch Mỹ cho thấy năm 2010, có khoảng 1/3 người Mỹ bị mắc chứng béo phì. Cũng trong khoảng thời gian 2009 đến 2010, số liệu thống kê tại Mỹ cho thấy có đến gần 17% trẻ em Mỹ mắc chứng béo phì.

Tại Việt Nam, những số liệu thống kê gần đây cũng cho thấy số trẻ em mắc bệnh béo phì ngày một nhiều. Điều tra của Trung tâm Dinh dưỡng thành phố Hồ Chí Minh năm 2012 cho thấy tỷ lệ học sinh tiểu học ở thành phố bị thừa cân cao gấp 15 lần so với suy dinh dưỡng và có đến gần 8% học sinh bị béo phì.

Béo phì là do chế độ ăn uống mất cân bằng. Những người bị béo phì, thừa cân thường do ăn tỷ lệ chất bột, đường, chất béo quá cao trong khi ăn rất ít hoặc hầu như không ăn rau quả. Chế độ ăn mất cân đối kết hợp với lười vận động đã dẫn đến tình trạng béo phì khá phổ biến hiện nay trên thế giới.

Để giảm cân, có những người đã tìm cách nhịn ăn. Theo các chuyên gia dinh dưỡng việc nhịn ăn không phải là cách làm tốt để giảm cân. Một lần nữa, chế độ ăn cân bằng hợp lý phải được áp dụng ngay cả đối với những người thừa cân muốn giảm cân. Cô Vandana Seth giải thích:

Cách tốt nhất để giảm cân là ăn đúng tỷ lệ, đầu vào đầu ra cân bằng. Bạn ăn bao nhiêu calorie vào thì bạn cũng phải có hoạt động thể chất để tiêu lượng calorie đó. Cách tốt nhất để giảm cân là ăn đúng tỷ lệ, ăn nhiều bữa nhỏ đều đặn, và có hoạt động thể chất để tiêu calorie. Cách này còn tốt hơn là nhịn ăn, vì nhịn ăn làm giảm tốc độ hấp thụ thức ăn của cơ thể. Cơ thể chúng ta làm việc rất hữu hiệu, khi chúng ta nhịn ăn, cơ thể tự hiểu là ta đang bị đói và cứ thực phẩm nào ăn vào người liền sẽ bị biến thành chất béo để dự trữ. Cho nên nhiều khi nhịn ăn lại có tác dụng ngược lại điều bạn muốn.

Thừa cân, mỡ bụng nhiều, cũng là hiện tượng thường thấy ở những người phải ngồi một chỗ nhiều và không có điều kiện nấu nướng, nhất là đối với những người làm việc văn phòng. Lời khuyên mà Viện dinh dưỡng và ăn uống Hoa Kỳ đưa ra cho những người có điều kiện làm việc như vậy là hãy luôn giữ trên bàn hoặc trong cặp những đồ ăn như trái cây tươi, bánh ngũ cốc nguyên hạt hoặc cracker ăn với bơ đậu phộng. Với cách này, những người phải thường xuyên ngồi một chỗ, bận rộn công việc, vẫn có thể duy trì được cách ăn uống tốt cho cơ thể.

Tiểu đường và chế độ dinh dưỡng

Minh họa một khẩu phần ăn. AFP photo

Tiểu đường cũng là căn bệnh đang ngày càng trở nên phổ biến trên thế giới. Thống kê của tổ chức Y tế Thế giới vào năm 2011 cho thấy mỗi năm có khoảng 3 triệu người chết vì các bệnh liên quan đến đái tháo đường. Thống kê tại Việt Nam năm 2008 cho biết có khoảng hơn 4 triệu rưỡi người đang bị mắc bệnh tiểu đường, chiếm 5% dân số, phần lớn tập trung tại các thành phố lớn.

Từ lâu chế độ ăn cho người bị bệnh tiểu đường cũng được các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng chú ý. Nhiều người bị tiểu đường được khuyên phải tránh hoặc hạn chế ăn các loại trái cây có lượng đường cao như xoài, na (mãng cầu), nho, chuối. Những người bị tiểu đường được khuyên nên ăn các loại trái cây họ cam, bưởi.

Ngoài ra, người bị bệnh tiểu đường phải cẩn thận khi ăn những thực phẩm có hàm lượng carbohydrates cao tức là giàu đường và tinh bột, như cơm gạo trắng, bánh mì, khoai, táo, kẹo, bánh ngọt. Carbohydrates là chất cần thiết cho sự vận động của cơ thể, tuy nhiên việc ăn quá nhiều các thực phẩm giàu carbohydrates có thể làm tăng lượng đường trong máu. Vậy lời khuyên về chế độ ăn uống của các chuyên gia dinh dưỡng dành cho những người bị bệnh tiểu đường là gì? Chuyên gia dinh dưỡng Vandana Seth giải thích:

Cách đơn giản nhất cho người tiểu đường là phải hiểu thực phẩm gồm 3 loại chính, là loại có carbohydrate, protein hoặc béo. Các thực phẩm có carbohydrate cao có ảnh hưởng rất nhiều đến lượng đường trong máu. Điều này không có nghĩa là bạn không ăn chút nào carbohydrate. Cơ thể chúng ta hoạt động tốt nhất nếu có cả 3 loại dinh dưỡng này. Nếu bạn bị tiểu đường nên nhớ là ăn nhiều bữa nhỏ đúng giờ, đừng để đói quá lâu để bạn có thể kiểm soát lượng đường trong máu. Cố gắng ăn đúng liều lượng thức ăn vào các lúc khác nhau trong ngày, vì cơ thể chúng ta có thể nhớ và điều chỉnh đến mức đường cần thiết trong máu. Cố gắng sử dụng thực phẩm tốt cho tim của bạn, nên ăn các thực phẩm nguyên hạt, như bánh mì nguyên hạt, mì nguyên hạt, ăn rau và đậu, ăn protein từ cá, gà, sữa chua có độ béo thấp.  Bạn cũng có thể sử dụng dầu olive, dầu canola. Nên nhớ là carbohydrate ảnh hưởng đến lượng đường trong máu của bạn nhiều hơn là protein và chất béo. Vì vậy cần kiểm soát được lượng carbohydrate mà bạn ăn vào ở mỗi bữa ăn.

Cũng có những người bị bệnh tiểu đường thường thắc mắc về việc có nên ăn các loại quả như nho, táo và chuối hay không. Câu trả lời nằm ở tỷ lệ các thức ăn mà người đó ăn trong một bữa. Cô Vandana Seth nói tiếp:

Bạn có thể ăn các loại quả mình thích nhưng điều quan trọng là biết được tỷ lệ cân bằng. Nếu bạn ăn cơm, mì ống, bánh mì trước đó, bạn biết mình đã hấp thụ vào bao nhiều carbohydrate, từ đó biết mình ăn bao nhiều nho hay táo. Nếu kiểm soát được mức carbohydrate, bạn có thể ăn 10 , 12 trái nho sau bữa ăn hoặc ăn một quả táo nhỏ sau bữa ăn cũng không có vấn đề gì. Cũng nên cân đối trái cây với các protein bạn hấp thụ vào, bạn có thể ăn một trái táo nhỏ với cracker có bơ đậu phộng, hoặc nếu là nho thì có thể ăn một ít nho với phomat, cách làm này sẽ giúp kiểm soát được mức đường trong máu cho bạn. Bạn vẫn cứ ăn bình thường, thậm chí những đồ ăn mà bạn thích, điều quan trọng là kiểm soát được mức carbohydrate mà mình ăn vào. Điều quan trọng với người tiểu đường là ăn điều độ đúng giờ, chọn các thực phẩm tốt cho cơ thể và đảm bảo tính cân bằng giữa các chất ăn vào.

Người Việt Nam vốn quen ăn cơm gạo trắng ngày ba bữa tức rất giàu carbonhydrate, chế độ ăn sử dụng nhiều nước mắm và nước tương có thể làm tăng nguy cơ bị tăng huyết áp. Lời khuyên của các chuyên gia dinh dưỡng với những người bị tiểu đường đã quen ăn chế độ này là nên hạn chế ăn cơm gạo trắng bằng cách chuyển sang gạo nâu và nên tập ăn đồ nhạt hơn so với những đồ kho mặn thường ngày, không ăn quá nhiều các loại rau muối vì hàm lượng muối trong các loại rau này cũng rất cao.

Tất nhiên, theo như khẩu hiệu của tháng dinh dưỡng năm nay của Viện Dinh dưỡng vă Ăn uống Hoa Kỳ, mọi người vẫn có thể ăn thức ăn mình thích, phù hợp với sở thích và văn hóa, phong tục của mình. Điều quan trọng để đảm bảo một sức khỏe tốt là một chế độ ăn cân bằng và hài hòa giữa các chất.

Xin quý vị chia sẻ các thông tin và câu hỏi về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharfa

CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG ĐỊA TRUNG HẢI.

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức

nguồn:conggiaovietnam.net

Ngày 25 tháng 2, 2013 vừa qua, tạp chí y học New England Journal of Medicine đã phổ biến kết quả một nghiên cứu xác nhận giá trị phòng bệnh tim mạch của chế độ dinh dưỡng Đia Trung Hải.

Thực ra từ nhiểu thập niên vừa qua, chế độ này vẫn được coi là có nhiều ích lợi cho sức khỏe nhưng chưa được chứng minh bằng khoa học thực nghiệm.

Nghiên cứu kéo dài trong 5 năm với 7400 người có rủi ro bệnh tim mạch như mập, cao huyết áp, hút thuốc là, cao cholesterol tham dự  cho hay một chế độ dinh dưỡng nhiều trái cây, rau, các loại hạt và dầu olive có thể giảm rủi ro stroke và các bệnh tim mạch khác tới 30%.

Trước kết quả này, bác sĩ chuyên bệnh tim mạch Rita Redberg, California đưa ra nhận xét: “Nghiên cứu này hỗ trợ các hiểu biết của chúng ta về khoa học và kết quả của nghiên cứu thật ngoạn mục. Một trong những lợi điểm của chế độ dinh dưỡng Địa TRung Hải là mọi người có thể áp dụng suốt đời chứ không phải chỉ trong vài tháng”.

Xin cùng tìm hiểu chế độ dinh dưỡng này.

Trong lãnh vực dinh dưỡng,  “ Mediterranean Diet” được dùng để chỉ tập quán ăn uống lâu đời của dân chúng tại một số quốc gia dọc ven biển Địa Trung Hải. Nói chung, thực đơn trong chế độ ăn uống này gồm phần lớn là rau cải, trái cây và đặc biệt là dầu olive.

Nhiều quan sát cho thấy là dân chúng ở ven biển Địa Trung Hải ít bị bệnh tim mạch hơn dân chúng ở các nơi khác. Sự kiện này khiến người ta tìm hiểu chế độ ăn uống truyền thống của họ.

Trọng tâm của thực đơn này là nhẹ về thịt, nặng về rau trái nhưng không nhẹ về chất béo. Tuy nhiên chất béo được sử dụng thường xuyên là dầu của quả olive. Đây là điểm khác biệt giữa chế độ Địa Trung Hải với chế độ ăn uống được khuyến khích ở phương Tây, trong đó các chất béo, kể cả dầu olive, đều được khuyên là nên hạn chế tối đa.

Ngoài tác dụng tốt đối với các bệnh tim mạch, chế độ Địa Trung Hải còn có khả năng ngăn chận ung thư nũa. Theo tài liệu của Mayo Clinic, chế độ này còn giảm rủi ro bệnh Parkinson và Alzheimer.

