Thánh nhân và quá khứ tội lỗi

Chuacuuthe.com

VRNs (18.11.2014) – Sài Gòn – Trước mặt Thiên Chúa chí thánh, chẳng có ai nhân lành, “chỉ một mình Thiên Chúa nhân lành” (Mc 10:18). Ngoài ra, ai cũng lần mò tìm về Nhà Cha qua con đường tội lỗi và thứ tha: “Nếu như Ngài chấp tội, nào có ai đứng vững được chăng?” (Tv 130:3). Các thánh là những “anh hùng đức tin”. Mỗi nhà mỗi hoa, mỗi người mỗi cảnh, và về con đường nên thánh cũng vậy, mỗi người mỗi cách. Có các vị thánh sống đạo đức từ nhỏ, nhưng cũng có các thánh đã từng sống tội lỗi một thời, nhưng rồi họ đã hoán cải và họ đã nên thánh. Đừng nản chí, thất vọng, hãy tin tưởng và cố gắng để nên thánh bằng cách vươn lên từ đống xà bần tội lỗi!

Thánh Augustinô: Ăn chơi phóng đãng

Chẳng ai “xa lạ” với vị thánh đã từng “ngang ngược” này. Có thể nói rằng Thánh Augustinô (354-430) là người “nổi tiếng” nhất về quá khứ tội lỗi, nhưng “phúc đức tại mẫu”, ngài có được người mẹ đạo đức là Thánh Monica. Thánh Augustinô giỏi giang, thông minh, nhưng từ bỏ sự giáo dục Kitô giáo để sống buông tuồng, ăn chơi trụy lạc, có con ngoại hôn với một phụ nữ trẻ, nhưng lại kết hôn với một phụ nữ giàu sang, vì phụ nữ này có của hồi môn. Nhờ người mẹ kiên trì cầu nguyện, theo con tới mọi nơi, và người mẹ đã được Thiên Chúa cho mãn nguyện. Augustinô đã hoán cải, trở thành linh mục, rồi làm giám mục GP Hippo. Ngài viết cuốn “Confessions” (Tự Thuật hoặc Tự Thú) nổi tiếng cho tới ngày nay. Ngài đã từng cầu nguyện: “Lạy Chúa, xin ban cho con đức khiết tịnh, xin cho con biết Chúa, xin cho con biết con”. Và ngài hối tiếc: “Con yêu Chúa quá muộn màng”. Với kinh nghiệm bản thân, Thánh Augustinô nhận định: “Không thành nhân nào không có quá khứ, không tội nhân nào không có tương lai”. Thánh Augustinô được Giáo hội tôn phong là tiến sĩ Giáo hội và là bổn mạng của “dân ăn chơi” (vì ngài đã từng ăn chơi xả láng), lễ ngày 28 tháng Tám.

Thánh Maria Ai Cập: Gái điếm nổi tiếng

Thánh nữ Maria (344-421) làm gái mại dâm từ lúc mới 12 tuổi, và “hành nghề” này 17 năm. Một lần hành hương tới Giêrusalem dịp lễ Suy Tôn Thánh Giá. Thật ra bà không có ý tốt, mà chỉ muốn đi với đoàn hành hương để kiếm khách thôi. Nhưng rồi bà đã hoán cải khi thấy Thánh tích Thánh Giá mà đoàn hành hương kính viếng. Khi đó, bà muốn vào nhà thờ nhưng người quá đông, và có sức mạnh bí ẩn giữ chân bà ở ngoài nhà thờ. Nhìn thấy tượng Đức Mẹ, bà xin ơn tha thứ và hứa từ bỏ cuộc sống tội lỗi nếu bà vào được trong nhà thờ. Và bà đã vào được, từ đó bà quyết tâm trở về với Chúa. Bà sống ẩn dật, ăn chay, hãm mình và cầu nguyện suốt 47 năm. Thánh Maria Ai Cập là bổn mạng của những người chống lại cám dỗ về tình dục, lễ ngày 1 tháng Tư.

Thánh Angela Foligno: Kiêu ngạo và ngoại tình

Thánh Angela (1248-1309) được ghi tên vào sổ bộ các thánh năm 2013, không cần qua các thủ tục thông thường. Bà sinh tại Foligno, miền Trung Ý, không xa Assisi. Cuộc đời bà luôn đi tìm sự giàu sang, vật chất và niềm vui. Bà sinh trưởng trong một gia đình giàu có, kết hôn với người thượng lưu, có vài đứa con. Lúc 40 tuổi, dù giàu có nhưng bà cảm thấy cuộc sống trống rỗng, nên bà quyết tâm tu thân tích đức. Ba năm sau, chồng và các con đều chết hết, bà bán hết gia sản và gia nhập Dòng Ba Phanxicô. Bà thành lập một nhóm phụ nữ làm từ thiện và phục vụ người nghèo. Thánh Angela là bổn mạng các bà góa, lễ ngày 8 tháng Một.

