Category: SƯU TẦM

Hãy để con đứng thẳng!
Thứ Năm, 28/03/2019 •

Vụ nâng điểm thi PTTH ở Sơn La, Hòa Bình đến bây giờ – tháng 3/2019 – mới thông báo kết quả điều tra, tức là đã qua thời hạn bổ sung trúng tuyển vào các trường đại học là tháng 12/2018. Sắp hết một năm học, gần 70 thí sinh được nâng điểm thi rất cao, có em được nâng đến 26,5 điểm – đã yên vị trên ghế của nhiều trường đại học, và tất nhiên, gần 70 em khác đã mất chỗ hợp pháp của mình ở những trường đại học ấy!

Cuộc điều tra đã kéo dài quá lâu dù được phát hiện sớm ngay trước thời điểm xét tuyển đại học. Lẽ ra những thí sinh bị nghi ngờ cần tạm dừng xét tuyển chờ kết quả điều tra, như vậy cuộc điều tra phải khẩn trương hơn để có kết quả sớm trong thời gian có thể bổ sung danh sách trúng tuyển, tránh trường hợp trượt oan đậu gian. Nhưng vì tất cả thí sinh “chạy điểm” đã được vào đại học nên… không đi đâu mà vội, mọi việc cứ tuần tự “đúng quy trình” như không có gì xảy ra!

Nay, kết quả điều tra thừa nhận có gian lận điểm, tức là sự vi phạm là cố ý, có tổ chức, không chỉ từ những cán bộ ngành giáo dục tham gia và thực hiện việc này mà chắc chắn có sự tiếp tay, thao túng của những phụ huynh có con em đã được nâng điểm. Ai có thể “chạy điểm” cao đến mức chắc chắn đậu đại học, thậm chí ở top đầu của các trường?

Vậy mà, trước đòi hỏi của dư luận về việc cần công khai danh tính phụ huynh và cả các thi sinh gian lận điểm thi, những người có trách nhiệm lại cho rằng không công bố tên phụ huynh và nhất là tên các thí sinh – vì tính nhân văn, vì sợ ảnh hưởng tâm lý các em, thậm chí còn có ý kiến đó là do phụ huynh chứ không phải lỗi của các em! Phụ huynh chắc chắn phải chịu trách nhiệm khi “chạy điểm” cho con dù bằng bất cứ cách nào: bằng tiền hay bằng ảnh hưởng của chức vụ, quyền hạn, thậm chí chỉ bằng “quan hệ tình cảm”. Nhưng các thí sinh được nâng điểm liệu có vô can?

Đủ tuổi vào đại học tức là các em đã trưởng thành. Sức học, kết quả bài thi của mình thế nào chắc chắn các em biết rõ hơn ai hết, gần một năm qua sự việc ở ngay địa phương, ngay hội đồng thi của mình thế nào, liên quan đến gia đình mình thế nào, không lẽ các em không biết?! Thế mà vẫn thản nhiên nhận một kết quả gian dối tức là thản nhiên hất một người bạn ra khỏi cổng trường đại học để mình bước vào đó bằng đôi chân của cha mẹ!

Đối xử “Nhân văn” với những thí sinh gian lận còn những em bị trượt đại học một cách oan ức thì sự nhân văn ở đâu? Nhân văn với phụ huynh gian lận vậy sự nhân văn nào với phụ huynh có con bị trượt đại học oan ức? Một năm con của các vị yên ổn trong trường đại học là một năm con của người khác bất yên vì lo học lại thi lại, thậm chí mất hẳn cơ hội vào đại học. Các em “chạy điểm” hay “mất điểm” đều là nạn nhân của sự gian lận của người lớn, nhưng đừng cho rằng các em được “chạy điểm” là vô can khi biết rõ mình đã cướp đi cơ hội của người xứng đáng hơn mình! Không công bằng làm sao có sự nhân văn? Nếu các em này thực sự hối hận thì đã không có mặt trong trường đại học.

Vấn đề là việc công bố danh sách này như thế nào chứ không phải là im lặng cho qua, bởi vì không sự thật nào có thể che giấu được. Dù không công bố thì ở những trường đại học có thí sinh “chạy điểm” rồi mọi người cũng sẽ biết (thậm chí đã biết) danh tính các em, lúc đó sẽ rất ê chề! Các vị phụ huynh có thể đến trường “đeo mặt mo” thay con được không?

Làm người lớn là biết tự chịu trách nhiệm, nhưng còn phải biết để cho con trưởng thành trên đôi chân của chính nó chứ không phải trên đầu gối của cha mẹ. Khi cha mẹ can tâm chạy chọt cơ hội vào đời cho con là tước đi quyền “đứng thẳng” của con và làm cho con trở thành khuyết tật về nhân cách!