Tạp chí Health, số tháng 9 năm 1998, công bố kết quả của một cuộc khảo cứu ở viện Đại Học Sainte – Etienne (Pháp) với đối tượng nghiên cứu gồm 605 người cả nam lẫn nữ, từng bị bệnh tim. Họ được chia làm hai nhóm với chế độ ăn uống theo hai thực đơn khác nhau. Nhóm thứ nhất ăn theo thực đơn phổ biến ở Tây phương với nhiều thịt và bơ được chấp nhận. Nhóm thứ hai ăn theo thực đơn của chế độ Địa Trung Hải, với nhiều trái cây, rau cải, ngũ cốc, đậu, cá, dầu o liu và bơ thực vật làm bằng dầu canola.

Sau 4 năm, nhóm thứ nhất, có 17 người bị ung thư, trong khi nhóm thứ hai chỉ có 2 trường hợp ung thư.

Theo Hội Tim Hoa Kỳ, dinh dưỡng Địa Trung Hải cũng tương tự như chế độ mà Hội này đề nghị. Nếu có khác chỉ là sự hơi quá nhiều calori trong chế độ Đia Trung Hải, với hậu quả là nạn mập phì bắt đầu xuất hiện và dân chúng bắt đầu e ngại. Tuần báo US News & World Report xếp giá trị chế độ này đứng hàng thứ hai, sau DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) cùa Hội Tim Hoa Kỳ, trong mục đích giảm cao huyết áp, mập phì. Năm 2010, Cơ quan Văn Hóa Thế giới UNESCO cũng ca ngợi chế độ dinh dưỡng này.

Năm 1994, do sự hợp tác giữa Phân Khoa Sức Khỏe Công Cộng của Đại Học Harvard, tổ chức Oldways Preservation & Exchange Trust (chuyên duy trì các lối ăn uống cổ truyền) và tổ chức Y Tế Thế Giới, một tháp dinh dưỡng về chế độ ăn uống lành mạnh, cổ truyền Địa Trung Hải được phác họa. Chế độ ăn uống này dựa trên tập quán lâu đời của dân chúng ở miền Nam nước Pháp, một phần nước Ý, đảo Crete và Hy Lạp.

Theo chế độ này , không phải tất cả chất béo đều bị coi là xấu. Thực vậy, trọng tâm việc chọn lựa không phải là loại bỏ một chất nào, mà phải chọn lựa một cách khôn ngoan loại chất béo nào nên dùng. Ở đây, hầu hết các chất béo trong thực đơn đều là đơn bất bão hòa có trong dầu olive, và acid béo omega-3.

Omega-3 có nhiều trong mỡ cá thu, cá hồi … và trong một vài loại hạt. Chất béo này có tác dụng làm giảm hàm lượng triglycerides trong máu, chống viêm, điều hòa nhịp tim… Còn chất béo dạng đơn bất bão hòa trong dầu olive có thể làm giảm cholesterol và LDL trong máu, giảm cao huyết áp, chống máu đóng cục, ngăn ngừa sự oxy hóa LDL, tăng nhậy cảm của cơ thể với insulin.

Ngoài chất đạm, carbohydrat và chất béo, các loại hạt có vỏ cứng còn có nhiều chất xơ, sinh tố E, folic acid, potassium, magnesium, nhưng không có cholesterol.

Trong dinh dưỡng Địa Trung Hải, các loại hạt được xếp chung với rau, trái cây, đậu. Các loại hạt này làm giảm nguy cơ gây ra bệnh tim bằng cách giảm lượng cholesterol và LDL trong máu.

Trong chế độ ăn uống này, phó mát, sữa chua đều ít được dùng tới, cá và gà còn ít hơn, và thịt chỉ “năm thì mười họa” mới được ăn.

Rượu vang được dùng điều độ. Đàn ông mỗi ngày uống khoảng 300ml, đàn bà dùng một nửa số lượng rượu đó. Với mức độ này, rượu vang được tin là có thể giảm nguy cơ bệnh tim.

Rượu vang đỏ có nhiều flavonoids, là chất ngăn sự oxy hóa LDL.

Rượu vừa phải làm tăng HDL, chống tiểu cầu dính với nhau, giống như tác dụng của aspirin, có thể giảm nguy cơ tiểu đường. Tuy nhiên, đang có bệnh tim hoặc thiên đầu thống migraine, không nên uống.

Điều cần lưu ý là sự thường xuyên vận động cơ thể phải đi đôi với chế độ ăn uống này.

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức

www.bsnguyenyduc.com

TRUY TÌM UNG THƯ RUỘT GIÀ

Bác sĩ Nguyễn Ý-Đức

nguồn:conggiaovietnam.net

Từ năm 2000, tháng Ba mỗi năm đã được các tổ chức phòng chống ung thư tại Hoa Kỳ chọn là thời gian để nhắc nhở bà con ”đề cao cảnh giác” với nan bệnh ung thư Ruột Già và nhớ yêu cầu bác sĩ làm các xét nghiệm để sớm tìm ra bệnh.

Thống kê cho biết, năm 2008, có 139,000 người lớn tại Hoa Kỳ được xác định bị ung thư ruột già với hơn 50.000 tử vong.

Theo Hội Ung Thư Hoa Kỳ, phân nửa số tử vong này có thể được cứu sống nếu mọi người hiểu rõ bề bệnh, biết cách phòng tránh các nguy cơ gây ra bệnh và làm các thử nghiệm truy tìm bệnh. Theo bác sĩ Durado D. Brooks, Giám đốc khoa ung thư nhiếp tuyến và ruột già thuộc Hội Ung Thư Hoa Kỳ thì “Ung thư ruột già là một trong những ung thư duy nhất có thể phòng tránh qua khám nghiệm đều đặn”.

Ngoài ra nghiên cứu cho hay, 90% người được sớm khám phá ra ung thư ruột già có tỷ lệ sống sót 5 năm, trong khi đó nếu tìm ra trễ thì số người sống sót còn có 10%.

Vậy thì những thử nghiệm đó là gì và được thực hiện như thế nào, xin bà con ta cùng tìm hiểu.

1- Khám hậu môn với ngón tay

Thử nghiệm đầu tiên mà thầy thuốc sẽ làm là khám hậu môn.

Nói tới khám xét là ta cứ ngượng ngùng “em chã ”. Vì khi không lại phải “vạch mông” cho người coi cái ”cửa sau”, phần thầm kín của con người, thì cũng lạnh mình, đỏ mặt. Nhưng khi cần thì vẫn phải làm.

Chổng mông để lương y thọc ngón tay chuối mắn – ngọc ngà vào, ngoáy qua ngoáy lại từ trước ra sau, từ trên xuống dưới. Để coi mặt trong ruột có trơn tru, có cái u cái mụn nào không; rút ngón tay ra có chút máu dính vào bao cao su. Với chiêu thức ngoáy tay, thầy thuốc cũng kiểm tra coi cái tuyến tiền liệt của các ông xem có sưng, có gồ ghề. Chẳng là ung thư ruột cũng “ nhân nghĩa bà Tú Đễ ” thường tới thăm chú tuyến tinh dịch này của quý lão ông lắm đấy.

Với vài giọt hóa chất, thầy thuốc thử phân coi có vết máu.

Thử nghiệm này rất giản dị, không đau đớn mà lại rẻ tiền nhưng hữu ích thì “thần sầu”. Thần sầu vì có thể giúp ta sớm tìm ra những10% nan bệnh, sớm điều trị, nâng cao kết quả, nhiều hy vọng lành bệnh. Do đó, ta nên làm mỗi năm.

Nếu thử nghiệm thấy có máu thì thầy thuốc sẽ tìm cách trực tiếp nhìn vào trong ruột.

2-Tìm máu ẩn trong phân

Trong điều kiện bình thường, phẩn không có máu và đàm. Phẩn có máu là dấu hiệu của một bệnh nào đó của ống tiêu hóa.

Máu có thề đỏ tươi, bầm đen hoặc nâu sẫm tùy theo vị trí bệnh xa hay gần hậu môn.

Máu đỏ tươi thường là do trĩ hậu môn, trĩ mạch lươn dưới da chung quanh hậu môn, bướu thịt hoặc ung thư ruột già, trực tràng.

Máu bầm đen trong các bệnh loét dạ dày, đứt mạch máu ở ruột già, dùng quá nhiều aspirin hoặc rượu, uống thuốc chống đông máu.

Số lượng máu có thể nhiều hoặc ít như trong trường hợp máu ẩn (occult blood).

Máu ẩn có rất ít trong phẩn mà mắt thường không thấy và chỉ tìm ra được khi nhìn qua kính hiển vi hoặc thử nghiệm hóa học.

Nguồn gốc máu ẩn có thể từ loét viêm dạ dày, viêm đường ruột, trĩ, ung thư hoặc polyp trong ruột già.

Để thử nghiệm, phẩn được lấy trong ba ngày liên tiếp và đựng trong hộp đặc biệt do phòng thí nghiệm cung cấp. Giao hộp phẩn cho phòng thí nghiệm để họ tìm máu.

Ba ngày trước và trong thời gian lấy phẩn, bệnh nhân cần theo hướng dẫn như sau:

-Tránh dùng vitamin C hoặc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chứa sinh tố này như chanh, cam vì sinh tố này cho kết quả dương tính sai.

-Tránh ăn nhiều thịt đỏ có nhiều heme, thực phẩm có nhiều enzym peroxidase như nấm, broccoli, giá đậu, cauliflower,táo,cam, chuối, dưa canteloup, nho. Các chất này có thể làm cho kết quả thử nghiệm dương tính sai

-Nên ăn thực phẩm có nhiều chất xơ như đậu, rau để khối phẩn mềm lớn.

-Tránh thuốc kích thích dạ dày, ruột gây ra xuất huyết như thuốc chống acit, thuốc có chất steroid, thuốc chống viêm đau có chất aspirin, rượu.

-Tránh uống sinh tố có chất sắt.

Kiếm máu ẩn trong phẩn có khả năng tìm ra polyp và ung thư ruột già khá sớm. Tuy nhiên, kết quả dương tính không có nghĩa là đã bị ung thư vì có nhiều nguyên do khác gây ra xuất huyết đường ruột. Thí dụ khi dùng thuốc aspirin, ibuprofen, trong bệnh loét dạ dày, viêm ruột…Do đó, bệnh nhân có máu ẩn trong phân cần được xác định với phương pháp nội soi, quan sát đường ruột.

3- Nội soi ruột già

Có người ví Nội soi Ruột già (Colonoscopy) là tiêu chuẩn vàng (golden standard) để truy tìm ung thự ruột già-trực tràng.

Đây là phương pháp khảo sát mặt trong của toàn thể trực tràng với một ống dây quang học bằng nhựa mềm dễ uốn, có đèn sáng dẫn đường và máy chụp hình. Đưa ống sâu vào hậu môn, điều chỉnh máy, bác sĩ có thể làm một vòng thám hiểm bất cứ góc cạnh nào của ruột và mao tôn cương: qua đèn, nhìn ruột rõ như ban ngày, nào là gồ ghề bướu thịt, loét lở thành ruột, bê bết máu tươi đều thấy hết, ngoại trừ bầy vi sinh vật lúc nhúc cộng sinh. Nhắc lại là trong trường hợp bình thường, lòng ruột già chơn mềm như mặt trong của má. Hình ảnh ruột được chiếu trên màn hình TV để phân tích và có thể lưu trữ.

a-Cần làm gì trước khi nội soi?