Chân phước Bartolo Longo: Linh mục của quỷ

Sinh trưởng trong một gia đình Công giáo đạo đức, Bartolo Longo (1841-1926) vẫn lần Chuỗi Mân Côi với gia đình mỗi buổi tối. Nhưng tuổi trẻ ham vui, ngài xa rời đức tin trong những năm học đại học. Ngài quan tâm những điều huyền bí nên đã trở thành linh mục của giáo phái Satanist (tôn thờ ma quỷ). Gia đình và bạn bè luôn cầu nguyện cho Bartolo trở lại, và Thiên Chúa đã nhậm lời họ. Để chấn chỉnh đời sống tội lỗi, Bartolo xin gia nhập Dòng Ba Đa-minh và giúp các sinh viên nhận biết cái xấu của giáo phái này mà tránh, đồng thời mở các trại mồ côi, trường học và viện tế bần.

Hồi trẻ, Bartolo theo ngành Luật, bỏ đức tin và theo giáo phái Satanist. Bartolo nhiệt thành đến mức tự phong mình là linh mục của Satan. Ông hầu như đánh mất chính mình, chỉ còn như chiếc bóng của mình. Một người bạn Công giáo thấy ông đáng thương về tâm linh, tâm lý và thể lý, đã xin ông đến gặp Lm Radente, một tu sĩ khôn ngoan của Dòng Đa-minh. Sau một thời gian, Bartolo đã xưng thú tội lỗi và được linh mục này linh hướng. Bartolo hoán cải, gia nhập Dòng Ba Đa-minh, lấy tên là Brother Rosario.

CP Bartolo viết: “Ơn gọi của tôi là gì? Viết về Đức Mẹ, ca tụng Đức Mẹ, yêu mến Đức Mẹ”. CP Bartolo đến với người nghèo, người bị bỏ rơi, và người khốn khổ nhất trong thành phố Pompei. Ngài dạy họ cầu nguyện bằng Kinh Mân Côi. Nhờ sự giúp đỡ của nữ bá tước Countess Mariana de Fusco, Bartolo đảm nhận việc xây Đền thờ Đức Mẹ Mân Côi tại Pompei. Và rồi thành phố này đã trở nên Thành Phố Kinh Mân Côi.

Thấy các nữ tu Dòng Đa-minh chăm sóc người nghèo, CP Bartolo đã mở trường cho các em trai. CP Bartolo viết rất nhiều để ca tụng Đức Mẹ Mân Côi. Lời cầu nguyện của CP Bartolo với Đức Mẹ Mân Côi đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ. Ngày 7-10-2003, khi đến Pompei để bế mạc Năm Mân Côi, ĐGH Gioan Phaolô đã dùng lời cầu nguyện của CP Bartolo. Tại Ý, hằng năm vào Chúa Nhật đầu tiên của tháng Mười, mọi hoạt động như tạm ngưng vào buổi trưa, mọi người già hoặc trẻ, giàu hoặc nghèo, khỏe mạnh hoặc đau yếu, đều dùng lời cầu nguyện của CP Bartolo để dâng lên Đức Mẹ Mân Côi. CP Bartolo qua đời ngày 5-10-1926, trong Tháng Mân Côi.

Trong lễ tuyên chân phước cho Tông Đồ Kinh Mân Côi Bartolo tại Longo năm 1980, ĐGH Gioan Phaolô II đã gọi ngài là “l’uomo della Madonna” (Người của Đức Mẹ) và nói: “Tay cầm Chuỗi Mân Côi, CP Bartolo muốn nói với chúng ta rằng: Hãy đánh thức niềm tin của chúng ta vào Đức Mẹ”. Lễ CP Bartolo Longo ngày 5 tháng Mười.

TRẦM THIÊN THU

ĐTC: Con người phải đặt ở vị trí trung tâm chứ không phải tiền bạc

Chuacuuthe.com

VRNs (17.11.2014) Sài Gòn- theo zenit- Đức Thánh Cha Phanxicô nói rằng để công việc, nghề nghiệp trên thế giới được thăng tiến người ta phải dựa trên Lời Chúa và phải biết thường xuyên cầu nguyện.

Đó là lời phát biểu của ĐTC hôm 14.11 nhân dịp Đại hội các nhà kinh tế thế giới hàng năm tại Rome. ĐTC nhắn nhủ họ rằng có một “cám dỗ lớn” là hay đặt lợi ích cá nhân trên lợi ích chung.