Sài Gòn, 26/3/2019

Nguyễn Thị Hậu (nhà nghiên cứu khảo cổ học, văn hóa học)

Chỉ có những kẻ ngu mới đi làm việc!

Ấy, xin chớ nhanh miệng mắng người viết bài này nói nhảm. Xin hãy bình tĩnh đọc cho hết từ dòng đầu tiên cho đến chữ cuối bài để thấy cái lập luận “Chỉ có những kẻ ngu mới đi làm việc!” không phải là phi lý đâu.

Từ xưa đến nay có ai thử làm một cuộc tham khảo các trẻ em, hỏi các em thích ở nhà chơi đùa suốt ngày hay thích đến trường để học. Chúng tôi tin rằng sẽ có một đa số áp đảo, có khi đến 95% các em sẽ chọn ở nhà chơi hơn là đi học. Cũng tương tự như thế, nếu làm một cuộc trưng cầu dân ý hỏi xem người dân thích được lãnh tiền để nằm nhà, ăn nhậu, đi chơi hay thích đến hãng xưởng văn phòng làm việc vất vả mỗi tuần 40 tiếng. Tôi tin rằng đa số những người lao động chân tay sẽ chọn ở nhà lãnh tiền hơn phải đổ mồ hôi trên các cánh đồng, xưởng máy. May ra chỉ có những người lương thật cao hay dân làm văn phòng hay những người yêu nghề mới thích đến sở.

Trợ cấp Phúc Lợi Xã Hội

Trước tiên, xin nêu ra một vài con số thống kê mới nhất, tính đến lúc viết bài này.

Dân số Hoa Kỳ hiện nay là 328,516,241 người, trong đó số người làm việc là 156,741,895 nhưng chỉ có 122,362,482 người đóng thuế. Lý do những người không đóng thuế có thể vì thu nhập thấp… Hoa Kỳ có 94,995,989 không lao động (vì lý do hưu trí 52,884,551; cựu chiến binh 20,889,341; tàn phế 10,161,784; học sinh, sinh viên …).

Thu nhập trung bình tính theo đầu nguời là 30,475 đô la mỗi năm. Dân số được xem ở mức nghèo khó là 38,072,087 (12.3% dân số). Số người nhận phiếu thực phẩm là 37,174, 033; nhận trợ cấp y tế miễn phí là 75,387,813; tổng cộng số người nhận các loại trợ cấp là 168,913,450.

GDP của Hoa Kỳ là 20,514 tỷ, ngân sách của Hoa Kỳ là 4,094 tỷ đô la. Một phần 3 ngân sách đó dành cho các dịch vụ phúc lợi, an sinh xã hội tổng cộng là 1,091 tỷ đô la trong đó 642 tỷ cho Medicaid và 449 tỷ cho các dịch vụ khác.

Tốn kém nhất là tiền trả cho dịch vụ y tế Medicaid cho người nghèo gia tăng nhanh; từ 1% ngân sách năm 1960, đến nay chiếm hết hơn 4% ngân sách.

Năm 2018, toàn liên bang chi ra hết 216 tỷ để chi trả cho người thụ nhận phúc lợi xã hội. Các tiểu bang chi trả nhiều nhất là: California 45 tỷ, New York 21 tỷ, Pennsylvania 11.4 tỷ, Texas 9.8 tỷ, Washington 4.7 tỷ, Oregon 4.6 tỷ. Nhưng nếu tính theo tỷ lệ dân số thì tốn kém nhất là District of Columbia (1.9 tỷ trên 700 ngàn dân, tức 2714 đô la theo đầu người). (xem phụ bản số 1).

Theo tài liệu của Bộ Y Tế và Dịch Vụ Xã Hội, năm 2010, có cả thảy 4,375,022 gia đình nhận trợ cấp phúc lợi xã hội. Qua năm 2015, mỗi tháng có khoảng 52.2 triệu người, tức 21.3% dân số Mỹ thụ nhận các phúc lợi xã hội. Trợ cấp này gồm tiền mặt (cash assistance), phiếu thực phẩm (food stamp), dịch vụ y tế (Medicaid), gia cư (housing).

Phúc lợi xã hội (social welfare) khác với An sinh xã hội (Social Security) là tiền hưu hàng tháng trả cho những người về hưu sau khi đã đi làm đóng thuế ít nhất là 40 tam cá nguyệt (10 năm).

Chương trình phúc lợi xã hội (The welfare program) nhằm giúp đỡ những gia đình hay cá nhân có lợi tức thấp hay không có lợi tức và cũng chẳng có nguồn tài trợ nào. Các chuyên viên áp dụng những phép tính rất phức tạp căn cứ vào tiêu chuẩn nghèo để ấn định ở mức độ tài chánh nào thì các gia đình hay cá nhân có đủ điều kiện thụ nhận các phúc lợi xã hội.