Nội soi được làm tại bệnh viện hoặc phòng nội soi ngoại chẩn, trung bình kéo dài từ 30-60 phút và do bác sĩ chuyên ruột-bao tử thực hiện. Bệnh nhân được cho dùng liều thuốc an thần để giảm lo âu, khó chịu, do đó cần người lái xe đưa về nhà sau khám nghiệm.

Trước khi làm nội soi, bệnh nhân được cho thuốc tẩy rửa ruột sạch sẽ để bác sĩ dễ quan sát. Đây là điểm mà nhiều người e ngại vì phải uống một lọ thuốc xổ cộng thêm cả lít nước để rồi tiêu chẩy soèn soẹt. Hiện nay có thuốc tẩy rửa dạng viên cho nên việc sửa soạn ít khó chịu hơn.

Một ngày trước thử nghiệm, bệnh nhân không ăn thực phẩm mà chỉ uống nước trong không bã.

Nếu thử nghiệm vào buổi sáng, không ăn uống gì sau nửa đêm. Nếu là buổi chiều thì uống thuốc tẩy xổ theo đúng hướng dẫn.

Không nên uống aspirin hoặc thuốc chống viêm 5 ngày trước thử nghiệm để tránh nguy cơ xuất huyết khi polyp được cắt bỏ.

Cho bác sĩ hay nếu có vấn đề dị ứng, uống thuốc loãng máu, đang bị bệnh tiểu đường, có thai, cho con bú sữa mẹ hoặc khó khăn chích tĩnh mạch.

Sau thử nghiệm, bệnh nhân cảm thấy tưng tức ở bụng, nhưng hết sau vài giờ. Dăm giờ sau thử nghiệm, bệnh nhân có thể ăn lại như thường lệ.

b-Mục đích của nội soi gồm có:

-Đánh giá các u bướu, loét lở, thu hẹp lòng ruột già khi chụp hình X-quang ruột;

-Chẩn đoán viêm ruột;

-Tìm nguyên nhân gây ra tiêu chảy khi các thử nghiệm thông thường không thành công;

-Tìm nguyên nhân xuất huyết đường tiêu hóa, đặc biệt trong bệnh thiếu máu do thiếu sắt;

-Chẩn đoán ung thư ở người có thân nhân bị ung thư hoặc bướu thịt;

-Cắt bỏ bướu thịt, chữa xuất huyết ruột hoặc lấy vật lạ trong ruột.

Nội soi được áp dụng khi có một trong các bất thường như thay đổi thói quen đại tiện, máu trong phẩn, đau bụng liên tục, người từ 50 tuổi trở lên.

Hội Ung Thư đề nghị những ai trên 50 tuổi nên làm nội soi ruột già mỗi 7-10 năm. Người có rủi ro ung thư ruột già cần thực hiện sàng lọc này gần hơn, tùy theo ý kiến của bác sĩ điều trị.

Bình thường, phương pháp rất an toàn, hãn hữu lắm mới có khó khăn như lủng ruột.

Nếu có u bướu, bác sĩ sẽ thực hiện sinh thiết (biopsy) để xác định tế bào ung thư, chụp x-quang xương, CT scan…rồi điều trị.

Mặc dù nội soi ruột là phương thức tìm bệnh hữu hiệu, nhưng số người thực hiện cũng khá khiêm nhường. Lý do là nhiều người ngại đau, ngại phải uống thuốc tẩy sổ để làm sạch ruột và lý do quan trọng hơn là chi phí nội soi khá cao. Nếu bảo hiểm không đài thọ thì bệnh nhân phải bỏ tiền túi ra trang trải.

Ngoài ra còn một số phương pháp khác như sau.

a-Chụp X-quang ruột với chất cản quang

Dung dịch cản quang được bơm vào ruột để hình ảnh ruột hiện rỏ ràng trên phim X-quang. Quan sát hình chụp, bác sĩ có thể tìm ra u bướu hoặc bất thường trong ruột. Nếu thấy bướu thịt, bác sĩ sẽ đề nghị làm nội soi.

b-Nội soi trực tràng (Sigmoidoscopy) quan sát phần dưới của ruột già.

c-Thử phân tìm tế bào ung thư (Stool DNA test)

Đây là thử nghiệm tương đối mới.

Bác sĩ đưa cho bệnh nhân một hộp thử nghiệm với hướng dẫn cách thức lấy phân rồi chuyển cho phòng thí nghiệm để tìm tế bào ung thư tách ra từ u bướu của ruột.

d-Virtual Colonoscopy

Đây là phương pháp để chụp hình hiện trạng thực sự của ruột với máy CT scan ( computerized tomography). Một loại gas được bơm vào để ruột già phồng lên rồi làm CT scan tìm polyp. Những hình ảnh này nom giống như khi nhìn trực tiếp ruột già.

Các nhà chuyên môn y học đề nghị là nam nữ từ 50 tuổi trở lên cần bắt đầu làm các xét nghiệm truy tìm ung thư ruột già.

-Nội soi ruột già mỗi 10 năm

-Kiếm máu ẩn trong phân mỗi năm

-Nội soi trực tràng mỗi 5-10 năm

Kết luận

Thưa đó là chuyện y học bên Mỹ của tháng Ba dương lịch.

Tháng 3 dương còn có ngày mồng 8 là ngày Phụ Nữ Thế Giới, ngày mà quý bà quý cô đã tranh đấu mãi mới được sự nam nữ bình quyền sau nhiều thế kỷ cảm thấy mình thiệt thòi, thua kém.

Riêng tháng Ba âm lịch mình cũng có nhiều việc đáng ghi nhớ.

Đây là tháng mà người Việt Nam ta “Dù ai đi ngược về xuôi, Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng Mười tháng Ba”. Vâng Quốc Tổ Hùng Vương 18 đời dựng nước, tình nghĩa Vua-Tôi sâu đậm, con dân sống trong hòa bình, thịnh vượng, thái hòa.

Rồi “Tháng 3 trồng cà” là nông vụ truyền thống của người mình. Trồng cà tháng 3, làm tương tháng 6.

Cà dầm tương vẫn là món ăn nhiều dân tộc tính của ta, vì thế cho nên mới có “Anh đi anh nhớ quê nhà; Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.”

Tương cà rau muống có khi cũng giúp ta giảm thiểu rủi ro đưa tới ung thư Ruột Già đấy, thưa bà con cô bác.

Vì tương cà rau muống không có chất béo động vật, không có cholesterol mà lại nhiều chất xơ thiên nhiên giúp gạt bỏ chất có hại có thể gây ung thư  đại tràng.

Bác sĩ Nguyễn Ý-Đức

www.bsnguyenyduc.com

Thuốc ở trong rau.

Bác sĩ Nguyễn Ý Ðức

Kinh nghiệm dân gian ta vẫn thường nói: “Đói ăn rau, đau uống thuốc”. Nhưng thực ra, rau không chỉ là món ăn nhiều chất dinh dưỡng mà còn là những liều thuốc trị bệnh quý giá. Chẳng thế mà danh y Hải Thượng Lãn Ông của ta đã có nhận xét:
“Nên dùng các thứ thức ăn
Thay vào thuốc bổ có phần lợi hơn”
Và thánh tổ y học phương tây Hippocrates có đưa ra một đề nghị hết sức thuyết phục là
“Hãy để rau là vị thuốc”.
Mà những loại rau củ có vị đắng chứng tỏ các nhận xét này là rất đúng.

Trái Mướp Đắng màu xanh có bề ngoài gồ ghề ngộ nghĩnh đã được ghi trên sáu con tem biểu tượng cho sáu loại cây thuốc thiên nhiên có dược tính trị bệnh cao mà Liên Hiệp Quốc phát hành vào năm 1980.
Mướp đắng chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng căn bản như nước, đạm, carbohydrat, béo, sinh tố và một số khoáng chất với tỷ lệ khác nhau. Mướp đắng có thể dùng để ăn sống, nấu canh, xào với thịt bò, muối dưa, phơi khô làm trà pha nước uống…
Canh thịt heo bằm nhỏ nhồi vào mướp đắng là món ăn đặc biệt ở miền Bắc Việt Nam.
Mướp đắng hấp với tôm tươi, thịt nạc, mộc nhĩ, nấm hương, hành khô, mắm muối tiêu, xào với thịt… tạo ra vị hơi đắng hòa với hương thơm mùi tôm thịt là món ăn giải nhiệt, bổ dưỡng… Món xà lách mướp đắng cũng rất hấp dẫn, ăn vào mát cơ thể..
Mướp đắng được coi như có khả năng làm hạ đường huyết, hạ huyết áp, chữa ho, giảm đau nhức, sát trùng ngoài da, trừ rôm sẩy ở trẻ em.
Trong mướp đắng cũng có một hóa chất có khả năng ngăn ngừa sự thụ thai ở loài chuột.
Trên thị trường hiện nay có bán trà khổ qua, được giới thiệu là có thể giúp ngủ ngon, đại tiện dễ dàng, mát gan, bổ mật, giải nhiệt, giải độc trong cơ thể và khi dùng thường xuyên sẽ ngừa được các biến chứng của bệnh tiểu đường, sỏi thận, mật….

 

Actisô Đà Lạt là loại thảo mộc nổi danh ở nước ta. Nổi danh vì khí hậu luôn luôn mát lạnh nơi cao nguyên nhiều nắng khiến cho actiso có năng suất cao.
Actisô có nhiều chất dinh dưỡng như các sinh tố C, B, folacin, chất xơ và một vài khoáng chất như sắt, kali. Về phương diện ẩm thực, actisô thường được luộc, hấp cách thủy để ăn hoặc ninh với thịt gà, thịt lợn. Actisô có thể được dùng tươi, để đông lạnh hoặc đóng hộp.
Nhiều nghiên cứu cho biết Actisô có tác dụng bảo vệ gan, làm hạ cholesterol trong máu và đường huyết, kích thích sản xuất mật, giảm đau khớp xương, thông tiểu tiện.
Tại vài quốc gia, dung dịch chế biến từ actisô được dùng làm thuốc chích chữa các bệnh về gan. Trà Actisô là thức uống được rất nhiều người ưa dùng.
Theo nhiều nhà chuyên môn, actisô không gây tác hại cho cơ thể.

Diếp cá hoặc rau Giấp là món ăn ưa thích của bà con miền Nam.
Cách đây mấy chục năm, dân cư miền sông Hồng, núi Ngự vào giao lưu với Cửu Long Giang là rất lắc đầu “nhăn mặt” vì vị tanh tanh “lợm giọng” khi ăn phải cọng rau này. Vậy mà bây giờ, Nam Trung Bắc một nhà, nhiều người cũng đều ưa thích diếp cá.
Nhưng cái tanh tanh, béo béo của diếp cá lại rất “hiệp nhất” với cái tanh của những miếng cá còn tươi. Phải chăng đây là duyên tiền định với tên “diếp cá”. Trung Quốc gọi diếp cá là “Ngư Tinh Thảo” và tiếng Anh gọi là Fish Mint
Ở nước ta, diếp cá mọc hoang khắp vùng đất ẩm thấp và cũng được trồng làm rau ăn hoặc làm thuốc trị bệnh. Diếp cá có thể ăn sống hoặc dùng làm gia vị chung với các rau khác trong bữa ăn. Có người hầu như ghiền với diếp cá, thiếu nó như thiếu người tình hơi “bị” cho là chanh chua nhưng dễ thương.
Lá diếp cá ăn vào rất mát, có thể làm trĩ hậu môn xẹp xuống. Ngoài ra, diếp cá cũng được y học dân gian tại nhiều quốc gia dùng làm lợi tiểu tiện, hạ cao huyết áp, giảm ho, tiêu diệt vi khuẩn. Nghiên cứu tại viện y dược Toyama, Nhật Bản, cho hay diếp cá có chất chống oxy hóa rất mạnh quercetin có thể ngăn chặn nhiều loại ung thư và tăng cường tính miễn dịch..
Trong Lĩnh Nam Bản Thảo, danh y Hải Thượng Lãn Ông tóm tắt:
“Ngư Tinh Tảo gọi cây rau Giấp
Ấm cay, hơi độc, mùi hôi tanh
Ung thũng, thoát giang với đầu chốc
Đau răng, lỵ ngược chữa mau lành”.