ĐTC nhắc họ nghĩ đến một thực tế của những người thất nghiệp: “Theo điều tra mang tính chuyên môn, các bạn đã thấy rõ một thực tế là hiện nay có rất nhiều người công việc bấp bênh, và số khác thất nghiệp; nhiều người trẻ vất vả tìm việc”.

Đức Thánh Cha mời gọi các chuyên gia kinh tế rằng hãy đặt lợi ích chung của mọi người trên lợi ích riêng của mình.

Điều này “Đòi buộc nơi tất cả mọi người”, đặc biệt là những người làm việc trong các lĩnh vực kinh tế tài chính”, nhằm đóng góp một cách tích cực trong vai trò xây dựng cuộc sống hằng ngày, dẫu biết rằng có những điều lệ, lịch sử và khuôn mặt riêng.”

Để làm điều này, cần phải có đời sống cầu nguyện và sống Lời Chúa đồng thời phải biết “đi ra” gặp gỡ và giúp đỡ những người nghèo, người bị bỏ rơi.

Chống lại cách sống thực dụng

ĐTC nói rằng nền kinh tế và tài chính là những chiều kích hoạt động của con người, và là những cơ hội để “gặp gỡ, đối thoại, hợp tác, nhận ra những giá trị chân thật, phục vụ không đòi đền đáp và thăng tiến phẩm giá công việc.” ĐTC nhấn mạnh rằng nhân phẩm con người phải được ở trung tâm chứ không phải là tiền bạc.

Tiền không thể trở thành cứu cánh và nguyên do cho mọi hoạt động.

Nếu để tiền bạc làm cứu cánh thì người ta sẽ sống “thực dụng”, và không còn “tôn trọng con người”, hậu quả dẫn đến “sự sụp đổ sâu rộng các giá trị như sự đoàn kết và tôn trọng người khác.”

ĐTC khuyến khích các chuyên gia kinh tế hãy có “sự lựa chọn để thúc đẩy kinh tế và phúc lợi xã hội cho toàn thể nhân loại, giúp tất cả mọi người có cơ hội phát triển khả năng riêng của mình.”

ĐTC kêu gọi họ luôn có trách nhiệm trong hành động, thúc đẩy các mối quan hệ tốt đẹp, nuôi dưỡng lòng trung thành, công lý và tình huynh đệ, để giúp “giải quyết các vấn đề nơi người nghèo với lòng can đảm đặc biệt.”

ĐTC nói thêm: “vấn đề chính không phải là giải quyết hết được các thách đố về kinh tế nhưng làm sao khơi lên và nuôi dưỡng một nền đạo đức trong kinh tế, tài chính và công việc. Cần thiết để gìn giữ các giá trị của tình đoàn kết qua việc thể hiện lưu tâm đến các nhu cầu của người khác.”

ĐTC nói: “Nếu chúng ta muốn trao tặng cho thế hệ tương lai một môi trường cải thiện, một di sản kinh tế, văn hóa và xã hội tốt đẹp thì chúng ta phải đồng trách nhiệm làm việc có tính toàn cầu hóa trong tinh thần đoàn kết.”

Hoàng Minh

Chẳng làm được gì?

• VOA

Nguyễn Hưng Quốc

Tôi gặp một số trí thức, thuộc nhiều lứa tuổi khác nhau, từ Việt Nam sang Úc công tác hoặc thăm gia đình. Nói chuyện với họ, tôi phát hiện ra một điểm chung: Một mặt, họ biết tất cả những những gì chúng ta biết; mặt khác, họ lại từ chối bất cứ hình thức dấn thân nào. Họ biết, chẳng hạn, về kinh tế, Việt Nam đang ngập ngụa trong nợ nần; về xã hội, mọi giá trị đều đảo lộn; về giáo dục, đầy dẫy những sai lầm; về giới lãnh đạo, vừa tham nhũng vừa bất lực; bất lực trên nhiều phương diện, nhưng nguy hiểm nhất là bất lực trong việc đối đầu với âm mưu bành trường của Trung Quốc. Họ biết hết. Nhưng tất cả đều chọn thái độ thụ động và bất động, thậm chí, mặc kệ. Lý do? Thứ nhất, họ cho đó là chuyện chính trị, mà chính trị thì thuộc về chính phủ, chứ không phải bổn phận của họ. Thứ hai, nếu họ lên tiếng phản đối thì cũng chẳng thay đổi được gì. Và thứ ba, nếu họ có thể gây áp lực lên chính phủ Việt Nam thì chính phủ cũng không thay đổi được gì, vì, một là, tình hình Việt Nam rất bế tắc; và hai, không ai có thể chống lại được Trung Quốc.