Các hướng dẫn cho thấy gia đình hay cá nhân phải có thu nhập kém hơn một tỷ lệ nào đó của lợi tức trung bình hàng năm trong địa phương thì mới được cấp phát trợ cấp. Ví dụ như tại Texas thu nhập trung bình hàng năm là 59,500 đô la, một gia đình 4 người nếu thu nhập dưới 30% số tiền này tức 17,850 đô la coi như đủ điểu kiện xin trợ cấp xã hội.

Tiền mặt (cash assistance) được tính toán dựa trên thu nhập hàng tháng, tiêu chuẩn về các nhu cầu và tiêu chuẩn về sự chi tiêu. Các tiêu chuẩn về nhu cầu thay đổi tùy theo khu vực cư trú, gia đình đông hay ít, giá thuê mướn nhà cửa. Tiêu chuẩn về chi tiêu ấn định mức tối đa mà gia đình sẽ được cấp phát sau khi cứu xét về thu nhập và các nguồn tài trợ nếu có. Các tiểu bang sẽ tùy nghi ấn định trợ cấp tiền mặt. Tại Texas, một người cha độc thân hay mẹ độc thân có 3 con nhỏ nhận 312 đô la mỗi tháng; trường hợp hai vợ chồng với hai con nhỏ thì lãnh 320 đô la. Tiểu bang Alaska, nơi có ấn định rộng rãi hơn, một gia đình 4 người sẽ đụoc cấp 1025 đô la tiền mặt.

Phiếu thực phẩm (food stamp) là một phần quan trọng trong trợ cấp phúc lợi. Nó còn được gọi là Chương trình Trợ cấp Phụ trội về Dinh dưỡng (SNAP- Supplemental Nutrition Assistance Program) do Bộ Nông Nghiệp (The Department of Agriculture) đảm trách. Mỗi tháng, chính phủ chi ra khoảng 4.8 tỷ đô la cho chương trình này. Các tiểu bang có thể dùng các tên gọi khác nhau. Như ở California, gọi là CalFresh với 3.8 triệu người thụ nhận, tại Texas gọi là Lone Star Card với 3.5 triệu người nhận 410 triệu đô la mỗi tháng. Tại Ohio, có 1.4 triệu người nhận SNAP.

Đại khái, tiền trợ cấp thực phẩm tối đa cho một cá nhân đơn độc là 192 đô la; gia đình 4 người là 668 đô la. Theo tài liệu năm 2018 của Tiểu bang Florida, một gia đình 4 người mà thu nhập hàng tháng 2092 đô la hay ít hơn sẽ nhận được 642 đô la tiền food stamp.

Tính chung cả hai thứ tiền mặt và food stamp, một gia đình 4 người ở Texas có thể nhận 980 đô la mỗi tháng.

Trợ cấp bảo hiểm sức khoẻ miễn phí (Medicaid)

Những người về hưu nhận bảo hiểm sức khoẻ (medicare) từ tiền họ đã bị khấu trừ vào các kỳ lương trong suốt hàng chục năm làm việc, những người thụ hưởng phúc lợi xã hội, nhận bảo hiểm medicaid tức là tiền cho không từ chính phủ. Những người nhận medicare còn phải đóng hàng tháng khoảng 130 đô la lấy từ tiền hưu bổng. Họ phải trả thêm tiền (copay) khi đi khám bệnh hay điều trị hay mua thuốc. Ít thì 10. 35 đô la khi đi bác sĩ gia đình hay chuyên khoa, nhiều thì có khi lên hàng trăm, hàng ngàn nếu đi thử nghiệm hay giải phẫu hay nằm bệnh viện.

Trong khi đó, người nhận Medicaid không phải trả một xu nào cho cả khám bệnh và toa thuốc. Khoản Medicaid này là gánh nặng lớn nhất trong chương trình trợ cấp xa hội. Hoa Kỳ đã chi ra 642 tỷ đô la để trả cho chương trình Medicaid.

Có cả một hệ thống chằng chịt phức tạp như mạng nhện của những cơ quan nhà nước, dịch vụ, nhà thầu, y bác sĩ, bệnh viện ăn bám vào đó làm cho việc trong sạch hoá trở nên khó khăn, không sao giải quyết được. Những người thụ hưởng đã lạm dụng triệt để và càng được khuyến khích bởi cái hệ thống ăn bám này vì ai cũng chia phần lợi trong đó.

Vài nhận xét về thực tế.

