Không ngạc nhiên khi Tổng thống Trump gọi thỏa thuận này là “tồi tệ chưa từng thấy”. Theo báo USA Today, thỏa thuận hạt nhân Iran (JCPOA) có một số lỗ hổng đáng kể, như cơ chế kiểm tra, kiểm soát yếu kém, cơ chế tự động gỡ bỏ các trừng phạt, từ đó giúp Iran tiếp tục phát triển chương trình tên lửa đạn đạo.
Một chuyên gia cao cấp tại Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế cho biết, điều khoản trong thỏa thuận này cho phép Iran có 24 ngày chuẩn bị trước các hoạt động thanh kiểm tra quốc tế, theo New York Times. Và đây là một lỗ hổng của thỏa thuận giúp Iran che dấu các cơ sở hạt nhân quy mô nhỏ trước khi bị thanh tra.
Ông David Albright, chủ tịch Viện Khoa học và An ninh Quốc tế, cũng nói rằng 3 tuần là đủ thời gian cho chính quyền Iran che dấu các cơ sở hạt nhân bị cấm đoán. Ông cũng cho biết, Iran đã từng lừa dối các đoàn thanh tra quốc tế.
Về một điều khoản khác của thỏa thuận, ngày 19/9/2017, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phát biểu tại Liên Hợp Quốc rằng: “Trong một vài năm tới, các hạn chế hạt nhân với Iran sẽ bị tự động gỡ bỏ, không phụ thuộc vào thái độ của nước này, và họ không cần giảm các hành động khủng bố”.
Cựu Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson cũng từng nói: “Điểm thiếu sót nhất của thỏa thuận này là điều khoản tự động gỡ bỏ các hạn chế hạt nhân với Iran”, theo Foreign Affairs.
Hơn nữa, thỏa thuận này không ngăn cản Iran hỗ trợ các hoạt động khủng bố và các cuộc nổi loạn trong khu vực. Trên thực tế, khoảng 150 tỷ USD tài sản của Iran được “gỡ băng” sau thỏa thuận đã giúp nước này gia tăng hoạt động ở Syria và các nước khác.
Tổng thống Trump đã từng phản đối mạnh mẽ thỏa thuận Iran khi ông tranh cử. Trong năm đầu tiên làm tổng thống, ông vẫn nỗ lực sửa chữa thỏa thuận Iran. Ngày 12/1/2018, Tổng thống Trump nói giai đoạn 120 ngày tiếp theo là thời gian cho Nghị viện và các đồng minh châu Âu sửa lại thỏa thuận “khiếm khuyết” này.
Sau đó có một số đề xuất, nhưng chưa có những thay đổi thực sự. Và hôm nay, thay vì sửa nó, Tổng thống Trump đã hủy bỏ. Giờ đây nước Mỹ và cộng đồng quốc tế có thể bắt tay vào một thỏa thuận mới, hợp lý hơn.
Dương Minh