Khát khô cả họng trong nắng tháng Bảy của Sài Gòn mà gặp một xe bán Nước Rau Má xanh mát thì cơn khát không những hết đi mà tâm hồn còn thấy sảng khoái.
Thực vậy, nghiên cứu tại Ấn Độ cho hay nước chiết rau má không những tăng khả năng trí tuệ của trẻ em có thương số thông minh (IQ) thấp mà còn làm người cao tuổi giảm bớt những quên này quên kia, giúp thị lực bớt nhạt nhòa.
Nhiều nghiên cứu khác còn gợi ý rằng rau má trị được cả bệnh vẩy nến, vết phỏng, vết thương, viêm khí quản, chống nhiễm trùng, chống độc, giải nhiệt, lợi tiểu.
Từ những năm 1960, Giáo sư Bửu Hội đã nghiên cứu tác dụng trị bệnh phong với rau má. Ngày nay, nhiều khoa học gia cho là chất Asiatioside của rau má có tác dụng tương đương với dược phẩm trị phong chính là Dapsone.
Rau má có tính lạnh cho nên người tỳ vị hàn, hay đi tiêu chảy, cần cẩn thận khi dùng.

Rau Đắng đã đi vào văn hóa âm nhạc trong những bài viết nhiều tình người, tình quê hương của nhạc sĩ Bắc Sơn từ rừng cao su Dầu Tiếng.
Nhạc phẩm “Còn thương rau đắng mọc sau hè” với tiếng hát Hương Lan, Như Quỳnh đã làm bao nhiêu khách ly hương khi nghe mà mắt nhòe ướt lệ.
“Ai cách xa cội nguồn
Ngồi một mình nhớ lũy tre xanh
Dạo quanh khung trời kỷ niệm
Chợt thèm rau đắng nấu canh”
Vì nhớ tới những lũy tre xanh nơi có người chị đầu bạc tóc ân cần nhổ tóc sâu cho chú em từ xa về thăm quê. Có những bà mẹ hiền luôn luôn chăm sóc miếng ăn, thức uống cho chồng cho con.
Rau đắng nấu canh với các loại cá, nhúng lẩu hoặc chấm mắm kho là những món ăn tuyệt hảo của bà con miệt đồng. Rau đắng còn có thể nấu với thịt heo bầm nhuyễn, với tép, với tôm…
Mới ăn rau có vị khá đắng, chỉ kém có khổ qua, nhưng ăn quen lại thấy ngòn ngọt, nhớ hoài.
Rau đắng cũng được dùng trong y học. Theo Giáo sư Đỗ Tất lợi, rau đắng được dùng làm thuốc lợi tiểu, bổ thận, giúp ăn ngon và giảm đau khi đắp lên nơi tê thấp, rắn cắn.

Kết luận
Nhà dinh dưỡng uy tín Hoa Kỳ Jean Carpenter phát biểu rằng “Trong thực phẩm có dược phẩm. Thay đổi dinh dưỡng có thể ngăn ngừa và giảm sự trầm trọng của bệnh tật”
Đây là lời khuyên khá hữu ích mà chúng ta cũng nên theo.

Bác sĩ Nguyễn Ý Ðức

Tuyen H0-Nguyen gởi

“Hỏng” gan vì uống atiso, trà suốt ngày

BS Lương Lễ Hoàng

Đưa liều lượng hoạt chất thái quá vào cơ thể chỉ làm tăng gánh nặng giải độc cho gan. Đừng quên hoạt chất nào muốn nên thuốc cũng phải được gan chuyển hóa mới có tác dụng như mong muốn.

Từ quan điểm “mát gan”, nhiều người đang dùng một số loại nước có pha dược thảo như nước uống suốt ngày. Việc sử dụng như thế là không đúng cách nên chẳng những đã không mát gan mà có khi còn hại gan một cách oan uổng.

Gan chưa mát, bụng đã trướng

Không thiếu người uống nước atisô cả lít mỗi ngày vì nghe nói uống như thế vừa bổ gan vừa đẹp da vừa trị đau bao tử nhưng sau đó lại bị đầy hơi khó chịu, đến bữa ăn bụng đói cồn cào nhưng mới ăn vài miếng thì đã no, trong khi con mắt còn thèm.

Atisô đúng là vị thuốc rất tốt để nhuận gan, lợi mật và để phục hồi nhu mô gan nên được dùng để giải độc cho cơ thể, nhất là ở đối tượng hút thuốc, uống rượu, làm việc trong môi trường ô nhiễm, người bị tăng mỡ máu… Người bị viêm loét dạ dày, tá tràng cũng nên dùng atisô hỗ trợ chức năng biến dưỡng chất béo nhằm giảm bớt gánh nặng cho lá gan, trái thận và khung ruột. Nên nhớ là vết loét trên niêm mạc dạ dày, tá tràng sẽ rất lâu lành ở người cao mỡ máu, béo phì.

Nhưng không nên vì thế mà tự đầu độc bằng lượng atisô quá cao. Bởi cũng vì tác dụng tiết mật và co thắt túi mật để đẩy mật từ gan xuống ruột mà atisô nếu lạm dụng vì dùng quá thường xuyên hoặc mỗi lần dùng quá nhiều thì có thể gây co thắt toàn bộ cơ trơn của đường tiêu hóa. Cứ co vào dãn ra thì vết loét khó lành đồng thời nạn nhân sớm muộn cũng đầy hơi trướng bụng.

Táo bón như chơi

Nhiều người có thói quen chỉ uống trà thay nước trắng. Cũng như atisô, trà, dù là trà xanh hay trà đen, cũng là thuốc tốt vì hoạt chất kháng ôxy hóa trong trà (cụ thể là chất ECPG) có công năng phòng chống xơ vữa mạch máu, ngăn ngừa ung thư cho đối tượng phải tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, với hóa chất công nghiệp, nông nghiệp… Bằng chứng là các nhà nghiên cứu gần đây đã khuyên nên uống trà xanh khoảng 30 phút trước khi ra nắng để hoạt chất trong trà rải đều khắp cơ thể nhằm phong bế tác hại của tia tử ngoại trong ánh nắng gay gắt.

Nhưng bên cạnh đó, có hai điểm bất lợi thấy rõ khi chúng ta uống hơn 1 lít nước trà trong ngày. Đó là: Chất chát trong trà khiến khung ruột co thắt rồi đến lúc thành co cứng. Ẩm khách vì quá yêu trà sau đó sẽ trở thành nạn nhân của chứng táo bón; lượng sắt trong trà bao giờ cũng chiếm ưu thế khi tương tranh với các khoáng tố khác. Người yêu trà vì thế tuy thừa sắt nhưng lại thiếu nhiều khoáng tố vi lượng khác như kẽm, crôm, mangan… Đây lại là những nhân tố cần thiết cho hệ miễn dịch, biến dưỡng, thần kinh giao cảm. Lạm dụng nước trà vì thế có thể dẫn đến mệt mỏi, biếng ăn, buồn chán…

Tăng gánh nặng cho gan

Không chỉ riêng với atisô hay trà mà với cây thuốc nào cũng thế, người bệnh và ngay cả người chưa bệnh nhưng muốn phòng bệnh cũng không nên tự ý dùng thuốc theo lời đồn. Đừng quên là hoạt chất nào muốn nên thuốc cũng thế, phải được lá gan chuyển hóa mới triển khai được tác dụng như mong muốn. Gan thậm chí phải làm việc đến hai lần vì hoạt chất nào cũng vậy, dù là hóa chất tổng hợp hay dẫn xuất từ nguồn gốc thiên nhiên, sau khi tác dụng đều phải được gan biến thể lần nữa thành dạng không độc cho cơ thể trước khi theo đường bài tiết.

Mang hoạt chất vào cơ thể với liều lượng thái quá trong trường hợp không cần thiết thì chỉ tăng thêm gánh nặng giải độc cho lá gan. Tệ hơn nữa, nếu lá gan trước đó đã mệt nhoài vì gia chủ vướng một bệnh mãn tính nào đó.

Ngay cả khi dùng thuốc bổ cũng phải cân nhắc lợi hại. Không có thứ thuốc nào như thiên hạ thường đồn thổi là nếu không bổ chiều dọc cũng bổ chiều ngang. Vì đã là thuốc thì chỉ có thuốc độc hay thuốc không độc.

Theo BS Lương Lễ Hoàng

Nên ăn đậu.

BS Nguyễn Ý Đức

Hỏi

Tôi bị bệnh tiểu đường từ hơn 10 năm và mới đi khám bác sĩ gia đình về, và bà ấy có khuyên tôi là nên ăn nhiều các loại hạt đậu. Theo bà ấy thì đậu có nhiều chất đạm tốt và cũng giảm đường trong máu. Có đúng không bác sĩ. Xin bác sĩ giải thích dùm nhé. Ông Nghi- GA

Đáp

Đúng như bác sĩ của ông nói, đậu là một loại thực phẩm có nhiều tác dụng tốt đối với cơ thể, đặc biệt là bệnh nhân bị bệnh tiểu đường. Sau đây chúng tôi xin trình bầy cặn kẽ để bà và quý độc giả Trẻ hiểu rõ.

Đậu được trồng ở khắp nơi trên thế giới và có tới trên mười ngàn loại khác nhau. Tuy nhiên các bà nội trợ thường chỉ quen thuộc với một số ít các loại đậu như là đậu hà lan, đậu tây (cô ve), đậu đen, đậu đỏ, đậu pinto, đậu ngự, đậu nành…

Hạt đậu nằm trong vỏ dài mà khi chín khô sẽ nứt ra làm đôi. Theo các nhà khảo cổ thì đậu được trồng trước tiên ở các quốc gia Đông Nam Á châu từ cả chục ngàn năm về trước. Nhiều nơi, đậu được gieo giữa hai luống ngô, vì đậu có thể hấp thụ nitrogen từ không khí, tồn trữ dưới đất và làm đất giầu thêm chất này để giúp ngô tăng trưởng.

Giá trị dinh dưỡng
Hạt đậu là nguồn dinh dưỡng rất phong phú, ngon mà tương đối lại rẻ tiền.

Đậu nành cung cấp đủ các loại amino acid thiết yếu mà cơ thể cần. Đậu có nhiều calci, cho nên các vị tu hành, người ăn chay có thể sống lành mạnh chỉ với đậu hũ và các loại sản phẩm khác của đậu nành. Nói chung, đậu có lượng đạm chất cao hơn các các loại ngũ cốc khác từ hai đến năm lần.

