Category: SỨC KHOẺ

Ba’o Nguoi-Viet

Bác Sĩ Nguyễn Trần Hoàng

Hỏi: 

Kỳ rồi bác sĩ có nói về cách bảo vệ và tăng cường sức khỏe tâm thần. Tôi hơi bị khó hiểu về khái niệm “sức khỏe tâm thần.” Xin nói rõ hơn “sức khỏe tâm thần” là gì? Và “bệnh tâm thần” là gì?  Khi nào thì gọi là “sức khỏe” tâm thần, và khi nào thì gọi là “bệnh” tâm thần? Những yếu tố nào ảnh hưởng tốt và xấu đến sức khỏe tâm thần? 

Đáp: 

Để tìm hiểu về sức khỏe tâm thần, đầu tiên ta cần tìm hiểu từ căn bản về khái niệm sức khỏe.

*Tổ Chức Sức Khỏe Thế Giới (WHO) định nghĩa sức khỏe như sau: “Sức khỏe là trạng thái tốt của một người về mặt tâm thần, thể chất và xã hội, và không chỉ là sự vắng mặt của bệnh hoặc tật bệnh.” Định nghĩa này khẳng định rằng sức khỏe là một khái niệm rộng hơn là việc không bị bệnh, mà đòi hỏi sự cân bằng và hài hòa giữa các khía cạnh tâm thần, thể chất và xã hội của một người. Nó cũng đưa ra một phương pháp tiếp cận tích cực cho sức khỏe, với việc tập trung vào việc tăng cường khả năng sống và đạt được tiềm năng tối đa của mỗi người, thay vì chỉ tập trung vào việc điều trị bệnh tật và tình trạng bất lợi.

*Trạng thái tốt về mặt tâm thần là trạng thái mà tâm trí của một người được cảm thấy thoải mái, an tâm và có khả năng đối phó với các thách thức và căng thẳng trong cuộc sống.

Trạng thái tốt về mặt tâm thần bao gồm sự tự tin, sự hài lòng với bản thân, khả năng quản lý cảm xúc và căng thẳng, khả năng thiết lập mối quan hệ tốt với người khác và khả năng tìm kiếm và tận dụng cơ hội để phát triển bản thân.

Trạng thái tốt về mặt tâm thần đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và duy trì sức khỏe toàn diện của một người và cũng là một yếu tố quan trọng để đạt được sự cân bằng giữa các khía cạnh khác của sức khỏe như thể chất và xã hội.

*Trạng thái tốt về mặt thể chất là trạng thái mà cơ thể của một người hoạt động hiệu quả và có khả năng đáp ứng nhu cầu về hoạt động hàng ngày, bao gồm cả các hoạt động vận động và các hoạt động thường ngày khác. Nó bao gồm một loạt các yếu tố như ngủ đầy và đủ, dinh dưỡng lành mạnh, vận động đều đặn và thường xuyên, và tránh các thói quen xấu như hút thuốc, uống rượu hay sử dụng các chất kích thích.

Trạng thái tốt về mặt thể chất cũng bao gồm việc giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến lối sống, như bệnh tim mạch, tiểu đường, ung thư, bệnh phổi, và các bệnh khác. Điều quan trọng là tạo ra một lối sống lành mạnh và tích cực, giúp duy trì một cơ thể khỏe mạnh và tối ưu hóa sức khỏe của con người.

*Trạng thái tốt về mặt xã hội là trạng thái mà một người có khả năng tương tác và giao tiếp hiệu quả với mọi người xung quanh và tham gia tích cực vào cộng đồng. Nó bao gồm việc có mối quan hệ tốt với bạn bè, gia đình và những người khác, đóng góp cho cộng đồng, cảm thấy có giá trị và được đón nhận trong xã hội.

Trạng thái tốt về mặt xã hội cũng bao gồm việc tránh xa các tình huống cô lập, bất hòa và xung đột trong xã hội. Nó có liên quan mật thiết với sức khỏe tinh thần, vì nó tạo ra một môi trường xã hội tốt để hỗ trợ và khuyến khích một tâm trí khỏe mạnh.

Trạng thái tốt về mặt xã hội có thể giúp giảm căng thẳng và tăng cường cảm giác hạnh phúc, sự hài lòng với cuộc sống và sự tự tin trong việc đối phó với các thách thức của cuộc sống.

*Sức khỏe tâm thần, sức khỏe thể chất và sức khỏe xã hội là ba khía cạnh quan trọng và có liên hệ mật thiết với nhau trong sức khỏe toàn diện của con người.

Môi trường xã hội, bao gồm cả gia đình, bạn bè, cộng đồng, nền văn hóa và giáo dục, đóng một vai trò quan trọng trong sức khỏe tâm thần. (Hình minh họa: Henning Westerkamp/Pixabay)

Sức khỏe tâm thần và sức khỏe xã hội ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất của con người ra sao? 

*Nếu ta có các vấn đề tâm lý như lo âu, trầm cảm hoặc căng thẳng, điều này có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe thể chất như đau đầu, đau cơ, giảm chức năng miễn dịch và bệnh tim mạch. Mặt khác, nếu ta có sức khỏe tâm thần tốt, ta có khả năng đối mặt và giải quyết các tình huống căng thẳng trong cuộc sống một cách tích cực, đồng thời có thể có chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh hơn, dẫn đến sức khỏe thể chất tốt hơn.

*Sức khỏe xã hội cũng ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần và sức khỏe thể chất.

Nếu ta có mối quan hệ xã hội tốt, ta có thể cảm thấy được sự hỗ trợ và khuyến khích, giảm căng thẳng và tăng cường cảm giác hạnh phúc, cảm giác thuộc về, tăng khả năng chống lại bệnh tật.

