Category: SỨC KHOẺ

UỐNG NHIỀU THUỐC QUÁ!

Bác sĩ Nguyễn Văn Đức

Không ít người lớn chúng ta uống trên 5-10 món thuốc bác sĩ biên toa mỗi ngày, chưa kể những thuốc mua không cần toa bác sĩ, rồi “dược thảo” (herbal and dietary supplements) này “dược thảo” nọ. Tình trạng dùng nhiều thuốc như vậy trong y khoa gọi là “polypharmacy”, xảy ra rất nhiều.

Dùng nhiều thuốc như vậy, có khi vì nhiều bệnh nên cần, song cũng có thể do bác sĩ cho nhiều thuốc không cần thiết, hoặc người bệnh tự đi tìm, mua thuốc uống.
Cuộc đời biến chuyển không ngừng. Càng có tuổi, cơ thể chúng ta thay đổi theo thời gian, thận, gan làm việc kém hơn trước. Nhiều thuốc dùng trước còn an toàn khi chúng ta trẻ, nhưng nay có thể đã trở thành nguy hại. Vì chúng thải ra ngoài cơ thể chúng ta qua đường thận, gan, nhưng bây giờ thận, gan làm việc kém rồi, nên chúng ở lại trong cơ thể chúng ta lâu hơn trước. Đã vậy, cơ thể người có tuổi cũng nhạy cảm hơn với nhiều thuốc.

Càng cao tuổi, chúng ta càng nên thận trọng, chỉ dùng những thuốc thực cần thiết thôi. Và xin nhớ, không phải vấn đề nào cũng cần có thuốc uống, thí dụ như chuyện khó ngủ, nhiều người chúng ta chỉ cần năng tập thể dục, vào giường, thức dậy đúng giờ giấc, là giấc ngủ ngon hơn, không cần đến thuốc ngủ; thuốc ngủ có khi khiến chúng ta lơ mơ, té ngã trong đêm, gãy xương này xương nọ.
Medicare muốn các bác sĩ đừng lười, thường xuyên xem xét các thuốc dùng của người bệnh, bỏ bớt được thuốc nào hay thuốc nấy, và trước khi đặt bút biên toa một thuốc mới, suy tính, cân phân, tránh dùng những thuốc có thể gây hại cho các vị cao niên. (Quả có một số bác sĩ lười thực, thăm khám qua quít chỉ vài phút, thuốc men toàn cho thêm chứ không bao giờ bớt để cho nhanh, khỏi nhức đầu suy tính!). Rồi đây Medicare sẽ chuyển từ hệ thống chi trả fee-for-service (người bệnh cứ ghi tên vào khám là bác sĩ được trả tiền, trong phòng khám bác sĩ khám lâu mau, có chăm sóc cho người bệnh đàng hoàng hay không chẳng ai biết) sang hệ thống pay-per-performance (chi trả dựa theo dịch vụ của bác sĩ có tốt hay không). Cụ thể là vào tháng 9/2013 tới đây, theo dự định, 520.000 vị cao niên Medi-Medi (vừa có Medicare vừa có Medi-Cal) ở California sẽ buộc phải gia nhập một tổ hợp y tế, chỉ một bác sĩ trong tổ hợp sẽ chịu trách nhiệm chữa trị. Nếu nhiều bác sĩ trong tổ hợp lười, không làm “good job”, không chăm sóc cho người bệnh trong tổ hợp đàng hoàng, Medicare sẽ cắt bớt tiền trả tổ hợp, và tất nhiên, bác sĩ sẽ bị cắt bớt tiền trả mỗi đầu tháng. Trong các điều kiện Medicare đưa ra để một tổ hợp được xem là tốt, có điều kiện buộc các bác sĩ trong tổ hợp phải tránh dùng những thuốc có hại cho người bệnh cao niên. Trong hệ thống tổ hợp y tế, các bác sĩ phải làm việc đàng hoàng hơn, người bệnh được chăm sóc cẩn thận hơn.

Danh sách những thuốc có thể gây hại, nên tránh dùng cho các vị cao niên rất dài. Uống quá nhiều thuốc, thế nào cũng phạm phải thuốc nằm trong danh sách thuốc tránh dùng cho người cao niên này. Rồi có nhiều thuốc, dùng riêng thì không sao, dùng chung với một thuốc khác, lại gây hại (drug-drug interaction).
Vậy lần đi khám bác sĩ tới, chúng ta kiếm một bao lớn, bỏ tất cả các thuốc đang dùng vào bao để đưa bác sĩ xem. Xin nhớ đem theo:

– Tất cả các thuốc cần toa, biên bởi bác sĩ chính, bác sĩ chuyên khoa, …
– Tất cả các thuốc không cần toa bác sĩ, kể cả thuốc sinh tố (vitamins), hay thuốc Tylenol, Advil…
– Tất cả các “dược thảo” mua ở chỗ này chỗ kia.

Chúng ta thường không xem các dược thảo là thuốc, và nhiều dược thảo tưởng chừng vô hại, nhưng khi dùng với một thuốc khác lại gây hại. Thí dụ, dược thảo ginkgo biloba, hay được quảng cáo giúp tăng trí nhớ, nếu uống chung với thuốc chống đông máu warfarin, sẽ khiến dễ chảy máu, hoặc dược thảo Saint John’s wort, có tác dụng chống sầu buồn nhẹ, dùng chung với thuốc chống sầu buồn (antidepressants) bác sĩ biên toa, có thể đưa đến nguy hiểm chết người gây do tác dụng của cả hai thuốc.

Rồi trong buổi thăm khám, chúng ta nhớ hỏi bác sĩ:

– Tôi có thể bỏ bớt thuốc nào không? (Nhiều khi người bệnh cứ than một triệu chứng, thay vì tìm hiểu triệu chứng mới này có phải do các thuốc đang dùng gây ra chăng, bác sĩ lại biên thêm một thuốc mới để người bệnh yên lòng cho lẹ, thế là người bệnh ngày càng uống nhiều thuốc không cần thiết, và càng mệt hơn vì thuốc.)
– Các thuốc đang dùng liệu chúng có đánh nhau trong người tôi không (drug-drug interaction)?
– Một vài triệu chứng mới xuất hiện liệu có phải là do thuốc bác sĩ vừa cho tháng trước không? (Bất cứ triệu chứng gì mới có, bác sĩ cần xem xét có phải do thuốc gây ra hay không trước đã, thay vì cho bừa thêm một thuốc mới để chữa triệu chứng này.)
– Nhắc bác sĩ một thuốc đang dùng đắt quá, nhờ bác sĩ xem có thể đổi sang một thuốc khác rẻ tiền hơn không? (Thuốc rẻ hơn không nhất thiết là thuốc không tốt, bác sĩ cho thuốc đắt tiền nhiều khi chỉ vì không nắm vững giá thuốc ngoài thị trường.)
– Có nhiều cách giúp chúng ta tự bảo vệ, tránh bớt được các tác dụng phụ, có khi rất nguy hiểm của thuốc:
– Tốt nhất, đi khám bác sĩ nào cũng vậy, lần đi khám nào cũng thế, mang theo tất cả các thuốc đang dùng để bác sĩ biết, nhờ bác sĩ thường xuyên xem xét lại chúng cho mình, hoặc ít nhất cũng một năm một lần, bỏ bớt thuốc nào bỏ được.
– Giữ một danh sách thuốc đầy đủ trong người, kể cả phân lượng của thuốc, ngày uống mấy lần, lý do tại sao dùng thuốc, bác sĩ nào cho thuốc này,
– Bất cứ khi nào bác sĩ cho một thuốc mới, chúng ta cũng nhớ hỏi: thuốc này để chữa gì vậy; nếu không phải thuốc quan trọng (như thuốc ho, chẳng giúp gì nhiều khi chúng ta bị cảm, còn có thể gây mệt, trí óc kém sáng suốt), không uống có được không; thuốc có thể uống chung với các thuốc khác đang dùng không; thuốc có thể gây những tác dụng phụ nào, và nếu tác dụng phụ xảy ra thì chúng ta nên làm gì; khi nào chúng ta có thể ngưng thuốc (nhiều thuốc như thuốc đau nhức, thuốc bao tử, sau một thời gian, triệu chứng bớt hay hết, chúng ta có thể ngưng thuốc).
– Giữ thuốc trong chai thuốc nguyên thủy của chúng, đừng thuốc nọ để trong chai kia lộn xộn.
– Dược sĩ cũng là người chúng ta có thể nhờ giải thích cách dùng thuốc, các tác dụng phụ của thuốc rất tốt, có thắc mắc chúng ta cứ hỏi.

Năm mới chúng ta chúc nhau khỏe mạnh quanh năm, dùng thuốc đúng, tránh được những nguy hiểm do dùng quá nhiều thuốc không đúng.

BS Nguyễn Văn Đức

_

Nguyên nhân của Tai Biến Mạch Máu Não.

Bác sĩ Trần Đình Hoàng

Hỏi: Tai Biến Mạch Máu Não (TBMMN) là bệnh gì?

Đáp: TBMMN tiếng Anh gọi là stroke hay cerebrovascular accident (CVA) xảy ra lúc mạch máu đem dưỡng khí và chất dinh dưỡng đến nuôi não bị vỡ ra hay nghẽn lại. Lúc não thiếu máu như vậy, dưỡng khí sẽ bị thiếu và tế bào não sẽ chết đi.

Hỏi: Bệnh TBMMN có thường xảy ra không?

Đáp: Hàng năm tại Hoa Kỳ có khoảng 730,000 trường hợp mới của bệnh TBMMN. Theo thống kê năm 2000 ở Úc, mỗi năm có 12,000 người chết vì bệnh TBMMN so với 24,000 người chết vì bệnh tim. Càng lớn tuổi càng dễ bị TBMMN. Trên thế giới từ thập niên 70s, số tử vong do TBMMN giảm xuống còn 7% mỗi năm nhờ sự hữu hiệu của việc điều trị bệnh cao huyết áp.

Hỏi: Có dễ bị TBMMN lần thứ hai không?

Đáp: Rất dễ bị TBMMN lần thứ hai. Trong vòng 5 năm kể từ lần bị đầu tiên có từ 1/3 đến ở số người sống sót sẽ bị TBMMN lần thứ hai. Có nghĩa là 34% đến 50% (hay 1 trong 2 hay 3 người sẽ bị TBMMN lần thứ hai).

