Category: SỨC KHOẺ

Già hóa lú?

Bs Vũ Quí Đài, M.D., Ph.D.

Con cái chăm sóc cha mẹ khi già yếu là bổn phận mà cũng là truyền thống tốt đẹp của dân ta. Tuy vậy chúng ta cũng thường nghe nhiều câu than thở, như:“Bà già tôi hồi này lẫn nặng rồi, đâu có dám để cụ ở nhà một mình nữa được!”, hay là: “Ông cụ già rồi đâm đốc chứng!”.

Tuổi bắt đầu lú lẫn hay thay tính đổi nết thì tùy người. Có khi chưa tới sáu mươi, có khi ngoài bảy mươi mới phát hiện. Cũng có người sống tới ngoài chín mươi mà không thay đổi là bao. Những chứng lú (dementia) như vậy, ngày trước thì cho là tiến trình tự nhiên của tuổi già, coi như là “hết thuốc chữa”. Nhưng càng ngày càng thấy là có nhiều căn do bệnh tật sinh lú lẫn, và trong nhiều trường hợp, có thể, nếu không chữa được bệnh thì ít ra cũng làm cho bệnh chậm lại.

Người già lú lẫn như thế nào?

Để đâu quên đó: Để chùm chìa khóa nhà đâu đó rồi quên lú đi, thì cũng là thường. Nhưng người bị bệnh lú, có khi cất chìa khóa vào ngăn kéo đựng vớ, hay là bỏ kính đeo mắt vào tủ lạnh rồi đi tìm trong hộp đựng giầy, mà vẫn cho là tự nhiên như không! Đã vậy lại còn nổi quạu nếu con cháu nó có nhắc nhở, giống như bị chạm tự ái “Thì tao vẫn biết, việc gì phải nói?”.

Quên thời gian, không gian, quên cả người quen: Thường ta cũng nhiều khi quên không nhớ hôm nay là thứ mấy, có khi quên không biết là tháng mấy. Nhưng người bị bệnh thì không nhớ luôn cả năm nay là năm 1999, ở trong nhà mình mà không biết mình đang ở đâu. Người bình thường, có khi gặp bạn cũ, người ta nhận ra mình, mà mình không thể nào nhớ ra bạn được. Người bệnh lú thì nặng hơn nhiều. Ôm chầm lấy một người bà con xa rồi hỏi: “Ông có phải bố tôi không?”, hay là nhìn chăm chăm vào mặt bà vợ mà nói: “Tôi không quen bà này!”.

Tật cầm nhầm: Vào tiệm mua thứ này thú khác rồi lừng lững đi ra không trả tiền. Con cháu nó để dành đồng quarter để đi giặt đồ, thì cứ đem lén cất giấu đi, rồi quên tịt không biết là để ở đâu.

Nói năng lung tung: Đối thoại khó khăn, vì nhiều khi nói nửa chừng rồi bí. Hoặc là giao tế lộn xộn. Mời người ta uống nước, người ta đã cầm tách nước trên tay đang uống, lại đến bên đon đả hỏi:“Bác uống nước không?” Hay là hỏi thăm người bạn: “Các cháu có khỏe không?” Người ta vừa trả lời được vài phút, lại lập lại y hệt câu hỏi trước.

Tật lục lọi: Người bị bệnh lú lẫn nhiều khi kiếm cớ tìm kiếm vật gì rồi lục lọi lung tung ngăn bàn ngăn tủ, làm mọi thứ bừa bãi. Lục lọi đồ của mình chưa đủ, có khi lục lọi cả đồ của người khác nữa.

Ăn mặc lộn xộn: Áo sơ mi có khi mặc ngược, hay là mặc áo may ô ra ngoài sơ mi. Có khi ở truồng tồng ngồng ngồi giữa phòng khách. Cũng có người thủ dâm ngay trước mặt người khác. Nhưng thường thì người mắc bệnh lú lẫn không có hành vi nào nguy hiểm cho xã hội.

Đi lang thang: Một bà cụ tự nhiên bỏ một bộ quần áo trong túi xách rồi cứ thế ra cửa từ từ đi khỏi nhà. Con cháu tìm hết hơi mấy khúc đường mới gặp. Cụ tỉnh như không, nói là cụ đi về quê. Có người đi từ phòng ngủ vào phòng tắm, rồi quên phứt không biết mình đang ở đâu, cứ đi loanh quanh tìm đường về giường ngủ. Nhất là khi dọn nhà mới, người bệnh dễ bị lạc hướng ngay trong nhà.

Đầu óc mụ đi, hai với hai là bốn cũng không biết:Mất khả năng suy nghĩ trừu tượng. Người có học đàng hoàng, mà làm tính cộng, tính trừ đơn giản cũng không xong.

Người bị lú lẫn thay tính đổi nết: Cũng vì bị quên lú, mà người bệnh cảm thấy mình sống lạc lõng ở một thế giới xa lạ; người lạ, nơi chốn lạ, những câu đối thoại cũng không hiểu nổi. Vì vậy sinh ra những thay đổi tính nết như sau:

Lo âu: Đã lo âu, mà lại lo vô căn cứ, không hiểu tại sao mình lo âu, chỉ có cảm tưởng như mọi sự bỗng rối bét, mà mình thì lúng túng vô phương giải quyết.

Bứt rứt bực bội: Mình lúng túng không làm gì được, mà có ai cất nhắc giúp đỡ, thì lại khó chịu bực bội, có khi ném đồ ném đạc, hay là quát tháo người khác.

Phiền muộn chán đời: Không thiết tha cái gì cả, dù là ăn uống ngủ nghê, có khi ngủ li bì. Có người biết mình bị bệnh có người không, nhưng thường uống thuốc phiền muộn (antidepressant) thì bớt.

Đa nghi vô lý: Nhìn đồ ăn không ăn, vì nghi có người đánh thuốc độc. Thấy bà vợ, lại tưởng người lạ, rồi nghi là người ta vào nhà mình trộm cướp. Nghe còi xe chữa lửa, tưởng cảnh sát tới bắt. Tiếng người nói nghe không rõ, thì cho là người ta đang xầm xì nói xấu mình.

Mất tính tự lập: Theo đeo người thân từng bước, và muốn có người ở bên săn sóc. Ngược lại, có người chỉ thích ngồi buồn bã một mình, vì thấy chung quanh quá xa lạ.

Bệnh lú ảnh hưởng tới sức khỏe.

Vì hay quên, hay vì những thay đổi tính nết như trên, mà sức khỏe có thể bị ảnh hưởng. Ngồi lâu quá ở một vị thế sinh trầy da thành loét da khó lành. Khát nước không nhớ uống nước sẽ bị thiếu nước nguy hiểm như người say nắng. Ngoài ra, còn có thể bị táo bón, tiêu chảy, sưng phổi trầy da, có khi gãy xương vì vấp ngã. Tất cả đều là do cái vô ý vô tứ của ngươi bị bệnh lú lẫn. Ngoài ra còn nhiều người bị tiêu tiểu bừa bãi không giữ gìn được.

Khám bệnh đều làm gì?

Tuy rằng chứng lú lẫn thực sự thì không chữa được, nhưng cái lợi của việc đi khám bệnh là tìm ra những bệnh khác trong người, sinh lú lẫn, mà những bệnh khác này thì lại trị được. Những bệnh có thể sinh một số tình trạng giống như lú lẫn, thí dụ như: bệnh bướu cổ thyroid, bệnh nhiễm trùng, chất điện giải xáo trộn, thiếu sinh tố, bị thuốc làm độc, hay là bệnh phiền muộn. Thường thì Bác sĩ sẽ hỏi về các chứng của người bệnh, thuốc men đang dùng, hỏi về gia đình giòng họ, khám tổng quát, chú ý nhiều đến cao máu, và tiểu đường. Sau đó sẽ thử máu và có thể chụp hình cắt lớp (CT) hay là cộng hưởng từ (MRI) để loại trừ trường hợp bướu trong óc. Nếu không phải là những bệnh hay là nguyên do nào sinh lú lẫn trong nhất thời, thì bấy giờ mới coi là bị bệnh lú lẫn thực sự.

Nguyên nhân của bệnh lú lẫn (thực sự)

Phần lớn người già bị bệnh lú lẫn là do bệnh Alzheimer. Có một ít trường hợp Alzheimer có di truyền trong gia đình, nhưng phần đông thì không. Nguyên do tại sao bị Alzheimer, thì cũng chưa biết rõ. Mổ tử thi thì thấy có thoái hóa não, và xét nghiệm kính hiển vi thì thấy có hai thứ mô đặc biệt trong óc, một ở bên trong sợi dây thần kinh, một ở bên ngoài. Tuy vậy cũng đã có trường hợp người minh mẫn bình thường mà cũng có hai thứ đó.

Nguyên nhân thứ nhì, là do bị tai biến mạch máu não (stroke, trúng gió) do cao máu, sinh nhiều đốm nhỏ của óc bị hư, gọi là multi-infarct dementia (infarct là chỉ cái đốm não bị hư)
Người đánh “bốc”, bị đập mạnh vào đầu nhiều, cũng có thể bị bệnh lú.
Bệnh AIDS cũng làm hư óc, và sinh lú được.
Hồi gần đây, báo chí có nói tới bệnh “bò điên” ở bên Anh. Có một bệnh tương tự như vậy, tên là bệnh Creutzfeld-Jacobs là một bệnh nhiễm trùng óc, cũng sinh lú lẫn trước khi chết.

Cuộc đời về chiều

Từ khi thấy hay quên, thấy có những dấu hiệu là lạ trong tính tình, trong cách sinh hoạt, cho tới khi Bác sĩ định bệnh là bị Alzheimer, hay lú, thì độ một hai năm. Khoảng thời gian chừng ba, bốn năm sau đó thì người nhà còn săn sóc được. Đến khi nặng quá, con cháu không cưu mang nổi phải đưa vào nhà dưỡng lão, thì thường kéo dài thêm được vài năm nữa. Thời gian hoàng hôn của cuộc đời này, người bệnh đáng được săn sóc chu đáo với tất cả tình thương, tuy là săn sóc người bị bệnh lú là cả một nhiệm vụ khó khăn và nặng nề.

Bs Vũ Quí Đài, M.D., Ph.D.
Cựu Giáo Sư Khoa Trưởng Y Khoa Đại Học Sàigòn

From: Tu-Phung

 VÌ SAO HƯ BỘ NHỚ?  

   BS Lương Lê Hoàng

 Nếu tưởng người già mới lẫn thì chưa đủ. Tình trạng sa sút trí nhớ đến độ “vừa nghe đã quên” của người trẻ từ lâu đã vượt xa mức báo động.

 Ai chưa tin xin thử xem có bao nhiêu người nhớ nổi số… driver license! Nhiều người quên tuốt luốt, quên giờ vào sở, quên luôn công việc, quên cả vợ con, đến độ sau giờ làm việc phải ngồi hàng giờ ở bàn nhậu để cố nhớ nẻo về nhà, thậm chí quên hết đến độ chỉ còn nhớ có mỗi ngày… lãnh lương! 

Chuyện gì cũng có lý do. Bộ nhớ mau hư thường vì nạn nhân chính là thủ phạm do thiếu nhiều thứ, cùng lúc lại thừa vài món trong cuộc sống thường ngày. Đó là:

 * Thiếu ngủ: 

Không kể người lỡ chọn nghề trực đêm, thiếu ngủ vì thức quá khuya dường như là “mốt” của nhiều cư dân trong các thành phố. Kẹt một điểm là chất lượng của trí nhớ gắn liền với độ sâu của giấc ngủ, theo kết quả nghiên cứu ở Đại học Schleiweg- Holstein. Nhưng nếu tưởng như thế chỉ cần dùng thuốc ngủ để ngủ cho được nhằm tăng cường trí nhớ thì lầm. Thuốc an thần tuy tạo được giấc ngủ nhưng não bộ đồng thời cũng mê một lèo khiến bộ nhớ quên luôn công việc. 