Nếu ta có mối quan hệ xã hội kém, ta có thể cảm thấy cô lập và bất hạnh, điều này có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm thần và thể chất như lo âu, trầm cảm và bệnh tim mạch.

*Do đó, để có một sức khỏe toàn diện, cần phải chú ý đến cả ba khía cạnh sức khỏe tâm thần, sức khỏe thể chất và sức khỏe xã hội. Cần phải đảm bảo có một lối sống lành mạnh, có mối quan hệ xã hội tốt và giải quyết các vấn đề tâm lý một cách tích cực.

*Sau khi đã hiểu một cách khái quát về khái niệm sức khỏe nói chung.  Sau đây, ta sẽ tập trung phân tích chi tiết hơn về sức khỏe tâm thần.

-Sức khỏe tâm thần là trạng thái tốt của tâm trí và cảm xúc của con người, bao gồm khả năng điều tiết cảm xúc, đối phó với áp lực trong cuộc sống, duy trì một tâm trạng tích cực và cảm thấy hạnh phúc. Nó được coi là một phần quan trọng của sức khỏe toàn diện và được xem như là sự cân bằng giữa khả năng chịu đựng và khả năng thích ứng với những tình huống khó khăn và áp lực trong cuộc sống.

-Sức khỏe tâm thần có thể bao gồm một loạt các yếu tố, từ khả năng giải quyết các vấn đề, đối mặt với tình huống khó khăn, tinh thần tự tin, sự hài lòng với cuộc sống và khả năng tạo ra mối quan hệ xã hội tốt.

-Sức khỏe tâm thần không chỉ là việc không có bất kỳ vấn đề tâm lý nào, mà còn bao gồm khả năng giải quyết các vấn đề tâm lý một cách tích cực và hiệu quả. Điều này có thể đảm bảo rằng một người có sức khỏe tâm thần tốt có thể hoàn toàn thích ứng và phát triển trong cuộc sống của họ, đồng thời cải thiện sức khỏe toàn diện của họ.

Một số yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần: 

• Stress và áp lực: Những tình huống áp lực và stress có thể gây ra sự lo âu, căng thẳng và đe dọa đến sức khỏe tâm thần.
• Môi trường xã hội: Môi trường xã hội, bao gồm cả gia đình, bạn bè, cộng đồng, nền văn hóa và giáo dục, đóng một vai trò quan trọng trong sức khỏe tâm thần.
• Di truyền: Di truyền cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần, với một số rối loạn tâm lý được cho là do di truyền.
• Ăn uống và hoạt động thể chất: Cách ăn uống và hoạt động thể chất là những yếu tố quan trọng trong việc duy trì sức khỏe toàn diện, bao gồm cả sức khỏe tâm thần.
• Ngủ: Việc có giấc ngủ đủ và tốt là rất quan trọng đối với sức khỏe tâm thần, do những người thiếu ngủ có thể bị ảnh hưởng đến tâm trí và cảm xúc của mình.
• Sử dụng chất kích thích: Sử dụng các loại chất kích thích như thuốc lá, rượu và ma túy có thể gây ra sự rối loạn tâm lý và ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần.
• Rối loạn tâm lý: Một số rối loạn tâm lý, bao gồm rối loạn lo âu, trầm cảm, bệnh tâm thần phân liệt, rối loạn thần kinh, cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần.
• Bệnh lý và dịch tễ học: Một số bệnh lý và yếu tố dịch tễ học, như là bệnh tim mạch, tiểu đường và béo phì, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần. [hp]

---

 

Hy vọng tất cả mọi người đã và đang bị ung thư phổi, áp dụng phương pháp điều trị này của tôi sẽ tìm được niềm vui và sức khỏe sẽ mau chóng hồi phục.

Sau gần 3 tháng điều trị bệnh, hôm qua tôi đi tái khám lại, bác sĩ đã cho biết tế bào ung thư chỉ còn khoảng 30% …

1. Ăn và uống thuốc đúng giờ
2. Tập thể dục thường xuyên và luôn giữ cho trọng lượng cơ thể nằm ở mức lành mạnh.
3. Luôn lạc quan và yêu đời
4. Không nóng giận
5.  Giữ cho tâm an bình, bằng cách đọc những sách hay về Tâm linh và chiêm niệm…

6. Không uống bia, rượu và hút thuốc lá.
7. Sắc và uống thêm là đu đủ, một ngày nên ăn một trái thăng long.
8. Bớt ăn những đồ ăn chiên, xào và mở động vật
9. Nên ăn nhiều rau xanh và uống vitamin.
10. Và nhất là năng cầu nguyện và rước Mình Thánh Chúa mỗi ngày.

Doan Sonny

Ngay 14 July 2021

---

 

ĐỌC KỸ và SUY NGẪM BÀI NÀY…       
     ”  SỨC KHOẺ ! ”  

1. Thời hạn của cuộc đời tùy thuộc sức khỏe, còn sức khỏe thì do cách sống quyết định.

2. Có gì cũng được trừ có bệnh, không có gì cũng được trừ không có tiền, thiếu gì cũng được trừ thiếu sức khỏe. Sức khỏe không phải là tất cả nhưng không có sức khỏe sẽ chẳng có thứ gì!

3. Người kiếm cớ, vin vào những lý do không có thời gian rèn luyện cơ thể sớm muộn sẽ phải bỏ thời gian ra để đi chữa bệnh!