Hỏi: Bệnh TBMMN được phân loại như thế nào?

Đáp: Bệnh TBMMN đuợc chia thành nhiều loại chính dựa trên sự hư hại của mạch máu: mạch máu bị nghẽn hay mạch bị vỡ làm chảy máu trong đầu. Vì mỗi loại TBMMN có cách điều trị khác nhau cho nên các BS cần định bệnh sớm và xác định loại nào và nơi hư hại một cách chính xác. Loại nghẽn mạch máu gây ra sự thiếu máu đến não (tiếng Anh gọi là ischemic stroke) có thể do máu đông tại chỗ “thrombotic stroke” hay bị nghẽn vì cục máu chuyển đi từ nơi khác trong thân thể “embolic stroke”

53% TBMMN thuộc loại thrombotic stroke
31% thuộc loại embolic stroke
13% do chảy máu trong sọ
6% do chảy máu dưới màng nhện trong vỏ não.

Hỏi: Có bệnh nào gây ra chảy máu trong TBMMN?

Đáp: Mạch máu bị vỡ làm cho thiếu máu ở vùng não sau nơi vỡ và các tế bào não bị chết đi. Ngoài ra, máu chảy ra đông lại thành cục có thể đẩy lệch các cơ cấu của não và làm hư hại các chức năng của não bộ. Có 2 loại chảy máu trong đầu: một là chảy máu dưới màng nhện; hai là chảy máu trong sọ. Loại chảy máu dưới màng nhện có thể do bệnh mạch lựu (nở động mạch- aneurysm) hay do tật động tĩnh mạch bẩm sinh – arteriovenous malformations (AVM).

Hỏi: Xin mô tả các triệu chứng báo hiệu bệnh TBMMN

Đáp: BS của quí vị có thể tìm thấy các dấu hiệu cho thấy quí vị dễ bị TBMMN. Quí vị cũng có thể được báo hiệu bởi các triệu chứng của bệnh TBMMN như sau:

1. tự nhiên thấy yếu, tê rần hay liệt tay chân hay mặt nhất là nếu bị một phiá của thân thể
2. mất khả năng nói hay khó nói hay không hiểu ngôn ngữ
3. đột nhiên mất thị giác nhất là ở một mắt.
4. đột nhiên nhức đầu dữ dội không có nguyên nhân
5. đột nhiên chóng mặt, mất thăng bằng.

Hỏi: Thế nào là cơn thiếu máu tạm thời (TIA: transient ischemic attack)?

Đáp: Khoảng 1/3 các trường hợp TBMMN được báo hiệu trước bằng cơn thiếu máu tạm thời, tiếng Anh gọi tắt là TIA (Transient Ischemic Attack). TIA có thể xảy ra trước TBMMN vài ngày, vài tuần hay vài tháng. TIA xảy ra do sự tạm thời ngưng cung cấp máu lên não. Triệu chứng thường ngắn hạn từ vài phút đến vài giờ. Chẳng hạn quí vị đột nhiên thấy yếu tay hay yếu chân rồi tự nhiên triệu chứng biến mất. Đó là triệu chứng báo hiệu quan trọng, quí vị phải đi khám BS ngay.

Hỏi: Có liên hệ gì giữa thuốc ngừa thai và bệnh TBMMN?

Đáp: Thuốc ngừa thai đặc biệt là loại chứa nhiều estrogen làm tăng gia hiểm nguy đông máu có thể gây ra bệnh TBMMN, nhất là ở phụ nữ trên 30 tuổi.

Hỏi: Các yếu tố gây bệnh TBMMN?

Đáp: Có nhiều yếu tố gây hiểm nguy của bệnh TBMMN như: tuổi tác, tính phái, sắc dân và bệnh sử gia đình.

Càng lớn tuổi càng dễ bị TBMMN; 2/3 các trường hợp xảy ra ở người trên 65 tuổi. Bệnh TBMMN xảy ra ở đàn ông 25% nhiều hơn đàn bà. Người Mỹ da đen bị TBMMN nhiều hơn người da trắng.
Ngoài ra cũng có nhiều yếu tố có thể thay đổi được trong việc gây bệnh TBMMN như chữa trị bệnh cao huyết áp, bệnh tiểu đường, không hút thuốc lá, giữ cho người không quá mập, tăng gia thể dục thể thao, ăn uống điều độ, giảm cholesterol hay tránh thuốc ngừa thai ở phụ nữ dễ bị đông máu.

Hỏi: Các phương pháp mới để định bệnh TBMMN?

Đáp: Trong bệnh TBMMN, định bệnh sớm và chính xác rất quan trọng. Các phương cách định bệnh hiện đại sau đây được dùng để định bệnh TBMMN:

1. hình cắt lát CT scan là phương cách đầu tiên cho người bệnh ở phòng cấp cứu. CT scan giúp phân biệt nhanh chóng loại TBMMN do nghẽn mạch hay do chảy máu.
2. Hình MRI giúp xác định chính xác vị trí hư hại trong bệnh TBMMN. Hình rất bén nhậy cho nên thường dùng trong các bệnh TBMMN do các mạch nhỏ
3. MRA, để tìm xem nơi chảy máu và phân loại 4. Transcranial Dopler 5. Carotid Duplex Scanning để xem động mạch ở cổ có bị nghẽn không
6. Xenon CT scan dùng để đo lưu lượng máu trong não
7. Radionuclide SPECT Scanning dùng chất phóng xạ để đo lưu lượng máu trong não.
8. Hình chụp mạch máu não có thể cho biết tình trạng của các mạch máu não.

Bác sĩ Trần Đình Hoàng

Thuốc bổ cũng có hại -( VietSN – Vietnamese Social Network)

Với quan niệm, dùng thuốc bổ không “bổ dọc” thì cũng “bổ ngang”, nên nhiều người dùng thuốc vô tội vạ mà không biết rằng, thuốc bổ cũng nguy hại cho sức khỏe nếu dùng quá liều, dùng không đúng cách.

Thuốc bổ là tên gọi chung cho các thuốc mà thành phần của nó thường là các vitamin, chất khoáng, acid amin (hợp chất đơn giản do chuyển hóa chất đạm tạo thành). Các thuốc này có tác dụng làm trẻ hóa tế bào, tăng cường khả năng biến đổi thức ăn thành dưỡng chất nuôi cơ thể, bồi bổ xương khớp, chống loãng xương.

Các loại thuốc bổ

Thuốc chống ôxy hóa

Loại thuốc này được nhiều người ưa chuộng nhất vì có tác dụng làm tăng tuổi thọ tế bào, lại phòng ngừa được các bệnh nguy hiểm như tim mạch, tăng huyết áp, bệnh nhiễm khuẩn, rối loạn thị giác… Do trong thuốc có vitamin E và vitamin C, nên nếu lạm dụng sẽ dẫn đến hậu quả là làm cạn kiệt vitamin A; hoặc gây khó khăn cho việc hấp thu vitamin D khi dùng quá liều vitamin E; gây viêm loét dạ dày, ruột, viêm bàng quang, ống tiết niệu khi dùng vitamin C quá 500mg/ngày.

Thuốc đa vitamin

Trong thành phần của thuốc có rất nhiều vitamin thiết yếu như các vitamin nhóm B, vitamin C, D, E, PP. Thuốc bổ vitamin thường được nhiều người sử dụng để tăng cường sức lực, chống mệt mỏi, bồi bổ cơ thể sau khi ốm… Nếu sử dụng thuốc đa vitamin trong thời gian dài sẽ gây những phản ứng phụ do thừa một vài vitamin nào đó. Chẳng hạn, thừa vitamin D sẽ gây tăng canxi máu, gây canxi hóa mô mềm, xương hóa sụn sớm, suy thận; thừa vitamin A sẽ gây nhức đầu, tăng áp lực nội sọ, viêm da, dễ tử vong… Chỉ nên bổ sung vitamin bằng thuốc khi có các triệu chứng bệnh lý điển hình do thiếu vitamin nào đó. Chẳng hạn khi bị phù thũng, ăn chậm tiêu… cần bổ sung vitamin B1; trẻ bị còi xương phải được uống vitmin D. Tuy nhiên, bổ sung vitamin gì, liều lượng bao nhiêu… phải có chỉ định của bác sĩ.

Thuốc đa khoáng chất

Đây là loại thuốc ngoài các vitamin thiết yếu còn được bổ sung các khoáng chất như canxi, sắt, magiê, iod… Thuốc bổ đa khoáng chất nếu dùng quá liều hoặc dùng dài ngày sẽ dẫn đến các tác hại nguy hiểm do thừa khoáng chất.

Thuốc có acid amin

Có khoảng 20 acid amin rất cần cho cơ thể. Do tình trạng ăn uống thiếu cân bằng nên cơ thể chúng ta hầu hết thiếu hụt các acid amin. Việc dùng các thuốc có bổ sung các acid amin là cần thiết nhưng chỉ nên dùng khi có chỉ định của bác sĩ.

Thuốc 3B

Thông thường, viên 3B được dùng để phòng đau nhức thần kinh, cơ bắp, thấp khớp và suy dinh dưỡng. Viên 3B là sự phối hợp của vitamin B1, B6 và B12 trong 1 viên, với hàm lượng trong mỗi viên gấp hàng trăm lần nhu cầu bình thường hằng ngày. Chính vì thế, khi sử dụng thuốc bổ 3B cần phải theo chỉ định của bác sĩ.

Thuốc vitamin C

Có tác dụng tăng sức đề kháng của cơ thể, chống chảy máu chân răng, chống lão hóa, giảm dị ứng, nhiễm trùng. Nhưng không vì thế mà sử dụng thường xuyên, vì vitamin C cũng có tác dụng phụ. Dùng trên 1000mg/ngày trở lên có thể viêm loét dạ dày, ruột, gây tiêu chảy, viêm bàng quang, ống tiết niệu, do acid ascorbic. Dùng trên 2g/ngày sẽ gây mất ngủ, tạo sỏi oxalat, ức chế bài tiết insulin, tăng huyết áp, tổn thương thận do tăng tổng hợp corticoit và catecholamin.