 * Thiếu nước: 

Não lúc nào cũng tiêu thụ không dưới 20% năng lượng của cơ thể riêng cho chức năng tư duy. Não vì thế rất cần nước và chất đường sinh năng. Theo chuyên gia ở Đại học Erlangen, uống không đủ nước trong ngày lại thêm bữa ăn chiều thiếu chất ngọt là một trong các lý do khi tín hiệu thần kinh vừa nhập vào lại ra ngay, cứ như nước đổ đầu vịt. 

 * Thiếu dầu mỡ:

Chất béo loại cần thiết cho cấu trúc của tế bào thần kinh như 3-Omega, Acid Linoleic… là món ăn chính của não bộ. Đừng tưởng kiêng cử là béo tốt cho não. Trái lại là khác. Tất nhiên đừng để tăng chất mỡ máu vì đó là yếu tố bất lợi cho hoạt động của bộ não. Nhưng thiếu mỡ cũng tai hại tương tự. 

* Thiếu dưỡng khí: 

Thêm vào đó, não không thể dán tín hiệu thần kinh, dù là hình ảnh hay âm thanh vào bộ nhớ nếu tế bào thiếu dưỡng khí vì thiếu máu. Chính vì thế mà nhiều thầy thuốc khuyên dùng cây thuốc có công năng cải thiện hàm lượng dưỡng khí trong não bộ ngay cả cho người chưa phát hiện triệu chứng “đụng đâu quên đó”.

 * Thiếu vận động: 

Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy người cao tuổi nếu vận động thể dục thể thao trong ngày thì ít quên hơn người không vận động. Theo các nhà nghiên cứu về lão khoa ở Hoa Kỳ, vận động trong ngày là điều kiện để bộ não không thiếu dưỡng khí trong đêm. Cũng không cần hình thức thái quá, nhẹ nhàng thôi, như đi bộ, bơi, chạy xe, khí công…, miễn là ngày nào cũng có.

 * Thiếu tập luyện: 

Muốn não “bén nhọn” như xưa mà không tập luyện chẳng khác nào chưa học bài. Chơi ô chữ, sudoku, học ngoại ngữ, vẽ tranh…, kiểu nào cũng tốt, càng nhiều cách giải trí càng hay, miễn là đừng ngồi yên mỗi ngày nhiều giờ trước máy truyền hình vì đó là hình thức tai hại cho bộ não. 

 * Thừa Stress: 

Bôi sạch bộ nhớ là một trong các phản ứng phụ của nội tiết tố nẩy sinh trong tình huống Stress. Biết vậy nên tìm cách pha loãng Stress bằng thể dục thể thao, thiền định, kiểu nào cũng được, miễn vui là chính. Thêm vào đó, đừng tự đầu độc cơ thể và bộ não bằng thuốc lá, rượu bia, thịt mỡ… Với bộ não “ngập rác” thì quên là cái chắc vì đâu còn chỗ nào để nhớ!

 * Thừa chất oxy-hóa: 

Hàm lượng chất gây rỉ sét tế bào sản sinh từ rối loạn biến dưỡng, độc chất trong môi trường ô nhiễm, khói thuốc lá, độ cồn, phụ gia trong thực phẩm công nghệ, hóa chất trong dược phẩm… càng cao, tế bào não càng mau già trước tuổi. Cầm chân chất oxy-hóa bằng hoạt chất kháng oxy-hóa vì thế là biện pháp chủ động để bộ nhớ đừng mau “hết đát”.

 Hãy đừng “đem não bỏ chợ” qua lối sống chẳng khác nào có thù sâu với não bộ. Nếu đối xử với não bạc bẻo thì đừng trách có lúc “có vay có trả”

 BS. LƯƠNG LỄ HOÀNG

From: Helen Huong Nguyen

Dinh dưỡng ở tuổi già– BS Nguyễn Ý Đức

Tại sao lại có chuyện đa dạng, cân bằng, dinh dưỡng cao?

Thưa lý do là vì ngoài các chất dinh dưỡng chung thì mỗi loại thực phẩm lại có những chất mà chỉ riêng mình mới có. Cho nên, bữa ăn cần phải có nhiều món ăn khác nhau. Chẳng hạn ta chỉ ăn thịt cá mà quên món rau tươi xanh, thì là điều thiếu sót rất đáng trách vì thịt cá không có chất xơ của rau. Mà chất xơ lại rất cần cho cơ thể.

Đa dạng nhưng không “hổ lốn”, hỗn độn, nhất bên trọng, nhất bên khinh mà cần theo một tỷ lệ đã được nghiên cứu chỉ định. Đó là sự cân bằng giữa các loại thực phẩm. Thông thường các nhà dinh dưỡng khuyến cáo nên dùng từ 45-55% chất carbohydrate từ cơm, gạo, mì, rau trái, 25-30% chất béo và phần còn lại là chất đạm thịt cá, các loại hạt.

Và món ăn phải có giá trị dinh dưỡng cao, tức là có đủ các chất mà cơ thể cần để hoạt động, để tái tạo tế bào hư hao, để trẻ thơ tăng trưởng. Các thực phẩm như đường tinh chế, rượu chỉ cho calori mà không cho chất dinh dưỡng, cho nên nếu tiêu thụ nhiều chỉ làm cho cơ thể phì lộn, béo bệu.

Dù ở tuổi già, nhưng quý lão niên vẫn cần năng lượng để làm việc, để duy trì sức khỏe tuổi cao đồng thời, nếu dinh dưỡng tốt, cũng có thể phòng tránh được một số bệnh như bệnh loãng xương, bệnh tim, bệnh cao huyết áp, thiếu hồng cầu, sa sút trí tuệ Alzheimer và vài loại ung thư. Chẳng may mà cụ nào đang mắc một vài trong các bệnh vừa kế thì dinh dưỡng đúng cách cũng khiến cho bệnh nhẹ nhàng, hồi phục mau hơn.

Hỏi rằng có một công thức dinh dưỡng nào toàn hảo cho tuổi thọ trường sinh, thì câu trả lời là không có. Nhưng những lời khuyên thực tế sẽ là: thực phẩm phải đa dạng, phẩm chất dinh dưỡng cao và các chất dinh dưỡng phải cân bằng.

Về số lượng chắc chắn là nhu cầu của quý cụ sẽ ít hơn là khi còn trung niên trai tráng, vì bây giờ đâu còn phải lao động chân tay cật lực. Do đó quý cụ vẫn cần các chất dinh dưỡng chính như mọi người. Đó là chất carbohyrat (chất bột, đường), chất dạm, chất béo, vitamin, khoáng chất và nước.

Con người, nói chung, không giống các sinh vật khác ở chỗ là ta không phải di chuyển để lùng kiếm thức ăn hay e ngại không kiếm đủ thức ăn. Mà ta lại có mối lo là làm sao không chỉ-ngồi-đó-mà-ăn hoặc ăn-quá-nhiều. Lý do là tại nhiều quốc gia, thực phẩm quá dư, chỉ muốn ăn gì và có tiền là xong. Nhưng ăn nhiều mà không vận động, tiêu dùng thì thật là nguy hiểm.

Sau đây là một số điều cần làm để có dinh dưỡng tốt cho tuổi già:

1-Biết lựa thức ăn thích hợp.

Tại Hoa kỳ, năm 1990 một đạo luật liên hệ tới việc liệt kê phẩm chất, thành phần của thức ăn đã được ban hành với mục đích để giới tiêu thụ dễ chọn lựa thức ăn thích hợp với nhu cầu của mình. Các quốc gia khác cũng phụ họa, làm theo.

Nhãn hiệu (Food label) đó không hoàn toàn đáng tin cậy, nhưng ít nhất cũng có giá trị hướng dẫn. Ta nên coi kỹ bảng phân tích này để lựa thức ăn thích hợp với cơ thể của mình.

2- Khi nào thì ăn?

Tất nhiên sẽ có câu trả lời: Thấy đói là ăn. Vậy khi nào thì đói, đói bụng hay đói con mắt? Lại nữa: ăn để sống hay sống để ăn?.

Người phương Tây có thói quen: ăn bữa sáng bữa trưa nhẹ, bữa tối thịnh soạn. Kể ra cũng tiện, vì sáng dậy vội vã đi làm, chỉ đủ thì giờ để chiêu một ly cà phê.

Trưa ngồi ở sở vừa làm việc vừa nhai miếng bánh mì kẹp chả mới làm tối hôm qua, kèm theo quả chuối, ly coke.

Tối về rảnh rang, làm một bữa cơm rượu no nê, rồi lên giường ngủ.

Thế là cholesterol trong máu tăng cao, những tảng mỡ không mời mà ngang nhiên xâm lấn vùng bụng, vùng hông.

Từ hơn ba chục năm trước, tại viện Đại Học Chicago, nhà dinh dưỡng Clarence Cohln đã chứng minh rằng những người ăn một bữa no mỗi ngày thì cholesterol sẽ cao hơn những người nhâm nhi nhiều lần trong ngày. Ðây có lẽ cũng là lý do mà cholesterol ở nữ giới, lúc thiếu thời, thấp hơn ở nam giới, vì quý bà hay ăn quà vặt. Còn quý ông thì nhồi nhét một bữa cho xong.

Ăn một bữa no cũng bắt buộc sự biến hóa thực phẩm phải làm việc quá sức, vị tố tiêu hóa, nhất là Insulin, phải tiết ra nhiều trong một thời gian quá ngắn, đôi khi có khuyết điểm.

Tốt hơn hết là tuổi già cứ nhâm nhi, chia phần ăn ra nhiều phần nhỏ rồi ăn lai rai nhiều lần trong ngày.

3-Hỏi rằng ăn bao nhiêu cho đủ?

Xin thưa là các cụ Á đông ta quan niệm để sống lâu chỉ nên ăn” ba phần đói, bẩy phần no”. Để còn hơi thòm thèm, sau này còn muốn ăn món đó nữa và cũng để tránh ăn quá nhiều.

Các nhà dinh dưỡng lại khoa học hơn. Họ khuyên:

-Nam giới trên 50 tuổi tiêu thụ khoảng 2000 calo nếu ít hoạt động, 2200-2400 calori nếu hoạt động vừa phải và nếu còn rất hoạt động lại cần nhiều hơn: 2400-2800 calo mỗi ngày.

Với nữ giới thì theo thứ tự như trên sẽ là 1600 calori, 1800 calori và từ 2000-2200 calori.

4-Làm sao để ăn ngon?

Ăn uống đứng đầu tứ khoái (ăn, ngủ, sinh lý, “đổng ìa”). Nhưng nhiều vị cao niên lại chẳng muốn ăn hoặc thấy món ăn nhạt tuếch, vô vị. Trở ngại này có thể là vì răng không còn nhiều, lợi viêm sưng, nhai nuốt khó khăn, nước miếng giảm hoặc đang uống nhiều dược phẩm trị bệnh làm giảm khẩu vị; hoặc cô đơn lủi thủi ăn uống một mình.

Hãy thổ lộ với các nhà chuyên môn dinh dưỡng, y tế để cùng nhau giải quyết.

Lựa nấu món ăn ưa thích, cho thêm chút gia vị màu mè để món ăn hấp dẫn hơn. Và cũng tìm thêm bạn để đồng thực, đồng ẩm.

5-Giới hạn thực phẩm có nhiều chất béo nhất là mỡ động vật.

Chất béo bão hòa làm tăng cholesterol trong máu. Chất béo từ thực vật, bất bão hòa, làm giảm cholesterol.