Như đã nói ở trên, tiền trợ cấp phúc lợi xã hội (Social welfare) và phiếu thực phẩm (food stamps) là dành cho những những người tàn tật, người lớn tuổi không đi làm mà cũng chẳng có nguồn tài trợ nào, người nghèo khó ở một mức mà chính phủ quy định. Số tiền này nhiều hay ít tùy theo từng tiểu bang, được coi là cứu đói, lẽ ra phải ít hơn tiền lương của người đi làm. Theo một tài liệu của chính phủ, thì trung bình gia đình 4 người nhận khoảng 900 đô la mỗi tháng. Nhưng trong thực tế, có nhiều Tiểu bang chi tiền phúc lợi xã hội cao hơn tiền lương lao động căn bản ở các tiểu bang đó.

Theo một bài nghiên cứu khả tín;

• Trung bình mỗi người thụ nhận tiền phúc lợi xã hội là 1000 đô la mỗi tháng.
• Có 39 tiểu bang trả tiền phúc lợi cao hơn người đi làm lương 8 đô la mỗi giờ.
• Có 6 tiểu bang trả tiền phúc lợi cao hơn người đi làm lương 12 đô la mỗi giờ.
• Có 8 tiểu bang trả tiền phúc lợi cao hơn lương trung bình một thầy giáo.

Trong một phụ bản 2 kèm theo đây, chúng tôi ghi ra 15 tiểu bang trả tiền trợ cấp phúc lợi cao nhất.

Ví dụ, tại Hawaii, một phụ nữ với 2 con nhỏ lãnh tổng cộng 49,175 đô la/năm. so với lương người đóng thuế là 60590 (trước khi trừ thuế); tính ra tiền trợ cấp tính theo giờ là 29.13, so với tiền lương giờ tối thiểu của người đi làm ở Hawaii là 9.25. Như thế, ở nhà vui chơi, lãnh lương cao hơn người lương thiện đi làm việc gần 20 đô la mỗi giờ.

Tiền trợ cấp ở Hawaii còn cao hơn lương một cử nhân mới ra trường, cao gấp rưỡi lương một thầy giáo!

https://www.cheatsheet.com/culture/states-welfare-recipients-paid-more-minimum-wage.html/

Thế cho nên, những kẻ lười biếng họ sẽ nghĩ rằng: Ngu gì đi làm cho mệt xác! Và bọn Socialist mi dân có phiếu là nhờ bọn dân lười này. Và đây cũng là lý do mà Socialism thất bại ở các nước Âu Châu khi lương một anh học trung học chẳng kém mấy so với lương một ông tiến sĩ giám đốc; khi mà người ở nhà hưởng thụ không kém người đi làm. 

Trường hợp California

Qua các số liệu vừa dẫn, có lẽ quý vị sẽ đặt câu hỏi hóc búa cho người viết rằng: các tiểu bang trả tiền phúc lợi quá cao so với dân số của họ, thì lấy tiền đâu ra.

Lấy California làm thí dụ. Tiểu bang này có 39.6 triệu dân, thu nhập tiểu bang là 2,803 tỷ, có ngân sách 179,5 tỷ mà chi ra 45 tỷ đô la tiền cho phúc lợi xã hội. Nếu tất cả mọi người dân đóng thuế, mỗi người phải gánh hết 1,136 đô la cho những người nhận trợ cấp. Trong thực tế, những người không lao động hay không đóng thuế gồm trẻ em, học sinh sinh viên, người già, tàn tật vân vân chiến khoảng 60%. Số 40% còn lại tức khoảng 1.3 triệu người đóng thuế sẽ gánh khoảng 2500 đô la cho những người nhận trợ cấp. Vậy làm sao Tiểu bang này chịu đựng nổi?

Xin thưa rằng mỗi năm, chính phủ liên bang phải chi thêm cho các tiểu bang vào ngân sách phúc lợi xã hội. California nhận thêm 26 tỷ đô la và chỉ chi ra 18.8 tỷ. New York nhận thêm 17.7 tỷ trong khi chỉ chi ra 3.4 tỷ. Philadelphia nhận 5.5 tỷ và chỉ chi 6 tỷ.

Hiện nay, thì do chính sách quá phóng túng, mị dân, California còn mở rộng thêm các dịch vụ phúc lợi cho cả hàng triệu cư dân bất hợp pháp nữa. Các tiểu bang này xem như đang lâm vào khủng hoảng ngân sách có thể đi dến vỡ nợ nếu liên bang cắt bớt tài trợ. Thống đốc trước đây của California là Jerry Brown cho hay California sẽ lâm vào tình trạng thâm thủng ngân sách khoảng 1.6 tỷ đô la. Thế nhưng ông Thống đốc mới Gavin Newsom cùng Thống đốc Cuomo của tiểu bang New York, đã tuyên bố cấp y tế miễn phí và các trợ cấp khác cho tất cả cư dân bất kể là hợp pháp hay bất hợp pháp.