Nghe những ý kiến như vậy, từ nhiều người, tôi vừa ngạc nhiên vừa buồn rầu. Ngạc nhiên vì không hiểu tại sao nhận thức của họ lại hời hợt và thái độ của họ lại vô cảm đến như vậy. Buồn rầu vì tôi cho đó là một sự sa đoạ về trí thức, một sự từ khước tư cách trí thức, bởi bản chất của trí thức là luôn luôn nghi vấn và phản biện, nếu không muốn nói là phản kháng.

Trước hết, quan niệm cho rằng người dân không nên dính líu đến chính trị vì đó là chuyện của nhà nước hẳn nhiên là sai. Xưa, ở Việt Nam đã phổ biến câu nói: “Quốc gia hưng vong, thất phu hữu trách”. Thời hiện đại, Tổng thống Charles de Gaulle của Pháp có lần nói: “Tôi nhận thấy chính trị là một vấn đề quá phức tạp không thể giao khoán cho đám chính khách”. Chính khách giỏi và có nhiệt tâm không đáng tin cậy hoàn toàn, huống gì chính khách kém cỏi như giới lãnh đạo Việt Nam: Hầu như làm cái gì cũng sai. Nếu những cái sai ấy không bị phản đối, chúng sẽ kéo dài và lặp đi lặp lại mãi, và nạn nhân của những chính sách sai lầm ấy không ai khác hơn là dân chúng. Chấp nhận những cái sai ấy là chấp nhận sự bế tắc, hơn nữa, chấp nhận số phận nạn nhân vĩnh viễn. Điều đó không những phản ánh một thái độ thụ động mà còn là một sự dại dột.

Trong chính trị, đã đành ý kiến của một người, nhất là khi người đó chỉ là dân thường, không làm thay đổi được gì. Nhưng với ý kiến của một ngàn, hoặc vài chục ngàn người thì khác. Khi ý kiến thuộc về đám đông, nó sẽ trở thành một sức mạnh. Điều này càng đúng trong xu hướng dân chủ hoá. Gần đây, nhiều người hay nói đến dân chủ, nhưng người ta lại quên một trong những đặc điểm nổi bật nhất của dân chủ là: nó là một cuộc vận động từ dưới lên trên. Những người cầm quyền không bao giờ tự động hạn chế quyền lực của mình để công nhận quyền của người khác. Họ chỉ làm thế khi bị bắt buộc. Sự bắt buộc ấy, thỉnh thoảng xuất phát từ bên ngoài, từ áp lực của một cường quốc hay siêu cường quốc nào đó (như trường hợp của Nhật Bản sau đệ nhị thế chiến), nhưng nhiều hơn, là xuất phát từ những sự tranh đấu của dân chúng, những người thấp cổ bé miệng. Nói cách khác, dân chủ chỉ khởi sự từ sự đòi hỏi của dân chúng. Nói cách khác nữa, dân chủ là kết quả của cuộc tranh chấp giữa tham vọng quyền lực của giới lãnh đạo và quyết tâm giành lại những cái quyền căn bản của người dân. Vấn đề quan trọng nhất ở đây là tương quan quyền lực.

Nói đến tương quan quyền lực, không thể không ghi nhận điều này: chính phủ Việt Nam hiện nay không quá mạnh như nhiều người tưởng nhầm. Trên bình diện quốc tế, họ không mạnh, nếu không nói là quá yếu; không những yếu trước Trung Quốc mà còn yếu trước mọi quốc gia khác, kể cả các quốc gia trong khối Đông Nam Á. Trong phạm vi đối nội, họ cũng yếu. Yếu, trước hết, vì nội bộ của họ chia rẽ và càng ngày càng chia rẽ ; sau đó, vì họ không còn nhận được sự ủng hộ của quần chúng cũng như của lịch sử: Họ chỉ là một lực lượng cản trở của tiến trình phát triển và dân chủ hoá, hay nói theo ngôn ngữ của chính họ, họ là lực cản của một xu thế tất yếu.

Chính sự yếu kém của chính quyền Việt Nam hiện nay là một cơ hội tốt để dân chủ có thể nảy nở. Dĩ nhiên sự nảy nở ấy chỉ có thể xảy ra với một điều kiện: người dân dám đứng lên tranh đấu.

Về quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc, ai cũng biết là một vấn đề vô cùng phức tạp, nhưng không thể hoá giải tính chất phức tạp ấy bằng sự đầu hàng hoặc nhượng bộ liên tục như những điều giới lãnh đạo Việt Nam vẫn làm lâu nay. Một trong những bài học quan trọng nhất là Miến Điện, một nước, cũng giống Việt Nam, giáp giới với Trung Quốc và trong nhiều thập niên, lệ thuộc khá nhiều vào Trung Quốc. Thế nhưng mấy năm gần đây, họ đã quyết định thoát ly ra khỏi ánh hưởng của Trung Quốc và ngả hẳn về phía Tây phương bằng quyết định dân chủ hoá nước họ. Có thể nói sống ngay sát nách một nước lớn và tham lam như Trung Quốc là một số phận không thể thay đổi được nhưng quyết định lệ thuộc hoặc độc lập với Trung Quốc lại là một lựa chọn; và trong lựa chọn ấy, trong quá khứ, Việt Nam đã từng chiến thắng nhiều lần.