Thuốc chống loãng xương

Đây là thuốc bổ hỗn hợp giữa canxi và vitamin D, có tác dụng phòng chống loãng xương rất hiệu quả. Nhưng không vì thế mà lạm dụng vì dễ dẫn đến tăng canxi máu, gây vôi hóa mô mềm, xương hóa sụn và suy thận.

Phải cẩn trọng khi dùng

Bất cứ thuốc nào, kể cả thuốc bổ đều có khả năng gây tai biến cho người sử dụng nếu dùng không đúng cách, đúng liều. Không chỉ bệnh tật mà chính tai biến do thuốc là nguyên nhân gây thương vong rất lớn cho con người.

Ở Mỹ, người ta ước tính hằng năm phải tiêu tốn khoảng 150 tỉ USD để xử lý tai biến do thuốc, có 5 – 20% bệnh nhân nhập viện phải gánh chịu tai biến do thuốc trong suốt thời gian nằm viện, hoặc có khá nhiều người không cứu được, dẫn đến tử vong…

Thuốc là con dao hai lưỡi, vì thế chỉ dùng thuốc khi thật sự cần thiết và có sự hiểu biết tối thiểu về cách dùng, tốt nhất nên đến bác sĩ khám để được chỉ định dùng đúng thuốc. Khi đang dùng thuốc, nếu xảy ra các phản ứng bất thường như ngứa, nổi mề đay, khó thở, hoặc cảm thấy rất khó chịu thì ngừng ngay thuốc, đến tái khám ở bác sĩ đã chỉ định thuốc để có xử trí kịp thời, tránh những hậu quả đáng tiếc.

S.T.

Dưới đây là top 20 loại thực phẩm có thể loại bỏ tắc nghẽn trong động mạch và duy trì một trái tim khỏe mạnh.

Nghệ

 

 

Xơ vữa động mạch là khi các động mạch cứng lại do bị viêm. Nghệ có đặc tính kháng viêm. Gia vị có lợi ích trong việc giảm bệnh tim mạch. Chất curcumin được tìm thấy trong củ nghệ làm giảm viêm trong các động mạch ngoại biên.

Cam

 

Cam rất giàu vitamin C có thể chống lại cảm lạnh thông thường. Nhưng loại quả này cũng có thể chống lại các bệnh tim. Cam chứa chất xơ pectin làm giảm cholesterol, vitamin C tăng cường các bức tường của động mạch giảm tắc nghẽn trong động mạch. Nước cam có thể cải thiện chức năng của các mạch máu.

Lựu

 

 

Đây là loại trái cây giàu chất chống oxy hóa cải thiện các bức tường của động mạch. Lựu đặc biệt tốt cho tim nhờ sự hiện hữu của chất chống oxy hóa. Lựu đốt cháy và sản xuất nitric oxide để cải thiện mức độ máu chảy vào động mạch.

Bông cải xanh

 

Bông cải xanh có nhiều protein tốt cho người ăn chay. Bông cải xanh có chứa vitamin K có lợi cho sự hình thành xương. Vitamin K cũng bảo vệ các động mạch khỏi bị hư hại. Ngoài ra vitamin K, bông cải xanh rất giàu chất xơ có thể làm giảm cholesterol và cao huyết áp .

Ngũ cốc nguyên hạt

 

Kết hợp ngũ cốc nguyên hạt trong của chế độ ăn uống để giảm cholesterol . Ngũ cốc nguyên hạt chứa các sợi chất xơ giúp động mạch không bị tắc nghẽn.

Cá

 

Hải sản có lợi cho con người với nhiều mức độ khác nhau như: sức khỏe tâm thần, não, thị lực, xây dựng cơ bắp và phụ nữ khi mang thai. Omega-3 bảo vệ trái tim của bạn và làm giảm nồng độ triglyceride máu. Để làm sạch động mạch bạn hãy chọn cho mình các loại cá giàu Omega 3.

Các loại hạt

 

Hạnh nhân, đậu phộng, quả óc chó, hạt dẻ là loại hạt thân thiện với trái tim. Các loại hạt chứa vitamin E là bức tường bảo vệ động mạch. Các loại hạt cũng chứa các sợi giúp làm giảm cholesterol trong máu.

Dầu ô liu

 

 

Dầu ô liu được biết có lợi ích sức khỏe, nó là loại dầu tốt nhất để ngăn chặn một gia tăng của cholesterol trong máu. Bên cạnh cholesterol, dầu ô liu cũng có thể làm giảm nguy cơ huyết áp cao.

Quế

 

Gia vị này mang lại cho con người rất nhiều lợi ích sức khỏe. Quế được sử dụng như một loại gia vị cũng như cho các món tráng miệng. Gia vị đa năng này làm giảm chất béo trong máu ngăn chặn tắc nghẽn trong các mạch máu.

Cà phê

 

Mặc dù uống cà phê có thể có ảnh hưởng tới sức khỏe nhưng nó cũng có thể cải thiện sức khỏe của bạn nếu bạn uống cà phê điều độ. Nếu bạn uống 4 tách cà phê mỗi ngày có thể cải thiện sức khỏe tim mạch của bạn.

Pho mát

 

Điều quan trọng của pho mát là làm giảm cao huyết áp để tránh các bệnh đột quỵ liên quan đến tim. Pho mát giàu canxi để làm giảm huyết áp.

Trà

 

 

Trà có thể làm tăng sự trao đổi chất, nó cũng có thể cải thiện sức khỏe tim mạch. Trà có chứa một chất chống oxy hóa gọi là catechin, nó giống như một lá chắn cho thành động mạch. Chất chống oxy hóa này cũng ngăn ngừa cục máu đông có thể gây tử vong.

Dưa hấu

 

Dưa hấu tuyệt vời cho chăm sóc da và trong việc giảm cân. Acid amin được tìm thấy trong dưa hấu giúp giảm cao huyết áp . Nhưng dưa hấu cũng có chứa oxit nitric có thể mở ra các mạch máu cải thiện dòng chảy của máu.

Rau bina

 

Đây là một thực phẩm giúp bạn chống lại bệnh tim. Rau bina chứa carotene có thể ngăn chặn cholesterol khỏi bị vón cục trong các động mạch. Rau bina có thể làm giảm cao huyết áp.

Cà chua

Cũng như trái lựu, chè, cà chua cũng chứa chất chống oxy hóa bảo vệ các thành động mạch. Trong cà chua, lycopene giữ cholesterol ở mức độ thấp.

Đậu

Đậu có chứa axit folic và chất xơ có thể ngăn chặn các động mạch khỏi bị bít. Đậu cũng là một nguồn tốt của carbohydrate.

Táo

 

Như cam, táo quá chứa chất xơ có tên pectin hấp thụ cholesterol trong máu. Ăn táo là một cách tuyệt vời để giảm cholesterol trong máu.

Bưởi

Các bưởi lòng đỏ rất giàu chất chống oxy hóa, chất lycopene trong đó cũng có trong cà chua. Bưởi đỏ giúp ngăn ngừa tác hại cho động mạch của bạn. Bưởi cũng là loại trái cây rất tốt cho bệnh nhân tiểu đường.

Ngô

Bảo vệ động mạch của bạn bằng cách tiêu thụ ngô. Ngô có chứa chất xơ giúp bảo vệ động mạch của bạn bằng cách đưa cholesterol ra ngoài.

Tỏi

Tỏi giúp ngăn ngừa tích tụ của cholesterol quá nhiều trong máu. Các thioallyls hợp chất có trong tỏi chiến đấu chống lại các cục máu đông.

Theo Dân Việt

Cách dùng cây Nha đam

Nha đam có nhiều vi chất tốt cho sức khỏe nhưng sử dụng không đúng cách sẽ gây ra những hậu quả không ngờ.

Nha đam (lô hội), tên khoa học Aloe vera, A. barbadensis, A. vulgaris là một chi gồm nhiều loài khác nhau, nguồn gốc từBắc Phi. Những dòng chữ tượng hình và những hình vẽ còn lưu lại trên những bức tường ở những đền đài Ai Cập cho thấy cây nha đam đã được biết đến và sử dụng cách đây hơn 3.000 năm. Ngày nay con người đã chứng minh và khẳng định được vai trò của cây nha đam trong lĩnh vực dược phẩm, thực phẩm chức năng và mỹ phẩm.

Một số nhà khoa học lớn tại Hoa Kỳ và Nhật Bản đã tiến hành nghiên cứu chính thức trên thực nghiệm và lâm sàng trong nhiều năm đã chứng minh được hiệu quả của nha đam đối với sức khoẻ con người là rất lớn.

Kim cổ, Đông Tây đều khen

Theo y học cổ truyền, nha đam có vị đắng, tính hàn, tác dụng sát trùng, thanh nhiệt, thông tiện, làm mát gan. Dùng để chữa các chứng rối loạn tiêu hoá, ăn uống không tiêu, làm thuốc nhuận trường (với liều thấp 0,05 – 0,1g dạng nhựa khô màu đen), tẩy xổ (0,15 – 2g), trẻ con bị cam tích, táo bón. Nha đam còn có tác dụng thông mật, nhuận gan, kiện tỳ vị, chữa viêm loét dạ dày.

Còn theo y học hiện đại, thống kê các kết quả nghiên cứu cho thấy nha đam có các lợi ích như sau:

Ức chế đau, dạng gel thoa vào các vùng bị thương sẽ giúp giảm viêm, giảm đau. Chống viêm và giải dị ứng, nhờ chất glycoprotein giúp loại trừ bradykinin là chất trung gian gây đau và viêm, nha đam còn ức chế các phản ứng histamine và giúp giải dị ứng nhanh chóng. Làm lành vết thương và tẩy sạch các tế bào sừng trên da. Kháng khuẩn và kháng nấm. Giúp tái sinh tế bào, loại bỏ tế bào già và giúp tái sinh các mô mới. Kích thích tiêu hoá và nhuận tràng, chống viêm ruột, táo bón, nhờ nha đam chứa nhiều loại men tiêu hoá và nhóm hoạt chất emodin và aloin có tác dụng nhuận trường. Tăng cường giải độc cơ thể, nhờ tăng cường chuyển hoá tại gan, thận giúp loại trừ độc tố tế bào, khi uống nha đam liều thấp, có thể sẽ bị xổ nhẹ, nhờ đó giúp tẩy hết những vi khuẩn độc trong ruột. Đại học Oklahoma (Mỹ) đã ứng dụng nha đam trong nha khoa, và chế dạng kem đánh răng, dịch chiết nha đam giúp ngừa chảy máu chân răng và viêm nướu, chống sâu răng và làm răng chắc khoẻ.

