Category: SỨC KHOẺ

Những Sai Lầm Về Sức Khỏe Phổ Biến Ở Người Lớn Tuổi

Minh Hoàng

Khi đã quá tuổi trung niên, việc phục hồi sức lực sau những sự kiện hao tổn thể chất sẽ trở thành một quá trình dài và cam go, có thể thực sự ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Tuy vậy, điều này không có nghĩa là không thể kéo dài một cuộc sống đầy đủ và năng động cho đến những năm 70, 80 tuổi. Để đạt được điều đó, hãy ưu tiên cho những thói quen lành mạnh và tránh những sai lầm về sức khỏe, ngay cả khi ở độ tuổi 40 trở lên.

Quên tập thể dục cho bộ não

Bộ não có thể không phải là một cơ bắp, nhưng cũng giống như một cơ bắp, nó cần được luyện tập liên tục, bất kể tuổi tác. Nhiều người bỏ bê bộ não khi họ qua tuổi 40 và hơn thế nữa. Trong thực tế, người lớn tuổi dễ bị suy giảm nhận thức và các vấn đề về trí nhớ ngay cả khi họ không bị các bệnh thoái hóa thần kinh, đó là lý do rất quan trọng để rèn luyện trí nhớ và nhận thức càng nhiều càng tốt.

Chơi trắc nghiệm, chơi ô chữ, các hoạt động sáng tạo, các game chiến thuật, thủ công và đọc sách đều là những biện pháp tuyệt vời để duy trì bộ não ở trạng thái tốt nhất, kể cả khi chỉ tham gia vào các hoạt động này khoảng 2 giờ mỗi tuần (chỉ 17 phút mỗi ngày).

Bỏ quên sức khỏe răng miệng

Đến nha sĩ, cũng như vệ sinh răng miệng tốt, là một yếu tố quan trọng của sức khỏe lâu dài, đặc biệt là vì vệ sinh răng miệng kém có liên quan chặt chẽ đến suy giảm nhận thức và các vấn đề về tim mạch ở người cao niên.

Nên đặt lịch hẹn thường xuyên sau mỗi 6 tháng khi đã đến cuối độ tuổi 40. Ngoài việc ngăn ngừa các vấn đề về răng miệng, nha sĩ còn có thể phát giác các tình trạng sức khỏe nghiêm trọng khác (ví dụ: tiểu đường, ung thư, bệnh tim và thận) thường xuất hiện trong miệng.

Bỏ bữa

Bỏ bữa có thể dẫn đến tăng đột biến lượng đường trong máu; đó là lý do tại sao những người có xu hướng bỏ bữa có nhiều khả năng được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, thường là trong độ tuổi từ 40 đến 64. Không cần phải ăn nhiều, nhưng hãy giữ một lịch trình bữa ăn ổn định và cân bằng để duy trì sức khỏe tuyến tụy lâu dài.

Không tiếp xúc với gia đình và bạn bè

Con người là những sinh vật xã hội và điều đó không thay đổi nhiều trong suốt cuộc đời của một người, bất kể tuổi tác, giới tính hay cá tính. Duy trì hoặc thậm chí củng cố mối quan hệ gia đình và thân thiện với mọi người là điều rất quan trọng đối với sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn. Qua các nghiên cứu cho thấy những người hoạt động xã hội có xu hướng sống lâu hơn 20% so với những người cô đơn.

Bị mất nước

Một khi đã đến độ tuổi 40 và 50, mất nước có thể trở thành mối lo ngại nghiêm trọng, gây ra bất cứ điều gì từ đau đầu và chóng mặt cho đến táo bón, rồi thậm chí là tổn thương thận. Vấn đề này càng trở nên tồi tệ hơn nếu bạn dùng một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc lợi tiểu và thuốc nhuận tràng, vì chúng có thể làm mất nước thêm.

Tuyệt vọng khi sức khỏe bắt đầu suy giảm

Cùng với tuổi già, tất cả chúng ta bắt đầu trải qua tất cả các vấn đề sức khỏe bất ngờ, có thể rất nản lòng, đặc biệt nếu chẩn đoán là rất nghiêm trọng và đáng lo ngại. Tuy nhiên, cần hiểu rằng tất cả các triệu chứng và các chứng bệnh này là một phần chu kỳ của cuộc sống và hầu hết mọi người đều trải qua cùng những áp lực, nỗi sợ hãi và nghi ngờ ở một thời điểm nào đó trong cuộc sống của họ, vì vậy điều tốt nhất chúng ta có thể làm là hỗ trợ lẫn cho nhau và tiếp tục sống một cuộc sống trọn vẹn, dễ chịu khi hoàn cảnh cho phép.

Không theo dõi lượng đường và muối

Đường, có thể ở dạng đường trắng, đường vàng, chất làm ngọt nhân tạo hoặc thậm chí là các đồ uống có đường như nước trái cây đều rất có hại cho sức khỏe tuyến tụy, sức khỏe tim mạch và hệ tiêu hóa khi tiêu thụ quá mức. Quy luật tương tự áp dụng cho muối vì quá nhiều natri sẽ tàn phá sức khỏe tim và thận của bạn, đồng thời góp phần gây ung thư dạ dày. Vì những lý do này, Cục Quản lý thực và Dược phẩm Mỹ (FDA) gợi ý lượng muối và đường được khuyến nghị hàng ngày như sau:

– Đường: 150 calo (37,5 g; 9 muỗng cà phê) đối với nam giới và 100 calo (25 g; 6 muỗng cà phê) đối với phụ nữ.

– Muối: 6g muối (1 muỗng cà phê).

Nên theo dõi lượng thực phẩm chứa nhiều muối và đường, vì bạn có thể vô tình tiêu thụ nhiều hơn các thành phần gây hại này, đặc biệt là nếu ăn nhiều thực phẩm đóng gói và ăn bên ngoài thường xuyên.

Duy trì những thói quen xấu

Những thói quen xấu, chẳng hạn như thiếu ngủ, hút thuốc, chế độ ăn uống kém và uống rượu, sẽ ngày càng gây khó khăn hơn cho cơ thể, và vì vậy chắc chắn những thói quen này sẽ gây ra nhiều tác hại hơn so với trước đây. Những thói quen xấu này được cho là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh tim và ung thư.