Giản dị nhất là ăn thịt nạc, thịt gà, vịt bỏ lớp da đầy mỡ; hấp hay nướng nhiều hơn là chiên; thay thịt bằng cá, rau, trái cây; uống sữa ít chất béo.

6-Ăn thực phẩm có nhiều rau, trái cây hạt ngũ cốc

Các thực phẩm này tương đối vừa rẻ lại tốt lành và cũng có nhiều năng lượng.

Các nhà dinh dưỡng khuyên nên dùng 5 đơn vị trái cây và rau mỗi ngày, 6 tới 11 đơn vị hạt ngũ cốc. Mỗi đơn vị là lượng thức ăn mà ta thường dùng như là một bát cơm, một quả táo cỡ trung.

Nên nhớ là trên thế giới có cả hàng trăm triệu người ăn chay mà họ vẫn sống lâu. Như vậy ăn chay chắc phải có một gía trị dinh dưỡng nào đó.

Lại nữa: phần ăn của các lực sĩ vô địch trước khi tranh giải đều có nhiều carbohydrate, là một lý do để ta tăng số lượng rau và trái cây trong bếp và trên bàn ăn của chúng ta.

7-Một vài ý kiến về chất đạm protein.

Cơ thể được cấu tạo bằng chất đạm. Chất này có nhiều nhất trong thịt động vật nhưng cũng có trong thảo mộc, nhất là các cây thuộc họ đậu như đậu hoà lan, đậu cô ve, đậu nành.

Khoa học đã chứng minh là một khẩu phần có nhiều thịt động vật làm tăng hiểm họa bệnh tim.

Do đó, tới tuổi cao, nên theo một chế độ thực phẩm với thịt nạc, sữa ít chất béo, nhiều rau, trái cây.

8-Nước và muối cũng cần được lưu ý.

Trong cơ thể, tỷ lệ nước lên đến 60% trọng lượng, mỗi ngày thận lọc gần hai trăm lít máu và thải ra 1/100 dung dịch nước. Như vậy cơ thể cần có một số nước tối thiểu để tồn tại. Trung bình, cần uống 1 lít rưỡi nước mỗi ngày, và uống thêm khi nào thấy cần để tránh tình trạng khô nước hay loãng tiểu.

Nước không có calories, không có khoáng chất, đôi khi không mất tiền mua lại còn là chất bôi- trơn (lubricant) tốt cho cơ thể.

Với muối, chỉ cần một phần tư thìa cà phê mỗi ngày là đủ. Dân chúng dùng nhiều muối, như người Nhật, thường có nhiều nguy cơ cao huyết áp.

9-Tăng tiêu thụ chất xơ

Gần đây, chất xơ (fiber) trong rau và trái cây được nhắc nhở tới nhiều vì có công dụng trong việc hạ thấp lượng cholesterol trong máu, tăng tốc độ di chuyển của thức ăn trong ruột, tránh táo bón và viêm ruột.

Chất xơ không có giá trị dinh dưỡng mà chỉ làm đầy bao tử, cho nên còn có tác dụng giúp ta giảm béo mập…

10-Dùng bổ sung sinh tố và khoáng chất

Các vi chất này có tác dụng xúc tác trong việc chuyển hóa thức ăn và có nhiều trong các loại thực phẩm. Tuy nhiên, ở người cao tuổi, khẩu phần nhiều khi không được cân bằng và có thể thiếu một vài loại sinh tố, khoáng chất. Vì vậy nên dùng thêm một phân lượng phụ trội.

Kết luận

• Để sống già sống khỏe, cần có dinh dưỡng đầy đủ, cân bằng, đa dạng.
• Hãy tiêu thụ nhiều loại thực phẩm khác nhau.
• Hãy giới hạn các thực phẩm “rỗng”, chỉ có calori mà không có chất dinh dưỡng, như rượu, nước có hơi, bánh ngọt.
• Hãy lựa thực phẩm có ít cholesterol, chất béo.
• Và phòng tránh ngộ độc, tiêu chảy với vệ sinh an toàn thực phẩm. Ăn chín, uống sôi, rau trái sạch, rửa tay thường xuyên.

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức M.D.

  From: Tu-Phung

VƯỢT QUA CĂN BỆNH HIỂM NGHÈO…

 

Trí tuệ và những nghiên cứu tiến bộ trong y học luôn được truyền dạy , cùng sự quan tâm lẫn nhau, cho nhau, vì nhau trong cuộc sống giúp nhân loại không bị diệt vong…………..

Cảm ơn những thiên thần áo trắng cùng lời thề Hyppocrates.

VƯỢT QUA CĂN BỆNH HIỂM NGHÈO

Hồi cuối tháng Sáu 2019, không có điều gì lạ báo trước cho sức khỏe của tôi. Sống cùng gia đình và làm việc cho một tờ báo ở Sydney, mọi việc tiến triển tốt. Tôi đang tập luyện cho việc tranh tài ba bộ môn Chạy, Bơi và Xe đạp ở ngoại quốc. Từ lúc tham gia môn thể thao 6 năm trước, bây giờ tôi yêu thích các môn thể thao này mỗi buổi sáng. 

Tôi gặp bác sĩ mình vì một khối u ở dưới cánh tay gần nách, bác sĩ nói chỉ là khối u lành tính. Tôi tiếp tục tập luyện. Đến đầu tháng Bảy, một cục u khác xuất hiện bên ngực trái. Bác sĩ gia đình gởi tôi đến bác sĩ chuyên khoa để mổ bỏ khối u. Bác sĩ chuyên khoa đề nghị phải làm xét nghiệm trước khi mổ. 

Vào một buổi chiều lạnh lẽo của tháng Bảy, tôi được làm một loạt scan và kim chích vào khối u để thử nghiệm. Sau vài ngày nữa tôi được làm xét nghiệm (biopsy) lần thứ hai. Lúc trở về gặp bác sĩ, ông nghiên cứu X-ray và kết quả xét nghiệm. Tôi hỏi có phải là ung thư không? Bác sĩ gật đầu. 

Tôi về nhà bàn bạc với vợ, vợ tôi sửng sờ nhưng cố trầm tĩnh đề nghị chờ thêm các kết quả thử nghiệm khác. Tôi cũng thông báo cho thằng con trai 27 tuổi. Chàng ta nhận tin buồn trong yên lặng. Chúng tôi biết không lợi ích gì để phí vài giọt nước mắt. 

Hai ngày sau, ông bác sĩ xác định với tôi đó là ung thư. Ông nói “Nếu Anh may mắn đó là lymphoma. Nếu kém may mắn thì đó là melanoma” (lymphoma : u bạch huyết bào; melanoma: u sắc tố đen).

 Tôi hy vọng tham dự cuộc đua trong 5 tuần nữa. Nhưng sau đó thêm các cuộc thử nghiệm, một bác sĩ chuyên về ung thư điện thoại đến tôi. 

Vị bác sĩ đã sốc khi biết được tôi bị “melanoma” di căn. Tôi hỏi lại bà bác sĩ, bà bị sốc vì nhiều ung thư quá nhiều hay là vì nó ở giai đoạn muộn màng? Bà trả lời “Cả hai”.Những khối u bướu ở chung quanh ngực, ở bao tử, và ở 2 chân. Hôm ấy tôi buồn bã đi bộ về nhà.

Tôi nói chuyện với vợ và con trai, tôi cố gắng bàn bạc một cách tích cực nhưng vẫn không thể quên hai tiếng “Cả hai” của bà bác sĩ. Rồi chúng tôi đi ăn nhà hàng Thái. Chúng tôi nói chuyện đủ mọi thứ chỉ trừ có đề tài ung thư. Điều kỳ lạ là tôi khỏe mạnh, nếu không có những cục u thì tôi không biết tôi đang mắc chứng bệnh nguy hiểm. 

Tôi vẫn làm việc ngày Chúa nhật đó , tôi viết xong hai câu chuyện. Rồi đến gặp ông chủ bút của tờ báo, tôi kể cho ông biết về kết quả các thử nghiệm. Đúng là cuộc nói chuyện khó khăn cho cả hai người. Nhưng tôi cảm thấy nhẹ nhõm và thật sự cảm ơn khi ông ta nói rằng ông ta sẽ trợ lực cho tôi bất cứ điều gì tôi cần. 

Tôi còn chưa biết lúc nào và ở đâu tôi sẽ được chữa trị. Vài ngày sau đó tôi tự đoán là chắc họ dùng phương pháp hóa trị. Tôi cố gắng không để xuống tinh thần. Điều gì xảy ra cho tôi cũng sẽ từ từ đến và tôi cố gắng hưởng thụ thời gian còn lại. 

* **

Hai mươi sáu năm trước, tôi cũng bị vậy nên kinh nghiệm đã giúp tôi vực dậy thật nhanh. Lúc ấy tôi được chẩn đoán non-hodgkin lymphoma và đã qua 6 tháng hóa tri thật đau đớn. Sự chữa trị có kết quả tốt. Tôi vượt qua, tôi thành người mạnh mẽ. Lúc ấy vợ chồng tôi mới mua nhà và con trai mới chập chững đi. Tôi cương quyết sống để thành người cha tốt.

Nhưng bây giờ tôi đang gặp một thử thách khác. Melanoma là “Ung thư của Úc” (Australia’s cancer) các bác sĩ trị ung thư của tôi gọi vậy. Với chỉ số UV cao, thích sinh hoạt ngoài trời nhiều nên Úc và Tân Tây Lan là vùng có bệnh ung thư melanoma cao nhất thế giới. Cho dù hơn chục năm vận động cảnh giác người dân; người ta vẫn mắc phải. Người ta chẩn đoán ra cứ 30 phút có 1 người bị melanoma. Năm 2018, Úc  có 1400 người chết vì melanoma. 

Hôm tôi ngồi trong phòng chờ đợi để gặp bác sĩ lần nữa. Cô nhân viên đưa giấy tờ cho tôi ký. Tôi đọc thấy họ ghi tôi bị melanoma giai đoạn 4 (nghĩa là đã di căn khắp cơ thể tôi rồi). Ký xong, trong lúc ngồi chờ, tôi bấm điện thoại Google xem, tôi tá hỏa để biết rằng không có giai đoạn 5. 

** *

Sáu tuần kể từ khi tôi phát hiện cục u đầu tiên nhưng trước khi được hóa trị, một cục u nữa xuất hiện nơi bụng, thêm một cục u bên hông và bắt đầu đau đớn.

Kỳ lạ như thế và may mắn cho tôi, chỉ có một cục bướu nơi phổi, nơi có thể ảnh hưởng cơ phận quan trọng nhất. Và các bác sĩ không nghĩ rằng ung thư đã lan đến não bộ. Và thật nhiều động viên tốt lành từ gia đình, bạn bè và đồng nghiệp khi biết tôi bị ung thư.

Có những đêm thật tồi tệ. Thật nhiều suy nghĩ trong bóng đêm: điều nầy sẽ chấm dứt tệ hại? Sẽ đau đớn? Tại sao tôi đã không làm nhiều hơn trong cuộc đời nầy ? 

Bác sĩ chuyên trị ung thư Alex Menzies làm việc tại phòng mạch hiện đại cũng là Tổng Hành Dinh của viện Melanoma Australia, một tổ chức không vụ lợi lớn nhất  thế giới. Tổ chức nầy nhắm vào điều trị, nghiên cứu và giảng dạy.

Một người tân tâm, tập trung cao vào trị liệu, bác sĩ Menzies cho biết sau nhiều lần nghiên cứu ông ta nghĩ đa phần là melanoma và biện pháp tốt nhất không phải là hóa trị mà dùng liệu pháp miễn dịch.(immunotherapy)

Hai loại thuốc mạnh nhất: Opdivo (nivolumab) và Yervoy (ipilimumab) sẽ giúp kích hoạt hệ miễn nhiễm để giết chết những tế bào ung thư. Bắt đầu bằng 4 cuộc trị liệu mỗi lần cách nhau 3 tuần. Chỉ có 50% các bệnh nhân chịu nỗi 4 lần trị liệu vì bị tác dụng phụ. Tuy nhiên dù chỉ có một lần trị liệu cũng có thể có tác dụng tốt ngay. 