Nhờ chứa nhiều chất bổ dưỡng cung cấp năng lượng cho tế bào, mà các thực phẩm chức năng bào chế từ nhựa nha đam dạng uống còn chữa được chứng mất ngủ, trầm cảm, viêm đại tràng, tiêu hoá kém, tuần hoàn kém, bệnh viêm khớp… Nha đam được dùng làm mỹ phẩm nhờ hai thành phần chính là lignin và polysaccharide thấm sâu vào biểu bì, tẩy sạch các vi khuẩn và chất dầu bịt lỗ chân lông. Nhờ các chất dinh dưỡng có trong nha đam giúp tái sinh tế bào, làm lành vết thương, chữa mụn nám. Nha đam đã được chế thành các loại kem giữ ẩm bù nước cho da, kem dưỡng da, lột da, chống nắng, bảo vệ da và kem mátxa toàn thân. Dạng gel bôi da còn được ứng dụng trong ngoại khoa để làm lành vết mổ và phòng chống nhiễm xạ.

Ngộ độc nếu sử dụng không đúng

Nha đam có nhiều loài, mỗi loài có sinh trưởng riêng và tuỳ theo thổ nhưỡng, khí hậu, vùng đất mà hàm lượng và thời kỳ thu hái có khác nhau, trong đó tốt nhất vẫn là A. vera và A. barbadensis, cây cho chất lượng tốt nhất vẫn là từ 2 – 3 năm tuổi.

Điều cần biết là nhựa cây nha đam nguyên chất là một chất độc, khi để ra ngoài không khí chất nhựa này dễ bị oxy hoá làm mất đi một phần hoạt tính, do đó cần có quy trình chiết xuất đúng đắn để ổn định hoạt chất.

Chất độc tố trong nha đam tuy không gây chết người nhưng có thể làm người ăn phải bị tiêu chảy, phụ nữ mang thai có thể sinh quái thai.

Tiêu hoá một lượng lớn nha đam có thể gây co thắt bụng, nôn mửa, tiêu chảy, bên cạnh đó nó còn bài tiết qua nước tiểu làm cho nước tiểu có màu như máu.

Phụ nữ đang cho con bú dùng cẩn thận vì trẻ có thể bị ngộ độc khi bú mẹ.

Nếu dùng trong thời gian dài (3 – 6 tháng dạng đã chế thành viên) có thể có hiện tượng tích luỹ gây rối loạn tiêu hoá, tiêu chảy.

Người bị bệnh trĩ, viêm ruột không nên dùng vì anthraquinon trong nhựa nha đam gây sung huyết.

Người hay lạnh, hư hàn, tiêu chảy, huyết áp thấp cũng không dùng. Tốt nhất nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn.

Dùng lâu dài với liều lượng thấp không có hại. Không nên bôi trực tiếp lên da vì dễ bị kích ứng gây đỏ da và viêm loét. Đối với phụ nữ có da dễ nhạy cảm, trước khi sử dụng cần phải test trước để tránh làm sưng tấy và nhiễm trùng vùng da bị dị ứng.

Những hoạt chất có trong nha đam

– Polysaccharid: cellulose, glucose, rhamnose, aldopentose, galactose, xylose, arabinose và acemannan, chính chất này có tác dụng kháng virút và giúp tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể.

– Prostaglandin và các axít béo chưa bão hoà như axít gama linolenic, nhóm chất này có tác dụng tiêu sưng, giải dị ứng và làm lành vết thương, mau lên da non.

– Nhiều men tiêu hoá giúp ăn ngon và làm thuốc bổ.

– Nhiều axít amin (gồm tối thiểu 23 loại), vitamin (B1, B5, B6, B12, C, A, E), khoáng tố vi lượng (Ca, P, Cu, Fe, Mn, Mg, Na, K).

– Nhóm anthraglycoside có khả năng chống oxy hoá tế bào, nhuận trường, giải độc, chống táo bón gồm aloin, barbaloin, emodin, aloe-emodin, ester của axít cinnamic, axít hysophanic.

DS Lê Kim Phụng

Từ Lê Khôi và Nguyễn Kim Bằng gởi

Hỏi đáp Y học: Bệnh tiểu đường

VOA

Bác sĩ Hồ Văn Hiền

14.06.2013

Chuyên gia phụ trách giải đáp thắc mắc y học kỳ này là Bác sĩ Hồ Văn Hiền, chuyên khoa nhi và y khoa tổng quát, có phòng mạch và đang làm việc cho các bệnh viện ở Bắc Virginia.

Thính giả Huỳnh Ngọc Tuấn ở Quảng Nam Email đến câu hỏi về bệnh tiểu đường như sau:

“Thưa Bác sĩ

Tôi tên Huỳnh Ngọc Tuấn, 55 tuổi, hiện ở Tam Kỳ- Quảng Nam, cân nặng 48- 50kg, cao 1m64.

Tôi bị bệnh tiểu đường túyp 2 đã hơn 10 năm.
Hiện nay mỗi ngày tôi uống 2 viên Diamicron 30mg vào buổi sáng.

Tập thể dục buổi chiều 30 phút mỗi ngày, chỉ số đường huyết 150- 170mg/dl, sau ăn 2h, nếu giữ nghiêm ngặt khẩu phần là 1 chén cơm đầy + một khúc cá+ một lát thịt nhỏ và một chén canh rau. Và cứ 3h ăn nhẹ một miếng bánh nếu không sẽ tụt đường huyết.
Có một Bác sĩ khuyên tôi nên uống một viên Diamicron vào buổi sáng, buổi trưa uống một viên Metformin 500mg sau khi ăn.
Xin hỏi Bác sĩ tôi có nên làm theo chỉ dẫn đó không?

Có phương pháp gì tốt hơn mong Bác sĩ và quý Đài chỉ giúp.

Xin đa tạ.”

Chúng tôi đã chuyển thắc mắc cho bác sĩ Hồ văn Hiền, và sau đây là phần giải đáp của bác sĩ Hiền:

Choice of treatment of diabetes type 2 in 55 y.o. patient.

Bệnh nhân 55 tuổi, nam, Body Mass Index (BMI) 17.85 (CN 48kg, cao 164cm), underweight (BMI dưới 18.50), tiểu đường týp 2, uống 60mg gliclazide (Diamicron) buổi sáng, đường máu 150-170mg 2 giờ sau khi ăn, hỏi có nên ướng thêm metformin 500mg sau khi ăn trưa không?

Như mọi khi, tôi xin khẳng định rằng tôi không thể tư vấn về cách chữa bệnh cho riêng một người nào đó. Tôi chỉ xin bàn một số điểm để chúng ta cùng học hỏi, hoàn toàn với mục đích thông tin mà thôi.

1) Về mức đường máu 2 giờ sau khi ăn (2 hour-postprandial glucose level): người ta khuyến cáo nên giữ < 140mg (7.8)cho người <50 tuổi, <150mg (8.3 mmoles) cho người 50-60 tuổi, và < 160mg/dl (8.9 mmoles) cho người trên 60 tuổi.

2) Hemoglobin A1c: để có một ước lượng về mức đường được kiểm soát có tốt không trong một thời gian dài đáng kể, người ta đo mức Hemoglobin A1c của người đó.

Bình thường, một phần nhỏ hemoglobin (huyết sắc tố mang trong hồng cầu) của chúng ta dược gắn kế với đường glucose (4-6%), gọi là glycohemoglobin. Ở người bị tiểu đường tỷ số này cao hơn. Đa số bác sĩ cho rằng cách tốt nhất để đánh giá sự kiểm soát mức đường trong máu người bệnh tiểu đường là bằng cách đo một glycohemoglobin gọi là A1c hemoglobin của người đó. Người ta đo A1c hemoglobin, 3-4 tháng một lần, và mức hemoglobin A 1c không bị ảnh hưởng bởi những yếu tố ngắn hạn, mới xảy ra trước đó như ăn, ít hơn, nhiều hơn, tập thể thao nhiều ít, thay đổi thuốc.

●    Ở ngườibình thường, Hemoglobin A1c< 5.7%,
●    Prediabetes (có cơ nguy sẽ bị tiểu đường) 5.7-6.4.
●    Tiểu đường: Hemoglobin A1c > 6.5%

Hội Tiểu đường Mỹ (ADA)khuyên nên thực hiện mức dưới 7% cho người lớn bệnh tiểu đường. Nếu cao hơn 7%, nên nhờ bác sĩ điều trị điều chỉnh lại cách trị liệu.

3) Thuốc Diamicron MR là một loại nhóm sulfonylurea thế hệ thứ 2, tác dụng kích thích tế bào beta của tuỳ tạng (pancreatic beta cells) tiết ra insulin; không bán bên Mỹ. Thuốc tác dụng chừng 12 giờ, và không dùng cho người yếu gan hoặc yếu thận.

Hiện nay, các bs ở Mỹ được khuyến cáo dùng thuốc metformin là thuốc hàng đầu (first line drug) cho bệnh tiểu đường mới được định bệnh.

Thuốc Metformin mới hơn, tác dụng bằng cách giảm sự sản xuất ra glucose mới từ gan (hepatic gluconeogenesis) và ít gây hạ đường máu hơn (hypoglycemia). Thuốc cải thiện mức đường cao lúc đói cũng như sau khi ăn (fasting and postprandial hypoglycemia),cũng như mức mỡ triglycerides ở người mập, mà không làm lên cân như các loại sulfonylurea.Thuốc không được dùng ở người yếu cơ năng thận hay gan, có thể gây chứng nhiễm axit lactic [lactic acidosis].

Viên metformin: 500mg, 850mg, 1000mg. Bác sĩ tăng liều từ từ để đạt kết quả thích hợp, thường uống 1- 3 lần / ngày (24 h), cùng với thức ăn cho đỡ xót ruột. Liều tối đa là 2550 milligram/ngày; thường thường bs cho dùng dưới 2000mg/ngày.