Bỏ bê đôi bàn chân

Trong khi chúng ta thường xuyên chăm sóc tóc, móng tay và khuôn mặt của mình, bàn chân thường bị bỏ qua hoàn toàn, đây là điều không nên. Khi đến tuổi trung niên, không nên đi giày cao gót lâu và không mang giày kém phẩm chất, vì cả hai đều có thể hạn chế lưu thông máu ở bàn chân, góp phần gây sưng và làm cho bàn chân đau và mỏi.

Thỉnh thoảng cũng nên kiểm tra bàn chân, các ngón chân và móng chân để đảm bảo không có sự biến màu hoặc dấu hiệu nhiễm trùng, vì cả hai triệu chứng này đều có thể cho thấy một bệnh tiềm ẩn và cần được điều trị tốt nhất ở các giai đoạn đầu.

Quên đi khả năng bị té ngã

Sai lầm này nhắm vào người cao niên nhiều hơn so với người trung niên, nhưng đó là điều rất quan trọng, vì người lớn tuổi thường đánh giá thấp việc họ có thể dễ dàng té ngã trong nhà hoặc ở phía bên ngoài. Theo Hội đồng Lão hóa Quốc gia Hoa Kỳ, cứ mỗi 11 giây, một người cao tuổi được điều trị trong phòng cấp cứu vì bị ngã, và cứ mỗi 20 phút, một người lớn tuổi qua đời vì bị té ngã.

Cần bảo đảm các phòng trong nhà đầy đủ ánh sáng, mang giày chắc chắn và loại bỏ bất kỳ tấm thảm bị xuống cấp nào ra khỏi nhà. Cũng nên coi chừng các vết nứt và các bậc trên vỉa hè, sử dụng các phương tiện trợ giúp bước đi cũng như mang kính nếu cần thiết.

Không chú ý đến tư thế của mình

Tư thế ngồi xấu có thể ảnh hưởng đến sức khỏe cột sống, dễ dàng gây ra đau lưng và cổ; điều này rất phổ biến với người cao tuổi. Để tránh đau và cứng ở vùng lưng, điều tốt nhất ó thể làm là duy trì một tư thế khỏe mạnh và tham gia vào các bài tập tăng cường chủ lực, chẳng hạn như các động tác tập bụng và kéo giãn. Đừng sợ bắt đầu củng cố và tham gia nâng cao các cơ bắp trong nỗ lực giảm đau lưng và cải thiện sự thăng bằng ngay cả khi ở độ tuổi 60 trở lên, vì nghiên cứu cho thấy họ cũng có thể xây dựng cơ bắp gần như những người trẻ tuổi.

Có lối sống ít vận động

Như một vấn đề thực tế, hầu hết các chứng yếu cơ mãn tính, đau cơ và khớp mà mọi người gặp phải vào cuối những năm 50 trở đi phần lớn là do nhiều năm không hoạt động. Cố gắng tập thể dục chỉ vài phút mỗi ngày và chọn hình thức phù hợp nhất với bạn, không cần phải bắt đầu nâng tạ và chạy marathon. Điều này sẽ giúp cảm thấy mạnh mẽ hơn, tự tin hơn và có năng lực hơn, chưa kể cải thiện sức khỏe và hạnh phúc, đồng thời bảo vệ bạn khỏi những cú ngã và chấn thương nghiêm trọng.

Không cần ăn uống lành mạnh vì ỷ lại có tập thể dục

Một thói quen nguy hiểm khác phổ biến ở mọi lứa tuổi, nhưng đặc biệt nguy hiểm với người cao tuổi là niềm tin rằng tập thể dục thường xuyên sẽ có khả năng bù đắp cho tất cả các loại đồ ăn vô bổ thưởng thức hàng ngày. Thực tế, ngay cả những người trông khỏe mạnh nhất cũng có thể bị loét, ung thư và các căn bệnh mãn tính khác, như tăng huyết áp và tiểu đường, có liên quan nhiều đến lựa chọn chế độ ăn uống không tốt.

Ăn uống lành mạnh, bao gồm nhiều rau, ngũ cốc và chất béo thực vật lành mạnh trong chế độ ăn uống là điều cần thiết cho tuổi thọ, hệ tiêu hóa và sức khỏe tổng thể, ngay cả khi bạn tập thể dục và không tăng cân.

Coi TV, dùng thiết bị điện tử quá nhiều

Ngày nay chúng ta khó có thể tưởng tượng cuộc sống không có điện thoại di động và máy tính, nhưng nếu quan tâm đến giấc ngủ của mình, hãy để những thiết bị này ra khỏi phòng ngủ. Vì nguồn ánh sáng mà các thiết bị này phát ra đánh lừa bộ não tin rằng đó là ban ngày và ngăn chặn tuyến tùng (pineal gland) của bạn sản xuất melatonin, một hormone gây buồn ngủ.

Càng lớn tuổi, càng dễ bị mất ngủ, do căng thẳng hoặc thể chất cơ bản khó chịu, và ánh sáng từ các thiết bị càng làm giảm khả năng rơi vào giấc ngủ. Nên tránh xa máy tính, màn hình TV và điện thoại di động ít nhất một tiếng rưỡi trước khi đi ngủ.

Minh Hoàng

From: TU-PHUNG

Nhiều người Nhật từ chối điều trị để được chết già tự nhiên

Người vợ mất trí và khó ăn, thay vì đặt ống thông, người chồng chỉ bón 2 gói thạch mỗi ngày, cuối cùng bà ra đi trong yên lặng. 

Giáo sư lão khoa Masahiro Akishita thuộc Đại học Tokyo, đồng thời là chủ tịch hiệp hội Lão khoa Nhật Bản cho biết việc hồi sức tim, phổi hoặc sử dụng dinh dưỡng nhân tạo kéo dài sự sống với người già đang giảm dần hiện nay.

Masahiro Akishita tiền thân là một bác sĩ phẫu thuật mạch máu hàng đầu Nhật Bản, từng được đánh giá là một trong 100 bác sĩ giỏi nhất nước này. Ông cho biết, mặc dù bản thân luôn tin rằng chiến đấu với bệnh tật là nhiệm vụ của bác sĩ và “cái chết là sự thua cuộc với Thần Chết”, tuy nhiên, khi đối mặt với các căn bệnh của người già, đặc biệt là những bệnh nhân không thể điều trị, ông bắt đầu nhận ra một thực tế: dù y tế có tiến bộ thế nào đi nữa, không có cách nào để tạo nên một sức nặng đối trọng với sự lão hóa tự nhiên.