Nếu điều trị trên 2 năm con số làm bạn choáng váng là $250,000, tất cả đều được chánh phủ tài trợ (PBS). Thuốc đang có ở trung tâm đối diện bên kia đường, nếu tôi muốn tôi sẽ được bắt đầu trị liệu ngay. Tôi đã đồng ý ngay tức thì.

Nửa giờ sau, tôi ngồi trên ghế bành lớn, ống nước biển chuyền vô mạch máu tay cho lần trị liệu đầu tiên: 30 phút cho thuốc Opdivo, 30 phút cho chất Saline, 30 phút cho thuốc Yervoy. 

Tôi nhìn sang bên, có vài bệnh nhân khuôn mặt ốm, xanh xao bệnh hoạn. Tôi nghĩ rồi khuôn mặt tôi cũng nhìn thảm hại thế thôi.

Sau hai tuần, rõ ràng liệu pháp nầy không giống hóa trị. Nó không làm mình vật vã, nó giúp mình từ từ hồi phục để chờ lần trị liệu kế tiếp. Mỗi ngày trôi qua mỗi khác. Có ngày cảm thấy khỏe, có ngày cảm thấy mệt và ngủ li bì.

Tôi chọn phương pháp luyện tập cho riêng mình, mỗi ngày tìm một niềm vui, hưởng thụ chậm chạp, thưởng thức các món ăn với gia đình và bạn bè. 

***

Tôi thích đọc sách, xem phim và nhất là bơi lội . Cuối tháng 9 là những tác dụng phụ chỉ còn là các vết ngứa ngoài da. Tôi trở lại bơi lội thật nhiều. Buổi sáng sau khi dắt chó đi dạo xong, tôi đến hồ bơi. Chiều dài hồ là 50 m , tôi bơi  20 bận rồi từ từ tăng lên 30 bận. Có ngày tôi bơi đến 40 hay 50 bận. Đến tháng 10 là kỳ chích thuốc lần thứ ba, tôi bơi được 4 cây số mỗi ngày, tuần kể tiếp tôi bơi 5 cây số. Và sau đó là 6 cây số. Đến tháng 11, các bác sĩ làm scan lại để coi kết quả việc chữa trị thế nào. 

Tôi cùng bà xã ngồi trong phòng, bác sĩ Menzies bước vào ông cho biết kết quả các lần trị liệu có kết quả thật tuyệt vời. Tôi vọt miệng, kết quả tốt hả bác sĩ? Ông ta cười. Đây là kết quả tốt nhất của liệu pháp miễn nhiễm. 

Sau đó tôi còn cần đến chích Opdivo nữa trong mỗi 4 tuần , bác sĩ hy vọng các cục bướu sẽ thu nhỏ lại hoặc biến mất đi. Bác sĩ hy vọng tôi sẽ hết bệnh hoàn toàn.

Tôi vô cùng ngạc nhiên. Hai vợ chồng ra ngồi uống cà phê nơi khu vườn sau bệnh viện. Chúng tôi ráng suy nghiệm xem nên tin đây là sự thật hay không. Tôi thật cảm thấy nhẹ hẫng nhưng cũng đầy bối rối. 

Những tuần lễ kế tiếp càng tiến triển hơn, scan cho thấy kết quả rất tốt ,tuy nhiên cần phải trị liệu tiếp tục đến năm 2020. 

Tôi đã không biết tôi may mắn đến dường nào cho đến khi tôi phỏng vấn bác sĩ Menzies để viết câu chuyện này đăng lên báo. Bác sĩ nói, nếu mười năm trước mà  bị melanoma giai đoạn 4 là kể như bị án tử vậy. Với phương pháp hóa trị hiệu quả rất ít, bệnh nhân chỉ có thể sống từ 6 đến 9 tháng. Và có thể ngắn hơn nếu ung thư lên đến não. 

Bác sĩ Menzies cho biết, bây giờ 50% bệnh nhân melanoma thọ đủ dài để được chữa trị bằng thuốc “Nó thật sự là một cuộc cách mạng “.

Hai loại thuốc đã cứu sống tôi là Opdivo và Yervoy đã được phối hợp dùng trị melanoma đầu tiên từ năm 2016. Trong liệu pháp miễn dịch (immunotherapy) người ta dùng hai loại thuốc này và thấy có kết quả tốt: tốt cho ung thư ngực, phổi, đầu cổ, bàng quang, ruột già, bao tử kể cả melanoma. 

Cũng theo bs Menzies cách chữa trị immunotherapy sẽ không có hiệu quả với loại ung thư tiền liệt tuyến, ung thư não, và ung thư lá lách (tụy tạng). “Liệu pháp miễn dịch (immunotherapy) là một khám phá lớn nhất trong y khoa của thế hệ chúng ta. Xuyên suốt trong lãnh vực y khoa, nó là một liệu pháp hay nhất kể từ khi con người khám phá ra penicillin “

Bấy giờ là 5.30 sáng, vào một ngày tháng Hai, đúng 6 tháng từ khi tôi bắt đầu được trị liệu, tôi cảm thấy mạnh lên khi đi đến hồ bơi. Tôi bơi trong bóng tối cho đến khi ánh bình minh xuất hiện. Đây là lần đầu tôi bơi được 10 cây số. Nhìn lên bầu trời có màu trong xanh rất đặc biệt. 

P/s tháng 10 năm 2020, bác sĩ tuyên bố tôi đã hoàn toàn “sạch” ung thư và ngưng chích thuốc. 

Tran an Bình lược dịch. 

(nguyên tác Garry Maddox) 

From: Tu-Phung

Bác Sĩ Kể Chuyện: Hú Hồn Vì Fucoidan – “Thần Dược Chữa Ung Thư”

 

Cục Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) xếp Fucoidan vào loại thực phẩm chức năng (không phải là thuốc) nên Fucoidan không phải chịu sự kiểm soát nghiêm ngặt nào cả.

 

 Danny trên 40 tuổi làm chủ một công ty xe tải 18 bánh chở hàng xuyên bang. Vợ ở nhà chăm sóc 2 con nhỏ. Lúc gặp anh lần đầu, tôi nghĩ đời sống Danny đúng là hình mẫu lý tưởng của một gia đình Mỹ gốc Việt.

Danny gặp tôi vì bị dị ứng da và cao huyết áp. Ngoài ra, anh hút thuốc lá như ống khói nhà máy nhiệt điện, đến nỗi mùi thuốc lá vẫn còn trong phòng khám sau khi anh ra về. 

2 tuần sau khi gặp tôi, Danny bị đột quỵ khi đang lái xe trong bãi đậu.

MRI não xác nhận vùng não trái bị nghẽn mạch. Anh bị liệt nửa người bên phải.

Chưa hết, chỉ số đường Ha1c lên đến 11%. Cuộc sống gia đình anh đảo lộn. Công ty tài sản chục triệu đô không người trông giữ. Em và chị gái của Danny từ Florida bay qua California để giữ cổ phần công ty. 

Tranh cãi gia đình nổ ra vì Danny không có bất kỳ giấy tờ uỷ quyền tài sản nào. Vợ Danny, vốn bị gia đình chồng ghét, bị đẩy ra ngoài. Cô bị stress và có lúc muốn tự vẫn. 

Được các BS cật lực cứu chữa, Danny dần dần hồi phục. Anh đã có thể cử động chân phải và từ từ đi được.

Những lần gặp anh sau đó, anh đã mạnh khỏe hơn và yêu đời trở lại. Anh hồi phục cũng giúp gia đình và công ty anh qua cơn khó khăn.

Công việc ổn định trở lại. Chị vợ cùng chồng quán xuyến công ty và hai chị em của Danny cùng nhau giúp đỡ hai vợ chồng thay vì cãi lộn như trước.

Đùng một cái, vợ Danny gọi tôi nói anh đang yếu hơn trước. 

Vợ Danny và người phụ tá phải dìu anh vào phòng khám. Mặt anh tím tái, huyết áp tụt.

Danny được nhận viện gấp. Hồng huyết cầu (Hb) của anh chỉ còn 3,9 (người bình thường là 13-14, nếu dưới 7,0 đã phải truyền máu). BS cấp cứu gọi tôi la trời vì chưa thấy ai thấp Hb hồng huyết cầu đến vậy. 

Hỏi ra mới biết là thấy anh bớt bệnh, chị vợ nghe lời bạn bè lấy thuốc Bắc cho anh uống. Sau khi uống xong, anh cứ đi cầu phân đen. Nghe mọi người nói uống thuốc bắc phân sẽ lỏng và đen nên chị vợ và hai chị cứ an tâm cho uống đến 6 tháng. 

Nhưng vì Danny đang uống thuốc kháng đông máu sau khi bị đột quỵ nay bị dộng thêm thuốc bắc tương tác làm máu anh càng loãng, hậu quả anh bị xuất huyết đường ruột, máu Hb tuột luốt.

Anh được truyền máu và hồi phục lần hai. Lần này hai vợ chồng quyết tâm không bao giờ xài thuốc bắc. Chỉ số Hồng huyết cầu Hb của anh tăng lên từ từ và ổn định ở mức 10-11. Anh khỏe ra, và anh chị lại biến mất một thời gian.

Nào có ngờ hôm kia chị vợ gọi tôi nói là anh lại trở mệt nữa. Tôi lại giật mình vì hồng huyết cầu Hb lại tụt xuống 8,0.

Hỏi xem anh có uống gì khác không thì chị vợ mới nhớ là nghe quảng cáo uống Fucoidan phục hồi sinh lực nên cho chồng uống mấy tuần nay. Thấy anh ăn được, chỉ có điều đi cầu phân hơi đen nên chị vợ an tâm tiếp tục cho anh uống.

Tôi dặn chị vợ ngưng không cho anh uống Fucoidan nữa thì anh khỏe trở lại. Check Hb thì lên lại được gần 10.0.

Hú hồn vì Fucoidan. Xém chút nữa là Danny phải nhập viện và có thể bị tai biến vì rủi ro xuất huyết não.

Những năm gần đây Fucoidan được quảng cáo như một thần dược, chữa được ung thư. Các nghiên cứu về Fucoidan chỉ ra Fucoidan có những tác dụng nhất định như kháng viêm, chống đông máu, và có thể kháng ung thư. 

Tuy nhiên, tất cả những nghiên cứu này đều trong phòng lab trên tế bào cách biệt mà chưa hề có bất kỳ nghiên cứu nào trên người. (1)

Cục Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) xếp Fucoidan vào loại thực phẩm chức năng (không phải là thuốc) nên Fucoidan không phải chịu sự kiểm soát nghiêm ngặt nào cả.

Chính vì kẽ hở này mà hàng trăm công ty sản xuất thực phẩm chức năng đã sản xuất tràn lan và quảng cáo sản phẩm không đúng sự thật.

Điểm quan trọng nhất là BN không nên giấu BS những gì mình đưa vào cơ thể trong khi đang điều trị, bao gồm cả thực phẩm chức năng và những sản phẩm khác (thuốc bắc) vì thực phẩm chức năng (như Fucoidan) cũng có thể có những tác dụng phụ rất nguy hiểm như xuất huyết, có thể dẫn đến những tai hại khác, như trường hợp trên đây.