4) Nên để ý: về hoạt động thân thể (physical activities) cần phải tập đều đặn, chừng 30 phút mỗi ngày. Có thể hoạt động theo sở thích như làm vườn, dọn dẹp nhà cửa, đi bộ nhanh (brisk walking), bơi,đạp xe đạp, học lớp aerobic, nhảy múa, bất cứ việc gì làm ra mồ hôi ít nhiều, làm nhịp tim đập nhanh hơn (theo American Diabetes Association).Nếu chỉ tập cho có, lơ là có thể không hiệu nghiệm mấy.

Hoạt động cơ thể trên 150 phút/ tuần giúp giảm nguy cơ phát bệnh tiểu đường, giúp kiểm soát bệnh lúc đã phát bệnh, hạ huyết áp, và giảm các bệnh tim mạch.

5) Vitamin D có thể đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát bệnh tiểu đường.Nếu có phương tiện, người ta đo mức vitamin D trong máu (25 OH D) và cố gắng giữ trên 30 ng/ml. Ở ngoài nắng đủ lâu để da phỏng nhẹ (mild sunburn) cũng giúp cơ thể chúng ta tạo ra chừng 20,000 đơn vị vitamin D. Chúng ta (người lớn, 19-65 t ) cần chừng 600 đơn vị mỗi ngày (thức ăn hoặc uống thuốc bổ), mức an toàn chừng < 4000 units/ ngày (The Endocrine Society, Practice Guideline, 2011).

Tóm lại, metformin có thể là một lựa chọn tốt giúp kiểm soát đường máu cho bệnh nhân tiểu dường typ 2.Trường hợp thính giả cần hỏi trực tiếp bs của mình. bác sĩ có thể nghĩ đến thử hemoglobin A1c, dùng metformin thay thế cho thuốc đang dùng nếu kết quả hiện nay không như ý muốn.Bệnh nhân cần được hướng dẫn để tập thể thao, hoạt động thể chất đều đặn, ở mức nặng nhọc (intensity) đáng kể, thích hợp với mình; ngoài ra bệnh nhân cân nhẹ so với chiều cao, cần để ý đến cách ăn uống, xem mức vitamin D đủ hay chưa, vì các bằng chứng gần đây cho thấy vitamin D có thể đóng vai trò trong bệnh tiểu đướng.

Chúc bệnh nhân may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
Ngày 21 tháng 5 năm 2013

Đọc thêm:
1) Diabetes Health Center
http://diabetes.webmd.com/glycohemoglobin-ghb#hw8435
2)Ideas for exercise
http://www.diabetes.org/food-and-fitness/fitness/ideas-for-exercise/
3) Julie Chen: Is Vitamin D good for diabetics?
http://www.huffingtonpost.com/julie-chen-md/vitamin-d-diabetes-_b_2220128.html
4) The Endocrine Society, Clinical Practice Guideline
http://www.medscape.org/viewarticle/802995?src=wnl_cme_cmewm_obgy

Làm thế nào để có một đầu óc khỏe mạnh?

Không phải người già mới có đầu óc lú lẫn và chẳng đúng khi nói người trẻ luôn có trí tuệ minh mẫn. Bộ não chúng ta cần ‘tập thể dục’ để khỏe khoắn, nhưng không phải như cách bạn có thể nghĩ ra.

Các cuộc khảo sát khoa học y khoa gần đây cho thấy là sức khỏe nhận biết (cognitive health) là cái gì rất quan trọng ở mọị lứa tuổi vì khi đầu óc có sắc bén, bạn mới bàn chuyện thông minh, học giỏi, mưu lược hay giải quyết vấn đề khó vừa nhanh vừa hiệu quả được.

Các nhà khoa học đề ra những biện pháp đơn giản, dễ làm để hỗ trợ cho bộ óc. Chỉ cần bạn kiên trì và…hiểu biết một chút sẽ đạt thành tựu không nhỏ.

Đầu tiên là tập thể dục. Fred H.Gage, giáo sư bộ môn não bộ của người già của đại học Salk Institute tại California, cho biết: “Tập thể dục có thể là một trong các phương cách hữu hiệu nhất để giữ khả năng nhận biết của não trơn tru”

Khi tập thể dục thường xuyên, thùy hippocampus, bộ phận chủ lực của não về trí nhớ, được tiếp máu đầy đủ. Bộ phận này lại có khả năng kích thích tăng trưởng tế bào não và cải thiện tình trạng sáng suốt nói chung của não.

Hãy ăn uống như các dân tộc vùng Địa Trung Hải. Càng già, các nhà khoa học và các nhà tư tưởng Hy Lạp càng có nhiều nhận xét sâu sắc, có lẽ do cách ăn uống hàng ngày nhiều trái cây của họ. Cách ăn uống này rất kiêng cữ thịt đỏ và muối, nhiều cá, rau tươi và dầu olive.

Các nhà khoa học của đại học Columbia còn nhận thấy dinh dưỡng theo kiểu Địa Trung Hải còn làm cho khả năng vướng vào bệnh Alzheimer, một căn bệnh khốc liệt làm mất trí nhớ mà người cao niên hay bị, giảm tới 40%

Người ta nhận thấy người nào có cuộc sống tò mò ham học hỏi khám phá và đi du lịch nhiều có một não bộ tươi trẻ. Họ có khiếu hơn trong các lãnh vực hội họa, viết văn và giải quyết có lý và nhanh nhẹn các vấn đề nảy sinh. Nếu không có điều kiện đi nhiều, học ngoại ngữ cũng là cách kích thích não làm việc.

Mỡ thừa trong cơ thể có hại cho não bộ. Vì thế bạn cần theo dõi trọng lượng cơ thể. Các cuộc thí nghiệm cho thấy phụ nữ mập mạp dễ mất trí nhớ. Bác sĩ Diana R.Kerwin, thuộc dại học y khoa Feinberg, cho là ‘chất béo làm tiết ra hóa chất cytokines có hại cho các tế bào thần kinh não’. Bà khuyên phụ nữ nên giữ chỉ số BMI cơ thể từ 20 đến 24 là tốt nhất.

Cần ngủ đủ giấc. Các khoa học gia của đại học Y Khoa Havard cho hay các thí nghiệm chứng tỏ một loại phân tử có tên ‘adenosine triphosphate’(ATP) có tác dụng bồi bổ não bộ lúc con người ngủ. ATP còn được gọi là ‘tiền tệ của sự sống’, vì thế trung bình mỗi ngày nên ngủ từ 7 đến 8 giờ.

Yaakov Stern, giáo sư tâm sinh lý của đại học Columbia University cho là ‘khi thực hiện một kỹ năng mới (leo núi, khiêu vũ, học ngoại ngữ, viết văn…) các tế bào não bộ nối kết với nhau tốt đẹp hơn’. Nếu bạn thật sự thích thú cái gì và ít khi thờ ơ với cuộc sống thì não bộ của bạn không bao giờ u tối.

Nhưng đừng ôm đồm muốn làm cùng lúc nhiều chuyện khác nhau. Adam Gazzaley, giáo sư chủ tịch bộ môn neuroscience ở Đại Học San Francisco, nói: “Vỏ não là vùng xử lý thông tin, chỉ cho phép bạn làm việc chú tâm vào một việc mà thôi, đừng ôm đồm làm nhiều việc sẽ có hại cho não mà kết quả không bao nhiêu”

Hồng Quang theo nguyệt san SELF(Calitoday)

Những hiểm họa bất ngờ cho người cao tuổi

Con người khi về già, các bộ phận trong cơ thể đều lão hóa, yếu đi. Một số điều sau đây luôn ẩn chứa những hiểm họa bất ngờ mà người cao tuổi cần phải lưu tâm đề phòng.

Không nên tập luyện vào lúc sáng sớm

Ta vẫn có quan niệm cho rằng tập luyện vào buổi sáng là tốt vì không khí trong lành. Điều đó không đúng. Vì từ 4-6 giờ sáng theo quy luật của đồng hồ sinh học (biological clock) của người già thân nhiệt đang cao, huyết áp tăng, thận thượng tuyến tố cũng cao gấp 4 lần buổi tối, nếu vận động mạnh, chạy hoặc đi bộ nhiều gặp gió lạnh, tim dễ ngừng đập. Đã có không ít cụ đi bộ buổi sáng sớm về ra mồ hôi, tắm xong huyết áp tăng đột ngột, đứt mạch máu não, đột quỵ luôn. Tốt nhất là nên tập vào chiều tối, tuy không khí không được thanh sạch như sáng sớm nhưng an toàn hơn nhiều.

Đang ngủ không nên trở dậy vội vàng

Thần kinh người già thường chậm chạp. Lúc ngủ muốn dậy đi tiểu hoặc có ai gọi đang ở tư thế nằm mà trở dậy ngay, đi lại luôn dễ làm huyết áp tăng đột ngột, dễ dẫn đến đứt mạch máu não. Vì vậy, đang ngủ khi có việc cần dậy phải từ từ theo 3 bước, mỗi bước khoảng nửa phút. Bước 1 khi tỉnh giấc hãy nhắm mắt lại nằm thêm nửa phút. Bước 2, ngồi dậy tại giường nửa phút xoa tay, xoa chân. Bước 3, cho hai chân chạm đất hoặc chạm nền nhà nửa phút rồi mới đứng dậy đi.

Không nên ngoái đầu một cách đột ngột

Người già mạch máu thường xơ cứng, thành mạch dày hẹp và đàn hồi kém. Nếu đột nhiên quay ngoắt đầu về phía sau, mạch máu ở cổ bị chèn ép, động mạch vốn đã hẹp bị chèn ép lại càng hẹp hơn cộng thêm thần kinh giao cảm bị kích thích mạnh làm mạch máu co lại, máu lưu thông chậm làm não thiếu máu cục bộ, thiếu ôxy nên bị choáng, hoa mắt, chóng mặt, có người đã bị ngã. Vậy đang đứng hoặc đang đi có ai gọi từ phía sau, chớ có quay ngoắt đầu lại ngay mà nên quay chầm chậm. Tốt nhất là xoay cả người lại, tránh chỉ quay đầu.