Những nhà cầm quyền đảng Dân Chủ sẽ làm bất cứ điều gì dù thất sách đến đâu, miễn lấy lòng và lấy phiếu của đám dân nghèo (hay chẳng đến nỗi nghèo mà chỉ vì lười biếng).

 Tại sao mình nghèo hơn người khác?

Các nhà lãnh đạo Cộng sản, xã hội chủ nghĩa sở dĩ thành công trong việc lôi cuốn hàng triệu người bỏ phiếu cho họ trong các cuộc bầu cử hay chạy theo chịu đổ máu hy sinh làm lực lượng nòng cốt trong những cuộc bạo động, cách mạng; là do họ hiểu biết tâm lý, nhu cầu của những kẻ nghèo, thất bại trong cuộc sống. Những người này thường mang tâm lý tự ti mặc cảm, đố kị, ghen tị và hận thù đối với những người giàu có hơn họ. Nghe theo luận điệu của bọn Cộng sản, Xã hội Chủ nghĩa thì, những bọn nhà giàu này là bè lũ bóc lột, tàn ác, lợi dụng công sức của nhân công để làm giàu. Đó là cái giai cấp bóc lột, thống trị cần phải tiêu diệt để đem lại bình đẳng cho tất cả mọi người. Những người Cộng sản, Xã hội Chủ nghĩa hứa hẹn sẽ xây dựng một xã hội không giai cấp, không kẻ thống trị, mọi người được hưởng bình đẳng về mọi lãnh vực, kể cả phân phối tài sản quốc gia, săn sóc y tế, học hành miễn phí…

Không biết những người nghèo có khi nào tự hỏi tại sao mình nghèo hơn người khác?

Sở dĩ nghèo, phần lớn là do thiếu khả năng, thiếu trình độ, tài cán, thiếu ý chí vươn lên. Có những người kém may mắn, không gặp thời vận dù đã hết sức nỗ lực. Nhưng một phần không nhỏ là do lười biếng, chỉ thích hưởng thụ hơn là đem mồ hôi ra làm việc.

Xã hội tư bản thời sơ khai, không tránh khỏi có nhiều bất công, nạn bóc lột tàn tệ. Chúng ta ghi nhận sự ra đời của tư tưởng xã hội đã làm một đối lực, giúp cho chế độ tư bản hoàn thiện hơn.

Bất bình đẳng trong phân phối lợi tức, tài sản thì không thời nào không có. Ngày xưa, tài sản của các vua chúa là do cướp bóc bằng quyền lực. Tài sản của địa chủ là do mồ hôi công sức của nông dân, tá điền. Nhưng trong thời đại ngày nay, tài sản khổng lồ của các nhà tỷ phú là do từ trí tuệ sang kiến, phát minh, óc điều hành, tính toán thương trường… Họ có tiền tỷ thì người dân thường cũng hưởng lây những thành quả của họ trong cuộc sống thêm nhiều tiện nghi. Có phải chúng ta mang ơn các vị hiện có hàng trăm, hàng chục tỷ đô la như các ông Jeff Bezos, công ty Amazon, ông Michael Dell, chủ hãng Điện tử Dell, ông Bill Gates chủ công ty Microsoft, ông Mark Zuckerberg chủ Facebook. Có bất bình chăng là đối với một số viên chức chính quyền, dân cử đã lợi dụng địa vị của họ để làm giàu bất chính.

Xã hội tư bản không cho miễn học phí đại học, nhưng biết bao nhiêu sinh viên từ các gia đình nghèo vẫn thành đạt, lấy các bằng cấp từ các trường có giá trị. Bằng chứng sờ sờ là con cái người di dân tị nạn Việt Nam. Khi đến Hoa Kỳ với hai bàn tay trắng, cha mẹ làm đủ mọi việc ít lương; nhưng con cái đa số đều có bằng đại học.

Xã hội tư bản không cho miễn phí các dịch vụ y tế. Nhưng có ai bị bệnh mà bị từ chối điều trị, bị đẩy ngược ra khỏi cửa bệnh viện, cấp cứu vì không có tiền trả đâu?

Cô Ocasio-Cortez thù ghét người giàu thì cũng là tâm lý chung của bọn vô tài, thất học, luời biếng nên không làm ra nhiều tiền và trở nên ghen tị, đố kỵ, căm hận người giàu có hơn mình. Chính ông tổ Karl Marx của Cộng Sản hiểu rõ điều này nên đã khích động bọn khố rách áo ôm làm cách mạng, thống trị một nửa nhân loại trong gần 100 năm. Họ quên rằng người ta giàu lên là nhờ tài năng, óc tính toán, sự làm việc (Dĩ nhiên trừ bọn cầm quyền tham nhũng và bọn ăn theo). Chúng ta thụ hưởng những tiện nghi vật chất ngày nay là do phát minh, tài năng của những người giàu đó.