Masahiro Akishita từng thăm nhà tế bần St Christopher’s Hospice, Anh. Nơi này đã đánh dấu sự thay đổi trong cách nhìn của ông về cuộc sống. Ở đây, ông chứng kiến những người bệnh ung thư giai đoạn cuối được chăm sóc giảm nhẹ, thay vì dành thời gian để loại bỏ cơn đau bằng cách sử dụng máy móc y tế, họ vẽ tranh, chơi piano, hút xì gà… Trong những giờ phút cuối đời, họ làm những điều mình muốn, và đó là “những khoảnh khắc có ý nghĩa phi thường”.

Với những trải nghiệm sau chuyến đi, bác sĩ người Nhật rời viện nơi mình đang công tác và đến một viện dưỡng lão mới, nơi đang gặp khó khăn vì thiếu bác sĩ. Tại đây, ông cùng cộng sự chia sẻ cách chăm sóc bệnh nhân trong những ngày cuối đời, cùng thảo luận với người nhà họ về việc làm thế nào để người bệnh được giảm thiểu tác động y tế (ví dụ như đặt ống xông dạ dày nếu gặp khó khăn khi ăn uống).

Câu chuyện ly nước tùy chỉnh trên đảo Miyakejima

Tiến sĩ Masahiro Akishita đã trải nghiệm những ca khiến ông suy nghĩ sâu sắc về giá trị của việc lựa chọn “chết già”. Ví dụ như một phụ nữ quê ở đảo Miyakejima, thuộc quần đảo Izu, Nhật Bản. Người bệnh trong quá trình ăn, thức ăn lọt vào đường khí quản, gây viêm phổi. Bác sĩ đề nghị đặt ống thông qua đường mũi để cung cấp dinh dưỡng.

Tuy nhiên, người con trai của bệnh nhân nói: “Trên đảo của chúng tôi, nếu một người quá già để ăn, chỉ nên đặt ly nước ở bên cạnh. Nếu người đó vẫn còn sức sống, họ sẽ vươn ra để uống ly nước. Còn nếu không thể làm điều đó, hãy cứ để cho họ như vậy. Tôi không thể từ chối việc đặt nội khí quản cho mẹ, nhưng thật đau đớn khi thấy mẹ phải ăn đường ống”.

Người đàn ông nói với bác sĩ, cái chết là một sự thật tự nhiên không thể bị xâm phạm với những người dân trên đảo. Anh đã quen với sự ra đi yên bình như thế của những người thân thiết theo cách đó. Đến nay, văn hóa ấy không còn, thay vào đó, nhiều người già ở trên đảo sẽ kết thúc cuộc sống trong một bệnh viện, nhưng anh cho rằng cách truyền thống sẽ tốt hơn. 

Trải nghiệm thứ hai mà bác sĩ người Nhật trải qua, là quá trình điều trị cho một cặp vợ chồng già. Người vợ mắc chứng mất trí nhớ và gặp vấn đề về ăn uống, rất khó để nuốt ngay cả những thức ăn đơn giản nhất, bà được gửi tới viện dưỡng lão, còn người chồng một mình ở nhà, mỗi ngày đều vào thăm vợ hai lượt, điều này kéo dài một năm rưỡi.

Người chồng thay vì đặt ống thông cho vợ, ép buộc vợ ăn, ông nhẫn nại chăm sóc vợ với mỗi ngày hai gói thạch, mỗi gói 300 calo. Mặc dù tổng lượng calo bà nạp vào người chỉ 600 calo/ngày, mà theo bác sĩ là “không đủ để duy trì sự sống”, chồng bà không muốn làm vợ khổ bằng cách đặt ống. 

Ông nói thời trẻ vợ đã chăm sóc ông rất tốt, giờ là lúc ông đền đáp lại, và “hãy để cô ấy ăn những gì có thể”. Thời gian ngủ của bà cụ mỗi ngày một dài, và cuối cùng, một ngày, bà ra đi trong yên lặng. Không ép ăn, không đặt nội khí quản, chỉ đồng hành bên người vợ trong suốt hành trình chăm sóc, đó là lựa chọn của người chồng.

Khảo sát mới nhất của Nhật Bản cho thấy, 90% người Nhật trên 55 tuổi từ chối chấp nhận điều trị y tế kéo dài cuộc sống, trái lại, muốn để cái chết diễn ra một cách tự nhiên. Đối với họ, “chết già” là lời tạm biệt đẹp đẽ nhất với cuộc đời.

Tờ The Asahi Shimbun đưa tin, ngày càng nhiều người Nhật “chết tự nhiên” do tuổi già, đây hiện được xếp là nguyên nhân thứ ba gây tử vong sau ung thư và tim mạch, theo thống kê của Bộ Y Tế. 

Tỷ lệ người Nhật chọn cách chết già tăng cao từ năm 2010 trở lại đây.

Sự gia tăng số người mất vì tuổi già một phần do ngày càng nhiều người chọn mất ở nhà riêng hoặc các cơ sở chăm sóc điều dưỡng, thay vì đến bệnh viện và sử dụng các liệu pháp kéo dài cuộc sống.

Thùy Linh (Theo Asahi, Cmoney)

Hai nhà hoạt động gốc Việt muốn thay đổi cách Hoa Kỳ nhìn bệnh tâm lý

July 11, 2021

Thiện Lê/Người Việt

WESTMINSTER, California (NV) – Đài PBS đang chiếu một chương trình về sức khỏe tâm lý, có tên “Decolonizing Mental Health” (tạm dịch Độc Lập Sức Khỏe Tâm Lý), và có hai diễn giả là người gốc Việt để nói những vấn đề về tâm lý trong cộng đồng, giúp thay đổi cách nhìn về bệnh tâm lý.

Một lớp học của Hội Sức Khỏe Tâm Thần Việt Mỹ trong năm 2019. (Hình minh họa: Văn Lan/Người Việt)

Các diễn giả của chương trình này cho biết các bác sĩ tâm lý ở Hoa Kỳ được dạy theo sách vở của những khoa học gia da trắng, nhưng không thể nào chữa trị cho bệnh nhân thuộc các cộng đồng khác theo những phương pháp đó.