4. Người Thông Minh Thì Phòng Bệnh (Chăm sóc Bản Thân, Chăm Sóc Cuộc Sống),
Người Bình Thường Thì Chờ Bệnh (Ốm Đau Rồi Mới Đi Khám, Chữa Bệnh)
Người Kém Thông Minh Thì Tự Gây Bệnh (Hút Thuốc Lá, Uống Rượu Bia Quá Nhiều, Ăn Uống Vô Độ…)

5. Vận động hầu như có thể thay thế cho bất kỳ một thứ thuốc nào. Nhưng bất kỳ một thứ thuốc nào cũng không thể thay thế cho vận động.

6. Cái gì cũng có thể không tốt nhưng tâm trạng không thể không tốt. Cái gì cũng có thể thiếu nhưng tự tin thì không thể thiếu. Cái gì cũng có thể không cần nhưng vui vẻ thì bắt buộc phải cần. Cái gì cũng có thể quên nhưng việc rèn luyện sức khỏe không được phép quên.

7. Sức khỏe là lựa chọn, không phải điều bí ẩn của sự ngẫu nhiên.

8. Sức khỏe không phải là thứ chúng ta có thể mua. Tuy nhiên, nó có thể là một tài khoản tiết kiệm cực kỳ giá trị.

9. Sức khỏe là thứ mà ta không nhìn thấy được, là yếu tố sống còn của mỗi con người. Hãy nâng niu quý trọng sức khỏe, đừng để khi mất rồi mới thấy hối tiếc.

10. Chính sức khỏe mới là sự giàu có thực sự, không phải vàng và bạc.

11. Giấc ngủ là sợi dây vàng liên kết sức khỏe và cơ thể bạn.

12. Chỉ khi người giàu ốm, họ mới hiểu sự bất lực của giàu sang.

13. Từ những cay đắng của bệnh tật người ta mới học được sự ngọt ngào của sức khỏe.

14. Đừng bao dùng hết sức khỏe của bạn chỉ để đổi lấy đồng tiền.

15. Sức khỏe thật sự là một món của cải to lớn mà không thể đong đếm bằng giá trị của vàng bạc.

16. Vẻ đẹp bên ngoài bắt nguồn từ sức khỏe bên trong.

17. Bạn nên tin rằng món quà quý giá nhất mà bạn có thể tặng cho gia đình bạn và cả thế giới này đó chính là sức khỏe của bản thân bạn.

18. Cơm là món thuốc nuôi thân.
Ăn uống giờ giấc cân bằng dẻo dai.

19. Một thân thể không ốm đau, một tinh thần không loạn: đó là hạnh phúc.

20. Không có gì quý giá hơn là sức khỏe tốt. Đo’ chính là tài sản giá trị nhất của một con người.

  Sưu tầm!

From: NGOC PHAN & KimBang Nguyen

 

Các vụ đau đớn hay bệnh tật thông thường rất có thể là chẳng có gì quan trọng… nhưng đôi khi lại vô cùng nghiêm trọng. Vì vậy chúng ta cẩn phải cẩn thận cân nhắc những gì phải làm mỗi khi sự việc xẩy ra cho chúng ta.

1. Bỗng nhiên thấy tức thở

Lý do: có thể là do nghẽn mạch phổi (pulmonary embolus).

Nhận xét: Cảm thấy khó thở sau khi tập thể dục hay đang ngồi có thể là do vận động hay do ưu tư lo lắng. Nhưng nếu đột nhiên bị khó thở có thể là do chứng nghẽn mạch phổi do cục đông máu làm nghẹt mạch máu trong phổi. Bệnh này có thể nguy hiểm tới tính mạng. Một lý do khác là tim lên cơn đau hoặc trụy tim. Cả hai tình huống trên đều làm cho bệnh nhân thở gấp hay khó chịu hoặc cảm thấy thiếu không khí. Cần đưa bệnh nhân đi cấp cứu.

2. Tim đập rộn trong khi đang ngồi yên

Lý do: có thể là do lên cơn đau tim (heart attack).

Nhận xét: Đánh trống ngực (palpitations) có thể chỉ là vì ưu tư lo lắng, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của cơn đau tim hay chứng loạn nhịp tim (arrhythmia).Nên liên lạc với bác sĩ ngay.

3. Choáng váng chóng mặt khi ra khỏi giường

Lý do: có thể là do huyết áp thấp.

Nhận xét: Chóng mặt vào buổi sáng được gọi là “huyết áp thế đứng thấp” (orthostatic hypotension) gây ra bởi sự loại nước (dehydration), bệnh tiểu đường, bệnh Parkinson, bệnh trụy tim, hay thuốc men bao gồm cả thuốc lợi tiểu và thuốc huyết áp. Một lý do khác có thể là chứng “chóng mặt tư thế nhẹ” (benign positional vertigo) gây ra bởi sự xáo trộn của các bộ phận cân bằng của tai trong. Nên đi gặp bác sĩ để chẩn đoán.

4. Nước tiểu rò rỉ

Lý do: có thể là do chứng són đái (urinary incontinence) mà nguyên nhân không phải vì lão hoá, nhiễm khuẩn đường tiểu (urinary tract infection-UTI), bệnh tiền liệt tuyến, dây thần kinh bị ép, hoặc tiểu đường.

Nhận xét: đi gặp bác sĩ để chẩn đoán

5. Đầu đau như búa bổ

Lý do: có thể là do xuất huyết não

Nhận xét: Trong phần lớn trường hợp đó là triệu chứng của chứng nhức nửa đầu (migraine) chỉ cần uống thuốc giảm đau và nghỉ ngơi là hết. Nhưng một vài trường hợp hiếm xẩy ra là chứng nhức đầu có thể là dấu hiệu có khối u hay xuất huyết trong não. Cần đặc biệt chú ý là khi bị đau nhiều nửa bên đầu một cách đột ngột và kéo dài mà lại kèm theo buồn nôn, ói mửa, và chảy nước mắt. Trong trường hợp sau này phải đi bệnh viện gấp.