GLN

From: Do Tan Hung & KimBang Nguyen

 Câu Chuyện Thầy Lang: Khác biệt giữa Stroke và Heart Attack

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức

Stroke tiếng Việt gọi là Đột Quỵ hoặcTai Biến Mạch Máu Não, còn Heart Attack là Cơn Đau Tim. Hai bệnh có một số điểm giống và khác nhau đôi khi cũng khó mà phân biệt.

-Cả hai đều gây ra do sự gián đoạn cung cấp máu cho mỗi bộ phận là não và tim
-Cả hai đều cần được cấp cứu tức thì vì hậu quả của bệnh tùy thuộc vào điều trị sớm hay muộn.
-Triệu chứng của hai bệnh đều khác nhau.

Nhận diện và nhớ được sự khác biệt về dấu hiệu báo động sự xuất hiện giữa hai bệnh đôi khi cũng gây bối rối cho nhiều người. Xin cùng tìm hiểu về hai bệnh này.

Trước hết, xin nhấn mạnh là các tế bào trong cơ thể hoạt động được đều nhờ chất dinh dưỡng và dưỡng khí do dòng máu cung cấp. Gián đoạn sự cung cấp này sẽ đưa tới rối loạn chức năng cho bộ phận đó rồi cho toàn cơ thể. Não bộ và tim là hai bộ phận chủ chốt của cơ thể và rất nhậy cảm với sự thiếu cung cấp nguồn nhiên liệu để hoạt động, dù sự gián đoạn chỉ trong vài phút đồng hồ.

Stroke là gì?
Stroke là một cơn yếu ớt bất chợt ở một phía của cơ thể gây ra do sự gián đoạn lưu hành máu tới một phần nào đó của não. Ngưng cung cấp máu có thể là do ở trên não có một cục máu làm tắc nghẽn ( 85%)  hoặc do một mạch máu bị đứt rách. Không có máu, tế bào não chết liền nếu không được cấp cứu. Mỗi phút không điều trị đưa tới hủy hoại cho 1.9 triệu tế bào não, 7.5 miles sợi thần kinh và 14 tỷ điểm giao liên kết hợp thần kinh.

Báo cáo y học của American Heart diễn tả sự tổn thương tế bào não khi không được điều trị với sự hóa già của cơ quan này như sau: Cứ một giây không điều trị não già đi gần 8 giờ, mỗi phút không điều trị, não già gần 3 tuần lễ, chậm điều trị 1 giờ, não già đi 3.6 năm và nếu không chữa, não già đi 36 năm. Mà não đã hóa già hết hoạt động thì hậu quả tai hại sẽ vô lường, vĩnh viễn.

Coi vậy thì cấp cứu điều trị Stroke quan hệ như thế nào.Cho tới nay, đột quỵ được coi là đệ tam sát thủ đối với con người, sau bệnh tim và ung thư và là đệ nhất nguyên nhân gây ra tàn phế cơ thể, đệ nhị hung thủ gây tàn phế thần kinh, sau bệnh Alzheimer.Bên Hoa Kỳ, hàng năm có tới trên dưới 700,000 người bị stroke với gần 200,000 tử vong.Sống sót thì cứ một trong sáu người cần chăm sóc tại các cơ sở lâu dài; ba trong bốn người giảm khả năng làm việc. Kinh hoàng như vậy mà dường như nhiều người vẫn chưa biết rõ về bệnh cũng như chưa chịu áp dụng các phương thức phòng ngừa để bệnh không đến với mình.

Những dấu hiệu báo trước

Dấu hiệu tùy thuộc nguyên nhân gây tai biến, vùng não và số lượng tế bào bị tổn thương. Ðiểm đặc biệt của dấu hiệu báo động là một số những “Ðột Nhiên”.
-Ðột nhiên thấy yếu một bên cơ thể như mặt, tay hoặc chân là dấu hiệu sớm nhất và thông thường nhất; rồi:
-Ðột nhiên thấy tê dại trên mặt, cánh tay hoặc chân ở một nửa thân người;
-Ðột nhiên thấy bối rối, nói lơ lớ khó khăn hoặc không hiểu người khác nói gì;
-Ðột nhiên có khó khăn nhìn bằng một hoặc cả hai con mắt;
-Ðột nhiên chóng mặt, đi đứng không vững, mất thăng bằng;
-Ðột nhiên thấy nhức đầu như búa bổ mà không rõ nguyên nhân.
Không phải tất cả các dấu hiệu này đều xẩy ra trong mỗi tai biến. Nhưng nếu thấy một vài trong những dấu hiệu đó là phải kêu cấp cứu, tới nhà thương ngay. Ðây là trường hợp khẩn cấp, trễ phút nào nguy hiểm gia tăng với phút đó.

Y giới đưa ra trắc nghiệm gọi tắt là FAST để sớm phát hiện stroke:
F = Face: yêu cầu họ cười, coi xem một bên mặt có méo, môi xệ.
A =Arm: yêu cầu dơ 2 tay lên cao, coi xem một tay có yếu suội thõng xuống.
S =Speech: yêu cầu nhắc lại một câu nói, coi xem dọng nói có ngọng lớ, nhắc lại có đúng
T=Time có nghĩa thời gian điều trị là quan trọng, cần hành động kêu 911 cấp cứu ngay.
Nếu áp dụng trắc nghiệm này thì đôi khi người thường cũng dễ dàng thấy stroke đang xuất hiện.

Ngoài ra, tùy theo não trái hoặc phải bị tổn thương mà triệu chứng khác nhau đôi chút.

a-Ðột quỵ ở não trái hay phải đều đưa tới suy yếu hoặc tê liệt của phần cơ thể phía đối diện cộng thêm mắt mở rộng hoặc môi xệ xuống;

b-Ðột quỵ não trái gây ra rối loạn về ngôn ngữ ảnh hưởng tới việc phát ra và hiểu lời nói  kể cả đọc và viết. Lý do là trung tâm kiểm soát ngôn ngữ thường nằm bên não trái. Nạn nhân cũng có rối loạn về trí nhớ, một chút rối loạn hành vi, chậm chạp và dè dặt hơn.

c-Tổn thương não phải: Ngoài tê liệt nửa thân phía trái, bệnh nhân còn bị mất trí nhớ, hành vi hấp tấp, không suy nghĩ, kém nhận xét về không gian, hay bị xúc động, buồn rầu và chỉ để ý tới sự việc xẩy ra mé phải cơ thể. Chẳng hạn bệnh nhân không thấy có người tới ở phía trái hoặc bỏ quên thực phẩm trên phần đĩa bên trái.

Điều trị
Điều trị stroke tùy theo bị máu cục hoặc đứt động mạch.
Máu cục thì thuốc loãng máu như aspirin là ưu tiên rồi tới heparin… Aspirin cần được dùng trong vòng 3 giờ sau tai biến.
Còn stroke do đứt mạch máu thì cần giải phẫu để sửa chỗ đứt và giảm áp lực của máu tràn đè lên tế bào não. Aspirin không được dùng vì sẽ làm máu loãng, chẩy nhiều hơn.
Sau giai đoạn cấp cứu, bệnh nhân được tiếp tục điều trị tại Trung tâm Phục hồi Chức năng, để lấy lại các chức năng đã mất hoặc suy yếu gây ra do sự thiếu nuôi dưỡng tế bào não.
Tóm lại, Tai biến Động mạch não là một tai nạn trầm trọng, cần được cấp cứu tức thì để cứu vãn sự sinh tồn của tế bào thần kinh.  Nhiều nhà chuyên môn coi tai biến này nguy hiểm như Cơn Suy Tim heart attack, và gọi là Brain Attack.
Tai biến có thể viếng thăm bất cứ ai, không kể tuổi tác, nam nữ, giầu nghèo.

Heart Attack là gì?

Tim là bộ phận thiết yếu trong việc nuôi dưỡng toàn bộ tế bào trong cơ thể. Hằng ngày, tim liên tục làm việc suốt 24 giờ để bơm một khối lượng hơn 7000 lít máu. Ðể hoàn thành công việc này, tim cần oxy và chất dinh dưỡng do động mạch vành (Coronary Artery) cung cấp.

Vì nhiều lý do khác nhau, mặt trong của động mạch vành bị các mảng chất béo bám vào, làm cho động mạch trở nên cứng và hẹp, máu lưu thông giảm đi. Một máu cục có thể thành hình và gây tắc nghẽn hoàn toàn sự lưu hành của máu. Tế bào tim không nhận được chất dinh dưỡng và oxy, sẽ bị hủy hoại Ðó là sự nhồi máu cơ tim (myocardial infarction). Thời gian thiếu máu càng lâu thì sự hủy hoại của tế bào tim càng lan rộng và cơn đau tim càng trầm trọng hơn.

Ðôi khi, cơn đau tim cũng xảy ra khi động mạch vành co thắt tạm thời làm cho lưu lượng máu tới tim giảm đi. Các cơn co thắt tạm thời này có thể gây ra do căng thẳng tâm thần, tiếp xúc với thời tiết lạnh, khói thuốc lá hoặc khi sử dụng vài loại thuốc như bạch phiến…

Tại Hoa Kỳ, mỗi năm có khoảng 1,5 triệu người bị Cơn Đau Tim  với hậu quả là gần 500,000 trường hợp tử vong. Hơn một nửa số tử vong này xảy ra 1 giờ sau cơn đau và trước khi bệnh nhân tới bệnh viện. Ngoài ra đã bị Heart attack cũng thường đưa tới Stroke.
Cơn đau tim là một trường hợp khẩn cấp, cần được điều trị tức thì. Mỗi giây phút trì hoãn là giây phút dẫn tới “thập tử nhất sinh” cho người bệnh. May mắn là cơn đau tim có thể điều trị được và các nguy cơ gây ra cơn đau tim có thể đối phó, thay đổi để phòng ngừa căn bệnh hiểm nghèo này.

Những dấu hiệu báo trước Cơn ÐauTim
Có một số dấu hiệu báo trước sự xuất hiện của cơn đau tim:
a-Cảm giác khó chịu, đau đè như có vật nặng ép trên ngực, kéo dài tới mấy phút rồi mất đi, nhưng có thể tái xuất hiện. Cơn đau có thể nhè nhẹ vừa phải tới đau không chịu được.
b-Cảm giác đau từ ngực chạy lên vai, cổ hoặc lan ra cánh tay; đầu ngón tay cảm thấy tê tê..
c-Choáng váng, muốn xỉu, đổ mồ hôi, buồn nôn, khó thở.
d-Lo sợ, nóng nẩy, bồn chồn.
đ-Da xanh nhợt.
e-Nhịp tim nhanh, không đều.
Nếu cảm thấy một trong những dấu hiệu này thì phải kêu cấp cứu ngay.
Nên lưu ý là phụ nữ có thể có các dấu hiệu khác hoặc không rõ ràng như nam giới. Họ có thể cảm thấy đau ở bụng, cho là bị ợ chua với da ẩm ướt hoặc mệt mỏi bất thường. Mà không ngờ là có thể đang bị heart attack.

Ðiều trị
Ngay khi cảm thấy có dấu hiệu bị cơn đau tim, bệnh nhân cần phải kêu số điện thoại cấp cứu để được đưa đi khám bệnh và điều trị càng sớm càng tốt. Ðiều trị sớm có thề ngăn ngừa hoặc giới hạn sự hư hao của tế bào tim và giảm được tử vong cho người bệnh.

Trên đường chuyên trở bệnh nhân tới bệnh viện, nhân viên cấp cứu đã có thể bắt đầu sự chữa trị với phương tiện sẵn có trong xe cấp cứu. Họ thường xuyên liên lạc trực tiếp với bác sĩ tại bệnh viện để thông báo tình trạng người bệnh và tham khảo ý kiến về cách thức đối phó với cơn đau tim. Họ có thể cho bệnh nhân thở oxy, dùng thuốc giảm đau tim nitroglycerin, morphine. Họ cũng sử dụng máy cấp cứu tim khi nhịp tim rối loạn, tạm ngưng…

Tới nhà thương, bệnh nhân được đưa vào phòng cấp cứu tim trang bị đầy đủ dụng cụ, và dược phẩm. Các bác sĩ sẽ hành động ngay để phục hồi sự lưu hành máu tới tim, giảm thiểu tổn thương cho các tế bào và liên tục theo dõi tình trạng bệnh.