Bản thân Cortez cũng khoe có bằng về Bang Giao Quốc Tế, nhưng chắc đỗ được là do affirmative action (nâng đỡ các dân thiểu số Mễ, Đen). Vì thế, cô ta không tìm được việc làm tương xứng với cái bằng mà phải đi làm bồi pha rược ở các bar. Cortez to miệng đòi đánh thuế những người giàu 70% lợi tức của họ. Cả mụ Hồi giáo Omar cũng đòi đánh thuế đến 90%!!!

Những người xã hội chủ nghĩa này quên rằng những người giàu bạc tỷ chiếm 1% dân số, nhưng đã đóng góp gần một nửa tổng thu của tiền thuế quốc gia. Không thể tưởng tượng nổi có những người thiếu suy xét về kinh tế như thế. Nếu bị tăng thuế, những người này sẽ bỏ đi ra ngoại quốc. Ai gánh cái 50% kia cho ngân sách nhà nước? Ai chịu trách nhiệm về việc hàng triệu nhân công mất việc làm? Nhà nước lại thêm một lần thất thu thuế hàng hoá.

Nghe bọn Dân Chủ tả khuynh mà thương hại cho những kẻ thiển trí, a dua! Câu hỏi đích đáng dành cho những kẻ chủ trương Chủ nghĩa Xã hội với mọi thứ miễn phí là: họ sẽ lấy TIỀN ĐÂU để trả cho các chi phí khổng lồ đó? Và phẩm chất những thứ miễn phí thì chắc chắn là không ra gì, nếu chủ trương của họ có thể thi hành được.

Ở thành phố Albuquerque, New Mexico có một nhà hàng rất đông khách, công nhân được trả $10.50/giờ cao hơn mức lương quy định của tiểu bang là $9.00/giờ. Nhưng khi Hội Đồng Thành Phố biểu quyết nâng mức lương tối thiểu lên $12.00/giờ thì chủ nhà hàng này quyết định đóng cửa. Khi thị trưởng thành phố hỏi lý do tại sao đóng cửa, chủ nhà hàng cho biết ông ta bỏ tiền ra kinh doanh may nhờ rủi chịu, thuê công nhân với đầy đủ benefit, bây giờ thành phố nâng mức lương lên cao ông không cáng đáng được nên thà đóng cửa.

Như thế cho chúng ta thấy phía chủ nhân không thể bóc lột sức lao động của công nhân, nhưng phía công nhân cũng phải biết giới hạn sự đòi hỏi quyền lợi của mình. Cô gái pha rượu Ocasio Cortez đòi đánh thuế chủ nhân giàu 70%, nghe đâu cô vừa vớ được 10 triệu từ Netflix muốn mua tài liệu của cô, không biết cô có tình nguyện đóng thuế 70% hay không? Xin hãy chờ xem!!!

 Đỗ Văn Phúc

Tục cầu vong, thờ cúng ở châu Á trong mắt học giả Phương Tây

Bản quyền hình ảnh  LINH PHAM/GETTY IMAGES

Câu chuyện chùa Ba Vàng ‘gọi vong’ ở Việt Nam gần đây lật trở lại một số vấn đề mà giới học giả Phương Tây đã nêu ra khi đề cập đến tín ngưỡng ở xã hội châu Á.

Việt Nam, giống Trung Quốc, hiện về nguyên tắc theo chủ nghĩa cộng sản vô thần, nhưng xã hội lại theo rất nhiều tín ngưỡng, đạo giáo.

Vụ thỉnh vong chùa Ba Vàng: dư luận dậy sóng

Một tài liệu của ĐH Cambridge, Anh Quốc khi nói về Việt Nam gọi đây là hiện tượng “Nhà nước cộng sản trong quốc gia tôn giáo” (Communist state in a religious nation).

Vai trò của Phật giáo, tôn giáo vốn kêu gọi tối giản các phép thờ cúng – Đức Phật khi còn tại thế đã bác bỏ nhiều nghi lễ Bà La Môn của Ấn giáo – nhưng nay lại “đồng hành cùng tín ngưỡng dân gian”, cũng được đề cập đến.

Mặt khác, như một số tài liệu của Hoa Kỳ về Myanmar ngày nay nhận định, Phật giáo cũng có mặt bạo lực và tham vọng chính trị của nó.

Tục thờ ma quỷ, vong hồn

Đầu tiên là về phong tục thờ ma quỷ, vong hồn ở vùng Đông Á.

Angela Tempest nêu quan sát rằng mỗi dịp Tết Nguyên Đán là dịp người Trung Hoa bị ám ảnh bởi ma quỷ.