Không nên đứng co một chân để mặc quần

Xương của người già thường bị xốp do thiếu calcium. Nếu không bị xốp thì xương cũng dòn. Khi mặc quần mà đứng co chân để xỏ từng chân vào ống quần dễ bị ngã do mất thăng bằng hoặc do vướng vào quần. Người cao tuổi đã ngã thì dễ gãy xương, dập xương. Khi mặc quần tốt nhất là nên ngồi trên ghế hoặc trên giường. Trong nhà tắm nếu không có chỗ ngồi thì phải dựa mông vào một bên tường để giữ thăng bằng cho khỏi ngã. Nhiều người bị ngã gãy xương ống chân, dập xương chậu vì đứng co chân mặc quần.

Không nên quá ngửa cổ về phía sau

Có lần một ông già đã về hưu cạnh nhà tôi, sức khỏe tốt, khi ăn tối xong ngồi nghỉ trên ghế tựa, có lẽ do mỏi cổ nên ông đã ngửa cổ về phía sau hơi quá nên bị xỉu luôn. Khi con cháu biết thì nửa người bên phải của ông đã bị liệt, nước mũi nước dãi chảy ròng ròng và không nói được nữa, phải đưa ngay vào bệnh viện. Trường hợp này là do gần mạch máu nơi cổ có nhiều đốt xương, bình thường giữa các đốt có chất nhờn bôi trơn nhưng về già chất bôi trơn kém đi, các đốt xương trở nên sắc cạnh. Khi ngửa cổ ra phía sau quá giới hạn cho phép, phần xương sắc cạnh đó làm tổn thương đến mạch máu, hạn chế lượng máu đưa lên não gây ra thiếu máu não làm ngất xỉu. Vì vậy, người già khi ngồi ghế tựa không nên ngửa cổ quá mức về phía sau.

Không nên thắt dây lưng quá chặt

Vùng bụng quanh dây lưng là nơi gần dạ dày, ruột non, ruột già, trực tràng và hậu môn. Dây lưng mà thắt chặt quá sẽ chèn ép các mạch máu bụng, cản trở máu lưu thông, đoạn trực tràng gần hậu môn có thể dễ bị lòi ra ngoài khi đi đại tiện mà ta thường gọi là lòi dom. Dây lưng thắt chặt, dạ dày, ruột non luôn ở trạng thái chịu sức ép ảnh hưởng xấu đến tiêu hóa. Vì vậy, không nên thắt chặt dây lưng và tốt nhất là dùng dây đeo quần qua vai, tiếng Pháp gọi là Bretel. Bình thường ở nhà chỉ nên mặc quần lưng thun rộng rãi, không nên mặc quần Tây cứ phải thắt dây lưng làm bụng luôn bị gò bó.

Khi đi đại tiện không nên rặn quá mức

Táo bón là hiện tượng thường gặp ở người già. Tâm lý khi đi đại tiện không ai muốn ở lâu trong nhà vệ sinh nên thường muốn rặn mạnh để đi cho nhanh nhưng nếu rặn quá sức, mặt mũi đỏ gay rất nguy hiểm. Các khảo nghiệm về y học đã cho biết khi rặn mạnh dễ giãn tĩnh-mạch ở hậu môn gây chảy máu nhưng điều quan trọng hơn là huyết áp sẽ tăng có thể dẫn tới tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim. Để đỡ phải rặn khi đi ngoài, người già cần ăn nhiều rau quả, chuối, khoai, uống nhiều nước để chống táo bón.

Không nên nói nhanh, nói nhiều

Một số nhà khoa học Mỹ phát hiện khi ta nói chuyện bình thường dù chỉ là chuyện vui nhẹ nhàng, các tế bào trong cơ thể vẫn chịu tác động và ảnh hưởng tới huyết áp. Thử nghiệm khoa học với 100 người, mỗi người đọc 2 trang tài liệu với tốc độ nhanh chậm khác nhau. Kết quả cho thấy người đọc tốc độ vừa phải thì huyết áp, nhịp tim bình thường. Người đọc nhanh quá, đọc liến thoắng thì lập tức huyết áp tăng, nhịp tim tăng nhưng khi đọc thong thả trở lại, huyết áp, nhịp tim lại giảm xuống. Qua đó ta thấy người già nên nói ít, nói chậm thì có lợi cho sức khỏe. Những cụ nào bị bệnh tim mạch, bị huyết áp càng phải nói chậm, nói ít.

Không nên xúc động

Đối với người già mạch máu đã lão hóa nếu xúc động mạnh, quá giận dữ hoặc quá vui dễ bị nhồi máu cơ tim và đứt mạch máu não. Do đó, người già không nên xúc động tránh mọi sự tức giận, buồn phiền mà cần sống thanh thản, hòa nhã, vui vẻ, bỏ qua hết mọi chuyện, ảnh hưởng đến tâm lý, sức khỏe.

Có một câu nói rất hay: “Đừng để chết vì thiếu hiểu biết”. Vì thật ra đã có rất nhiều người chết vì thiếu hiểu biết kể cả những người còn trẻ. Qua sự hiểu biết ít ỏi của bản thân, qua kinh nghiệm cuộc sống và qua tham khảo các tài liệu y học mới nhất, mong rằng với bài viết ngắn này sẽ giúp các bậc cao niên sống lâu, sống khỏe, sống vui tăng thêm nhiều tuổi thọ.

ST

Anh Nguyễn văn Chương gởi

Thuốc tiểu đường mới và nguy cơ viêm tụy

nguồn:RFA

Xét nghiệm nhanh tìm bệnh tiểu đường

Photo courtesy of benhtieuduong.net

Hàng năm, các hãng dược phẩm liên tục cho ra đời nhiều loại thuốc mới chữa tiểu đường. Các nhà khoa học gần đây đã lên tiếng cảnh báo về các loại thuốc tiểu đường mới có thể gây ra các phản ứng phụ đáng tiếc.

Thuốc tiểu đường mới và nguy cơ viêm tụy

Một nghiên cứu mới được công bố gần đây của các nhà nghiên cứu thuộc đại học Johns Hopkins, Mỹ cho thấy những người bị tiểu đường type 2 và đang uống các thuốc tiểu đường loại mới có nguy cơ bị viêm tuyến tụy cao gấp hai lần so với những người không uống các loại thuốc này.

Bác sĩ Sonal Singh, người dẫn đầu nghiên cứu cho biết lý do tiến hành nghiên cứu này như sau:

Chúng tôi quan tâm đến vấn đề này vì chúng tôi đã chú ý đến vấn đề an toàn của thuốc chống tiểu đường một thời gian. Chúng tôi đã làm một số nghiên cứu với actos và avandia liên quan đến các vấn đề như suy tim. Chúng tôi gặp nhiều bệnh nhân sử dụng các loại thuốc mới này và họ có những dấu hiệu nhỏ là bằng chứng về phản ứng phụ của các loại thuốc mới và có thể liên quan đến viêm tụy. Đó là lý do chúng tôi làm nghiên cứu lớn hơn về phản ứng phụ của thuốc mới.

Nghiên cứu của các bác sĩ trường đại họ John Hopkins cho thấy những bệnh nhân đang dùng thuốc có gốc thuốc là sitagliptin và exenatide có nhiều nguy cơ phải nhập viện vì viêm tuyến tụy. Tên thuốc hãng phổ biến của các loại thuốc này bao gồm Januvia, Janumet, Metformin và Byetta. Bác sĩ Singh cho biết thêm về tình trạng những người sử dụng các loại thuốc này như sau:

Chúng tôi thấy các dấu hiệu bệnh rất sớm, có khi chỉ trong vòng 2 tháng sau khi uống thuốc mới, đôi khi lâu hơn. Các trường hợp này rất nghiêm trọng vì viêm tụy là bệnh không thể coi thường, họ đều phải nhập viện.

Tụy là cơ quan tiết ra các loại enzyme giúp tiêu hóa thức ăn và hai loại hocmon là insulin và glucagon là những hocmon đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết đường trong máu. Tụy bị viêm khi các emzyme tiêu hóa được kích hoạt trước khi chúng được tiết vào ruột, và bắt đầu tấn công lại tuyến tụy. Các triệu chứng viêm tụy thường thấy chủ yếu là đau bụng, buồn nôn. Đau bụng có thể từ dạng nhẹ đến nặng. Tuy nhiên nếu được phát hiện kịp thời và điều trị đúng, đa số các bệnh nhân đều bình phục.

Nói về nguyên nhân các loại thuốc mới gây phản ứng phụ nguy hiểm, bác sĩ Singh giải thích.

Vì các loại thuốc mới có cơ chế tác động khác so với thuốc cũ, đó là lý do nó gây nên các bệnh khác. Nó có tác động qua GLP – 1 tức là glucagon like peptide, cho nên nó rất có hiệu quả trong việc điều trị tiểu đường. Chúng tôi không nói là nó không có tác dụng chữa tiểu đường, nó rất có hiệu quả trong việc kiểm soát đường trong máu. Tuy nhiên khi bạn có một cơ chế mới mà chúng ta chưa hiểu rõ, nó có cùng loại receptor (phần tiếp nhận trong thuốc) cũng xuất hiện trong tụy do đó gây viêm, đó là lý do người bệnh bị viêm tụy.

Nghiên cứu về loại thuốc mới này được các bác sĩ tiến hành dựa trên hồ sơ hàng triệu các bệnh nhân của công ty bảo hiểm BlueCross Blue Shield. Những bệnh nhân này đã sử dụng các loại thuốc mới và hồ sơ bệnh án của họ được theo dõi từ năm 2005 đến 2008.

Thuốc tiểu đường và các bệnh khác

Nghiên cứu của các bác sĩ trường đại học Johns Hopkins không phải là nghiên cứu đầu tiên về tác dụng phụ của các loại thuốc tiểu đường. Trước nghiên cứu này, đã có nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học về các loại thuốc tiểu đường khác trên thị trường. Các kết quả nghiên cứu đã dẫn đến việc thu hồi một số loại thuốc.