Thuốc gây tan cục huyết được dùng trong vòng 1 giờ kể từ khi bắt đầu có dấu hiệu của cơn đau tim.
Thuốc loại nitrate để giúp động mạch bớt co thắt và giảm cơn đau trước ngực.
Thuốc chống đông máu đề làm máu loãng, tránh đóng cục trong lòng động mạch.
Thuốc viên aspirin để ngăn ngừa tiều cầu kết tụ với nhau…

Ngoài ra còn các dược phẩm giúp hạ huyết áp, giảm sức căng của động mạch, nhờ đó tim làm việc nhẹ nhàng hơn; thuốc điều hòa nhịp tim; thuốc an thần giảm đau. Bệnh nhân liên tục được hít thở oxy…

Thời gian điều trị tại bệnh việc tùy thuộc tình trạng nặng hay nhẹ của bệnh, sự đáp ứng với các phương thức chữa trị,  thường thường là năm, sáu ngày nếu không có biến chứng.

Trước khi xuất viện, bệnh nhân được hướng dẫn về cách thức chăm sóc và dùng thuốc, về chế độ dinh dưỡng, về nếp sống, về sự vận động cơ thể với chương trình vật lý trị liệu, phục hồi chức năng của tim. Bệnh nhân sẽ hiểu rõ nên vận động như thế nào để tăng cường sức mạnh của cơ thể mà không gây ra rủi ro cho trái tim, hiểu rõ về bệnh tim của mình và biết cách đối phó với các khó khăn trong đời sống hằng ngày để tránh cơn đau tim tái phát.

Kết luận

Dù là Cơn Đau Tim hoặc Đột Quỵ, cả hai bệnh đều là “thậm cấp chí nguy”, cần được điều trị tại bệnh viện tức thì. Nhận biết và nhập tâm các dấu hiệu báo động sự xuất hiện của Đột Quỵ và Cơn Đau Tim là việc cần thiết để cứu vớt sự sống.

Kính chúc mọi sự bình an.

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức

From: NguyenNThu

 Bang Uong

Độ tuổi nguy hiểm nhất?

Để có được trường thọ, trong 10 năm từ 70 đến 79 tuổi thật là quan trọng!

Học giả Israel đã phát hiện ra điều đó70-79 tuổi là giai đoạn nguy hiểm. Trong giai đoạn này, nhiều cơ quan khác nhau của cơ thể giảm nhanh chóng. Đây là một thời kỳ thường xuyên mắc các bệnh lão khoa khác nhau, và thông thường dễ bị tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp và tiểu đường.

Sau khi bước vào độ tuổi 80, những căn bệnh trên sẽ giảm đi, sức khỏe tinh thần và thể chất có thể trở lại ở độ 60-69 tuổi. Vì vậy, tuổi từ 70 đến 79 tuổi được gọi là ′′nhóm tuổi nguy hiểm”. Khi về già mọi người muốn có một cuộc sống khỏe mạnh. Họ nhận ra rằng ′′Sức khỏe là của cải”. Việc chăm sóc sức khỏe 10 năm từ 70 đến 79 tuổi là rất quan trọng.

Điều này sẽ giúp bạn vượt qua giai đoạn ′′nhóm tuổi nguy hiểm′′ của cuộc đời mình.

1. Nước

Nước là ′′thức uống tốt nhất và rẻ nhất cho sức khỏe”.

3 thời điểm quan trọng với mỗi lần 1 ly nước :

Cốc đầu tiên: Sau khi ra khỏi giường. Bạn có thể uống một ly nước trong một cái bụng rỗng. Ngay cả khi chúng ta không cảm thấy khát nước sau khi thức dậy, máu ở trạng thái bị đặc do thiếu nước. Do đó, sau khi ra khỏi giường, bạn phải từ từ bổ sung nước càng sớm càng tốt.

Cốc thứ hai: Sau khi tập thể dục. Một bài tập thể dục phù hợp là một trong những nền tảng của trường thọ. Tuy nhiên, sau khi tập thể dục, đặc biệt chú ý cần phải bổ sung và thay thế nước. Điều này đực biệt khuyến khích đối với người già.

Cốc thứ ba: Trước khi đi ngủ. Một cốc nước trước khi đi ngủ có thể làm giảm độ nhớt của máu một cách hiệu quả và làm chậm quá trình lão hóa. Giúp chống lại đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim và các bệnh khác

2. Cháo

Trung Quốc Daily Online đã công bố một nghiên cứu 14 năm do Đại học Harvard thực hiện trên 100,000 người. Thấy rằng mỗi ngày một bát cháo ngũ cốc nguyên hạt khoảng 28 gram giảm 5% đến 9% tử vong và giảm cơ hội mắc bệnh tim mạch. Các loại ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, ngô và tam giác mạch dường như đã tránh được tất cả các bệnh, đặc biệt là bệnh tim.

3. Một cốc sữa

Sữa được gọi là ′′huyết trắng ′′ và có trong cơ thể con người. Giá trị dinh dưỡng của nó được biết đến với rất nhiều canxi, chất béo và protein. Sữa và các sản phẩm từ sữa được khuyến nghị dùng hàng ngày là 300 gam. Khuyên nghị uống một hoặc hai bình sữa 200 ml hoặc gói sữa mỗi ngày.

4. Một quả trứng

Trứng có thể nói là loại thực phẩm thông dụng nhất của con người. Tỷ lệ hấp thụ protein trứng của cơ thể có thể cao hơn 98 %.

5. Một quả táo

Nghiên cứu hiện đại tin rằng táo có tác dụng hạ mỡ máu, giảm cân, ngăn ngừa ung thư, ngăn ngừa lão hóa, tăng cường trí nhớ, và làm cho da mịn màng và mềm mại. Lợi ích sức khỏe của táo màu khác nhau:Táo đỏ có tác dụng hạ lipid máu và làm mềm mạch máu Táo xanh có tác dụng dưỡng gan và giải độc, chống trầm cảm nên thích hợp hơn cho người trẻ. Táo vàng có tác dụng tốt trong việc bảo vệ thị giác.

6. Một củ hành

Hành có giá trị dinh dưỡng rất cao và có nhiều chức năng, bao gồm việc giúp hạ đường huyết, giảm mỡ máu, ngăn ngừa ung thư, bảo vệ tim mạch và các bệnh về não, và chống vi khuẩn, ngăn ngừa cảm cúm, bổ sung canxi và xương. Ăn hành tây ít nhất ba hoặc bốn lần một tuần.

7. Một miếng cá

Các nhà dinh dưỡng Trung Quốc đã cảnh báo rằng ăn “bốn chân” còn tệ hơn ăn “hai chân”, ăn “hai chân” còn tồi tệ hơn ăn “không có chân”.

′′Không có chân′′ chủ yếu đề cập đến cá và nhiều loại rau khác nhau. Các protein chứa trong cá dễ dàng được tiêu hóa và hấp thụ. Lượng axit béo không bão hòa trong chất béo, đặc biệt là axit béo đa năng, tương đối tốt cho cơ thế.

8. Bước đi nhẹ nhàng

Đây có tác dụng chống lão hóa thần kỳ. Khi người cao tuổi đi bộ (khoảng 1 km hoặc ít hơn) đều đặn trong hơn 12 tuần, sẽ đạt được hiệu quả về dáng và vòng eo, và cơ thể trở nên dẻo dai và không dễ bị mệt mỏi. Ngoài ra, tập thể dục bằng cách đi bộ cũng có lợi cho việc chữa đau đầu, đau lưng, đau vai., và có thể thúc đẩy giấc ngủ. Các chuyên gia tin rằng đi bộ 30 phút mỗi ngày có thể thoát khỏi nguy hiểm của ′′bệnh người cao tuổi”. Những người đi 10,000 bước một ngày sẽ giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch và mạch máu não.

9. Một sở thích

Có một sở thích, dù là trông hoa, nuôi chim, sưu tầm tem, câu cá, hay vẽ tranh, hát, chơi cờ, và du lịch, đều có thể giúp người già duy trì sự tiếp xúc rộng rãi với xã hội và thiên nhiên. Điều này làm mở rộng những thú vị của người già. Họ sẽ yêu và trân trọng cuộc sống.

10. Tâm trạng vui vẻ

Người già nên duy trì cảm xúc tốt vì những điều này cực kỳ quan trọng đối với sức khỏe của họ. Các bệnh mãn tính thường gặp ảnh hưởng đến người già có liên quan chặt chẽ đến những cảm xúc tiêu cực của người già: Nhiều bệnh nhân mắc bệnh tim, mạch vành, bị nhồi máu cơ tim do kích thích các cảm xúc bất lợi dẫn đến tử vong đột ngột;Tính nóng là điều ′′xấu′′ dẫn đến huyết áp cao. Trong trường hợp kéo dài và nghiêm trọng sẽ có thể gây ra đột quỵ, suy tim, tử vong đột ngột,.;Các cảm xúc tiêu cực như tức giận, lo lắng và đau buồn có thể khiến lượng đường huyết tăng lên, gây rối loạn chuyển hóa trong cơ thế.

Điều này cho thấy tâm trạng tối quan trọng như thế nào!

ST

Một Kinh Nghiệm Mắc Covid

Theo đề nghị của một người bạn, tôi xin ghi lại chút thử thách vướng mắc và chữa COVID-19 dù đã chích đủ 2 mũi Moderna từ tháng 2.

Tôi vẫn còn bàng hoàng vì chuyện mới xảy ra 4 tuần, và vừa rời khỏi cách ly tại nhà cách đây hơn một tuần. 

Nhưng muốn ghi lại ngay vì còn nhớ chi tiết, để chia sẻ với bạn bè và người thân hay ngay cả chưa quen biết để phòng tránh, hay chữa chạy nếu chẳng may mắc phải. 

Ngoài ra tôi cũng ngoài 70 và có chút bệnh nền, nên kinh nghiệm cũng có thể hữu ích cho một số người.

Vốn đã được chích 2 mũi vắc xin (vx), nên tôi đã tự tin được phòng ngừa, dù vẫn cẩn thận ít đi lại nếu không cần thiết, và vẫn đeo khẩu trang cho đến bây giờ.

Nhưng đã không may vướng phải vì theo câu chuyện, đã bị lây từ một người thợ sửa xe lúc đem xe đi thay dầu cách đây 6 tuần, chỉ tiếp xúc trong vòng nửa giờ lúc đợi xe và trả tiền người thu ngân. 

Hai kinh nghiệm rút ra:

1) Bạn có thể đã chích phòng ngừa vx nhưng không thể ngăn được lây nhiễm. Nhưng thuốc vx có thể giúp bạn không bị nặng lúc mắc phải, và nếu kèm theo việc đổi phó nhanh chóng do tình cờ hay may mắn.

2) Chuyện lây có thể rất nhanh và tình cờ như trường hợp của tôi, không do tham dự đám đông như tiệc tùng, trong một hiệu ăn, hay trên một chuyến bay, v.v…

Tôi bắt đầu có triệu chứng đầu hôm 1/9 bằng một cơn ho khan, tuy vẫn khỏe và còn đến được một văn phòng bác sĩ cho cái hẹn định kỳ chuyện khác. Tôi đã dùng ngay thuốc ho và thuốc ngừa cảm (Tylenol và thuốc Equate trị Cold&Flu thông dụng) và chặn ngay được cơn ho sau 3-4 ngày. Nhưng tôi có triệu chứng thứ nhì hôm 3/9 là không ngửi thấy mùi chai tương bần và cả mắm tôm.