Hạt đậu có nhiều sinh tố nhóm B, nhiều sắt, kali, rất nhiều chất xơ. Đa số hạt đậu đều có rất ít chất béo và năng lượng, ngoại trừ đậu nành và đậu phộng lại có nhiều chất béo tốt ở dạng chưa bão hòa.

Đậu có ít năng lượng nhưng chứa nhiều nước.

Một trăm gram đậu nấu chín cung cấp khoảng 100-130 Calori và 7 gram chất đạm, tương đương với số đạm trong 30 gram thịt động vật. Đậu nẩy mầm có nhiều đạm hơn đậu nguyên hạt. Khi ăn chung đậu với các loại hạt, đạm của đậu có phẩm chất tương đương với đạm động vật.

Người Bắc Mỹ và người châu Âu ít chú ý đến các loại đậu vì phải mất nhiều thời gian để nấu hoặc phải ngâm đậu trước khi nấu.

Để tiết kiệm thì giờ, dùng đậu chế biến nấu sẵn đựng trong hộp rất tiện lợi: chỉ cần đổ bớt nước mặn trong đậu hoặc rửa đậu cho bớt mặn rồi nấu.

Nhưng người Nam Mỹ và Á Châu xem các loại hạt đậu là một thành phần quan trọng của lương thực.

Ở Châu Mỹ La Tinh, từ Mễ Tây Cơ xuống đến Trung Mỹ, Nam Mỹ, đâu đâu cũng thấy có đậu đen và đậu đỏ (black and red beans) trong các bữa ăn.

Ở Ấn Độ, đậu lăng (lentil) được ăn trộn với gạo và rất phổ biến. Nhật Bản có loại đậu màu nâu gọi là azuki được ăn với cơm.

Ưu điểm của đậu
1. Đậu chứa một loại chất xơ gọi là pectin. Chất xơ này có khả năng hút nước và nở ra trong dạ dày khiến người ta có cảm giác no không thèm ăn. Nó cũng làm chậm tiến trình hấp thụ thực phẩm trong ruột, giúp bệnh nhân tiểu đường tránh được sự tăng gia quá mau đường huyết, và cơ thể khỏi phải tiết ra nhiều insulin.

Các loại đậu chứa nhiều pectin có thể giữ vai trò quan trọng trong sự làm giảm lượng cholesterol trong máu, còn tốt hơn cả loại cám yến mạch (oat bran).

Trong các loại đậu, đậu nành được xem là hữu hiệu nhất để giảm cholesterol và triglyceride trong máu.

Nghiên cứu ở Ý và Thụy Sĩ cho thấy là, bệnh nhân có cholesterol cao, mà ăn nhiều chất đạm từ đậu nành thay thế cho thịt cá, thì mức cholesterol của họ giảm xuống đến 31%. Kết quả này xem ra còn tốt hơn tác dụng của các loại thuốc giảm cholesterol đắt tiền bán trên thị trường.

Bác sĩ James Anderson thuộc Đại học Kentucky, khuyên bệnh nhân mỗi ngày ăn một cốc đậu pinto nấu chín để hạ cholesterol.

2. Cũng theo bác sĩ Anderson, ăn đậu thường xuyên giảm nhu cầu Insulin để chữa bệnh tiểu đường, vì đậu làm đường trong máu tăng lên rất chậm.

3. Gần đây các nhà khoa học lại mới tìm ra một tác dụng vô cùng bổ ích của các hạt đậu, đó là khả năng chống ung thư. Đậu có chứa chất acid phytic, một chất chống oxy hóa rất mạnh, có thể chận đứng tiến trình ung thư hóa của tế bào.

Ngoài ra, khảo cứu trên một số động vật trong phòng thí nghiệm cho thấy đậu, nhất là đậu “pea” và đậu lăng “lentil” có chứa chất ức chế protease là chất có khả năng phòng chống ung thư da, vú và gan ở động vật. Thử nghiệm ở người cũng thấy tác dụng tương tự về phòng chống ung thư vú và nhiếp hộ tuyến.

Chuyên gia về ung thư Anne Kennedy cho chuột ăn một hóa chất gây ung thư, nhưng khi chất ức chế protease được bôi vào miệng chuột thì ung thư không xẩy ra.

4. Đậu giúp đại tiện đều đặn, dễ dàng vì phẩn to hơn, mềm hơn, từ đó giảm thiểu được các nguy cơ ung thư ruột già và trực tràng. Đó là kết quả các nghiên cứu của Tiến sĩ Sharon Fleming, Đại học Berkeley, California.

5. Một khoa học gia Ấn Độ là SN. Sanyaldan nhận thấy dân số của người Tây Tạng không thay đổi trong suốt 200 năm. Thực phẩm chính của hột loại đậu. Sau nhiều năm tìm hiểu, ông ta thấy rằng đậu này có khả năng ngăn ngừa sinh đẻ nhờ hóa chất m-xylohydroquinone. Ông ta thử cho phụ nữ dùng chất này thì tỷ lệ sinh đẻ giảm hẳn, còn với nam giới thì chất này cũng làm cho số lượng tinh trùng giảm. Nhận xét này đang được nghiên cứu kiểm chứng thêm. Ngoài ra có lẽ tác dụng của nó không mạnh bằng các dược phẩm ngừa thụ tinh hiện có, nên ít ai để ý đến…

Coi vậy thì các loại đậu đều rất tốt cho cơ thể. Chúng tôi nghĩ là ông có thể làm theo như lời khuyên của vị bác sĩ gia đình. Nhưng cũng xin đừng quên dùng thuốc hạ đường huyết đều đặn và dành thời gian để vận động cơ thể mỗi ngày.

Chúc ông mọi sự bình an.

Bs NÝĐ

 

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức

Với thời tiết mưa lạnh thay đổi bất thường như hiện nay, thì số người mắc bệnh Viêm
Phổi cũng gia tăng.

Viêm phổi là bệnh khá phổ biến. Tại Hoa Kỳ mỗi năm có từ 2-3 triệu người bị Viêm
phổi với cả gần 50,000 tử vong, trong khi đó, tại các quốc gia đang phát triển
thì bệnh này là nguyên nhân tử vong hàng đầu trong dân chúng.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây ra Viêm phổi là do các loại vi khuẩn, virus có mặt thường xuyên trong môi trường mà ta sinh sống. Khi sức đề kháng với bệnh tật bị suy yếu, các vi
sinh vật này sẽ vượt qua hàng rào bảo vệ, xâm nhập phổi và gây ra bệnh.

Vi khuẩn Streptococcus pneumonia là vi khuẩn gây viêm phổi thông thường
nhất.

Dấu hiệu bệnh

Khi bị viêm phổi do vi khuẩn thì các dấu hiệu bệnh xuất hiện khá nhanh.

-Bệnh nhân bắt đầu ho ra đàm đôi khi lẫn máu. Đàm là những chất nhớt tiết ra từ
phổi khi bị các vi sinh vật kích thích. Ho là phản ứng của cơ thể để loại bỏ
đàm nhớt, nếu không thì sự hô hấp trao đổi không khí sẽ bị trở ngại.

-Sốt: Nhiệt độ cơ thể tăng, có khi tới 39 độ C hoặc 102 độ F. Bệnh nhân cũng
thấy ớn lạnh run lập cập và đổ mồ hôi.

-Khó thở, đau ngực. Hơi thở ngắn và dồn dập nhanh, không đủ thì giờ cho sự trao
đổi giữa dưỡng khí và thán khí, bệnh nhân mệt mỏi, xanh sao.

Nếu màng phổi cũng bị viêm nhiễm thì cơn đau ngực lại gia tăng như xé cắt lồng
ngực, nhất là khi ho hoặc thở mạnh hít vào.

– Nhức đầu, nhịp tim nhanh có khi lên tới trên 100 nhịp/phút.

– Cơ thể mệt mỏi, yếu sức uể oải không muốn cất nhắc làm bất công việc nặng nhẹ
nào.

– Nhiều người bị nôn mửa, thậm chí kèm theo tiêu chảy.

Ở người cao tuổi, nhiệt độ đôi khi lại không cao lắm, ho lại không có đàm khiến
cho họ không chú tâm tới bệnh, tới khi bệnh trầm trọng thì quá trễ.

Với viêm phổi do virus gây ra thì dấu hiệu lại không rõ ràng, đôi khi có thể
lầm tưởng là mình chỉ bị common cold.

Nhiều trường hợp, Cảm lạnh và Cúm tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập cơ thể, gây ra
Viêm Phổi, là biến chứng trầm trọng, có thể gây ra tử vong ở trẻ em và người
tuổi cao mà sức đề kháng suy kém.

Ai hay bị viêm phổi.

-Tuổi tác. Hai lớp người dễ bị viêm phổi là người trên 65 tuổi và các cháu bé
dưới 1 tuổi. Ở người trên 65 tuổi, tính miễn dịch của cơ thể giảm còn ở các
cháu bé thì sức đề kháng với vi khuẩn chưa được phát triển đầy đủ;

– Hút thuốc lá làm suy yếu hệ miễn dịch khiến cho viêm phổi dễ dàng xảy ra dù là
ở người trai tráng khỏe mạnh;

– Người đang có bệnh kinh niên như tim mạch, tiểu đường, bệnh hen suyễn hoặc đang
trải qua hóa trị hoặc xạ trị với các bệnh ung thư;

-Uống nhiều rượu;

-Đang dùng các loại thuốc chống acid bao tử như Prisolex;

-Làm việc trong môi trường không khí ô nhiễm với bụi bặm hóa chất như tại nông
trại, công trường…;

-Sống chung với nhiều người như trường học, nhà dưỡng lão, bệnh nhiễm dễ lây lan
từ người nyày sang người khác.

Làm sao xác định bệnh

Khi các dấu hiệu bệnh kể trên kéo dài sau vài ba ngày mà không thuyên giảm thì nên
đi bác sĩ để khám tìm bệnh.

-Thường thường, chụp X-ray phổi xác định bệnh với các vết mờ của các vùng phổi bị
viêm xuất hiện trên phim.

-Thử máu để đo số lượng bạch huyết cầu. Nếu số lượng lên cao thì đó là dấu hiệu
của sự nhiễm trùng, vì các tế bào này được sản xuất nhiều để chống lại sự xâm
nhập của tác nhân gây bệnh.

Bác sĩ cũng thử đàm hoặc chất tiết ra từ cơ quan hô hấp để tìm ra các loại vi sinh
vật có thể gây ra bệnh rồi dùng các dược phẩm thích hợp.

Ta cũng thấy bác sĩ dùng ống khám bệnh để nghe hơi thở bất thường trên ngực trên
lưng bệnh nhân: những tiếng khò khè vì ống phổi có đàm, những vùng phổi bị
thương tích không truyền được âm thanh của hơi thở.

Bệnh viêm phổi có nguy hiểm không?

Với người khỏe mạnh, có sức đề kháng cao và được điều trị đúng lúc, đúng cách với
kháng sinh hữu hiệu, họ có thể vượt khỏi các biến chứng của bệnh viêm phổi.
Nhưng với người cao tuổi hoặc trẻ em quá nhỏ, viêm phổi có thể đưa tới các biến
chứng trầm trọng như:

-Nhiễm trùng huyết: khi vi khuẩn từ tế bào phổi xâm nhập dòng máu ở các phế
nang, đưa tới nhiễm vi khuẩn tổng quát, gây nguy hại cho các bộ phận khác của
cơ thể thậm chí cả tử vong.