Bản quyền hình ảnh  MARCO SECCHI

Bản quyền hình ảnhENCYCLOPAEDIA BRITANNICA

Họ tin rằng có nhiều loại ác quỷ, ngạ quỷ có năng lực hại người sống và cần trấn áp hoặc mua chuộc chúng.

Có những loại hồn ma ‘hiền lành’ hơn cũng sống cùng loài người.

Nhưng ranh giới giữa hồn ma ‘tốt’ và ‘xấu’ rất mong manh.

Món bánh dành cho người chết ở Kyrgyzstan

Miến Điện: Pháp sư nơi cửa Phật

Phật giáo Tây Tạng với sự sống và môi trường

Họ tin rằng có hai phần của linh hồn (soul) là phách (po) vốn thoát xác sau khi người ta chết, và hồn (hun) thì ở lại một thời gian và chỉ đi sau khi nhận được lễ.

Ngay cả hồn của thân nhân ta cũng có thể “quấy phá” sau khi đã chết.

Đặc biệt, các linh hồn còn chưa có chốn đi về, gọi là ‘vong linh’ (wangling – wandering spirit), cần được chú ý chăm sóc.

Dù người Hoa và nhiều dân tộc Đông Nam Á khác đều tin vào vong hồn nhưng con số vong hồn, ma quỷ có tên và đi vào sự tích văn học Trung Hoa lên tới trên 1500, cho thấy sự ‘bành trướng’ không nghỉ của tín ngưỡng này qua thời gian.

Vậy tín ngưỡng này đến từ đâu?

Mark Cartwright viết rằng tục thờ người chết đã có từ thời Đồ Đá ở Trung Hoa.

Sang đời Thương (1600 – 1046 trước Công nguyên) đã có bằng chứng khảo cổ rằng vua chúa, quý tộc thờ tổ tiên đã khuất của họ.

Hồn người chết ngự trên trời, theo đúng trật tự xã hội ‘có trên có dưới’ như xã hội dưới mặt đất, “trần sao âm vậy”.

Đây cũng là tín ngưỡng thầy cúng (shamanism) có ở cả vùng Siberia, Mông Cổ, châu Phi, Nam Mỹ và nhiều nơi trên thế giới thời sơ khai.

Bản quyền hình ảnhAMANDA RUGGERI

Người nhà Thương tin rằng có thể nhờ vị shaman (thầy cúng) làm trung gian để nói chuyện với người đã chết.

Sang đời nhà Chu (1046 – 256 trước Công nguyên), tục thời tổ tiên của tầng lớp cầm quyền phát triển mạnh.

Lăng tẩm của vua chúa, quý tộc dành cho tổ tiên họ được xây ở thủ đô của đế chế.

Từ thời Hán, tục thờ tổ tiên ở Trung Hoa đã tiến lên một bước, thành vũ khí chính trị của các vị hoàng đế.

Vẫn theo Mark Cartwright, Hán Cao tổ đã cho xây 176 đền thờ tổ tiên ông ta ở thủ đô tại Trường An, và 167 ngôi nữa ở tất cả các thủ phủ châu quận.

Việc tôn thờ Thái miếu của nhà Hán trở thành tôn giáo cho cả đế chế.

Duy trì đền thờ, lăng tẩm vào thời gian đó đã cần số nhân lực 67 nghìn người.

Các quan coi lăng dâng lễ tới 25 nghìn lần một năm, tính theo tổng số lăng mộ.

Tại sao nhà Hán biến việc tôn thờ tổ tiên của vua thành quốc giáo?

Đó là vì chính quyền đề ra thuyết Thiên Mệnh để khẳng định vị thế vĩnh viễn, mang tính thần bí của quyền lực gắn liền với cá nhân hoàng đế và thân tộc.

Thiên Mệnh (Mandate of Heaven) là ý thức hệ chủ chốt của Trung Hoa, và ngày nay, theo một số tác giả, được áp dụng trong cả vấn đề lãnh thổ: thiên mệnh vươn ra đến đâu thì Trung Quốc có quyền đến đó.

Thần tính của Thiên Tử, gạch nối giữa Thiên – Địa – Nhân, là sự đảm bảo quyền lực chính trị xuyên cả không gia và thời gian.

Phật giáo cũng chấp nhận thờ cúng

Nếu như thờ cúng tổ tiên là tín ngưỡng sơ khai có ở khắp nơi – ai cũng muốn kéo dài sự hiện diện của thân nhân đã khuất qua lễ lạt, tưởng nhớ – thì tôn giáo có cách nhìn khác nhau về phong tục này.

Thiên Chúa Giáo cho đến các thập niên 1960 nghiêm cấm việc thờ cúng tổ tiên.