Một loại thuốc trị bệnh tiểu đường Mediator

Vào tháng 7 năm ngoái, các nhà khoa học tại trường đại học Alberta ở Canada đã công bố kế quả nghiên cứu về thuốc Actos, một loại thuốc tiểu đường phổ biến khác. Nghiên cứu này cho thấy Actos làm tăng nguy cơ ung thư bàng quang ở những người bị tiểu đường lên khoảng 1/5. Bác sĩ Jeffrey Johnson, người dẫn đầu nghiên cứu cho biết đã có bằng chứng cho thấy Actos có liên quan đến 22% nguy cơ tăng bệnh ung thư bang quang. Trước đó vào tháng 5, một nghiên cứu khác cũng cho thấy Actos làm tăng nguy cơ bệnh ung thư đến 2 lần. Các bác sĩ cho biết hiện chưa rõ cơ chế làm sao Actos có thể gây ung thư bàng quang, nhưng những thử nghiệm trên động vật cho thấy thuốc này có thể góp phần tạo ra các hạt trong bàng quang, về lâu dài có thể dẫn đến ung thư.

Ngoài Actos, Avandia, một loại thuốc tiểu đường phổ biến khác cũng bị các nhà nghiên cứu cho là góp phần làm tăng ung thư bang quang. Bác sĩ Johnson giải thích hai loại thuốc này giúp cơ thể nhạy cảm ơn với insulin, do đó làm giảm lượng insulin mà cơ thể cần. Bởi vì các loại thuốc này làm giảm lượng insulin sẵn có, các bác sĩ nghi ngờ có mối liên hệ giữa tác dụng của thuốc với bệnh ung thư bàng quang.

Vào năm 2010, giới chức y tế ở châu Âu đã thu hồi giấy phép lưu hành của thuốc Avandia vì những bằng chứng cho thấy loại thuốc này có thể gây đến suy tim và nhồi máu cơ tim. Hiện thuốc này vẫn được kê đơn tại Mỹ nhưng chỉ cho các bệnh nhân không có vấn đề về bệnh tim mạch. Một nghiên cứu tại Mỹ từ năm 1999 đến 2009 cho thấy có khoảng hơn 47,000 người uống thuốc này đã bị nhồi máu cơ tim, đứt mạch máu não hoặc suy tim, thậm chí tử vong.

Chúng tôi thấy các dấu hiệu bệnh rất sớm, có khi chỉ trong vòng 2 tháng sau khi uống thuốc mới, đôi khi lâu hơn. Các trường hợp này rất nghiêm trọng vì viêm tụy là bệnh không thể coi thường, họ đều phải nhập viện.
-Bác sĩ Singh

Ngoài ra, một số loại thuốc tiểu đường khác đang được sử dụng rộng rãi cũng có những tác dụng phụ. Ví dụ như Metformin có thể khiến người bệnh cảm thấy buồn nôn và đi ngoài.

Vậy tại sao những loại thuốc tiểu đường đã được giới chức y tế tại các nước phát triển chấp thuận, sau đó lại vẫn bị phát hiện có các tác dụng phụ đáng tiếc khiến phải thu hồi hoặc hạn chế sử dụng? Bác sĩ Singh giải thích:

Khi kiểm tra thuốc, nó thường có nghĩa là thuốc chỉ được thử nghiệm trong vòng thời gian ngắn, có khi chỉ vài tháng và họ thấy là thuốc có tác dụng làm giảm đường trong máu. Chỉ đến khi thuốc đã được đưa ra ngoài thị trường và được sử dụng bởi hàng triệu người  thi mới thấy rõ, vì khi thử nghiệm thuốc thì chỉ có vài ngàn người và vài tháng mà thôi. Trên thực tế khi hàng triệu người uống thuốc mới này thì chúng ta mới thấy vấn đề. Đó là lý do chúng ta cần các nghiên cứu so sánh và về hiệu quả của thuốc sau khi thuốc được đưa ra thị trường.

Người bị tiểu đường nên uống loại thuốc nào?

Tiểu đường là căn bệnh rất phổ biến trên thế giới hiện nay. Tiểu đường nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến các bệnh nghiêm trọng khác như tim mạch, mắt, thận.

Để điều trị bệnh tiểu đường, người bệnh được khuyên ăn uống theo chế độ hợp lý với bệnh tiểu đường, tăng cường hoạt động thể chất và uống thuốc để kiểm soát lượng đường trong máu. Việc uống thuốc đúng và sinh hoạt điều độ giúp tăng cường sức khỏe cho người bị tiểu đường. Ông Đinh Quang AnhThái, một người bị tiểu đường hiện sống ở tiểu bang California cho biết ông đã bị tiểu đường suốt 15 năm nay nhưng đến giờ sức khỏe vẫn bình thường. Ông cũng cho biết mình đã sử dụng nhiều loại thuốc khác nhau nhưng đến giờ chưa thấy có tác dụng phụ.

Tôi uống nhiều loại, trong đó nhãn hiệu chính của loại glucophage và nay là Janumet. Đổi thuốc là quyết định của bác sĩ vì bác sĩ cho biết liều lượng thuốc glucophage mà tôi uống trước kia thì lượng đường trong máu được kiểm soát khá tốt, nhưng ông nói có một chất hóa học nào trong đó có thể gây tác dụng phụ, về lâu về dài có thể không có lợi cho thận, cho nên ông đổi thuốc mới. Đó là chưa kể loại thuốc mới này khi được đưa ra trên thị trường , kết quả thử nghiệm cho người dùng thuốc cho thấy kết quả tốt hơn so với các thuốc cũ. Còn về tác dụng phụ với việc dùng thuốc, thì cho đến giờ tôi vẫn không thấy có một sự thay đổi nào mình có thể cảm nhận được về cơ thể.

Theo ông Thái, việc thường xuyên theo dõi tin tức về các loại thuốc tiểu đường mới và tham khảo ý kiến bác sĩ là điều quan trọng giúp ông tránh được những tác hại nguy hiểm cho sức khỏe từ thuốc. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận có những rủi ro nhất định:

Vì kiến thức mình cũng rất hạn hẹp, mình không phải chuyên môn. Nếu chẳng may mình phải sử dụng một loại thuốc nó đang bị rút khỏi thị trường. Sớm muộn gì thì mình cũng biết được chuyện đó.

Trên thực tế khi hàng triệu người uống thuốc mới này thì chúng ta mới thấy vấn đề. Đó là lý do chúng ta cần các nghiên cứu so sánh và về hiệu quả của thuốc sau khi thuốc được đưa ra thị trường.
-Bác sĩ Singh

Còn theo bác sĩ Singh, người bệnh có thể nên xem xét việc sử dụng các loại thuốc tiểu đường dạng cũ đã được dùng phổ biến trước kia.

Theo tôi, với các loại thuốc cũ, chúng ta đã biết rất nhiều, các dược sĩ cũng biết nhiều về các loại thuốc cũ vì các loại thuốc này đã được sử dụng một thời gian dài. Theo tôi đó là một lựa chọn tốt cho các bệnh nhân bị tiểu đường, Amyral cũng là một lựa chọn tốt cho một số người những chúng ta cần tìm hiểu thêm về phản ứng phụ của các loại thuốc này.

Các nhà nghiên cứu thuộc đại học Johns Hopkins cũng khuyến cáo các bác sĩ nên thận trọng khi kê các loại thuốc mới cho bệnh nhân, cần theo dõi chặt để phát hiện các dấu hiệu như đau bụng, buồn nôn, nôn mửa. Nếu cần thiết, các bác sĩ có thể kiểm tra enzyme để phát hiện bệnh sớm.

Thực phẩm và chế độ ăn cho cơ thể khỏe mạnh

Việt Hà, phóng viên RFA
2013-03-14

Ảnh minh họa

AFP photo

Nghe bài này

Tháng 3 hàng năm được viện Dinh dưỡng và Ăn uống Hoa Kỳ chọn làm tháng dinh dưỡng. Năm nay, nhân kỷ niệm 40 năm tháng dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng và ăn uống Hoa Kỳ đưa ra khẩu hiệu ‘ăn đúng, theo cách của bạn, mỗi ngày’. Với khẩu hiệu này, những chuyên gia dinh dưỡng nói rằng mọi người vẫn có thể ăn những thực phẩm mình thích nhưng phải đúng cách, thay vì ăn kiêng hoàn toàn theo quan niệm của nhiều người, nhất là đối với những người có các bệnh phải ăn kiêng như bệnh tiểu đường. Vậy ăn thế nào là đúng cách và chế độ ăn nào là hợp lý cho những người có bệnh tiểu đường, vốn là bệnh khá phổ biến hiện nay trên thế giới? Mời quý vị tìm hiểu chủ đề này trong tạp chí sức khỏe đời sống do Việt Hà phụ trách.

Ăn đúng, theo cách của bạn, mỗi ngày

Nhiều người vẫn cho rằng chế độ ăn tốt cho cơ thể là phải kiêng ăn nhiều loại đồ ăn mình ưa thích, thậm chí bỏ hẳn. Tuy nhiên khẩu hiệu mới trong tháng dinh dưỡng của Hoa Kỳ mới đây lại cho thấy quan niệm khác hẳn của các chuyên gia dinh dưỡng. Khẩu hiệu mới được đưa ra với mọi người là ‘ăn đúng, theo cách của bạn, mỗi ngày’.

Nói về khẩu hiệu này, Giám đốc Viện Dinh dưỡng và Ăn uống, ông Ethan Bergman cho biết: ‘có một quan niệm sai lầm rằng, chế độ ăn mạnh khỏe có nghĩa là phải từ bỏ các đồ ăn mà bạn thích….. Khẩu hiệu của tháng dinh dưỡng này của chúng tôi là ăn đúng, theo cách của bạn, mỗi ngày, nhằm khuyến khích khách hàng ăn những thực phẩm mà họ thích trong chế độ ăn của mình phù hợp với cách sống của họ, truyền thống, nhu cầu sức khỏe và khẩu vị của họ’.