6. Mắt bị sưng vù

Lý do: có thể là do viêm dây thần kinh mắt (optic neuritis).

Nhận xét: Dây thần kinh mắt có thể bị nhiễm khuẩn hay bị dị ứng. Nếu chữa sớm thì không hại gì cho mắt vì vậy cần đi bác sĩ khẩn cấp.

7. Tai đau và mắt nhìn thấy hai hình (song thị)

Lý do: có thể do tai giữa bị nhiễm khuẩn

Nhận xét: Bệnh có thể trở thành nghiêm trọng bất ngờ vì vậy cần đi bác sĩ cấp thời nếu chứng đau không dứt và/hoặc có bị thêm chóng mặt lảo đảo, nhức đầu, ói mửa, song thị, nửa ngủ nửa thức, cổ cứng đơ, sưng ở sau tai, sốt nhiều và liệt mặt.

8. Tự nhiên sút cân

Lý do: có thể là do ung thư.

Nhận xét: Nếu ăn uống vẫn bình thường như cũ mà đột nhiên bị sút cân thì có thể là bị bệnh ác tính. Một nguyên nhân khác cũng có thể là do sự bất bình thường nội tiết (endocrinic abnormality) như bệnh tuyến giáp trạng (thyroid disorder), trầm cảm hay tiểu đường. Nên đi gặp bác sĩ ngay để chẩn đoán.

9. Đột nhiên đau háng

Lý do: có thể là do tinh hoàn bị xoắn

Nhận xét: Đây là một khuyết tật bẩm sinh khá thông thường. Ống dẫn tinh trùng bị xoắn làm máu không chạy tới tinh hoàn. Cơn đau cũng giống như bị đá vào háng. Đôi khi ngoài cơn đau còn thấy bị sưng nữa. Trong vòng 4 hay 6 tiếng thì còn cứu đươc, chứ trễ từ 12 đến 24 tiếng thì coi như phải cắt bỏ. Một nguyên nhân khác có thể là nhiễm khuẩn mào tinh hoàn (epididymis) tức là bộ phận trữ tinh trùng. Trong trường hợp này có thể dùng trụ sinh để chữa trị.

10. Đau nhói gan bàn chân

Lý do: có thể là do bệnh thần kinh (neuropathy).

Nhận xét: Đau nhói cứ tái phát ở bất cứ chỗ nào trên cơ thể có thể là do sự nén ép dây thần kinh, tăng thông khí phổi (hyperventilation) hoặc bệnh thần kinh. Liên lạc với bác sĩ càng sớm càng tốt.

11. Vết thâm tím mãi không tan

Điều gì xẩy ra: bệnh tiểu đường.

Nhận xét: Vết đứt hay thâm tím chậm lành có thể là dấu hiệu của bệnh tiểu đường (dấu hiệu khác gồm có da bị ngứa hoặc đau nhói bàn tay hay bàn chân). Nên tìm cách giảm cân (giảm 10 phần trăm trọng lượng ảnh hưởng đáng kể lên mức đường trong máu), tập thể dục và coi chừng thói quen ăn uống.

12. Răng đau buốt khi ăn Sô-cô-la

Điều gì sẽ xẩy ra: viêm lợi.

Nhận xét: Một trong những dấu hiệu đầu tiên của sâu răng là nhạy cảm với đồ ngọt. Dấu hiệu đầu tiên khác là răng mất màu và có mùi khi cà răng. Kỹ thuật laser có thể phát hiện sớm các ổ răng sâu và tiêu diệt các vi khuẩn trước khi làm sâu răng.

13. Vòng eo rộng 42 inch

Điều gì sẽ xẩy ra: bất lực.

Nhận xét: Có thể bây giờ chưa có vấn đề nhưng trong tương lai bạn có thể bị loạn năng cường dương (erectile disfunction). Nguyên do là vì khi đàn ông quá mập các động mạch thường hay bị nghẹt nên dòng máu không đủ làm cho cương. Hãy tập thể dục đều cho đến khi eo thon lại, thắt vừa dây lưng 34 inch.

14. Mắt thoáng không thấy gì – chỉ trong một giây

Lý do: có thể là do đột quỵ (stroke).

Nhận xét: Các yếu tố rủi ro chính của đột quỵ là cao huyết áp (trên 140/90) và cholesterol toàn phần cao hơn 200. Bị tê một bên người và tạm thời hai mắt không nhìn thấy gì là những dấu hiệu đáng chú ý nhất. Đột nhiên bị tê, nói liú lưỡi, hay mất thăng bằng có thể là bằng chứng của một cơn đột quỵ nhẹ gọi là đột quỵ thiếu máu cục bộ đoản kỳ (transient ischemic attack- TIA). Đột quỵ nhẹ này thường báo trước một đột quỵ thật sự nên khi có triệu chứng của TIA thì phải gặp bác sĩ ngay.

15. Có cảm giác như bị ợ nóng (heartburn)

Lý do: có thể là do chứng đau thắt (angina).

Nhận xét: Đau ngực cả hàng giờ, lúc có lúc không, được bác sĩ gọi là “hội chứng mạch vành không ổn định” (unstable coronary syndrome). Nguyên nhân là vì các cục đông máu được tạo thành bên trong thành động mạch vành ngay tại chỗ mảng (plaque) bị bể vỡ. Khoảng 50 phẩn trăm những người có hội chứng trên đây sẽ bị lên cơn đau tim trong vòng 6 tháng sau. Mỗi khi thấy đau thắt ngực, cần phải đi bệnh viện.

16. Đau lưng nhiều

Lý do: có thể là do chứng phình mạch (aneurysm).