Trong suốt một năm đại dịch, rất nhiều cộng đồng ở Mỹ gặp không biết bao nhiêu vấn đề tâm lý, đặc biệt là các cộng đồng thiểu số. Mỗi cộng đồng có văn hóa và cách sống khác nhau, nên không thể áp dụng những phương thức chữa trị bệnh tâm lý của người da trắng được.

Chính vì vậy, đài PBS mời nhiều chuyên gia tâm lý thuộc nhiều cộng đồng thiểu số để cho họ chia sẻ về các vấn đề tâm lý trong cộng đồng mình, và những khó khăn để giúp đỡ họ.

Đây là những người dùng những trải nghiệm của mình để tạo ra nhiều thay đổi tích cực và giúp đỡ cộng đồng chữa trị bệnh tâm lý.

Một diễn giả gốc Việt là Bác Sĩ Paul Hoàng, nhân viên xã hội y tế và sáng lập viên của tổ chức bất vụ lợi Viet-C.A.R.E.

Ông cho biết mình cùng gia đình vượt biên khỏi Việt Nam vào cuối thập niên 1980, và phải lênh đênh giữa biển một tháng trời, phải chịu cảnh đói khổ và suýt chết nhiều lần.

Không chỉ vậy, họ còn gặp bão trên biển, và còn chịu nguy cơ bị cướp biển tấn công. Liên Hiệp Quốc ước tính có khoảng 400,000 người Việt Nam chết giữa biển từ năm 1975 đến đầu thập niên 1990, và nhiều người chết vì bị cướp biển Thái Lan tấn công.

Trong nhiều năm, ông Paul không hề nghĩ những trải nghiệm đó sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc đời mình, và đến khi tốt nghiệp trung học mới biết mình bị trầm cảm và rối loạn tâm lý sau chiến tranh (PTSD).

Ông còn cho hay: “Mỗi lần có ai nói họ là người gốc Thái Lan, tôi rất tức giận và chỉ muốn đánh họ. Những lúc trời u ám hay trời như muốn có bão thì cơ thể tôi không cử động được.”

Tuy nhiên, bác sĩ cho hay gia đình, cũng như văn hóa Việt Nam, không chấp nhận các bệnh tâm lý và không có đủ từ ngữ để nói về các căn bệnh đó.

“Ở Việt Nam, nếu người nào được chẩn đoán có bệnh tâm lý, họ sẽ bị nhốt vào bệnh viện tâm thần và bị đối xử như không phải con người, thậm chí còn bị đánh đập. Điều đó làm nhiều người không muốn tiếp xúc những người bị bệnh tâm lý và không muốn nhắc đến các căn bệnh đó,” ông nói.

Ông kể viết lại câu chuyên của mình trong năm đầu khi vào chủng viện, sau đó được một giáo sư kiêm linh mục giới thiệu với một nhà tư vấn tinh thần sau khi đọc. Nhờ sự hướng dẫn của nhà tư vấn đó, ông Paul vượt qua được các khó khăn trong tâm lý và quyết định giúp đỡ cộng đồng.

Bác Sĩ Paul Hoàng (trái) và anh Kelvin Nguyễn (giữa) hoạt động giúp cộng đồng trong đại dịch COVID-19 năm 2020. (Hình: Facebook Paul Hoang)

Khi làm việc với cộng đồng, ông cho biết không dùng những từ ngữ y học, và nói những từ đó theo một cách tích cực, hợp với văn hóa và ngôn ngữ Việt Nam.

Ngoài ra, ông nhìn y tế theo một cách tổng thể, vừa thể chất vừa tâm lý, giúp bệnh nhân nhận ra được điều gì tốt cho họ và tốt cho cộng đồng nhất.

Về y tế tâm thần ở Hoa Kỳ, ông nói: “Các bác sĩ tâm lý thường quy chụp và làm việc rất rập khuôn. Họ dùng một khuôn cho mọi bệnh nhân, chứ không giúp đỡ theo từng cách riêng dựa theo văn hóa của họ. Đó là một trở ngại của y tế tâm thần, nhất là trong thời điểm căng thẳng đầy kỳ thị hiện nay. Chúng ta phải bỏ đi khái niệm ai cũng giống nhau, và phải coi trọng sự khác biệt của từng cá nhân.”

Ông nói với phóng viên Người Việt, việc mình xuất hiện trên đài PBS là một cách giúp cộng đồng Việt Nam thay đổi cách nhìn về bệnh tâm lý, và muốn các hệ thống y tế dòng chính thay đổi cách chữa trị cho người gốc Việt.

“Các bác sĩ dòng chính thường dựa theo những trường hợp họ từng gặp, và khám theo đúng được nhu cầu của người Việt Nam,” ông nói.

Ông còn cho biết một bệnh tâm lý mà nhiều người gốc Việt đang gặp là bệnh nghiện cờ bạc, có thể dẫn đến nhiều nguy hiểm cho gia đình, cộng đồng, và thậm chí còn có thể di truyền qua cho con cái.

Diễn giả thứ hai là anh Kelvin Nguyễn, chủ tịch hội đồng quản trị Viet-C.A.R.E. Anh kể về vấn đề tâm lý của mình và cách gia đình coi bệnh tâm lý ra sao.

“Một hôm tôi cầm dao vào phòng, và gia đình gọi cảnh sát. Tôi đang bị khủng hoảng tâm lý, không hiểu tại sao cảnh sát phải đến để giải quyết một vấn đề tôi đang chịu đựng. Tôi có phải là tội phạm khi suy nghĩ mình không muốn sống nữa hay không? Đó là một ký ức cay đắng về cách đối phó với bệnh tâm lý,” anh Kelvin kể.

Anh cho hay mình không hề nghĩ đến chuyện khám tâm lý sẽ tốt cho mình như thế nào trong nhiều năm vì không nói về chuyện đó trong gia đình. Trong nhiều gia đình gốc Á, những người muốn đi khám bệnh tâm lý phải tìm những cách chữa trị không làm phiền đến người nhà, và anh Kelvin nói lý do là để “giữ mặt” cho gia đình.

Không chỉ vậy, anh còn nói các cộng đồng gốc Á thường coi bệnh tâm lý như là một vết nhơ trong gia đình, nên không có những cuộc đối thoại quan trọng, và nhiều người chỉ tìm được chỗ khám bệnh qua truyền miệng hay người khác giới thiệu.