Ý nghĩ cho rằng không thể chống lại Trung Quốc là một dấu hiệu của chủ nghĩa đầu hàng. Chủ nghĩa vô cảm và chủ nghĩa đầu hàng, thật ra, là một. Đó là những thứ tư tưởng mà bộ máy cầm quyền hiện nay muốn gieo rắc. Để đấu tranh cho dân chủ và độc lập cũng như toàn vẹn lãnh thổ, đấu tranh chống độc tài cần đi liền với việc đấu tranh chống lại chủ nghĩa vô cảm và chủ nghĩa đầu hàng của dân chúng, trước hết, của thành phần trí thức.

Bên Kia Sự Chết

Trên giường hấp hối, thánh Monica đã nhắn nhủ con ngài là Augustino như sau: “Mẹ chỉ xin con một điều là hãy nhớ đến mẹ khi tới bàn tiệc thánh”.

Có lẽ nhiều người trong chúng ta cũng đã được nghe nhiều lời van xin tương tự phát ra từ môi miệng của những người thân của chúng ta, trước khi từ giã cõi đời… Nhưng xa mặt cách lòng, nhiều người trong chúng ta lãng quên những lời van xin thống thiết ấy.

Cần được thương, cần được nhớ: đó là khát vọng tự nhiên của con người. Không ai muốn là một hoang đảo cô đơn. Dưới cái nhìn Ðức Tin, lời van xin kẻ khác cầu nguyện cho, còn chứng tỏ một lòng khiêm tốn, một thái độ chấp nhận cái giới hạn mỏng manh bất lực của mình.

Ðể giúp chúng ta có dịp đáp lại thỉnh cầu của những người đã đi vào thế giới bên kia và để thể hiện mối tình thông hiệp “các thánh thông công”, Giáo Hội ngay từ buổi đầu kỷ nguyên Kitô đã cổ động việc tưởng nhớ cầu nguyện cho những người quá cố. Những thế kỷ gần đây đã dành tháng 11 hằng năm cho việc đạo đức ấy. Hai ngày lễ mừng kính các thánh và cầu cho các linh hồn được ấn định vào hai ngày mùng một và mùng hai đầu tháng với những kinh nguyện rất ý nghĩa, nhắc chúng ta về sự hiệp thông trong Giáo Hội. Công đồng Vatican II trong hiến chế về Mầu Nhiệm Giáo Hội đã viết như sau: “Giáo Hội lữ hành hết lòng kính nhớ, dâng lời cầu cho những người đã chết, vì cầu nguyện cho họ được giải thoát khỏi tội lỗi là một việc lành thánh…”.

Nói về sự bầu cử của các đẳng linh hồn, Công Ðồng viết như sau: “Khi được về quê Trời và hiện diện trước nhan Chúa, nhờ Người, với Người và trong Người, các thánh lại không ngừng cầu bàu cho chúng ta bên Chúa Cha…”. Sự trao đi nhận lại đó vừa là một việc bác ái vừa là một bổn phận thảo hiếu đáp đền, đã thực sự củng cố Giáo Hội thêm vững bền trong sự thánh thiện.

Quỳ cầu nguyện một mình trong nhà thờ, hay ngậm ngùi đốt lên một ngọn bạch lạp tại một nghĩa trang nào, có lẽ ai trong chúng ta cũng cảm thấy bùi ngùi xúc động khi nghĩ đến những người chết và chính cái chết. Chúng ta đang đứng giữa biên giới vô hình của sự sống và sự chết. Và một cách vô cùng huyền nhiệm và sống động, những người chết đang hiện diện với chúng ta bằng một sợi dây liên kết thâm sâu, thắm thiết… Cái chết không còn là một chấm hết cuối cùng đối với chúng ta nữa. Tình yêu mạnh hơn sự chết. Chính Tình Yêu đã làm cho những người đã chết được sống và cũng chính Tình Yêu liên kết chúng tư với những người chết. Vâng, chỉ có Tình Yêu mới làm cho con người được bất tử. Chỉ có Tình Yêu mới làm cho con người liên kết với những người đã chết. Chỉ có Tình Yêu mới mặc cho những nghĩa cử của con người sự bất diệt.