Nhận xét: Đau cũng tương tự như vừa dọn dep xong tủ quẩn áo bề bộn. Thế nhưng chườm nóng, nghỉ ngơi, uống thuốc giảm đau thông thường lại không khỏi. Nếu không phải vì tập thể dục thì đau lưng bất chợt như vậy có thể là dấu hiệu của chứng phình mạch. Chứng đau này chỉ hết khi động mạch chủ bị bể. Một nguyên nhân khác của chứng đau lưng này – kém phần nguy hiểm hơn – là sạn thận. Bác sĩ cho chụp CT scan để xác định vị trí và hình dạng của chỗ mạch phình, sau đó cho uống thuốc huyết áp hay giải phẫu ghép nối nhân tạo.

17. Ngồi lâu trên ghế không yên

Lý do: có thể do các cơ lưng bị căng thẳng.

Nhận xét: Nếu cứ phải thay đổi vị thế ngồi luôn tức là có dấu hiệu các cơ lưng bị căng thẳng và điều này có thể dẫn đến đau lưng dưới. Cẩn phải lựa chọn ghế ngồi cho thoải mái, sao cho đầu ở vị trí ngay đối với cột sống để giảm tối thiểu sức căng thẳng trên cổ, vai và lưng dưới.

18. Bạn mới biết thân phụ bị cao huyết áp

Điều gì sẽ xẩy ra: bạn cũng sẽ bị cao huyết áp luôn.

Nhận xét: Vì bệnh cao huyết áp vừa phải không có dấu hiệu bên ngoài nên cẩn phải đo huyếp áp mỗi năm một lần, nhất là nếu trong gia đình có tiền sử bị cao huyết áp. Nghiên cứu cho thấy là những người bị căng thẳng tinh thần vì cha mẹ mắc bệnh cao huyết áp cũng có nhiểu rủi ro bị bệnh này luôn. Nếu số đo huyết áp cao hơn 140/90, bạn nên tập thể dục nhiều hơn, tìm cách sụt cân, giảm sodium trong chế độ ăn uống, ăn loại cá tốt cho tim, uống nhiều vitamin C.

19. Tay bị run khi tập thể dục

Lý do: có thể là do cơ bắp bị mỏi mệt.

Nhận xét: Nếu bạn đã bỏ tập cả nhiều tháng thì cơ bắp bị run có thể là vì mệt mỏi. Vì vậy khi mới tập trở lại bạn nên tập vừa phải, đừng tập quá mệt. Bạn hãy ngưng tập khi cảm thấy các cơ bắp bắt đầu run.

20. Trong bàn tiệc bạn thấy mọi thứ đều quay cuồng

Lý do: do bạn đã quá chén.

Nhận xét: Rượu làm suy yếu hệ thần kinh trung ương. Vì vậy nếu bạn uống quá nhiều, tất cả những gì trong cơ thể có liên quan tới hệ này sẽ đều bị suy yếu: trí phán đoán, khí sắc, khả năng phối hợp và quân bình, sự nhạy cảm với đau đớn, khả năng sinh dục… Bạn nên tránh đừng uống rươu nhiều. Bạn nên nhớ là nếu nồng độ rượu trong máu hơn 0.06 phần trăm là trên pháp lý bạn đã bị coi như là say rượu.

21. Đau dai dẳng ở bàn chân và cẳng chân

Lý do: nhiều triển vọng là do gẫy xương vì sức nén (stress fracture).

Nhận xét: Cũng giống như các mô khác trong cơ thể, xương tự tái tạo. Nhưng nếu bạn tập thể dục quá mạnh, xương không có cơ hội để lành trở lại nên một vết gẫy vì sức nén (stress fracture) sẽ có thể xuất hiện. Vì thế mu bàn chân và phía trước cẳng chân sẽ đau dai dẳng. Bạn càng tập thể dục thì càng đau và ngay cả khi ngưng nghỉ cũng đau. Uống thuốc ibuprofen hay paracetamol không ăn thua gì. Thuốc màu phóng xạ cho thấy chỗ xương gẫy qua hình chụp tia X, và bác sĩ sẽ bắt bạn phải nghỉ tập cho đến khi xương lành. Trường hợp xấu nhất là bạn phải bó bột vài tuần.

22. Đau như cắt ở bụng

Lý do: Vì vùng giữa xương sườn và háng có kẹt đầy các bộ phận nên đau có thể là triệu chứng hoặc của viêm ruột thừa, viêm tụy tạng hoặc của túi mật bị sưng. Cả ba trường hợp đều có cùng một nguyên nhân: vì một lý do nào đó các bộ phận này đã bị nhiễm khuẩn nguy hại đến tính mạng.

Nhận xét: Nếu để bộ phận nói trên bể vỡ ra thì bệnh nhân có thể bị chết, vì vậy cẩn đi bệnh viện cấp thời.

23. Cẳng chân bị đau và sưng to

Lý do: có thể là do chứng huyết khối tĩnh mạch sâu (deep vein thrombosis –DVT).

Nhận xét: Chỉ cẩn ngổi một chỗ liền chừng 6 tiếng hay hơn là máu sẽ tụ ở cẳng chân dưới tạo thành cục đông máu (gọi là chứng huyết khối tĩnh mạch sâu). Cục đông máu đủ lớn sẽ làm nghẹt tĩnh mạch bắp chân gây đau và sưng. Xoa cẳng chân là điều đầu tiên bạn sẽ làm nhưng cũng là điều tệ hại nhất vì cục đông máu lớn có thể chạy ngược lên phổi, điều nầy gây nguy hiểm đến tính mạng của bạn. Muốn chụp hình tia X để định bệnh DVT bác sĩ phải chích chất mẩu vào tĩnh mạch. Bác sĩ sẽ cho thuốc làm tan cục đông máu hoặc đặt cái lọc vào tĩnh mạch để chặn cục đông máu không cho chạy lên phổi.