Cô Vandana Sheth, chuyên gia dinh dưỡng, người phát ngôn của Viện Dinh dưỡng và ăn uống Hoa Kỳ nói rõ hơn về khái niệm này như sau:

Tất cả các thực phẩm đều có thể được đưa vào một chế độ ăn khỏe mạnh với một mức độ hợp lý, chừng nào bạn có các hoạt động thể dục thể thao hợp lý. Ngoài ra các chuyên gia dinh dưỡng cũng có thể cho bạn những lời khuyên phù hợp với sở thích của bạn, văn hóa của bạn, giúp bạn ăn hợp lý. Một công cụ đơn giản nữa là sử dụng công cụ ‘đĩa ăn của tôi’ trong bản hướng dẫn chế độ ăn của Mỹ. Đó là cách dễ dàng để theo dõi đồ mình ăn vào. Hãy nhìn vào đĩa thức ăn của mình, nửa đĩa là đồ ăn nhiều màu sắc với rau, ¼ đĩa là protein như thịt nạc, cá, đậu phụ, đỗ, ¼ đĩa còn lại là thực phẩm ngũ cốc nguyên hạt như gạo nâu, quinoa, mì. Nếu bạn ăn theo cách này thì bạn vẫn hấp thụ đủ chất vào người trong khi vẫn thưởng thức được đồ ăn của mình.

Chế độ ăn mất cân bằng và bệnh béo phì

Ảnh minh họa trẻ em béo phì. AFP photo

Trong khoảng một thập kỷ qua, nước Mỹ phải đối đầu với tình trạng người bị béo phì tăng, dẫn đến nguy cơ cao các bệnh không lây nhiễm nguy hiểm như tiểu đường, và bệnh tim mạch. Thống kê mới được công bố gần đây của Cơ quan kiểm soát và phòng chống bệnh dịch Mỹ cho thấy năm 2010, có khoảng 1/3 người Mỹ bị mắc chứng béo phì. Cũng trong khoảng thời gian 2009 đến 2010, số liệu thống kê tại Mỹ cho thấy có đến gần 17% trẻ em Mỹ mắc chứng béo phì.

Tại Việt Nam, những số liệu thống kê gần đây cũng cho thấy số trẻ em mắc bệnh béo phì ngày một nhiều. Điều tra của Trung tâm Dinh dưỡng thành phố Hồ Chí Minh năm 2012 cho thấy tỷ lệ học sinh tiểu học ở thành phố bị thừa cân cao gấp 15 lần so với suy dinh dưỡng và có đến gần 8% học sinh bị béo phì.

Béo phì là do chế độ ăn uống mất cân bằng. Những người bị béo phì, thừa cân thường do ăn tỷ lệ chất bột, đường, chất béo quá cao trong khi ăn rất ít hoặc hầu như không ăn rau quả. Chế độ ăn mất cân đối kết hợp với lười vận động đã dẫn đến tình trạng béo phì khá phổ biến hiện nay trên thế giới.

Để giảm cân, có những người đã tìm cách nhịn ăn. Theo các chuyên gia dinh dưỡng việc nhịn ăn không phải là cách làm tốt để giảm cân. Một lần nữa, chế độ ăn cân bằng hợp lý phải được áp dụng ngay cả đối với những người thừa cân muốn giảm cân. Cô Vandana Seth giải thích:

Cách tốt nhất để giảm cân là ăn đúng tỷ lệ, đầu vào đầu ra cân bằng. Bạn ăn bao nhiêu calorie vào thì bạn cũng phải có hoạt động thể chất để tiêu lượng calorie đó. Cách tốt nhất để giảm cân là ăn đúng tỷ lệ, ăn nhiều bữa nhỏ đều đặn, và có hoạt động thể chất để tiêu calorie. Cách này còn tốt hơn là nhịn ăn, vì nhịn ăn làm giảm tốc độ hấp thụ thức ăn của cơ thể. Cơ thể chúng ta làm việc rất hữu hiệu, khi chúng ta nhịn ăn, cơ thể tự hiểu là ta đang bị đói và cứ thực phẩm nào ăn vào người liền sẽ bị biến thành chất béo để dự trữ. Cho nên nhiều khi nhịn ăn lại có tác dụng ngược lại điều bạn muốn.

Thừa cân, mỡ bụng nhiều, cũng là hiện tượng thường thấy ở những người phải ngồi một chỗ nhiều và không có điều kiện nấu nướng, nhất là đối với những người làm việc văn phòng. Lời khuyên mà Viện dinh dưỡng và ăn uống Hoa Kỳ đưa ra cho những người có điều kiện làm việc như vậy là hãy luôn giữ trên bàn hoặc trong cặp những đồ ăn như trái cây tươi, bánh ngũ cốc nguyên hạt hoặc cracker ăn với bơ đậu phộng. Với cách này, những người phải thường xuyên ngồi một chỗ, bận rộn công việc, vẫn có thể duy trì được cách ăn uống tốt cho cơ thể.

Tiểu đường và chế độ dinh dưỡng

Minh họa một khẩu phần ăn. AFP photo

Tiểu đường cũng là căn bệnh đang ngày càng trở nên phổ biến trên thế giới. Thống kê của tổ chức Y tế Thế giới vào năm 2011 cho thấy mỗi năm có khoảng 3 triệu người chết vì các bệnh liên quan đến đái tháo đường. Thống kê tại Việt Nam năm 2008 cho biết có khoảng hơn 4 triệu rưỡi người đang bị mắc bệnh tiểu đường, chiếm 5% dân số, phần lớn tập trung tại các thành phố lớn.

Từ lâu chế độ ăn cho người bị bệnh tiểu đường cũng được các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng chú ý. Nhiều người bị tiểu đường được khuyên phải tránh hoặc hạn chế ăn các loại trái cây có lượng đường cao như xoài, na (mãng cầu), nho, chuối. Những người bị tiểu đường được khuyên nên ăn các loại trái cây họ cam, bưởi.

Ngoài ra, người bị bệnh tiểu đường phải cẩn thận khi ăn những thực phẩm có hàm lượng carbohydrates cao tức là giàu đường và tinh bột, như cơm gạo trắng, bánh mì, khoai, táo, kẹo, bánh ngọt. Carbohydrates là chất cần thiết cho sự vận động của cơ thể, tuy nhiên việc ăn quá nhiều các thực phẩm giàu carbohydrates có thể làm tăng lượng đường trong máu. Vậy lời khuyên về chế độ ăn uống của các chuyên gia dinh dưỡng dành cho những người bị bệnh tiểu đường là gì? Chuyên gia dinh dưỡng Vandana Seth giải thích:

Cách đơn giản nhất cho người tiểu đường là phải hiểu thực phẩm gồm 3 loại chính, là loại có carbohydrate, protein hoặc béo. Các thực phẩm có carbohydrate cao có ảnh hưởng rất nhiều đến lượng đường trong máu. Điều này không có nghĩa là bạn không ăn chút nào carbohydrate. Cơ thể chúng ta hoạt động tốt nhất nếu có cả 3 loại dinh dưỡng này. Nếu bạn bị tiểu đường nên nhớ là ăn nhiều bữa nhỏ đúng giờ, đừng để đói quá lâu để bạn có thể kiểm soát lượng đường trong máu. Cố gắng ăn đúng liều lượng thức ăn vào các lúc khác nhau trong ngày, vì cơ thể chúng ta có thể nhớ và điều chỉnh đến mức đường cần thiết trong máu. Cố gắng sử dụng thực phẩm tốt cho tim của bạn, nên ăn các thực phẩm nguyên hạt, như bánh mì nguyên hạt, mì nguyên hạt, ăn rau và đậu, ăn protein từ cá, gà, sữa chua có độ béo thấp.  Bạn cũng có thể sử dụng dầu olive, dầu canola. Nên nhớ là carbohydrate ảnh hưởng đến lượng đường trong máu của bạn nhiều hơn là protein và chất béo. Vì vậy cần kiểm soát được lượng carbohydrate mà bạn ăn vào ở mỗi bữa ăn.

Cũng có những người bị bệnh tiểu đường thường thắc mắc về việc có nên ăn các loại quả như nho, táo và chuối hay không. Câu trả lời nằm ở tỷ lệ các thức ăn mà người đó ăn trong một bữa. Cô Vandana Seth nói tiếp:

Bạn có thể ăn các loại quả mình thích nhưng điều quan trọng là biết được tỷ lệ cân bằng. Nếu bạn ăn cơm, mì ống, bánh mì trước đó, bạn biết mình đã hấp thụ vào bao nhiều carbohydrate, từ đó biết mình ăn bao nhiều nho hay táo. Nếu kiểm soát được mức carbohydrate, bạn có thể ăn 10 , 12 trái nho sau bữa ăn hoặc ăn một quả táo nhỏ sau bữa ăn cũng không có vấn đề gì. Cũng nên cân đối trái cây với các protein bạn hấp thụ vào, bạn có thể ăn một trái táo nhỏ với cracker có bơ đậu phộng, hoặc nếu là nho thì có thể ăn một ít nho với phomat, cách làm này sẽ giúp kiểm soát được mức đường trong máu cho bạn. Bạn vẫn cứ ăn bình thường, thậm chí những đồ ăn mà bạn thích, điều quan trọng là kiểm soát được mức carbohydrate mà mình ăn vào. Điều quan trọng với người tiểu đường là ăn điều độ đúng giờ, chọn các thực phẩm tốt cho cơ thể và đảm bảo tính cân bằng giữa các chất ăn vào.

Người Việt Nam vốn quen ăn cơm gạo trắng ngày ba bữa tức rất giàu carbonhydrate, chế độ ăn sử dụng nhiều nước mắm và nước tương có thể làm tăng nguy cơ bị tăng huyết áp. Lời khuyên của các chuyên gia dinh dưỡng với những người bị tiểu đường đã quen ăn chế độ này là nên hạn chế ăn cơm gạo trắng bằng cách chuyển sang gạo nâu và nên tập ăn đồ nhạt hơn so với những đồ kho mặn thường ngày, không ăn quá nhiều các loại rau muối vì hàm lượng muối trong các loại rau này cũng rất cao.

Tất nhiên, theo như khẩu hiệu của tháng dinh dưỡng năm nay của Viện Dinh dưỡng vă Ăn uống Hoa Kỳ, mọi người vẫn có thể ăn thức ăn mình thích, phù hợp với sở thích và văn hóa, phong tục của mình. Điều quan trọng để đảm bảo một sức khỏe tốt là một chế độ ăn cân bằng và hài hòa giữa các chất.

Xin quý vị chia sẻ các thông tin và câu hỏi về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email [email protected] hoặc www.facebook.com/vietharfa