Mỗi lần chúng ta hy sinh cho một người nào đó, mỗi lần chúng ta săn sóc một người đau yếu, an ủi một người đau khổ, bênh vực một người cô thế, hay cùng với những người khác dấn thân để canh tân cuộc sống… Chúng ta đang tiến dần đến sự bất tử.

Yêu thương chính là tái sinh, là sự thông dự vào sự sung mãn của cuộc sống. Ðó phải là niềm tin của chúng ta trong ngày hôm nay khi chúng ta tưởng nhớ và cầu nguyện cho người quá cố. Xin Chúa nâng đỡ Ðức Tin yếu kém của chúng ta, xin Ngài ban thêm niềm hy vọng cho chúng ta.

Trích sách Lẽ Sống

Luật Báo chí không thực thi tự do báo chí

Nam Nguyên, phóng viên RFA
2014-11-14

• RFA

namnguyen111414.mp3

Một sạp báo vỉa hè Hà Nội chụp hôm 26/6/2012

AFP photo

Hiến pháp Việt Nam 2013 cũng như các bản hiến pháp trước đó đều bảo đảm người dân có quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận. Nhưng Luật Báo chí ban hành năm 1989 sửa đổi 1999 trên thực tế chỉ là một bộ Luật quản lý hoạt động báo chí vốn dĩ là trực thuộc nhà nước. Luật Báo chí sẽ được sửa đổi vào năm 2015, nhưng thông tin cho thấy Dự Luật này cũng không thực thi quyền tự do báo chí theo Hiến pháp qui định, mà thực tế là để kiểm soát sự xé rào của truyền thông đa phương tiện.

Sửa đổi để kiểm soát?

Đáp câu hỏi phải chăng các nhà báo công dân ở Việt Nam đang tự thực hiện quyền tự do báo chí qua blog, facebook và các mạng xã hội khác. Ông Nguyễn Quốc Thái, nguyên Tổng Thư Ký báo Doanh Nghiệp từ Sài Gòn nhận định:

Ở những thể chế cộng sản nói chung và Việt Nam nói riêng thì chuyện tự do báo chí là một điều cấm kỵ. Tại sao thế, rất nhiều người đồng ý với tôi rằng những thể chế độc tài thì bao giờ cũng sợ sự thật.
-Nhà báo Võ Văn Tạo

“Hiến pháp qui định mọi người công dân được quyền tự do ngôn luận, họ dùng chính phương tiện họ có trong tay để nói điều họ suy nghĩ, họ nhận định về một vấn đề gì đó. Nếu anh lên tiếng cấm cản điều đó… anh biết bây giờ là vấn đề này là vấn đề toàn cầu không còn của riêng quốc gia nào hay của khu vực nữa rồi. Vấn đề là chúng ta nhìn nhận nhau, hiểu nhau, thông cảm nhau, lắng nghe được nhau đó là điều căn bản điều chính. Còn dùng bạo lực để trấn áp thì tôi nghĩ rằng sẽ đưa đến hậu quả không hay.”

Theo báo điện tử VnMedia, Tại Hội nghị tổng kết 15 năm thi hành Luật Báo chí tổ chức ngày 12/11/2014 tại Hà Nội, ông Nguyễn Bắc Son Bộ trưởng Bộ Thông tin Truyền Thông báo động về hiện tượng “tư nhân hóa báo chí”, “thương mại hóa báo chí”. Ông Bộ trưởng nhấn mạnh phát triển báo chí đi đôi với quản lý báo chí và phải thể chế hóa một cách chi tiết và cụ thể quan điểm chỉ đạo của Đảng về công tác báo chí đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước.

Qua lời Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son, có thể hiểu rằng dù Việt Nam không chấp nhận báo chí tư nhân, nhưng Nhà nước hiện nay vẫn không yên tâm đối với hoạt động báo chí truyền thông của chính nhà nước. Việt Nam hiện có 838 cơ quan báo chí, 67 đài phát thanh truyền hình với đội ngũ nhà báo lên tới 40.000 người.

Nhà báo Võ Văn Tạo từng có hơn chục năm làm báo chuyên nghiệp trong hệ thống báo chí nhà nước từ Nha Trang phát biểu:

“Một trong những biểu hiện của tự do báo chí là có báo chí tư nhân, không nói thì nhân dân cũng biết, lực lượng báo chí của nhà nước cũng biết và quốc tế cũng biết. Ở những thể chế cộng sản nói chung và Việt Nam nói riêng thì chuyện tự do báo chí là một điều cấm kỵ. Tại sao thế, rất nhiều người đồng ý với tôi rằng những thể chế độc tài thì bao giờ cũng sợ sự thật.”