24. Tiểu tiện bị đau

Lý do: có thể là do ung thư bàng quang (bọng đái).

Nhận xét: Rặn tiểu là cả một cực hình và nước tiểu lại có màu rỉ sắt. Đau và máu trong nước tiểu là hai triệu chứng của ung thư bàng quang. Hút thuốc là yếu tố rủi ro bị bệnh lớn nhất. Nếu khám phá sớm bệnh có 90 phần trăm triển vọng được chữa khỏi. Nhiễm khuẩn bàng quang cũng có cùng các triệu chứng như trên

(Theo “24 warning signs you cannot afford to ignore”).

Fra: hungthe42& NguyenNThu

---

 

Ba’o Nguoi-Viet

November 29, 2023

Bác Sĩ Hồ Ngọc Minh

Nhiều người tưởng lầm là sự mất trí nhớ và bệnh Alzheimer. (Hình minh hoạ: JEAN-PHILIPPE KSIAZEK/AFP via Getty Images)

Tình trạng mất trí nhớ – dementia thường xảy ra cho người già, nhưng không phải mọi người khi già đều mất trí nhớ.

Nhiều người tưởng lầm là sự mất trí nhớ và bệnh Alzheimer cùng là một thứ bệnh, nhưng thật ra không phải như vậy.

Trung bình chỉ có 10% số người trên 65 tuổi bị bệnh Alzheimer, nhưng cho những cụ trên 85, tỷ số là 1/3.

Hiện nay, theo ước tính, có khoảng năm triệu người Mỹ trên 65 tuổi bị bệnh Alzheimer và trên toàn thế giới có khoảng 35.6 triệu người bị mất trí nhớ.

Nói đúng ra, trí nhớ của tất cả mọi người đều không hoàn hảo. Có những dữ kiện chúng ta tưởng là nhớ đúng 100% nhưng trên thực tế theo thời gian, trí nhớ bị phai mờ với những “lỗ hổng.”

Bộ não chúng ta sẽ tìm cách điền vào những “chỗ trống” đó bằng những hư cấu không có thực hay không chính xác.

Vì thế khi chúng ta lớn tuổi, chuyện giảm trí nhớ xảy ra cho tất cả mọi người, nhưng mức độ và tốc độ suy sụp tùy theo bản chất của mỗi cá nhân.

Riêng những người bị Alzheimer, tốc độ suy sụp rất nhanh, có khi trong vòng vài tháng đã thấy sự khác biệt.

Thế thì, những dấu hiệu khác biệt đó là gì?

Hầu hết các sách y khoa đều nói rằng dấu hiệu sớm nhất của bệnh Alzheimer là mất trí nhớ. Khổ nỗi là sự mất trí nhớ không xảy ra qua đêm trong thời gian đầu nên rất khó mà nhận biết. Mà nếu có chút lãng trí xảy ra thì thường bị bỏ qua hay bị người thân phán cho những chữ như “già rồi, lẩm cẩm” là xong câu chuyện.

Một khi sự mất trí nhớ xảy ra có thể nhận thấy được thì thường là quá trễ.

Người có triệu chứng Alzheimer thường bắt đầu lặp lại những câu chuyện hay câu hỏi nhiều lần và bất chợt.

– Thí dụ, có khi họ đang nói chuyện thời năm 1975, đùng một cái nhảy qua nói chuyện đánh football năm 2015, rồi quay lại thời cụ Diệm bị đảo chánh và vài ngày sau lại nhắc lại những chuyện đó. Hoặc, họ có vấn đề theo dõi câu chuyện của người khác.

– Thí dụ người ta đang bàn chuyện đám cưới, người có vấn đề lại “đóng góp” chuyện lính Mỹ đổ bộ ở Normandy!

Nghĩa là, nhớ đâu nói đó, không có thứ tự. Không nên nhầm lẫn với thói quen suy nghĩ của người bệnh. Đa số, thường bị bỏ qua là “lâu nay tánh vẫn thế!” Cùng lúc với chuyện lãng trí, quên chỗ này, chỗ kia, dấu hiệu sớm nhất của bệnh Alzheimer là việc đi đứng không vững và hay té ngã.

Dĩ nhiên là khi người lớn tuổi hay bị té ngã có thể do nhiều nguyên do khác nhau đưa đến, nhưng không nên bỏ qua mà phán cho câu “già yếu nên như vậy.”

Có người đang ngồi trên ghế vẫn bị té lăn quay xuống đất vì không giữ được thăng bằng, như vậy không phải hoàn toàn là yếu.

Người bị Alzheimer thường có dáng đi như lê lết trên mặt đất như chim cánh cụt. Họ không nhấc được bàn chân khỏi mặt đất và hai chân thường hay bị quíu như không biết chân nào phải bước trước và chân nào theo sau. Có khi họ như lúng túng muốn bước hai chân tới trước cùng một lúc. Đó là lý do tại sao họ dễ bị té.

Ngoài ra, lý do dễ mất thăng bằng và hay bị té là khả năng nhìn vật thể chung quanh theo định thức không gian ba chiều không còn chính xác nữa.

Thí dụ cái bàn, cái ghế có thể bị nhìn méo đi hay khoảng cách ước lượng từ điểm A đến điểm B không còn đúng nữa.

Họ mất khái niệm về thời gian và không gian. (Hình minh hoạ: CLEMENT MAHOUDEAU/AFP via Getty Images)

Khoa học vẫn chưa tìm ra gene di truyền gây ra bệnh Alzheimer. Người ta đã tìm khắp bộ DNA của con người và ghi nhận được 33 điểm khả nghi.