Một buổi sinh hoạt của Viet-C.A.R.E về sức khỏe tâm lý cho nữ hướng đạo sinh hồi năm 2018. (Hình minh họa: Viet-C.A.R.E)

“Nhiều cha mẹ cảm thấy như họ phải tự giải quyết bệnh tâm lý của con mình, và không tin tưởng ai khác giúp được,” anh nói.

Khi vào đại học UCI, anh Kelvin mới lần đầu đi tư vấn về tâm lý nhờ bảo hiểm của trường. Nhờ điều đó, anh mới hiểu được sự quan trọng của khám bệnh tâm lý.

Anh cho biết Viet-C.A.R.E đang giúp cộng đồng gốc Việt đối mặt với nhiều vấn đề tâm lý, và giúp họ thay đổi suy nghĩ “bệnh tâm lý là một vết nhơ” trong cộng đồng.

“Nhờ các vấn đề tâm lý, tôi nhận được nhiều bài học và nhiều kinh nghiệm bổ ích. Nếu không có những vấn đề đó, tôi sẽ không có ngày hôm nay,” anh Kelvin nói.

Anh còn kể đại học UCI chỉ cho sinh viên 12 tuần tư vấn tâm lý, và việc chữa trị cho mình ngừng lại sau 12 tuần. Hiện nay, anh cho biết mình tự điều trị bệnh tâm lý bằng cách giúp đỡ người khác qua nhiều hoạt động của Viet-C.A.R.E, và đang tìm cân bằng trong cuộc sống.

Cùng nhiều chuyên gia tâm lý thuộc nhiều cộng đồng khác, hai diễn giả gốc Việt này muốn thay đổi cách Hoa Kỳ nhìn về bệnh tâm lý, cũng như thay đổi cách chữa trị cho từng người. [kn]

THỌ không phải do Ăn Uống hay Vận Động, mà là Tâm Lý Cân Bằng.

         Nobel sinh học đã chỉ ra vậy

Một lý do thật kinh ngạc do Elizabeth H. Blackburn, người đoạt giải Nobel sinh học chỉ ra rằng người sống THỌ hay không, không phải do Ăn Uống hay Vận Động; mà là Tâm Lý Cân Bằng. Giải thưởng Nobel Sinh Học Elizabeth H. Blackburn đã chỉ ra: con người muốn sống trăm tuổi, ăn uống điều độ chiếm 25%, những cái khác chiếm 25%, Tâm Lý Cân Bằng chiếm những 50%!

 “Áp Lực Hormone ” sẽ làm tổn thương cơ thể.

Lý giải như thế nào về việc Tâm Lý Ổn Định ảnh hưởng tới 50% tuổi THỌ ? Chúng ta nên làm thế nào?

“Áp lực hormone” gây tổn thương cơ thể!

Nhà nghiên cứu tâm lý học chỉ ra:

Một người nổi giận đùng đùng, áp lực hormone tăng sinh, đủ để giết chết một con chuột.

Vì vậy, áp lực hormone, còn gọi là hormone độc tính. Y học hiện đại chỉ ra: ung thư, xơ cứng động mạch, cao huyết áp, loét hệ tiêu hóa, kinh nguyệt không đều, 65-90% triệu chứng có liên quan tới áp lực tâm lý.

Vì thế, bệnh này còn gọi là bệnh tâm lý.

Nếu con người cả ngày không yên, hay cáu gắt, lo lắng, khiến áp lực hormone luôn ở mức cao, hệ thống miễn dịch sẽ ngăn chặn và tiêu diệt, hệ thống máu huyết hoạt động quá nhiều trong thời gian dài dẫn đến mệt mỏi.

Khi vui, não bộ tiết ra hormone hưng phấn.

Hormone hưng phấn khiến con người thoải mái, cảm giác vui tươi, toàn thân rơi vào trạng thái tốt, giúp điều tiết các cơ quan trong cơ thể cân bằng, khỏe khoắn.

Thế thì, trong cuộc sống, chúng ta nên làm như thế nào mới có thể có được hormone hưng phấn, giảm hormone áp lực?

    

1. Có mục tiêu rõ ràng, nỗ lực đạt được.
   
   Nghiên cứu mới nhất cho rằng, cảm giác đạt mục tiêu càng mạnh càng giúp cơ thể khỏe khoắn.Bởi vì trong cuộc sống, đam mê quyết định tâm thái con người, quyết định trạng thái sống.Người nỗ lực đạt mục tiêu não bộ trong trạng thái thoải mái phát triển, vì thế, thường dùng não bộ sẽ thúc đẩy hoạt động não, đẩy lùi tuổi già.Người trung lão niên sau khi nghỉ hưu có thể đọc sách, vẽ vời, giúp não bộ luôn trong trạng thái hoạt động.

   2. Giúp đỡ người khác làm niềm vui có tác dụng trị liệu tốt…
   
   Nghiên cứu chỉ ra, giúp đỡ người khác về vật chất, có thể giảm tỉ lệ tử vong xuống 42%,giúp người khác ổn định tinh thần, có thể giảm tỉ lệ tử vong dưới 30%.

   Bởi vì tốt với người khác, hay làm việc thiện, sẽ có cảm giác vui tươi và tự hào,giảm hormone áp lực, thúc đẩy hormone hưng phấn.

   Chuyên gia tâm lý và tâm thần học nói: duy trì thói quen giúp đỡ người khác là phương pháp phòng và điều trị trầm cảm.
      

2. Gia đình hòa thuận là bí kíp sống lâu.Hai nhà tâm lý học người Mỹ công bố nghiên cứu trong vòng 20 năm: trong số các nhân tố quyết định tuổi thọ, đứng số 1 là “quan hệ người với người”.Họ cho rằng, quan hệ con người với con người quan trọng hơn rau cỏ hoa quả, việc thường xuyên luyện tập và rèn luyện trong thời gian dài. Liên hệ người với người không chỉ bao gồm bạn bè, còn bao gồm quan hệ gia đình. Vì thế, gia đình hòa thuận, bạn bè tốt là một trong những yếu tố quyết định tuổi thọ con người.