Ngay hôm sau 4/9, tình cờ đọc tin tức ở quận Santa Rosa, Florida của tôi mới mở một trung tâm Mobile cho thử Covid Rapid Test và PCR Test không cần lấy hẹn và miễn phí, nên tôi đi thử ngay. Chỉ mất 15 phút, họ cho tôi kết quả khiến tôi bàng hoàng và panic là: dương tính (positive)!!!

Tôi lái xe ngay đến một trung tâm y tế tư gần đó hỏi xem mình có thể làm gì? May mắn là họ cho biết nên lái xe độ một tiếng đến Fort Walton Beach có một trung tâm y tế của tiểu bang Florida, do sáng kiến của ông Thống đốc nổi tiếng De Santis cho thiết lập nhiều trung tâm lưu động và đơn giản như vậy, chỉ để chích thuốc chữa bệnh là một thuốc kháng nguyên đơn dòng (monoclonal antibody) của hãng Regeneron. Mục đích là chữa bệnh sớm để tránh khỏi phải vào nhà thương. (Thuốc này đã được dùng thử thành công cho TT Trump năm ngoái.)

Tôi cũng đã gọi điện thoại ngay cho người bạn cố tri là BS Phạm Hiếu Liêm ở Arkansas, một BS thượng thặng về Lão khoa trong giới Y khoa Hoa Kỳ. Anh cũng đồng ý khuyên tôi nên chích thuốc này ngay.

Họ chích cho tôi 2 thứ trộn lại là Casirivimab (600mg) và Imdevimab (600mg) thành 4 ống tiêm đều nhau chích liên tiếp ở 2 cánh tay và 2 bên bụng. Lúc chích cũng đau cắn răng chịu đựng, và sau đó phải ngồi lại cho họ quan sát một tiếng, đo huyết áp và mạch cẩn thận trước và sau khi chích xong. Họ cũng nói thuốc kháng nguyên này còn mạnh hơn mũi thứ ba của Moderna và phải đợi 3 tháng nữa mới được chích thêm mũi thứ ba này, nếu muốn.

Về nhà, tôi phải sống biệt lập trong 1 buồng ngủ có phòng tắm riêng và ăn uống riêng biệt bằng bát đĩa giấy để vứt đi mỗi ngày, không gặp gia đình trong suốt hai tuần. May mắn được chăm sóc rất cẩn thận với 3 bữa ăn ngon cho có sức chống cự. Và lại còn được cho nồi nước xông trong 4 ngày với đủ xả tươi trong vườn, gừng và tỏi. Mỗi ngày ra vườn nhờ buồng ngủ có lối đi riêng ra sân sau, tập thở buổi sáng và phơi nắng độ 15 phút vào những hôm không mưa. Cứ độ 3 hôm lại đem rác gồm bát đĩa giấy ra thẳng thùng rác trước nhà mà không phải đi qua nhà chính để tránh tiếp xúc trong nhà.

Tôi cũng thêm một cách do một người bạn ở Saigon chỉ dẫn là dùng cồn 70 độ xoa vào 2 bàn tay đưa sát lên mũi hít vào và ngưng thở trong 5 giây, làm vài lần như thế để hơi cồn vào tận trong cuống họng. Nghe thế và nhớ lại thì thật buồn cười, vì dùng cả chính phái và tả phái, theo cả Tây y lẫn Đông y(?!).

Mỗi ngày tôi cũng uống thêm các Vitamins C, D3 và Zinc.

Tuy không có thêm triệu chứng nào khác ngoài cơn ho nhẹ, không bị sốt hay đau cổ hay mỏi người, có lẽ nhờ chích thuốc vắc xin và chích sớm thuốc chữa trị ngay sau lúc xét nghiệm dương tính chỉ vài tiếng đồng hồ, nhưng suốt hai tuần nằm “chịu trận” cũng thấy thật dài và thật buồn! Suy nghĩ lại nhiều chuyện về cuộc đời, khi suýt ở biên giới giữa cái sống và cái chết, tự hối vì quá nhiều tham sân si và cũng tự nhủ phải bắt đầu lại nhiều cái mới và ý nghĩ mới, nhưng không biết sẽ làm được không?

 Sang tuần thứ hai, tôi bắt đầu lái xe ra lại trung tâm xét nghiệm và thử liền 3 lần PCR Tests đều âm tính mới thấy yên tâm và giữa tuần thứ ba, quyết định ra khỏi “quarantine” để được gặp lại gia đình nhưng vẫn phải đeo khẩu trang và ăn uống riêng biệt thêm vài hôm cho đủ 3 tuần. Mang ơn gia đình nhỏ đã săn sóc tôi chu đáo và cho tôi tình thương yêu lúc “hội ngộ”!

 Tôi cũng tránh liên lạc nhiều bạn bè để khỏi làm bận lòng họ và tránh bớt kể lể về bệnh trạng mình mà thành bi quan hay sợ hãi (vì thật sự tình trạng bệnh của mình rất nhẹ, chỉ có lo là nhiều hơn!).

Xin chỉ ghi lại đây vài ý nghĩ như lời kết để chia xẻ với những người quen hay ngay cả chưa quen:

1) Dù chích 2-3 mũi vắc xin rồi cũng nên cẩn thận trong các giao tiếp, vẫn có thể bị lây nhiễm như tôi.

2) Nếu chẳng may bị vướng và bắt đầu có 1-2 triệu chứng thì nên theo dõi cẩn thận và nhất là trong việc ngửi VÀ nếm thức ăn hàng ngày. 

Khi có nghi ngờ, nên đi xét nghiệm ngay bằng Rapid Test (có kết quả trong vòng nửa giờ); hay tốt nhất PCR Test (chờ 2-3 ngày).

Lý do : dùng Rapid Test và có kết quả dương tính, chưa chắc chắn lắm mình bị lây nhiễm nếu mình đã tiêm vắc xin, vì tiêm vx rồi là có kháng thể trong người, và antigen rapid test là để nhận ra kháng thể sẽ kết luận là mình có kháng thể tức là thành dương tính.

Tốt nhất là đi thử lại bằng PCR Test nếu cũng dương tính thì mới chắc chắn bị lây nhiễm. 

Còn nếu Rapid Test cho ngay kết quả âm tính, bạn có thể yên tâm.

3) Nếu tests xác nhận dương tính thức đã bị lây nhiễm, không nên chần chờ việc tìm thuốc chữa bệnh ngay trong 4-5 hôm đầu từ lúc có triệu chứng. Như tôi đã dùng thuốc monoclonal antibody của Regeneron để tránh cho bệnh trở nặng phải vào nhà thương rất phiền toái và dễ bị lây nặng hơn do các bệnh nhân khác. Bên Mỹ : Thuốc này được điều trị ở nhà thương hay cơ sở y tế tư nhân tương đối rẻ (hình như dưới $1000) và sẽ do hãng bảo hiểm trả nếu bạn có bảo hiểm. Bên Việt Nam: tôi không rõ chính phủ hay các bệnh viện tư nhân đã mua sẵn hay dùng thuốc này chưa?

4) Ở bên Mỹ lúc này, nếu vào bệnh viện, họ sẽ dùng Remdesivir của hãng Gilead Sciences Inc. giá đắt hơn ($3,500) và chích qua IV nên cần nằm trong BV. Hình như ở VN, thuốc này cũng đã được dùng rồi trong các BV.

5) Mấy hôm nay sôi nổi ở Mỹ tin hãng Merck sắp tung ra thuốc viên chữa bệnh tên gọi MOLNUPIRAVIR (đang thử ở giai đoạn 3) và chỉ

đang chờ FDA chấp thuận cho dùng từ nay đến cuối năm. Liều thuốc gồm 40 viên dùng trong 5 ngày, mỗi ngày 8 viên, theo tin tức về nghiên cứu này. Giá gốc khoảng $700 cho mỗi liều.

Điều nổi bật là thuốc này đang được chế “sous-license” ở Ấn độ và trên nguyên tắc cũng đang ở giai đoạn nghiên cứu 3, nhưng lại đã được thử cho bệnh nhân ngay cả ở VN và nghe nói rất hiệu nghiệm cho các bệnh nhân F0 được phát thuốc này dùng ở nhà (thí dụ Q7 ở Saigon) hay trong vài bệnh viện công. Điều đáng mừng là thuốc được chế theo dạng “generic” nên giá thành ở Ấn độ chỉ bằng 1/20 giá bên Mỹ. Tuy nhiên buồn thay, đã có giá chợ đen ở Saigon cao gấp nhiều lần giá gốc của Ấn độ.

Xin thành thật cám ơn các bạn đã đọc đến đây, bài dài hơn tôi dự định rất nhiều, may là vào weekend! Cám ơn BS Liêm và vài bạn đã thăm hỏi săn sóc tôi, bên cạnh gia đình nhỏ của tôi. Mong tất cả các bạn cùng gia đình luôn được bình yên hạnh phúc!

Thân mến,

Phạm Chí

Florida 10/2021

From: Phong Dương

Những Xét Nghiệm Cần Thiết

BS Nguyễn Ý Đức M.D.

Nhiều người rất quan tâm tới sức khỏe của mình, cho nên mỗi lần đi khám bệnh là muốn bác sĩ chụp hình thử máu, thử nước tiểu. Để coi xem ngọc thể có tì vết, bệnh tật gì chăng.

Ngược lại thì cũng không ít người coi xét nghiệm là vô ích, “bới bèo ra bọ”, khi mà ăn vẫn ngon, ngủ vẫn yên, vẫn yêu đời, máy móc phục vụ đều đặn tới nơi tới chốn.

Đó là những thái độ tưởng như bình thường của đa số quần chúng. Tuy nhiên điều cần nêu ra là, rất nhiều bệnh xuất hiện đôi khi quá trầm trọng mà không có dấu hiệu báo trước. Cho nên nhiều xét nghiệm truy tìm bệnh đã được các nhà nghiên cứu đưa ra, ngõ hầu có thể sớm chẩn đoán và nhờ đó việc điều trị, đối phó sẽ hiệu quả hơn.

Các xét nghiệm có tính cách sàng lọc như vậy được áp dụng tùy theo lớp tuổi trung niên hoặc cao niên. Vì một số bệnh thường thấy ở lớp tuổi này mà không có hoặc hiếm có ở lớp tuổi kia. Do đó, cần thảo luận với bác sĩ để thực hiện những xét nghiệm thích hợp.

1- Sau đây là một số xét nghiệm cần thiết ở lớp người trên 65 tuổi

a- Cholesterol trong máu

Đây là thử nghiệm đo số tổng số chất béo cholesterol, chất béo “xấu” LDL và chất béo “tốt” HDL trong máu.

Mức độ lý tưởng là: Cholesterol dưới 200mg/dL; LDL dưới 100mg/dL; HDL trên 60mg/dL; Triglycerides dưới 150mg/dL.

HDL càng cao càng tốt. Ba loại kia nếu thấp hơn mức trung bình thì an toàn, vì quá cao, chúng là rủi ro đưa tới bệnh tim mạch cũng như một số rối loạn khác.

Thử nghiệm cần làm theo định kỳ tùy tình trạng cơ thể.

b- Đo đường huyết

Đo đường glucose trong máu cho biết có rủi ro mắc bệnh tiểu đường hoặc là đang bị bệnh này. Đây là loại bệnh đang có chiều hướng gia tăng tại mọi quốc gia với nhiều biến chứng trầm trọng như mất thị lực, suy tim, thận, tổn thương thần kinh ngoại vi.