Tuy nhiên, những người có gene apolipoprotein E (APOE) ở trên nhiễm sắc thể số 19 sẽ có nguy cơ tăng cao. Ngoài ra, nguy cơ có thể thay đổi qua sự tương tác giữa gene và môi trường.

Căn nguyên của bệnh Alzheimer là do những vảy – plaques chung quanh tế bào não, tương tự như vảy đóng trong mạch máu.

Khác với vảy cholesterol trong máu, những vảy trong não này được tạo thành bởi chất protein.

Những vảy protein như những chất cách điện, hệ quả là những tín hiệu được truyền đi từ một tế bào thần kinh này đến tế bào khác bị ngăn chặn.

Hiện tượng cách ly này không chỉ xảy ra giữa tế bào này với tế bào khác, mà còn ở ngay trong tế bào thần kinh, như những chùm tơ nhện, gọi là “tangles of Tau protein.”

Ngoài việc cách ly sóng điện, những vảy protein còn tiết ra chất độc để hủy diệt tế bào thần kinh, vì thế não bộ dần dần teo nhỏ lại.

Hiện tượng đóng vảy không xảy ra qua đêm mà kéo dài có khi cả chục năm trước khi triệu chứng đầu tiên xuất hiện. Nói cho dễ hiểu, “người thường” không có bệnh Alzheimer cũng bị đóng vảy trong não chút đỉnh khi… già yếu.

Nhưng đối với người có bệnh, tốc độ suy sụp, đổ dốc sẽ rất nhanh. Dĩ nhiên, triệu chứng mấu chốt của bệnh mất trí nhớ phải là sự mất khả năng tư duy, khả năng nhớ, nhưng những triệu chứng khác do sự suy yếu của não bộ đưa đến, ví dụ như khả năng nói và vệ sinh cá nhân sẽ xảy ra cùng lúc, chứ không theo thứ tự.

Như thế, sự suy yếu xảy ra một cách toàn bộ, từ trí nhớ, đến suy yếu thị giác và khả năng giữ thăng bằng.

Khi bệnh càng nặng, người bệnh sẽ mất khả năng tư duy, không còn nhận biết người quen, không nhớ những chuyện mới xảy ra gần như tức thì.

Họ sẽ có vấn đề hiểu câu hỏi, sử dụng từ ngữ để diễn tả hay tốn nhiều thì giờ để trả lời một câu hỏi có khi rất đơn giản.

Khuôn mặt như khờ đi, không biểu lộ được cảm xúc.

Họ mất khái niệm về thời gian và không gian.

Tâm tính của người bị mất trí nhớ cũng thay đổi, có khi họ trở nên trầm cảm, cô đơn nhưng có lúc hung dữ, bướng bỉnh vì trong tư duy hạn hẹp, không ai hiểu được họ.

Cuối cùng là mất luôn khả năng vệ sinh cá nhân như tiểu tiện và đại tiện.

Người bệnh chỉ nhận biết được một vài người thân săn sóc cho họ.

Khi thiếu những người này hay khi phải rời xa những môi trường quen thuộc, thường sẽ bị kích động những cơn sợ khủng hoảng tinh thần, gọi là panic attacks, làm cho họ cứng người đi, càng dễ bị té ngã thêm.

Trong phạm vi bài viết này, tôi không đi sâu vào việc chẩn bệnh và thuốc chữa trị. Tuy nhiên, dựa trên những kiến thức cơ bản ở trên, tôi hy vọng bạn đọc có thể phát hiện ra bệnh tình của người thân và đưa họ đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt.

Nên nhớ tất cả các loại “thuốc chữa” hiện nay không có khả năng chữa dứt bệnh mà chỉ làm cho tốc độ phát triển của bệnh chậm đi.

Họ trở nên trầm cảm, cô đơn. (Hình minh hoạ: PATRICK HERTZOG/AFP via Getty Images)

Và nếu thuốc chữa càng sớm thì phẩm chất đời sống của bệnh nhân cũng như của người thân săn sóc cho bệnh nhân sẽ đỡ khổ hơn nhiều.

Nói chung, mọi người khi lớn tuổi đều có nguy cơ bị mất trí nhớ. Để giảm bớt nguy cơ bị mất trí nhớ, một số biện pháp cần thực thi ngay từ bây giờ:

Trước hết, bạn phải có một chế độ ăn uống cân bằng, điều độ, nhiều rau trái, tập thể dục đều đặn, như đi bộ ba tới năm giờ mỗi tuần và ngủ đủ tám tiếng mỗi ngày.

Ngủ đêm không đủ thì tranh thủ ngủ ngày! Những người ngủ đầy đủ và có ngủ trưa thường sống lâu và ít bị mất trí nhớ. Ta nói nôm na là tập… “nhảy đầm.” Nghiên cứu đăng trên tờ New England Journal of Medicine năm 2003 cho biết khiêu vũ vừa là một môn thể dục thể thao, vừa là một trò chơi đòi hỏi suy nghĩ, tiến thoái trong mỗi bước.

Khi khiêu vũ, lượng máu không những chỉ dồn về bắp thịt mà còn đổ về phía não bộ nhiều hơn vì khiêu vũ đòi hỏi cả thể lực lẫn trí tuệ.

Nhiều nghiên cứu cho thấy người chơi nhạc cụ trên 10 năm sẽ có trí nhớ tốt hơn một người không chơi nhạc.

Trong trường hợp bạn không có đủ thời giờ hay năng khiếu âm nhạc, nên tập nghe và thưởng thức âm nhạc.