  

4. Cho đi điều thiện sẽ nhận lại điều thiện.
   
   Khi chúng ta cười với người khác, người khác cũng sẽ cười lại với chúng ta. Bất luận là ở cùng bạn bè hay là cùng những ngươi bạn cũ trò chuyện, hãy nhớ luôn giữ nụ cười, cho đi niềm vui.“Tinh thần không thoải mái, sẽ dẫn đến bệnh gan”Có người từng làm thực nghiệm này:Sau khi tách nội tạng động vật, giữ nguyên liên kết tĩnh mạch gan và động mạch bụng, tim lập tức co bóp mạnh và tĩnh mạch máu bắt đầu lắng lại, động vật chết từ từ, có thể thấy gan có liên kết chặt chẽ trong việc điều tiết lưu lượng máu.

   Tinh thần không thoải mái, khi tức giận, sẽ ảnh hưởng tới hoạt động gan, dẫn đến tình trạng khô gan và khô máu ở gan.                                                        

“Không tức giận, không sinh bệnh”

Tinh thần là thể năng của con người, nhưng trong cuộc sống bộn bề lo toan, áp lực tinh thần tự nhiên sẽ gia tăng, thế là các áp lực tinh thần sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe con người.

* Hiện nay, thống kê của bộ y tế thế giới, trên 90% bệnh đều có liên quan tới tinh thần.

Chỉ cần chúng ta giữ tinh thần thoải mái, thì sẽ không mắc bệnh, không mắc bệnh nghiêm trọng, ít bệnh, phiền muộn mới mắc bệnh.“

“Tâm phải TĨNH, Thân phải ĐỘNG”

Dưỡng tâm, an tâm, cải tâm, giữ tinh thần thoải mái, là một cách dưỡng sinh, có thể không được mọi người quan tâm, vì thế mới xuất hiện “ những bệnh tiêu hóa khó chữa”, “ bệnh viêm cả đời không khỏi”…

Tâm Tĩnh thì Thân An, thân an thì khỏe mạnh, tâm an bách bệnh tiêu trừ…

Hoạt động có thể sinh dương khí, đả thông âm khí, giúp tuần hoàn máu, cơ thịt phát triển, khoẻ gân cốt.

Tâm phải Tĩnh, Thân phải Động, giữ cân bằng, đó là tam đại pháp bảo của bất cứ môn phái dưỡng sinh nào.

Thực tế, quyết định tuổi thọ con người không chỉ là ăn uống và vận động, còn là tâm tính vui tươi, tâm thái tích cực cũng vô cùng quan trọng!

From: TU-PHUNG

Kỹ Thuật Thông Tim

  Bác sĩ Nguyễn Ý Ðức  

 

Nói là “Thông Tim” thì cũng không chính xác lắm. Ðúng ra là thông Ðộng Mạch Vành nuôi dưỡng trái tim thân yêu của chúng ta. Thay vì trơn tru mở rộng thì động mạch đã bị thoái hóa, tắc nghẽn với nhiều chất khác nhau bám vào thành của huyết quản.

Ðộng Mạch Vành coronary artery bao bọc trái tim như một cái vương miện với hai nhánh phải và trái và nhận máu trực tiếp từ Ðộng Mạch Chủ aorta. Tế bào tim được tiếp tế oxy và chất dinh dưỡng từ động mạch vành. Nếu vì một lý do nào đó mà động mạch này bị nghẹt thì sự nuôi dưỡng bị trở ngại, tim thiếu dưỡng khí, báo động bằng cơn đau thắt ngực.

Trong đa số các trường hợp, tắc nghẽn là do chất béo bám vào mặt trong của thành động mạch. Ðó là bệnh Vữa Xơ Ðộng Mạch.

Ngày nay, nhiều người cứ nói vữa xơ là hậu quả của nếp sống dư thừa trong thời văn minh tiến bộ hiện đại. Thực ra dấu hiệu vữa xơ đã tìm thấy ở xác ướp Ai Cập cả nhiều ngàn năm về trước.

Vữa xơ động mạch atherosclerosis là bệnh trong đó các mảng gồm nhiều chất bám vào mặt trong thành động mạch khiến cho sự lưu thông của máu bị gián đoạn. Thành phần chính của mảng này là chất béo, chất cholesterol cộng thêm các chất phụ khác như calcium, tế bào xơ. Mảng xơ vữa có thể tan vỡ,  đưa tới chứng huyết khối.

Ðây là một diễn tiến phức tạp, phát triển chậm, xuất hiện từ tuổi nhỏ và trầm trọng lên với thời gian. Theo nhiều khoa học gia, bệnh bắt đầu với sự tổn thương ở lớp tế bào trong cùng của động mạch.

Theo Hội Tim Mạch Hoa Kỳ, ba rủi ro đã được chứng minh làm tổn thương lòng động mạch là:

1) Mức độ cholesterol và triglyceride trong máu lên quá cao;

2) Cao huyết áp;

3) Ảnh hưởng của hút thuốc lá.

Ngoài ra vữa xơ còn hay xẩy ra ở người béo phì, mắc bệnh tiểu đường, có nhiều căng thẳng tâm thần và  không vận động cơ thể.

Di truyền cũng tham dự phần nhỏ. Nếu cả cha lẫn mẹ bị vữa xơ thì con có nhiều triển vọng bị bệnh.

Cũng còn phải kể tới tuổi tác và giới tính.

Người dưới năm mươi tuổi ít vữa xơ hơn người trên tuổi này.

Trước khi mãn kinh, phụ nữ ít bị vữa xơ  hơn nam giới nhờ sự bảo vệ của kích thích tố nữ, nhưng  từ tuổi mãn kinh thì nam nữ bị vữa xơ bằng nhau.

Vữa xơ có thể thấy ở các động mạch cỡ trung và lớn. Nếu ở động mạch vành nuôi dưỡng tim thì đưa tới nhồi máu cơ tim; động mạch cản nuôi dưỡng não bộ sẽ có tai biến mạch máu não, động mạch nuôi dưỡng chi dưới với hoại tử chi; động mạch võng mạc đưa tới khiếm thị, mù lòa…

Tắc nghẽn thì phải kiếm cách thông, giống như thông ống cống nước từ bếp ra vườn. Nhưng thông cống chỉ việc tống cây sào dài vào hoặc đổ nửa lít nước hóa chất là xong. Còn mạch máu thì nằm ở xa lại mỏng manh, khó mà đạt tới.  Cũng đã có nhiều dược phẩm để giải tỏa tắc nghẽn nhưng công hiệu chậm. Nên nếu thông được như thông cống thì hay biết mấy.