-Túi mủ trong phổi khi mà vi sinh vật tích tụ trong phổi tạo ra các túi mủ, hủy
hoại sự hô hấp và gây tổn thương cho phổi.

-Viêm nhiễm màng phổi, màng phổi ứ nước gây đau đớn khó khăn khi thở.

-Khi phổi bị viêm gây ra tổn thương ở nhiều vùng, sự hô hấp giảm đưa tới rối
loạn trao đổi không khí, ảnh hưởng tới sức khỏe chung của con người.

Bác sĩ chữa viêm phổi ra sao?

-Viêm phổi gây ra do virus thường mau lành dù không điều trị. Vả lại, cũng không
có thuốc đặc trị cho virus viêm phổi. Kháng sinh không có công hiệu gì với
virus. Bệnh nhân chỉ cần nghỉ ngơi tĩnh dưỡng tự chăm sóc ít ngày là vượt qua,
ngoại trừ khi lại bị bội nhiễm với các loại vi khuẩn.

-Với viêm phổi do vi khuẩn, bác sĩ có thể lựa nhiều loại kháng sinh thích hợp để
loại trừ vi khuẩn đó. Thời gian uống kháng sinh tùy theo tình trạng nặng nhẹ
của bệnh cũng như sức khỏe của mỗi người, có thể là 2 tuần lễ. Xin uống thuốc
theo đúng hướng dẫn của bác sĩ. Không tự ngưng thuốc khi thấy dấu hiệu bệnh
thuyên giảm, vì vi khuẩn chưa bị tiêu diệt hoàn toàn và chúng có thể trở nên
quen nhờn với thuốc.

Ngoài ra, thuốc hạ nhiệt độ như Tylenol, Ibuprofen cũng cần dùng tới. Xin đừng cho
trẻ em dùng thuốc Aspirin vì thuốc có thể gây ra tác dụng phụ quan trọng.

Hỏi ý kiến bác sĩ coi có cần uống thêm thuốc ho, vì ho là để loại bỏ nhớt đàm từ
phổi. Nếu cần, chỉ nên uống vừa đủ thuốc ho để bớt khó chịu và ngủ dễ dàng.

Nên uống nhiều nước để đàm loãng, dễ được loại bỏ khỏi cơ thể.

Thường thường viêm phổi có thể điều trị tại nhà, uống các dược phẩm do bác sĩ biên
toa. Chỉ vào bệnh viện nếu trên 65 tuổi, ho nhiều, khó thở, nhịp tim nhanh,
huyết áp xuống thấp, cần thở với bình dưỡng khí, không ăn uống được.

Có thể phòng ngừa bệnh viêm phổi không?

Sau đây là một số biện pháp mà mọi người có thể áp dụng để giảm thiều rủi ro bị
Bệnh Viêm Phổi.

1.Ngưng hút thuốc lá, nếu đang hút.

2.Đừng tiếp xúc quá gần với người đang bị bệnh truyền nhiễm như cảm lạnh, cúm, viêm
phổi.

3.Rửa tay thường xuyên để giảm thiểu sự lây lan của bệnh vì vi sinh vật gây bệnh
dính trên tay của mình, rồi đưa tay dơ lên miệng, lên mũi. Nếu không có dịp rửa
tay bằng nước với xà bông, có thể tạm thời lau chùi tay với dung dịch có chất
cồn.

Khi ho, hắt hơi, dùng giấy hoặc khuỷu tay áo để che mũi miệng thay vì dùng bàn tay.

4.Chích ngừa

Với người trên 65 tuổi, người hút thuốc lá, hoặc người có bệnh kinh niên được chích
loại vaccine dành riêng cho họ gọi là PPSV (Pneumococcal polysaccharide vaccine).

Với trẻ em là pneumococcal conjugate vaccine (PCV).

Xin hỏi bác sĩ về lịch trình chích ngừa cho từng loại tuổi.

Ngoài ra, mọi người cũng cần chích ngừa các bệnh có thể gây ra viêm phổi, như chích
ngừa cúm mỗi năm; chích ngừa thủy đậu, ban sởi nếu chưa bao giờ mắc các bệnh
này hoặc chưa bao giờ chích ngừa chúng.

Tự chăm sóc

Ngoài việc uống thuốc theo toa bác sĩ, bệnh nhân nên có chương trình tự chăm sóc, như là:

-Nghỉ ngơi đầy đủ để dưỡng bệnh và trị bệnh;

-Không đi làm hoặc đi học cho tới khi hết nóng sốt để tránh truyền bệnh của mình
cho người khác;

-Uống nhiều chất lỏng như nước, các loại súp để tránh thiếu nước trong cơ thể và
để long đàm, dễ loại ra ngoài;

-Giữ hẹn tái khám với bác sĩ.

Kết luận

Một vài kết luận nên ghi nhớ:

– Tuy Viêm Phổi là nguyên nhân tử vong đứng hàng thứ 6 trong số các bệnh tại Hoa
Kỳ, và

-Bệnh Viêm Phổi rất dễ lây lan tử người này qua người khắc, bằng những hạt nước
nhỏ li ti từ mũi miệng người bệnh đưa vào không khí mà mọi người hít thở.

-Nhưng Viêm Phổi là bệnh có thể phòng ngừa và điều trị được.

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức

Anh chị Thụ Mai gởi

Già Ơi Chào Mi

Tất cả chúng ta người trước kẻ sau ai rồi cũng phải già. Làm sao tránh được! Đã có “sinh” là có “lão”. Một giai đoạn tất yếu của cuộc sống. Nếu ngày đầu tiên mình sinh ra mà đã biết nghe, biết nói, nếu có ai bảo rằng mỗi ngày mình lớn lên là một ngày mình sẽ già đi, và tiến dần về cõi chết, chắc chắn là mình đã không tin.”…

Thật sự mà nói cũng có người tuy tuổi đời còn thấp, nhưng trong cách suy nghĩ hay ứng xử xem ra đã có những phản ảnh của người già như phản ứng chậm chạp, nói năng lẩm cẩm, xoay trở vụng về, để đâu quên đó, còn đi lại như là người chỉ còn nửa bầu sinh khí. Lại cũng có người tuy tuổi tác đã cao nhưng lúc nào cũng mau mắn, nhanh nhẹn, nói năng mạch lạc, lớp lang, đầu óc minh mẫn, sáng suốt, ưa thích những sinh hoạt ngoài trời như tắm biển, chơi thể thao, sẵn sàng tham gia các buổi họp mặt với bạn bè, không quá ngần ngại, bao giờ cũng sốt sắng, vui vẻ, lạc quan, biết sống trọn vẹn với thời gian hiện tại thay vì bận bịu, lo toan cho việc tương lai, chưa tới.

Tục ngữ Anh có câu “A man is as old as he feels, and a woman as old as she
looks”, nghĩa là cái già của đàn ông tùy thuộc vào cảm nghĩ của chính anh ta.
Còn đối với người đàn bà, nếu dung nhan vẫn tươi tắn, mặn mà thì già trẻ cũng
thế thôi, nhắc đến làm chi. Tựu trung già hay không là tùy ở cái đầu của mình.

“Age is mostly a matter of the mind! If you don’t mind, it doesn’t matter”

(Tuổi tác là chuyện cái tâm, nếu ta không thèm quan tâm, chả có vấn đề tuổi tác!)

Nếu mình ngồi lại với nhau và hỏi nhau “Bạn thấy mình già từ lúc nào?” thì chắc
chắn là mỗi người sẽ trả lời một cách, không ai giống ai …

Nếu bỏ qua các giai đoạn chuyển tiếp từ tuổi 20 đến tuổi 60 mà chỉ so sánh một người đã quá 60 với thời anh mới 20 tuổi, thì theo Curtis Pesman, tác giả cuốn “How a Man Ages,” ta có thể ghi nhận những thay đổi như sau:

• Da mỏng hơn và chùng xuống, độ co giản của da càng ngày càng giảm sút, và qua
nhiều năm tháng biểu lộ vui, buồn, sướng, khổ, những nét nhăn trên mặt đã hằn
sâu và lớn.

• Tóc bạc, thưa, và nhẹ hơn, đường kính của tóc chỉ còn 86 microns (1 phần
triệu của 1m) so với 101 microns hồi 20 tuổi.

• Hai tròng mắt bị co lại, mức độ ánh sáng vào đến võng mạc giảm đi, khó phân
biệt được sự vật trong tối, do đó mà khi đọc cần phải có ánh sáng đủ.

• Tai không còn nghe được tiếng động trên tầm 10,000 hertz, như tiếng hót của
chim, vì chức năng chuyển thể độ rung từ tai ngoài vào tai trong đã suy thoái.

•Men răng càng ngày càng mòn dần vì quá trình nhai, nghiến, trong khi đó lợi
răng co rút lại làm lộ rõ khoảng trống giữa các chân răng.

• Xương mất dần calcium, trở nên xốp, dòn, dễ gãy, lớp sụn ở các đầu khớp không còn nguyên vẹn, chất nhờn giữa các khớp khô đi, sinh ra di chuyển chậm, khó khăn.

• Tim không còn bơm đủ máu ra khắp châu thân, một phần do cholesterol đóng dày
trên thành động mạch nên tim phải hoạt động nhiều hơn mới bơm được máu đi.

• Các cơ bắp làm cho phổi hoạt động bình thường suy yếu dần, độ co giản của
lồng ngực yếu đi, làm cho lượng dưỡng khí hít vào chỉ còn bằng một nửa thời 20
tuổi.

• Trọng lượng của thận giảm từ 20% đến 30%, sức lọc chất thải của thận chỉ bằng
nửa hồi trẻ, và sức chứa của bọng đái cũng chỉ còn chừng một nửa (8 fluid
ounces, khoảng non 230cl).

• Với năm tháng qua đi, khối não cũng rút nhỏ lại và giảm trọng lượng, hàng tỷ
tế bào não bị mất đi, trí nhớ bị giảm sút……

Gần đây trong bài viết “Tính Tuổi Theo Lối Mới” (Calculate Your Age in
Neo-Years) trên trang nhà của Giáo sư Tiến sĩ Davis Demko có liên quan đến cách
suy nghĩ về tuổi già. Theo ông, 75% tiến trình lão hóa của con người có thể
điều chế được do tác động của sáu yếu tố sau đây:

1/ Khắc chế yếu tố di truyền. Dĩ nhiên yếu tố di truyền tạo cho mỗi con người
một tình trạng có thể bị mắc những bệnh mà cha mẹ người đó đã từng bị, nhưng
những phương pháp phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe hiện đại, nếu áp dụng đúng mức,
có thể làm giảm đi rất nhiều tính đe dọa của yếu tố này.

2/ Tập thể dục, thể thao. Rất nhiều các chứng đau nhức phát sinh do
thiếu hoạt động. Nếu luyện tập thường xuyên thì hệ thống tim mạch sẽ được bảo
toàn, xương và bắp thịt sẽ rắn chắc, khỏe, và sự phối hợp chân tay sẽ nhịp
nhàng, hữu hiệu.

3/ Tinh thần luôn được kích thích. Những người tưổi cao mà vẫn có những
sinh hoạt tinh thần đều đặn và đầu óc luôn luôn được kích thích, suy nghĩ, tìm
tòi như đọc sách, học ngoại ngữ, chơi ô chữ, hay tham gia vào các cuộc thảo
luận hứng thú sẽ giữ được tinh thần minh mẫn, tỉnh táo lâu dài.