Các giáo sĩ dòng Tên (Jesuit) khi sang châu Á truyền đạo đã đề nghị với Vatican vào thế kỷ 17 cho chấp nhận một số nghi lễ thờ cúng tổ tiên của người bản địa.

Bản quyền hình ảnhHOANG DINH NAM

Nhưng họ bị từ chối và công tác truyền giáo bị ảnh hưởng nhiều vì người Hoa, Việt và Nhật không muốn bỏ thờ cúng tổ tiên.

Người Hoa và Việt có lễ Thanh minh chăm sóc phần mộ tổ tiên và cúng vong hồn vào Rằm tháng 7.

Với người Nhật, lễ Bon là dịp quan trọng thứ nhì trong năm, chỉ sau lễ mừng năm mới, khi người ta đem hoa trái dâng lên bàn thờ Butsudan cho tổ tiên.

Phải sau Công đồng Vatican II năm 1960, Tòa Thánh mới nới lỏng lệnh cấm.

Khi đến các nước đã thờ tổ tiên, vấn đề của Phật giáo này là làm sao thuyết phục người dân xa thế sự, gia đình để tập trung vào tu tập nhằm giải thoát con người.

Nhưng các tăng ni Phật giáo thấy rất khó gỡ bỏ truyền thống có từ lâu và cuối cùng thì không ít nhà sư đã tham gia “trợ giúp” người dân thực hành các nghi lễ mang tính cầu cúng vong hồn.

Trên thực tế, nhiều năm sau khi Đức Phật giác ngộ và nhập Niết Bàn, có một phái là Vajrayana (Kim Cương thừa) đã hình thành tại Ấn Độ, nhấn mạnh đến các phép ma thuật, bắt quyết, quán tưởng để giải thoát.

Nhưng nhìn chung Phật giáo tìm cách diễn giải các nghi lễ có sẵn của xã hội bản địa Đông Á và Đông Nam Á theo cách hiểu của kinh sách Phật.

Đây cũng là sự thỏa hiệp để tồn tại và không “mất dân”.

Sau thời Tùy và Đường, Phật giáo Trung Hoa hoàn thành “bản địa hóa” để hòa trộn với nhiều nghi lễ Khổng giáo, Lão giáo và thờ cúng tổ tiên, theo Charles Custer.

Từ đó, Trung Hoa – và Việt Nam – chấp nhận Tam giáo đồng nguyên, với cả Khổng, Phật và Lão cùng tồn tại, bên cạnh các tín ngưỡng dân gian, trong nhiều thế kỷ về sau.

Phật giáo nguyên thủy không yêu cầu các lễ lạt đình đám để thờ cúng tốn kém nhưng các phái ‘bản địa hóa’ tại Trung Hoa đã diễn giải thuyết ‘giác ngộ’, và ‘giải thoát’ qua nghi thức cúng bái.

Bản quyền hình ảnhFANNY POTKIN

Kiểm soát các nghi thức này cũng là cách để sư sãi có quyền lực với dân chúng, điều đôi khi gây ra căng thẳng với tầng lớp quan lại theo Khổng giáo.

Tôn giáo và chính trị

Có ý kiến cho rằng từ lâu nay, Phương Tây bị cuốn hút bởi mặt tâm linh và huyền bí của Phật giáo mà quên đi rằng có những lúc, tín đồ của đạo này ủng hộ bạo lực.

Các ví dụ được nêu ra là giới tăng lữ Thiền tông Nhật Bản cổ vũ cho phe quân phiệt đem quân xâm lăng Trung Quốc.

Ở Sri Lanka, Bodu Bala Sena – Binh đoàn Phật giáo – đã gây ra các vụ tiêu diệt người Hồi giáo.

Charles Haviland của BBC News viết hồi 2015 trong bài ‘The darker side of Buddhism’ rằng “bất bạo động là nguyên tắc căn bản của đạo Phật” nhưng tại Sri Lanka, đã có các nhà sư bị cáo buộc vận động, hô hào Thánh chiến và thanh lọc sắc tộc.

Gần đây hơn, dư luận thế giới sửng sốt trước các vụ kích động bạo lực chống người Rohingya ở Myanmar đến từ các vị sư Phật giáo nước này.

Đây không phải là lần đầu tiên ở Đông Nam Á, Phật giáo có mặt trong các xung đột.

Phật giáo chiến đấu (militant Buddhism) có truyền thống trong phái Tiểu Thừa và thường được biện hộ bởi khẩu hiệu Thánh chiến (Dhamma Yudhaya) để bảo vệ đạo.

Riêng tại Nam Việt Nam, theo tác giả Mark Moyar, có phong trào các nhà sư ‘chiến đấu’ (militant monks) xuất hiện thời Ngô Đình Diệm và đã tạo ra bất ổn chính trị lớn trong giai đoạn 11/1963- 07/1965.