Một nghiên cứu đăng trên tờ Neurology năm 2013 cho biết những người nói thông thạo hai thứ tiếng, khả năng bị mất trí nhớ chậm đi bốn năm rưỡi so với người chỉ biết một thứ tiếng.

Một nghiên cứu của Pháp năm 2013 cho thấy những ai chơi cờ, hay chơi các loại game như bingo, xì lát, poker… Nhưng đừng ghiền quá và cũng tránh “ngồi computer” hay TV nhiều nhé, khả năng bị mất trí nhớ giảm đi 15%.

Nghiền ngẫm nội dung của sách, truyện. Đọc truyện mới lạ có lợi hơn là đọc chuyện cũ đã biết.

Nhiều nghiên cứu cho thấy người chơi nhạc cụ trên 10 năm sẽ có trí nhớ tốt hơn một người không chơi nhạc. (Hình minh hoạ: Dave Kotinsky/Getty Images for The Alzheimer’s Association)

Đừng đọc Thiên Long Bát Bộ hay Tam Quốc Chí đến lần thứ 10!

Thí dụ khi ăn thì đừng xem TV! Ngoài ra nên biết dùng thời giờ một cách hữu hiệu.

Khảo sát thống kê năm 2013 cho biết những người có những thú vui kể trên, trí óc minh mẫn hơn những người không có “thú vui” để tiêu khiển.

Sống lạc quan, yêu đời và có giao thiệp với bạn bè người thân làm bớt tình trạng cô độc, sầu muộn.

Viết văn, viết truyện, viết thơ cho bạn bè, viết nhật ký, viết hồi ký… làm giảm khả năng mất trí nhớ về sau.

Những người làm lụng chân tay, làm việc trong nhà ít bị mất trí nhớ hơn người ngồi một chỗ xem TV hay nhìn “bóng câu qua khung cửa sổ.”

Nói chung là phải tích cực “động não” chứ “không động kinh !!!” Tất cả các hoạt động trên đây nên bắt đầu từ hôm nay, bất kỳ ở lứa tuổi nào. Không nên đợi tới 60, 70 mới lo ngăn ngừa mất trí nhớ!

– Học khiêu vũ.

– Học chơi một thứ nhạc cụ hoặc nghe nhạc.

– Học một ngôn ngữ khác.

– Học đánh cờ hay chơi video game.

– Đọc sách.

– Chú tâm làm một việc cho xong, đừng ôm đồm nhiều thứ vô một làm hai ba việc cùng một lúc.

– Học đan, may vá hay làm vườn.

– Sống có mục đích.

– Tập viết.

– Cuối cùng, tập làm việc nhà.

---

 

Ý Nghĩa Sống

Một bác sĩ đưa ra lời khuyên dành cho những ai thức dậy vào ban đêm hay thường đi tiểu.

Mỗi người đều phải lưu ý 3 phút rưỡi.

Chuyện thường xảy ra: Một người luôn có vẻ khỏe mạnh đã qua đời vào ban đêm.

Chúng tôi thường nghe những câu chuyện của người ta nói: “Hôm qua, tôi đang nói chuyện với anh ấy, tại sao anh ấy lại chết đột ngột?

Lý do là khi bạn thức đêm đi vệ sinh, nó thường xảy ra nhanh chóng.

Chúng ta cần dừng ngay lập tức việc để não bộ không có máu lưu thông. Tại sao lại là” 3 phút rưỡi ” quan trọng lắm sao?

Vào nửa đêm, khi việc buồn tiểu đánh thức bạn, mô hình hoạt động bị thay đổi. Tự nhiên tăng lên, não sẽ bị thiếu máu và sẽ gây ảnh hưởng tới tim mạch suy yếu.

Bạn nên dành ra 3 phút rưỡi để làm những việc sau đây:

1. Khi bạn thức dậy, nằm trên giường một phút rưỡi.
2. Ngồi trên giường trong nửa phút tiếp theo;
3. Hạ chân và ngồi trên mép giường trong nửa phút. Sau ba phút rưỡi, não của bạn sẽ không còn bị thiếu máu và trái tim của bạn sẽ không làm suy yếu, mà sẽ làm giảm nguy cơ chết đột ngột.

Điều này có thể xảy ra bất kể tuổi tác. Trẻ hay già.

---

 

Các chuyên gia tâm lý học chỉ ra. Mỗi một loại bệnh, là một điều mà nội tâm của bạn biểu lộ. Khi nội tâm bị kìm nén một điều gì đó, chúng ta không biểu lộ ra ngoài. Nhưng cơ thể sẽ thay nội tâm thực hiện điều đó. Lúc ấy bệnh tật sẽ xuất hiện.

Cơ thể và cảm xúc có liên quan mật thiết với nhau. Có thể não bộ sẽ không nhớ những nỗi buồn, lo âu, sợ hãi… nhưng thân thể sẽ không bao giờ quên. Trong Đông Y nói: Giận quá hại tim, lo âu hại bao tử, suy tư hại lá lách, đau buồn hại phổi.

Rất nhiều người trong chúng ta thân thể mắc bệnh, nhưng thực chất là tâm lý đang gặp vấn đề. Thế nên, cách đối xử tốt với thân thể là đối tốt với cảm xúc của bạn. Cho dù chúng ta có gặp bất kể chuyện gì đi nữa. Hãy cố gắng mở lòng và học cách buông bỏ.

Đừng để bản thân chìm đắm trong đau khổ hay sự lo âu. Tâm trạng tốt, sức khỏe mới tốt. Bạn nhất định phải tin rằng, cuộc sống có một ngàn lý do để buồn, thì bạn cũng có cả ngàn lý do khiến cho bản thân được vui.

 Lê Huỳnh Phương Thảo

From: Tu-PHUNG