4/ Có tập quán dinh dưỡng tốt. Cách tốt nhất để chống lại già trước tuổi
hay bệnh tật. Thức ăn là năng lượng. Phải tìm hiểu những phương cách dinh dưỡng
lành mạnh, cũng như những sinh tố hay khoáng chất mà cơ thể mình cần.

5/ Sống có ý nghĩa. Sống phải có những mục đích đáng đeo đuổi. Ý thức rõ
mục đích công việc mình đang làm dễ gây cho mình cảm hứng, giúp mình tập trung,
chú ý, tránh được buồn nản, bẳn gắt, và kết quả tích cực sẽ nâng cao giá trị
của chính mình.

6/ Biết phòng ngừa bệnh tật. Đây là yếu tố quan trọng có giá trị điều
chế tiến trình lão hóa. Cần khám tổng quát thường xuyên để kịp ngăn chận các
bệnh hiểm nghèo. Đừng bao giờ nghĩ là các chứng đau nhức hành hạ mình chỉ là
hậu quả của tuổi già.

Sau khi phân tích các yếu tố nói trên, Giáo sư Demko đề nghị một lối tính tuổi
mới mà ông cho là chính xác hơn. Ông đặt tên cho công thức tính tuổi của ông
là: DNA-Plus. DNA là viết tắt của Demko’s Neo Age, Plus ngụ ý là già với những
đặc tính tích cực. Công thức DNA-Plus tính trung bình của 4 lọai tuổi:

• Tuổi thời gian, tính theo số năm đã sống.

• Tuổi thể chất, tính theo tình trạng sức khỏe.

• Tuổi xã hội, tính theo mức độ sinh hoạt hàng ngày trong việc làm, đời sống gia đình, giải trí, hay các công tác thiện nguyện.

• Tuổi tâm lý, tính theo khả năng đối phó với khủng hoảng, mâu thuẫn, sự căng
thẳng trong đời sống, hay thích ứng với mọi sự thay đổi bất ngờ.

Nếu áp dụng công thức này cho một người đã sống đến 80 năm (tuổi thời gian), có
tình trạng sức khỏe của một người sống 70 năm (tuổi thể chất), có mức độ hoạt
động của một người sống 60 năm (tuổi xã hội), và có khả năng ứng phó của một
người mới sống 50 năm (tuổi tâm lý), thì tuổi trung bình của người này sẽ là
(80+70+60+50) : 4 = 65 tuổi (Neo Years), nghĩa là tuổi chính xác của người này
chỉ mới 65 chứ không phải là 80 theo cách suy nghĩ thông thường.

Một số điều sau đây luôn ẩn chứa những hiểm họa bất ngờ mà người cao tuổi cần phải lưu tâm đề phòng:

1/ Không nên tập luyện vào lúc sáng sớm. Ta vẫn có quan niệm cho rằng
tập luyện vào buổi sáng là tốt vì không khí trong lành. Điều đó không đúng. Vì
từ 4-6 giờ sáng theo quy luật của đồng hồ sinh học (biological clock) của người
già thân nhiệt đang cao, huyết áp tăng, thận thượng tuyến tố cũng cao gấp 4 lần
buổi tối, nếu vận động mạnh, chạy hoặc đi bộ nhiều gặp gió lạnh, tim dễ ngừng
đập. Đã có không ít cụ đi bộ buổi sáng sớm về ra mồ hôi, tắm xong huyết áp tăng
đột ngột, đứt mạch máu não, đột quỵ luôn. Tốt nhất là nên tập vào chiều tối,
tuy không khí không được thanh sạch như sáng sớm nhưng an toàn hơn nhiều.

2/ Đang ngủ không nên trở dậy vội vàng. Thần kinh người già thường chậm
chạp. Lúc ngủ muốn dậy đi tiểu hoặc có ai gọi đang ở tư thế nằm mà trở dậy
ngay, đi lại luôn dễ làm huyết áp tăng đột ngột, dễ dẫn đến đứt mạch máu não.
Vì vậy, đang ngủ khi có việc cần dậy phải từ từ theo 3 bước, mỗi bước khoảng
nửa phút. Bước 1 khi tỉnh giấc hãy nhắm mắt lại nằm thêm nửa phút. Bước 2, ngồi
dậy tại giường nửa phút xoa tay, xoa chân. Bước 3, cho hai chân chạm đất hoặc
chạm nền nhà nửa phút rồi mới đứng dậy đi.

3/ Không nên ngoái đầu một cách đột ngột. Người già mạch máu thường xơ
cứng, thành mạch dày hẹp và đàn hồi kém. Nếu đột nhiên quay ngoắt đầu về phía
sau, mạch máu ở cổ bị chèn ép, động mạch vốn đã hẹp bị chèn ép lại càng hẹp hơn
cộng thêm thần kinh giao cảm bị kích thích mạnh làm mạch máu co lại, máu lưu
thông chậm làm não thiếu máu cục bộ, thiếu ôxy nên bị choáng, hoa mắt, chóng
mặt.

4/ Không nên quá ngửa cổ về phía sau. Có lần một ông cụ đã về hưu, sức khỏe tốt, khi ăn tối xong ngồi nghỉ trên ghế tựa có lẽ do mỏi cổ nên ông đã ngửa cổ về phía sau hơi quá nên bị xỉu luôn. Khi con cháu biết thì nửa người bên phải của ông đã bị liệt, nước mũi nước dãi chảy ròng ròng và không nói được nữa, phải đưa ngay vào bệnh viện.
Trường hợp này là do gần mạch máu nơi cổ có nhiều đốt xương, bình thường giữa
các đốt có chất nhờn bôi trơn nhưng về già chất bôi trơn kém đi, các đốt xương
trở nên sắc cạnh. Khi ngửa cổ ra phía sau quá giới hạn cho phép, phần xương sắc
cạnh đó làm tổn thương đến mạch máu, hạn chế lượng máu đưa lên não gây ra thiếu
máu não làm ngất xỉu. Vì vậy, người già khi ngồi ghế tựa không nên ngửa cổ quá
mức về phía sau.

5/ Không nên thắt dây lưng quá chặt. Vùng bụng quanh dây lưng là nơi gần dạ dày, ruột non, ruột già, trực tràng và hậu môn. Dây lưng mà thắt chặt quá sẽ chèn ép các mạch máu bụng, cản trở máu lưu thông, đoạn trực tràng gần hậu môn có thể dễ bị lòi ra ngoài khi đi đại tiện mà ta thường gọi là lòi dom. Dây lưng thắt chặt, dạ dày, ruột non luôn ở trạng thái chịu sức ép ảnh hưởng xấu đến tiêu hóa. Vì vậy, không nên thắt
chặt dây lưng và tốt nhất là dùng dây đeo quần qua vai, tiếng Pháp gọi là Bretel. Bình thường ở nhà chỉ nên mặc quần ngủ lồng thun, không nên mặc quần Tây cứ phải thắt dây lưng làm bụng luôn bị gò bó.

6/ Khi đi đại tiện không nên rặn quá mức. Táo bón là hiện tượng thường gặp ở người già. Tâm lý khi đi đại tiện không ai muốn ở lâu trong nhà vệ sinh nên thường muốn rặn mạnh để đi cho nhanh nhưng nếu rặn quá sức, mặt mũi đỏ gay rất nguy hiểm. Các khảo nghiệm về y học đã cho biết khi rặn mạnh dễ giãn tĩnh-mạch ở hậu môn gây chảy máu nhưng điều quan trọng hơn là huyết áp sẽ tăng có thể dẫn tới tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim. Để đỡ phải rặn khi đi ngoài, người già cần ăn nhiều rau quả, chuối, khoai, uống nhiều nước để chống táo bón.

7/ Không nên nói nhanh, nói nhiều. Một số nhà khoa học Mỹ phát hiện khi chúng ta nói chuyện bình thường dù chỉ là chuyện vui nhẹ nhàng, các tế bào trong cơ thể vẫn chịu tác động và ảnh hưởng tới huyết áp. Thử nghiệm khoa học với 100 người mỗi người đọc 2 trang tài liệu với tốc độ nhanh chậm khác nhau. Kết quả cho thấy người đọc tốc độ vừa phải thì huyết áp, nhịp tim bình thường. Người đọc nhanh quá, đọc liến thoắng thì lập tức huyết áp tăng, nhịp tim tăng nhưng khi đọc thong thả trở lại, huyết
áp, nhịp tim lại giảm xuống. Qua đó chúng ta thấy người già nên nói ít, nói
chậm thì có lợi cho sức khỏe. Những cụ nào bị bệnh tim mạch, bị huyết áp
càng phải nói chậm, nói ít.

8/ Không nên xúc động. Đối với người già mạch máu đã lão hóa nếu xúc
động mạnh, quá giận dữ hoặc quá vui dễ bị nhồi máu cơ tim và đứt mạch máu não.
Do đó, người già không nên xúc động, tránh mọi sự tức giận, buồn phiền mà cần
sống thanh thản, hòa nhã, vui vẻ, bỏ qua hết mọi chuyện, ảnh hưởng đến tâm lý,
sức khỏe.

Bạn nghĩ thế nào khi có thể giảm rủi ro bị bệnh tim, tăng sức mạnh, giữ được vẻ
trẻ trung lâu dài chỉ trong vòng một thời gian ngắn. Thực vậy, muốn có một sức
khoẻ tốt thì cần có thời gian, nhưng không đến nỗi lâu như bạn tưởng. Bạn không
cần phải làm những điều thường được khuyên như tập thể dục 30 phút mỗi ngày và
ngủ đủ 7 tới 8 tiếng mỗi đêm.

1/ Chống ung thư (fight cancer): Ăn trái cây với cả vỏ (nhưng hãy coi chừng trái
cây TQ thường ngâm tẩm formol đấy!). Vỏ trái táo đem lại nhiều lợi ích. Theo
các thí nghiệm mới đây thì trong vỏ trái táo đỏ (Red Delicious Apple) có hơn 10
hoá chất ngăn chặn sự phát triển của ung thư vú, gan, và kết tràng. Giáo sư Rul
Hai Liu thuộc Đại học Cornell cho rằng vỏ các loại táo khác cũng rất tốt. Để
tránh nhiễm độc của thuốc trừ sâu, nên mua táo hữu cơ (nhất là tránh mua táo
Tàu).

2/ Dùng những thuốc dinh dưõng bổ sung cho đúng. Uống đủ liều lượng
vitamin D và calcium sẽ giảm rất nhiều rủi ro bị ung thư vì theo giáo sư Joan
Lappe thuộc Đại học Creighton “Vitamin D tăng cường hệ miễn nhiễm trong cơ thể
và chống ung thư rất tốt“. Da có thể sản xuất vitamin D nhờ ánh nắng mặt trời,
nhưng các nhà khoa học cho biết là tốt nhất nên uống thuốc vitamin D bổ sung để
bảo đảm có đủ vitamin này trong cơ thể (1,100 IU là đủ và an toàn).