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam dự hội nghị tổng kết Luật Báo chí được Báo Xây Dựng và Đời sống Pháp luật trích lời nói rằng, sửa đổi Luật Báo chí lần này phải có tầm nhìn xa vì thế giới đã thay đổi rất nhanh và báo chí là lĩnh vực chịu ảnh hưởng trực tiếp nhất. Ông Đam nhấn mạnh rằng, sự phát triển của công nghệ thời gian qua diễn ra đặc biệt nhanh chóng, do vậy khi xây dựng Luật phải tính được những thay đổi này.

Một sạp báo ở Saigon. RFA photo

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam tỏ ra có chút phóng khoáng về hoạt động truyền thông. Nếu Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son chỉ đạo phải thể chế hóa vai trò lãnh đạo của Đảng phủ trùm hoạt động truyền thông báo chí và đề phòng tư nhân hóa báo chí, thì ông Vũ Đức Đam quan niệm không nên đóng sập cánh cửa, bịt hết mọi thứ  trong nhu cầu phát triển báo chí chỉ vì một vài biểu hiện tiêu cực. Ông Đam nêu ra ví dụ trong phát triển của Hệ thống Truyền hình Việt Nam VTV có sự liên kết, xã hội hóa một số chương trình cũng như nội dung. Điều này đặt ra yêu cầu mới và theo Phó Thủ tướng khi xây dựng Luật cần tính đến nhu cầu phát triển chính đáng của cơ quan báo chí tương lai.

Những điều Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nêu ra có lẽ là khá mới mẻ đối với các cán bộ phụ trách văn hóa tư tưởng. Xã hội hóa theo cách nói ở Việt Nam ngày nay có nghĩa có sự tham gia của mọi tầng lớp trong xã hội vào một lĩnh vực nào đó và tất nhiên trong trường này hợp được hiểu là có sự tham gia của tư nhân trong hoạt động truyền thông báo chí.

Không thể cấm phương tiện thông tin toàn cầu

Bên cạnh 838 cơ quan báo chí 67 đài phát thanh truyền hình, Việt Nam hiện có 90 báo điện tử, 207 trang thông tin điện tử tổng hợp của các báo in. Mặc dù tất cả các lĩnh vực báo chí dù truyến thống hay đa phương tiện, đa truyền thông đều chịu sự quản lý chặt chẽ của nhà nước. Nhưng rõ ràng Luật Báo chí sửa đổi lần cuối vào năm 1999 chỉ mới đề cập xơ sài về lãnh vực báo chí điện tử đa phương tiện. Dự luật báo chí 2015 được cho là sẽ kiến tạo khung pháp lý chặt chẽ hơn nữa để Nhà nước quản chặt hơn những đứa con của chính mình.

Theo nhà báo Nguyễn Quốc Thái hiện nghỉ hưu ở Sài Gòn, Internet và các ứng dụng tuyệt vời của nó phát triển rất mạnh trong báo chí truyền thông lề phải. Nhưng đồng thời cũng là phương tiện để các nhà báo công dân thực hiện quyền tự do báo chí. Ông nói:

Phương tiện thông tin đa truyền thông không thể cấm được, muốn cấm cũng không được bởi vì đây là phương tiện thông tin toàn cầu. Trên tất cả các hệ thống mạng phổ biến ở Việt Nam cũng như trên thế giới có những mạng nhà nước không thể kiểm soát được.
-Nhà báo Nguyễn Quốc Thái

“Phương tiện thông tin đa truyền thông không thể cấm được, muốn cấm cũng không được bởi vì đây là phương tiện thông tin toàn cầu. Trên tất cả các hệ thống mạng phổ biến ở Việt Nam cũng như trên thế giới có những mạng nhà nước không thể kiểm soát được. Vì thế thông tin trên mạng là chuyện đương nhiên không thể ngăn cản nổi. Ở Việt Nam ngay cả chuyện sử dụng điện thoại di động có nhiều trẻ mục đồng vừa chăn trâu vừa gọi điện thoại di động. Huống hồ là với các phương tiện thông tin đa truyền thông thì làm sao cấm cản được nhất là ở thành thị.”

Tuy nhà nước không thể cấm các trang mạng có máy chủ ở nước ngoài nhưng công an có thể trấn áp bắt giữ những nhà báo công dân đang sống trong nước và truyền tải thông tin lên các trang mạng đó. Một danh sách dài những tên tuổi như  Điếu Cày, Tạ Phong Tần, Phạm Bá Hải, Phạm Viết Đào, Trương Duy Nhất, Lê Quốc Quân, Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh và người cộng sự Nguyễn Thị Minh Thúy là những thí dụ điển hình.