Thế là các nhà y khoa học lại vắt tay lên trán, tìm kiếm kỹ thuật, thuốc men. Và mở đầu với sự tò mò, mạo hiểm của một sinh viên nội trú y khoa người Ðức, anh Werner Frossmann. 

Ðó là vào năm 1929. Từ lâu, anh ta vẫn muốn tìm cách để thám hiểm trái tim mà không gây ra thương tổn gì.

Sau khi đã có một ý niệm, anh trình bầy với các vị thầy, các vị đàn anh về điều anh định làm. Nhưng mọi người đều không tin tưởng và cấm không cho anh thực hiện ý tưởng điên rồ đó trong bệnh viện.

Anh bèn năn nỉ một nữ điều dưỡng viên cho mượn một ống thông.  Anh đưa ống thông từ mạch máu ở khuỷu tay của mình, luồn dần lên tim. Ðặt ống xong, anh lại năn nỉ một đồng nghiệp điện tuyến, chụp cho một tấm hình X-Quang ngực. Và thấy đầu ống thông đã an toàn nằm ở tim mà không gây ra khó khăn gì cho sức khỏe của mình.

Werner hăm hở tường trình sự việc với ông thầy. Chẳng những không được khen mà còn bị khiển trách, không cho thực tập ngành tim tại bệnh viện.  Anh ta đành học về tiết niệu và tiếp tục lén lút nghiên cứu, thọc thêm tới 15 lần nữa vào tim mạch của mình. Nghiên cứu được anh công bố trong y giới, nhưng không ai để ý. Buồn tình, anh về một tỉnh lẻ, hành nghề y, kiếm bạc cắc cho qua ngày.

Rồi một ngày đẹp trời của năm 1956, Werner được mời ra nhận giải Nobel với hai nhà Tim học Andreas Frderic Coumand và Dickinson W. Richards. Hai vị bác sĩ này đã dựa trên kết quả các mạo hiểm trước đây của Werner để tìm cách chữa tắc nghẽn động mạch. Năm 1941, hai ông đã thành công trong việc  dùng ống thông tim để đo lưu lượng máu từ tim ra.

Các nhà y khoa học  tiếp tục nghiên cứu.

Tới năm 1977 thì bác sĩ Andreas Gruentzig của Bệnh Viện Ðại Học Zurich, Thụy Sĩ là người đầu tiên thực hiện kỹ thuật thông mạch máu bằng bóng balloon ở người. Ông này sau đó sang định cư tại Hoa Kỳ, tiếp tục tìm hiểu về bệnh tim và làm giàu trí thức cho quốc gia này. Balloon làm bằng một loại plastic gọi là polyethylene terephthalate (PET) rất bền bỉ và thay đổi hình dạng dễ dàng

Ngày 3 tháng 8 năm 1994, cơ quan Thực Dược Phẩm Hoa Kỳ công nhận Balloon-Expandable–Stent do bác sĩ Richards Schatz chế biến để làm thông và mở rộng động mạch tim bị tắc nghẽn vì mỡ đóng lên.

Ngày nay, cả triệu bệnh nhân nghẹt tim được thông bằng kỹ thuật này. Kỹ thuật rất phổ thông, được mang ra dùng tại hầu hết các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Phương pháp thông tim giản dị và dễ thực hiện hơn là giải phẫu bắc cầu by-pass surgery, nhưng một trở ngại là từ 30 – 50% bệnh nhân cần thông lại vì mạch có thể bị nghẹt lại.  Và stent được các nhà chuyên môn đặt để tránh sự tái tắc nghẹt này.

Xác định tắc nghẽn mạch máu.

Vữa xơ động mạch được xác định bằng kỹ thuật chụp X-Quang cardiac catheterization. Ðây là một kỹ thuật rất hữu ích và khá chính xác để biết tình trạng tốt xấu của hệ thống tuần hoàn.

Một ống hướng dẫn bằng plastic mềm nhỏ được đưa vào mạch máu ở cánh tay hoặc ở bẹn. Ống được đẩy dọc theo mạch máu để vào lòng trái tim hoặc động mạch nuôi tim. Một loại hóa chất cản quang đặc biệt được chuyền vào ống hướng dẫn. Chất này giúp ta nhìn rõ được tình trạng trong lòng mạch máu  hoặc các phòng trái tim qua máy X-Quang.

Chụp X-Quang mạch máu được áp dụng trong các trường hợp sau:

– Khi ta có dấu hiệu đau động mạch tim như là cơn đau trước ngực;

– Ðau không biết nguyên nhân ở ngực, cằm, cổ, cánh tay mà các thử nghiệm khác đều không xác định được tại sao;

– Khi có cơn đau mới xẩy ra ở ngực;

– Không có triệu chứng gì nhưng vài thử nghiệm khác cho là ta có thể bị bệnh tim mạch.

– Khi sẽ có phẫu thuật không liên hệ tới tim mạch nhưng ta có thể có rủi ro bệnh tim trong khi giải phẫu;

– Khi ta sẽ có giải phẫu về van tim;

– Khi ta đã có bệnh tim bẩm sinh;

– Khi ta đang bị suy tim;

– Khi có chấn thương ngực hoặc một bệnh tim nào đó.

Thông Tim – Ðặt Lưới

Khi tình trạng vữa xơ động mạch tim không có kết quả tốt với thay đổi nếp sống, dược phẩm, hoặc khi cơn đau tim ngày càng trầm trọng thì bác sĩ có thể đề nghị làm thông tim – đặt lưới angioplasty balloon.

Trước khi thực hiện, bệnh nhân sẽ được khám tổng quát và làm một số thử nghiệm như:

1- Chụp một phim x-Quang đen trắng của lồng ngực.

Việc này rất dễ thực hiện nhưng cho ta nhiều điều cần biết: hình dạng lớn nhỏ của trái tim, của đại động mạch và tĩnh mạch phổi; tình trạng toàn hảo của hai lá phổi, màng phổi và phế quản.

2- Làm Ðiện Tâm Ðồ.