3/ Làm chậm lão hoá (slow aging): Hít dầu thơm Lavender hay Rosemary.
Mùi thơm của Lavender (oải hương) giúp bạn ngủ ngon giấc vào ban đêm. Lavender
cũng rất tốt cho bạn vào ban ngày. Theo nghiên cứu mới đây, một số phụ nữ tình
nguyện hít dầu thơm Lavender hoặc Rosemary (Oải hương hoặc Hương thảo) nguyên
chất trong 5 phút. Kết quả cho thấy là mức hormone cortisol trong nước bọt giảm
24 %. Điều này rất tốt vì cortisol là hormone gây căng thẳng tâm thần, làm tăng
huyết áp và hủy hoại hệ miễn nhiễm. Hơn nữa, những người hít nước dầu thơm
Lavender (oải hương) có nồng độ thấp hoặc nước dầu thơm Rosemary (hương thảo)
có nồng độ cao sẽ thải được dễ dàng hơn các gốc tự do tức là những phân tử làm
tiến trình lão hoá và bệnh tật tăng nhanh.

4/ Cắt giảm cholesterol (cut cholesterol). Thí nghiệm  tại Đại học Pennsylvania cho thấy là nếu ăn 1½ ounce (hoặc một nắm) pistachios mỗi ngày thì sau 4 tuần cholesterol toàn phần giảm trung bình 6,7 % và cholesterol xấu (LDL) giảm 11,6%. Lợi ích chính của sự suy giảm này là rủi ro bị bệnh tim sẽ giảm theo (nếu mức cholesterol toàn phần giảm đươc 7 % thì rủi ro bị bệnh tim giảm 14 % ). Theo giáo sư Penny Kris-Etherton trưởng nhóm nghiên cứu thì pistachios là nguồn cung cấp tốt nhất các sterol thực vật tức là những hợp chất có tác dụng hấp thụ cholesterol. Cũng nên biết là 1 ounce pistachios chứa 100 calori, vì vậy nên bớt dầu giấm (dressing) hoặc nên ít dùng bơ hay dầu và rắc thêm pistachios lên trên sà-lách. – Dùng mật lúa
mạch thay vì dùng đường. Mật lúa mạch (buckwheat honey) cũng có những lợi ích
khác, như làm chậm sự oxy- hoá của chất LDL (cholesterol xấu) bởi vì khi
cholesterol xấu này bị oxy-hoá thì nó sẽ tạo những mảng (plaque) lắng đọng lên
thành mạch máu.

5/ Làm dịu các cơn bừng nóng (cool hot flashes). Thở thật sâu. Theo 3 nghiên cứu mới nhất thì thở đằng bụng thật sâu và chậm, có thể giảm nhịp độ bị các cơn bừng nóng xuống phân nửa. Lý do bị các cơn bừng nóng, một phần là vì estrogen giảm, nhưng các  nhà nghiên cứu cho rằng tinh trạng căng thẳng thần kinh có phần trách nhiệm trong đó vì nó khởi kích hệ thần kinh giao cảm. Cách giải quyết là thở thật sâu
để thúc đẩy hệ thần kinh đối giao cảm tăng hoạt phản ứng thư giãn của cơ thể và
nhờ thế mà nhịp tim sẽ chậm lai, cơ bắp sẽ thư giãn, và huyết áp sẽ giảm. Bạn
hãy ngồi thoải mái trên một chiếc ghế, thở thật sâu, hít vào đằng mũi. Thở ra
đằng miệng. Nhắm mắt lại để khỏi bị phân tâm… Giữ làm sao cho bụng ấn vào thấy
mềm– như vậy bụng có thể lên xuống theo mỗi nhịp thở.

6/ Giữ cho mắt được tinh tường (keep your vision sharp). Ăn một quả
trứng hoặc cà rốt cũng tốt. Nghiên cứu cho thấy “trứng” là nguồn tốt nhất để
cung ứng chất chống oxy hoá carotenoid bổ cho mắt. Lutein và zeaxanthin là hai
chất carotenoid chủ yếu đối với mắt vì chỉ có hai chất này là có bổ dưỡng cho
phấn vàng của võng mô mắt. Trứng không chứa nhiều lutein và zaxanthin bằng các
rau có lá xanh đậm, nhưng theo giáo sư Elizabeth Johnson thì cơ thể hấp thu các
chất chống oxy hoá này từ “trứng” dễ dàng hơn. Bạn đừng e ngại là mức
cholesterol sẽ tăng nếu ăn trứng bởi vì ăn một quả trứng mỗi ngày tăng lượng
lutein trong máu lên 26% và zeaxanthine lên 38 %, mà không làm tăng mức
cholesterol hay triglycetride.

7/ Tránh đừng để bị viêm (reduce dangerous inflammation) Ăn một tô ngũ cốc nguyên hạt. Nhóm Iowa Women’s Research Group đã quan sát khoảng 42 ngàn phụ nữ ở thời kỳ mãn kinh trong vòng 15 năm đã báo cáo là những phụ nữ ăn từ 11 khẩu phần ngũ cốc nguyên hạt trở lên mổi tuần sẽ có ít nguy cơ bị chết vì những xáo trộn do viêm gây ra so với những người ăn ít hơn (xáo trộn do viêm gây ra là những bệnh có liên hệ tới chứng viêm mãn tính kể cả tiểu đường, hen suyễn và bệnh tim).

Theo giáo sư David R. Jacobs thuộc Đại học Minnesota thì “ngũ cốc nguyên hạt chứa những thành phần có hoạt tính sinh học của cây. Những gì giúp cho cây sống được thì cũng giúp cho người ăn cây đó sống được”. Các ngũ cốc nguyên hạt nên dùng, là oatmeal (bột yến mạch), brown rice (gạo lức), dark bread, whole grain breakfast cereal, bulgur, và popcorn (bắp rang)

8/ Rèn luyện sức mạnh cơ bắp (build muscle strength). Duỗi thẳng chân.
Nếu bắp thịt chân bị cứng thì bạn hãy duỗi thẳng chân ra. Làm như vậy bạn sẽ
không những cải thiện tính chất mềm dẻo mà con tăng cường sức mạnh của cơ bắp.
Thí nghiệm thực hiện trong 6 tuần lễ với 30 ngụời lớn bị cứng gân hố khoeo
(hamstrings) chứng tỏ là nếu luyện tập co duỗi chân 5 ngày một tuần thì sẽ làm
bắp thịt bớt cứng và gia tăng tầm hoạt động.

9/ Tăng chất chống oxy hoá (boost antioxidants). Thêm trái bơ (avovado)
vào sà-lách. Rau (vegetable) đều không có chất béo, nhưng chúng ta lại cần chất
béo trong bữa ăn để hấp thu các chất carotenoid chống ung thư. Trong môt thí
nghiệm tại Đại Học Ohio , một số người tình nguyện đã ăn salade có avocado lát
mỏng hoặc không có avocado. Thử máu cho thấy là những người ăn avocado có một
lượng lutein cao gấp 5 lần, alpha carotene gấp 7 lần và beta carotene gấp 15 lần.
Ăn trái sung (figs, figues) phơi khô. Các trái cây sấy khô chứa nhiều chất
chống oxy hoá — đặc biệt là trái sung và trái mận (plums). Một nhúm trái sung
khô (lối 1 ½ ounce, lối 42 gr) tăng khả năng chống oxy hoá lên 9 % gần như gấp
đôi so với một tách trà xanh. Ăn sà-lách trái cây. Một hỗn hợp cam, táo, nho,
và blueberries có sức mạnh chống oxy hoá gấp 5 lần so với khi chỉ ăn có một
trong những thứ trái cây ấy mà thôi. Các thành phần dùng để trộn sa-lách trái
cây sắp theo thứ tự độ chứa phenol là việt quất (cranberries), táo, nho đỏ,
dâu, dứa, chuối, đào, cam và lê. (Phenol là một loại hoá chất thực vật có thể
giảm rủi ro bị bệnh mãn tính).

10/ Giữ nụ cười lành mạnh (keep your smile healthy). Hãy hôn thắm thiết
người bạn tình. Theo bác sĩ nha khoa Anne Murray thuộc Viện Academey of General
Dentistry, nụ hôn làm tiết nước bọt trong miệng và như vậy các vi khuẩn làm sâu
răng sẽ bị tiêu diệt. Nếu chẳng may bạn chẳng có ai … để mà hôn thì hãy chịu
khó dùng loại kẹo “gơm” (gum) không đường có chứa xilytol.

11/ Bảo vệ da dày chống vi khuẩn ( protect your stomach from bugs). Vặn
thấp nhiệt độ tủ lạnh. Nếu nhiệt độ trong tủ lạnh cao hơn 40 độ F (lối 3,5 °C)
thì thức ăn trong tủ lạnh sẽ bị hư vì các vi khuẩn bắt đầu nhân bội. Tại Hoa Kỳ
mỗi năm có trên 75 triệu người bị đau vì thức ăn nhiễm khuẩn và số người chết
lên tới 5000. Vì vậy tủ lạnh phải có bộ phận điều nhiệt để giữ cho nhiệt độ đủ
thấp.

12/ Ngăn ngừa chứng đau đầu (prevent headache). Hãy ngẩng đầu lên. Bác
sĩ Roger Cady, phó chủ tịch hội National Hedache Foundation, nhận định “tư thế
của đầu là một trong những yếu tố có liên quan tới đau đầu được ít người biết
tới nhất”. Một trong những tư thế có hại là “chúi đầu về phía trước” ( forward
head posture, FHP). Nếu cổ bạn cúi về phiá trước, bạn sẽ phải ngước đầu lên để
nhìn, điều này có thể làm các dây thần kinh và cơ bắp ở phiá dưới sọ đầu bị đè
ép. Tư thế FHP này thông thường xẩy ra khi làm việc với máy điện toán. Bác sĩ
Colleen Baker thuộc Headache Care Center, Springfield, MO, đưa ra những khuyến
cáo

sau đây nhằm giúp bạn giữ cho đầu thẳng mỗi khi sử dụng máy điện toán:

– Tưởng tượng có một sợi dây buộc vào đỉnh đầu và kéo lên trên.

– Kiểm điểm định kỳ xem tai của bạn có ở ngay phía trên vai hay không.

– Sắp đặt để máy điện toán nhắc nhở bạn lặp lại hai điều trên đây sau mỗi nửa tiếng đồng hồ.

13/ Giữ cho trí óc minh mẫn. Uống 2 tách trà xanh mỗi ngày. Nghiên cứu
cho thấy trà xanh điều hoà mức cholesterol và có thể giảm rủi ro bị ung thư.
Các nhà khoa học còn nhận định trà xanh bảo vệ chức năng nhận thức. Và càng
uống nhiều trà xanh thì càng tốt. Một nghiên cứu tại Nhật trên 1000 người ở
tuổi trên 70 cho thấy những người uống 2 tách trà xanh mỗi ngày đạt đươc thành
quả tốt khi làm một số trắc nghiệm về khả năng trí óc (kể cả trí nhớ). Có thể
còn có ảnh hưởng lên sự minh mẩn tinh thần, chẳng hạn như sự giao tiếp với bạn
bè trong khi nhâm nhi tách trà. Phải chăng chính nhờ vào điều này mà tỷ lệ sa
sút trí tuệ (dementia) kể cả Alzheimer tại Nhật thấp hơn so với Hoa Kỳ, vì
người Nhật thường hay uống trà xanh.

Có người đã nói: “Đừng để chết vì thiếu hiểu biết”. Thực ra đã có rất
nhiều người chết vì thiếu hiểu biết kể cả những người còn trẻ.

Qua kinh nghiệm cuộc sống và qua tham khảo các tài liệu y học mới nhất, ước mong sẽ giúp các bậc cao niên sống lâu, sống khỏe, sống vui, … và tăng thêm nhiều tuổi thọ. ST

Anh Nguyễn Hương Thành gởi