Mức độ đường huyết trung bình đo buổi sáng khi đói là từ 70mg/dl-99mg/dl (3.5-5.5 mmol/L).
Từ 100mg/dl-125mg/dl (5.6-6.9mmol/L) là tiền tiểu đường.
Từ 126mg/dl (7mmol/L) trở lên trong 2 lần thử liên tiếp là bị bệnh rồi.

Xét nghiệm cần được thực hiện khi đang có bệnh cao huyết áp, đang điều trị hoặc có thân nhân bị tiểu đường.

Người có trọng lượng cơ thể 20% cao hơn mức trung bình cũng cần đo đường huyết, vì mập là rủi ro chính đưa tới bệnh tiểu đường.

c- Đo huyết áp

Huyết áp là sức ép của máu vào thành động mạch mỗi khi tim co bóp, đẩy máu vào huyết quản nuôi cơ thể.

Huyết áp trung bình là 120/80 mmHg
Từ 120-139/ 80-90mmHg là tiền cao huyết áp.
Trên 140/90 mmHg là bị bệnh cao huyết áp.

Huyết áp cao có thể là chỉ dấu của bệnh tim mạch, bệnh tiểu đường hoặc một số vấn đề sức khỏe khác.

Các nhà y học đều khuyên là nên đo mỗi 2 năm nếu huyết áp dưới 120/80; mỗi năm nếu huyết áp tứ 120-139/ 80-90 và đo thường xuyên hơn nếu áp xuất cao trên con số này.

Một số bác sĩ cẩn thận muốn đo huyết áp nhiều lần hơn. Do đó, nên thảo luận với bác sĩ.

d- Độ dày đặc xương (Bone densitometry)

Cấu trúc của xương có thể ví như một mảng xi măng-cốt sắt. Xương vững chắc là nhờ có muối calci carbonate và calci phosphate lấp kín khoảng trống của hệ thống mô liên kết, cái sườn chính của xương. Calci do thực phẩm cung cấp.

Chụp hình X-quang xương có thể đo số lượng calci trong xương. Đây là một xét nghiệm khá mới mẻ và chính xác để coi có bị rủi ro bệnh loãng xương hay không. Trước khi có xét nghiệm này thì nhiều người chỉ biết bị bệnh sau khi xương đã mảnh mai, gãy.

Xét nghiệm được thực hiện từ tuổi 65. Tuy nhiên, nếu có các rủi ro đưa tới loãng xương như nhẹ cân, gia đình có người bị loãng xương thì nên làm từ tuổi 60.

đ- Nội soi ruột già

Theo thống kê, có tới 90% trường hợp ung thư ruột già xảy ra ở lớp người từ 50 tuổi trở lên. Tuổi trẻ cũng bị ung thư phần ruột này, nhưng tương đối ít hơn.

Nội soi ruột già được thực hiện với một dụng cụ gồm có một ống nhựa mềm, dễ uốn, đầu có đèn chiếu sáng, máy chụp hình và nối kết với hệ thống theo dõi.

Ống đèn được đưa vào hậu môn, qua trực tràng rồi lên ruột già. Chuyên gia quan sát toàn bộ mặt trong của ruột và có thể tìm thấy những bất thường như loét lở, cục thịt polyp. Polyp có thể là tiền thân của ung thư và cần được cắt bỏ ngay.

Các nhà chuyên môn khuyên mọi người từ 50 tới 75 tuổi nên làm xét nghiệm này mỗi 10 năm. Nếu có yếu tố rủi ro như mập phì, tiểu đường, hút thuốc lá, viêm ruột, đời sống tĩnh tại, gia đình có thân nhân bị ung thư ruột thì thường xuyên hơn. Từ tuổi 76-85, xét nghiệm trở nên ít cần thiết và sau 85 tuổi thì không cần làm nữa.

Một rủi ro nhẹ của nội soi là lủng lớp màng lót của ruột với tuổi cao, nhưng dưới bàn tay chuyên môn kinh nghiệm của bác sĩ thì chuyện này hiếm khi xảy ra.

e- Chụp X-quang nhũ hoa

Ung thư nhũ hoa có thể xảy ra ở cả nam lẫn nữ, nhưng nhiều hơn ở “phái yếu”.

Ở nữ giới, ung thư vú đứng hàng thứ nhì, sau ung thư da. May mắn là trong những năm gần đây, bệnh giảm dần, tử vong cũng ít nhờ công chúng hiểu biết nhiều hơn về bệnh, nhờ có phương tiện sớm khám phá cũng như phương thức điều trị hữu hiệu. Tuy nhiên đây vẫn là ung thư đáng e ngại của quý bà quý cô vì tác hại của chúng.

Chụp X-quang nhũ hoa (Mammography) có mục đích phát hiện những thay đổi của vú khi chưa có dấu hiệu bệnh. Xét nghiệm sử dụng rất ít chất phóng xạ nhưng có khả năng tỉ mỉ kiểm tra các mô của bộ phận này mà tay khám ngực không hoàn tất chu đáo được.

Các nhà chuyên môn đề nghị chụp hình nhũ hoa mỗi 1 hoặc 2 năm kể từ tuổi 40 trở lên.

g- Siêu âm bụng

Tuổi từ 65 tới 75 nhất là đã có thời kỳ phì phèo cả trên 100 điếu thuốc lá trong đời người đều nên làm siêu âm vùng bụng một lần để coi động mạch chủ ở nơi dây có phình ra. Phình mạch có khả năng gây tử vong nếu bất chợt “bể” tung, như cái lốp xe đạp, đưa tới xuất huyết trầm trọng.

Theo Lực lượng Phòng tránh bệnh Hoa Kỳ (USPSTF), người dưới 65 tuổi ít có rủi ro phình mạch này nên siêu âm không có ích lợi.

Ngoài ra, bác sĩ gia đình có thể khuyên bệnh nhân trên 65 tuổi khám tai, khám mắt hàng năm để sớm phát hiện cao áp nhãn (glaucoma)

Một vài xét nghiệm mà lớp tuổi trên 65 có thể bỏ qua gồm có:

Thử nghiệm tế bào cổ tử cung (Pap smear)

Xét nghiệm tìm ra các thay đổi của tế bào cổ tử cung có nguy cơ đưa tới ung thư phần này.

Tuy nhiên nguy cơ ung thư cổ tử cung ở phụ nữ trên 65 tuổi có chiều hướng giảm và pap smear nhiều khi cho kết quả dương tính giả. Do đó, Lực lượng phòng tránh bệnh Hoa Kỳ nói là ích lợi của xét nghiệm rất khiêm nhường. Nữ lưu nào đã có ba pap smear âm tính liên tiếp trước 65 tuổi thì sau tuổi này chẳng cần làm pap nữa, với điều kiện đã được bác sĩ đồng ý.

Thử men nhiếp tuyến (PSA)

PSA viết tắt của Prostate-specific antigen, một chất đạm do nhiếp tuyến sản xuất có tác dụng làm lỏng tinh dịch. Một lượng rất ít chất này chuyển vào máu, nhưng quá cao có thể là chỉ dấu của viêm, nhiễm trùng, phì đại hoặc ung thư tuyến nhiếp.

Tại Hoa Kỳ, ung thư nhiếp tuyến là một trong những ung thư thường thấy ở nam giới. Bệnh đe dọa trầm trọng đời sống và điều trị cũng có nhiều tác dụng phụ, cho nên nhiều người rất e sợ khi bị bệnh này

Trong quá khứ, đa số bác sĩ coi mức độ 4.0ng/mL PSA trong máu là bình thường. Nhưng đã có nhiều trường hợp ung thư nhiếp tuyến xảy ra khi PSA thấp hơn 4.0ng/mL. Do đó, ý kiến chung là không có mức độ bình thường hoặc bất bình thường PSA.

Hiện nay đang có nhiều tranh cãi về lợi điểm của xét nghiệm PSA. Lý do là thử nghiệm có thể dương hoặc âm sai (false positive or negative). PSA cao có thể chỉ do một ung thư nhỏ chưa đủ đe doa sinh mệnh mà bệnh nhân đã được trị liệu bằng các phương thức gây ra nhiều hậu quả đáng ngại như nhiễm trùng, bí tiểu tiện, rối loạn cương dương.

Bằng chứng ủng hộ và chống đối xét nghiệm PSA thường lệ đối với nam giới từ 40 tới 75 tuổi chưa được thống nhất. Do đó có bác sĩ nói nên thử hàng năm khi tới tuổi 50, bác sĩ khác đề nghị đàn ông có nguy cơ ung thư nhiếp tuyến nên làm PSA ở tuổi 40 hoặc 50.

Ý kiến chung là trước khi thử cần giải thích rõ ràng cho bệnh nhân về lợi hại của xét nghiệm.

Và USPSTF đã quyết định là nam nhân trên 75 tuổi không cần xét nghiệm PSA, một phần vì ở lớp tuổi này, ung thư nhiếp tuyến diễn tiến rất chậm.

2- Với lớp tuổi từ 20-30 nên lưu ý những điều sau đây:

– Cân đo sức nặng cơ thể theo định kỳ để tránh quá ký vì mập phì là rủi ro của bệnh tiểu đường, cao huyết áp.

– Đo áp xuất động mạch để sớm phát hiện và điều trị “tên sát nhân thầm lặng” cao huyết áp, thủ phạm đưa tới tai biến não, bệnh tim.

– Xét nghiệm mức độ chất béo cholesterol trong máu để tránh quá cao có thể gây tắc nghẽn lưu thông huyết quản, bệnh tim mạch. Đặc biệt giới trẻ hút thuốc lá, cao huyết áp, có bệnh tiểu đường và thân nhân có người bị bệnh tim là cần thực hiện xét nghiêm này.

– Với nữ lưu, tự khám nhũ hoa, chụp X-quang vú hàng năm cũng như khám tử cung, làm pap smear mỗi 2 hoặc 3 năm để sớm phát hiện ung thư vú và ung thư cổ tử cung, những bệnh khá phổ biến ở giới này.

– Nam giới cũng nên hàng năm tự khám lò sản xuất tinh trùng vì ung thư ngọc hành đứng đầu trong các bệnh ung thư ở tuổi “bẻ gẫy sừng trâu” và bệnh điều trị dễ dàng, nếu tìm ra sớm.

– Tuổi này cũng hay tắm biển, phơi nắng cho nên cần quan sát da 2, 3 năm một lần để coi xem có dấu hiệu của ung thư da.

Và cũng đừng quên coi lại xem đã chủng ngừa đầy đủ các bệnh truyền nhiễm.

Kết luận

Trong y học, phòng chống bệnh có 3 mức độ:

– Áp dụng mọi phương tiện hữu hiệu sẵn có để không cho bệnh có cơ hội thành hình. Thí dụ chủng ngừa bệnh truyền nhiễm để giúp cơ thể có khả năng chống lại vi khuẩn, virus;

– Dùng những xét nghiệm để sớm tìm ra bệnh trước khi có dấu hiệu ngõ hầu có thể đối phó kịp thời; và

– Cố gắng điều trị, chăm sóc để giảm thiểu các hậu quả xấu khi bệnh đã xảy ra.

Các cụ ta thường chủ quan khi nói “biết người biết mình, trăm trận đánh trăm trận thắng”.

Trong cuộc chiến chống lại bệnh tật, chúng ta đã có nhiều hiểu biết về nguyên nhân gây bệnh, diễn tiến cũng như biến chứng của bệnh và các phương thức phòng tránh, sớm khám phá ra bệnh.

Nhưng có lẽ “Tri” mà không “Hành” e rằng lại là một thiếu sót.

Cho nên, khoa học đã cống hiến các phương thức để sớm tìm ra bệnh, thì cũng nên để ý, thực hiện.

Mong vậy thay. 

BS Nguyễn Ý Đức M.D.

From: TU PHUNG