Mỗi lần trái tim đập một nhịp thì có những dòng điện phát ra từ một số tế bào đặc biệt của trái tim. Luồng điện chạy khắp tim, khiến tim co bóp. Ðiện tâm đồ ghi lại các sinh hoạt điện năng này.

Nhìn hình tâm đồ, bác sĩ có thể chẩn đoán các rối loạn về nhịp đập của tim; cấu tạo bất thường to nhỏ của tim, sự nuôi dưỡng của tế bào tim với oxy; có tiền sử hoặc đang có cơn đau tim; theo dõi tình trạng tim khi đang giải phẫu hoặc khi thông động mạch.

3- Thử nghiệm máu để coi mức cao thấp của cholesterol lành HDL, cholesterol dữ LDL; của các yếu tố giúp máu bớt loãng prothrombine, fibrinogen; các diêu tố tim CPK, LDH, Troponin mà khi lên cao có thể là dấu hiệu của cơn đau tim…

Tới ngày thông tim thì được nhắn nhủ không ăn từ nửa đêm hôm trước, điều chỉnh liều lượng hoặc ngưng một vài loại thuốc, nhất là thuốc loãng máu, thuốc tiểu đường.

Kỹ thuật sẽ được một bác sĩ chuyên khoa tim có tu nghiệp thêm về phương pháp này thực hiện với sự tiếp tay của một nhóm chuyên viên điều dưỡng và kỹ thuật. Kỹ thuật thường được làm ở một trung tâm y tế có đơn vị tim mạch, để phòng hờ trường hợp cần cấp cứu giải phẫu tim.

Thông tim thường thực hiện ở động mạch đùi, đôi khi động mạch cánh tay hoặc cổ tay. Bệnh nhân không cần gây mê tổng quát mà chỉ một chút thuốc tê được chích vào háng để giảm đau. Do đó ta tỉnh táo trong suốt thời gian phương pháp được thực hiện.

Một vết cắt nhỏ trên da ở bẹn được rạch và một ống ngắn nhỏ được đặt vào động mạch. Qua ống này, một ống thông hướng đạo dài hơn, có thể uốn cong, được luồn  vào trong. Dưới sự hướng dẫn qua X quang, ống thông được đưa lên động mạch tim, nơi bị nghẹt. Ống đi lên rất nhẹ nhàng, ta không cảm thấy đau gì, ngoại trừ một chút thôn thốn ở bẹn mà thôi. Nếu đau thì cho bác sĩ hay ngay để họ đối phó.

Một chút dung dịch mầu cản quang được bơm vào ống, tới động mạch vành để chụp hình X quang, coi tắc nghẽn lớn nhỏ ra sao.

Rồi một ống khác nhỏ hơn đầu có mang một bong bóng xẹp được chuyền vào trong ống hướng đạo. Khi lên tới chỗ bị tắc nghẽn, thì bong bóng được bơm phồng lên. Lúc này máu tới tim sẽ giảm chút ít và ta thấy hơi đau nhói nơi ngực. Bong bóng được bơm lên, xẹp xuống vài lần, sẽ đè vào nơi động mạch dính đầy chất béo, làm lòng động mạch mở rộng. Xong nhiệm vụ, bóng được làm xẹp trở lại.

Công hiệu của nong bóng không vĩnh viễn. Theo thống kê, có tới 1/3 bệnh nhân có thể bị nghẹt trở lại trong vòng tháng.

Ðể ngăn ngừa tái tắc nghẽn, một lưới gọi là stent nhỏ xíu được phát minh. Lưới nằm trên ống hướng đạo bong bóng, được đưa tới chỗ nghẹt. Bóng được bơm phồng, lưới mở ra và bám ép vào thành động mạch. Lưới an toàn nằm đó suốt đời người như một cái giá chống đỡ không cho động mạch nghẹt trở lại. Lưới làm bằng hợp kim không rỉ không hư hao, không di chuyển và không trở ngại khi ta đi qua máy rà kim loại ở phi trường hoặc chup X-Quang cơ thể..

Ống hướng dẫn được rút ra và phương pháp thông tim đặt lưới hoàn tất. Trước sau chỉ mất vài giờ đồng hồ, đôi khi chỉ ba mươi phút dưới bàn tay điêu luyện của một chuyên viên đặt ống giầu kinh nghiệm.

Thường thường ta cần nằm lại nhà thương khoảng 24 giờ  để bác sĩ theo dõi tình trạng sau giải phẫu.

Các ống đều được rút ra. Vết cắt trên da nơi bẹn và động mạch được băng bó để tránh chẩy máu, nhiễm trùng và để vết thương mau lành.

Tim được tâm điện đồ theo dõi, để phát hiện và phòng ngừa biến chứng. Nên nằm nghỉ, chân duỗi thẳng.

Một vài thuốc chống huyết cục như aspirin, thuốc kháng tiểu cầu, thuốc an thần được bác sĩ biên toa. Nên uống thuốc theo liều lượng, thời gian mà bác sĩ đã dặn.

Về nhà, nên nghỉ ngơi, tránh làm việc quá nặng trong dăm ngày, uống nhiều nước để loại chất mầu cản quang.

Ðể ý các dấu hiệu bất thường như chẩy máu, nhiễm trùng sưng đỏ, đau nơi vết thương ở bẹn, nhiệt độ cơ thể lên cao, trong người mệt mỏi, đau ngực, khó thở. Thông báo cho bác sĩ ngay.

Vài tuần sau,  khi bác sĩ đồng ý, ta có thể đi làm trở lại được.

Và nhớ giữ ngày tái khám theo hẹn của bác sĩ.

Thế là từ nay ta không còn đau ngực, không còn lo ngại cơn suy tim, tai biến não, tàn phế cơ thể. Nhiều người thấy da dẻ hồng hào, mặt mũi tươi rói, sinh hoạt gia tăng, yêu đời hơn.

Nhưng nên lưu ý lành mạnh nếp sống, bỏ hút thuốc lá, ăn nhiều rau trái cây, bớt chất béo bão hòa động vật, vận động cơ thể đều đặn, giảm cân nếu quá mập phì, chữa các bệnh kinh niên như cao huyết áp,  cao cholesterol, bệnh tiểu đường.

Và nhẹ nhàng sống trong niềm vui của Tâm Thân An Lạc với gia đình, thân hữu.

Bác sĩ Nguyễn Ý Ðức

  From: Do Tan Hung & KimBang Nguyen