Trả lời Hải Ninh trên TV Online Đài RFA, nhà báo cũng là blogger Đoan Trang một nghiên cứu sinh tại Hoa Kỳ nhận định:

“Cái hay của trang web anh Ba Sàm là anh đã tạo được một cộng đồng gần như một gia đình trên blog của anh ấy. Từ khi anh chưa bị bắt thì trang web của anh ấy liên tục bị tấn công. Rất nhiều đợt tấn công đã xoá bỏ dữ liệu luôn, đóng cả trang luôn. Mỗi lần như vậy bà con độc giả lo lắng lắm. Họ mong chờ anh, họ làm thơ về anh rằng bao giờ anh trở lại chúng đánh anh chết rồi. Mọi người rất quan tâm, quý vị cũng có thể hình dung được là sau khi anh Ba Sàm bị bắt thì nó gây làn sóng cảm xúc như thế nào ở trong cộng đồng blogger việt Nam. Người ta phẫn nộ, người ta lo lắng mà thực sự là cũng có nỗi sợ. Người ta sợ rằng bắt quá dễ, mà bắt chỉ vì việc đã post bài lên mạng hoặc là chỉ vì đã làm chủ cái blog nổi tiếng như vậy mà cũng bị bắt được. Thế thì chúng ta đều là các tù nhân dự khuyết cả.”

Luật Báo chí 1989 được Quốc hội sửa đổi năm 1999 có đoạn mở đầu rất đặc biệt: “Để bảo đảm quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân, phù hợp với lợi ích của Nhà nước và của nhân dân…Luật này qui định chế độ báo chí.” Từ đó đến nay công dân Việt Nam chưa bao giờ có quyền tự do báo chí, cũng không có báo chí tư nhân.

Dự luật Báo chí sửa đổi để thực thi Hiến pháp 2013 đang được góp ý để Quốc Hội xem xét thông qua vào nghị trình 2015. Nếu như Bộ trưởng Thông tin Truyền Thông Nguyễn Bắc Son cương quyết với thể chế hóa sự lãnh đạo toàn diện của Đảng trong hoạt động báo chí do nhà nước quản lý và đề phòng chặt mọi manh nha tư nhân hóa báo chí, thì giấc mơ tự do báo chí ở Việt Nam vẫn còn xa vời vợi.

” Dạo này dân Việt hình như đang “phiêu” với món cao lương mỹ vị của xứ mình: món tự do. Vô mạng, ra mạng, chuột chạy lung tung chỗ nào cũng đụng tự do báo chí. Tình hình “phiêu” đến mức ông phó thủ tướng Vũ Đức Đam đăng đàn diễn thuyết, nói rằng: Không nên đóng sập cửa báo chí, bịt hết mọi thứ trong nhu cầu phát triển báo chí… Quý vị đừng có mà vội hí hửng nhé, “nói zậy mà không phải zậy” đâu nhé. Quý vị đã bao giờ thấy một nước xã hội chủ nghĩa có tự do báo chí chưa? Cu Ba? Bắc Triều Tiên? Trung Quốc? Liên Xô? Đông Đức?… Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ. Tất nhiên quý vị có thể mơ mộng chút đỉnh nhưng giấc mơ của quý vị chẳng bao giờ biến thành hiện thực nếu…

Việt Nam bao giờ thì có tự do báo chí?

Điều này bạn phải hỏi chính bạn, sau đó hỏi ông Tập Cận Bình rồi hỏi thêm ông Obama. Nhưng mà khí sắc ông Tập nhìn còn “vượng” lắm. Ông mà cứ “vượng” mãi như thế thì thật đáng buồn cho chúng ta. Thời mồ ma ông Tônxtôi, ông Sê khốp, có lần ông Tôn hỏi ông Sê:

– Nhà bác rất am hiểu đàn bà, vậy bác hãy nói cho nhà em nghe đàn bà nó là như thế nào?

Ông Tôn cười tủm tỉm đáp:

– Chú hãy rán sống mà đợi, lúc nào mỗ đây “sắp đi gặp cụ Các Mác”, mỗ sẽ đặt một chân trong quan tài, một chân ngoài quan tài, lúc đó mỗ sẽ cho chú em biết thế nào là đàn bà. Nói xong mỗ nhảy luôn vào quan tài, đóng sập nắp lại. Đến lúc đó đám đàn bà có muốn làm gì mỗ thì cũng chịu.

Bắt chước nhà bác Tôn, nếu quý vị có hỏi xem Đảng ta đối xử với cái vụ tự do báo chí như thế nào, em xin kiếu, đợi khi nào em trăm tuổi một chân đặt trong quan tài, một chân ngoài quan tài, em sẽ nói Đảng ta coi tự do báo chí là cái chi chi. Nói xong, em sẽ đóng nắp quan tài cái rụp.

Bauxite Việt Nam”