Đoàn Xuân Thu
Mỗi năm, vào ngày thứ Năm của tuần lễ thứ tư Tháng Mười Một, nước Mỹ lại tưng bừng cử hành một ngày lễ đặc biệt: Lễ Tạ Ơn. Năm nay, 2025, ngày lễ ấy sẽ rơi vào ngày 27 Tháng Mười Một. Đây là dịp để mỗi người, từ thành phố lớn đến miền quê xa xôi, dừng lại, hướng lòng về quá khứ, về cội nguồn, và tri ân những ân đức mà đất trời, tổ tiên và đồng loại đã ban tặng cho mình.
Lễ Tạ Ơn có nguồn gốc từ những con thuyền nhân Thanh giáo, rời bỏ Âu châu để tìm kiếm tự do tôn giáo và hy vọng một cuộc sống mới tại vùng đất Mỹ xa xôi.
Ngày 9 Tháng Mười Một, 1620, chiếc thuyền Mayflower chở 121 người đã cập bến ngoài khơi Cape Cod, thuộc tiểu bang Massachusetts, sau hai tháng ròng rã vượt biển. Họ không phải là những người Âu châu đầu tiên đặt chân lên Tân Thế Giới; trước đó đã có những thương buôn, những nhà thám hiểm đến khai thác tài nguyên, nhưng khác với họ, những thuyền nhân trên Mayflower tìm đến đây không chỉ vì lợi ích cá nhân, mà còn vì một ước nguyện thiêng liêng: được sống và thờ phượng theo đức tin của mình.
Mùa Đông đầu tiên tại miền Bắc Mỹ là một thử thách khắc nghiệt mà không ai có thể tưởng tượng nổi. Cái lạnh thấu xương, sự thiếu thốn lương thực và bệnh tật đã cướp đi sinh mạng của nhiều người, chỉ còn lại 55 người sống sót. Trong cảnh khó khăn đó, họ may mắn gặp được những thổ dân bản địa như Samoset và Squanto. Những người bạn dân bản địa này đã dạy họ cách trồng trọt, săn bắn và sống hòa hợp với thiên nhiên, giúp họ tồn tại qua mùa Đông lạnh lẽo và đói khát.
Mùa Thu năm 1621, khi vụ mùa đầu tiên thành công, những thuyền nhân tổ chức một bữa tiệc kéo dài ba ngày. Đây không chỉ là bữa tiệc để tạ ơn Thượng Đế, mà còn là dịp tri ân Đất đai, tri ân những người bản địa đã giúp đỡ họ vượt qua gian nan, đồng thời đánh dấu bước khởi đầu của một cộng đồng di dân tại Bắc Mỹ. Từ bữa tiệc ấy, truyền thống Lễ Tạ ơn ra đời, trở thành một biểu tượng của lòng biết ơn và đoàn kết.
Bên cạnh đó, Hiệp Ước Mayflower, được ký kết bởi các thuyền nhân, có thể xem như bản hiến pháp đầu tiên, đặt nền móng cho một cộng đồng tự trị và dân chủ. Qua thời gian, làn sóng di dân Âu châu tiếp tục đổ về Bắc Mỹ, và vào năm 1776, cuộc chiến giành độc lập với Anh Quốc thành công, khai sinh ra quốc gia Hoa Kỳ. Lễ Tạ Ơn, vì thế, không chỉ là lễ hội, mà còn là dịp nhắc nhở mỗi người về tinh thần tự lập, ý chí vượt khó và niềm hy vọng vào tương lai.
Mãi đến năm 1863, Tổng Thống Abraham Lincoln mới chính thức tuyên bố Lễ Tạ Ơn trở thành ngày quốc lễ của Hoa Kỳ, đánh dấu sự công nhận về giá trị tinh thần của ngày lễ này trong đời sống quốc gia. Năm nay, Lễ Tạ Ơn 2025 còn mang ý nghĩa lịch sử đặc biệt: kỷ niệm 405 năm ngày chiếc Mayflower cập bến, là dịp để người Mỹ tưởng nhớ những người khai phá đất nước, tri ân công sức và tinh thần của thế hệ tiền nhân.
Ngày Lễ Tạ Ơn thường kéo dài từ Thứ Năm đến hết cuối tuần. Đây là thời điểm để các gia đình đoàn tụ, từ những đô thị sầm uất như New York, Los Angeles, Chicago đến những miền quê xa xôi, những con người đi học, đi làm, dù cách xa trăm dặm, cũng tìm về nhà để quây quần bên bàn tiệc truyền thống. Trên bàn, không thể thiếu gà tây đút lò – biểu tượng của Lễ Tạ Ơn, cùng với khoai tây nghiền, bắp, rau củ, thịt heo muối, ngỗng hay vịt quay, và những chiếc bánh pie thơm lừng. Mỗi món ăn đều mang theo câu chuyện lịch sử, mang theo truyền thống của những thuyền nhân năm xưa.
Đặc biệt, Lễ Tạ Ơn không chỉ là dịp vui chơi và ăn uống. Người Mỹ luôn nhắc nhở nhau về tinh thần sẻ chia. Trong dịp này, nhiều gia đình, tổ chức từ thiện, và các tình nguyện viên tại nhà thờ, trường học hoặc trung tâm cộng đồng, tích cực giúp đỡ những người kém may mắn, tặng quà cho người nghèo, tị nạn hoặc bị bách hại. Truyền thống này phản ánh giá trị nhân văn sâu sắc của ngày lễ: tạ ơn đời, tạ ơn người, và biến lòng biết ơn thành hành động cụ thể.
Trong cộng đồng người Mỹ gốc Việt, Lễ Tạ ơn cũng là dịp quan trọng để gìn giữ văn hóa, kết nối các thế hệ. Theo báo cáo của Viện Chính Sách Di Cư, năm 2023 có khoảng 2.3 triệu người Mỹ gốc Việt sinh sống tại Hoa Kỳ, tập trung chủ yếu tại California, Texas và Washington. Họ không chỉ tổ chức các bữa tiệc gia đình, mà còn tham gia các hoạt động từ thiện, tham dự lễ nhà thờ, và mua sắm trong dịp “Black Friday” – truyền thống gắn liền với cuối tuần Lễ Tạ ơn.
Từ miền Bắc đến miền Nam, từ các đô thị lớn đến vùng quê yên ả, Lễ Tạ Ơn nhắc nhở mỗi người về ý nghĩa của gia đình, cộng đồng và lòng biết ơn. Nó cũng là dịp để nhìn lại lịch sử, tưởng nhớ những người đã khuất, đặc biệt là những thuyền nhân Thanh giáo đã khai phá đất nước này 404 năm trước. Trong mỗi gia đình, khi tiếng cười trẻ thơ vang lên, khi bàn tay trao gửi món quà cho người nghèo, người ta như thấy được bóng dáng của những con người kiên cường, dám rời bỏ quê hương để tìm kiếm tự do và hy vọng.
Tại Los Angeles, nhà thờ First Unitarian là nơi các tình nguyện viên làm việc không ngơi nghỉ, đảm bảo rằng trong dịp Lễ Tạ Ơn, không ai phải chịu cảnh đói khát. Họ chuẩn bị hàng ngàn phần ăn, quà tặng và các sinh hoạt cộng đồng, như một minh chứng sống động rằng tinh thần Tạ Ơn không chỉ dừng lại ở lời nói mà còn là hành động.
Và như thế, mỗi mùa Lễ Tạ Ơn đến, người Mỹ lại nhắc nhở nhau rằng: tạ ơn Trời, tạ ơn đất, tạ ơn người. Tạ ơn vì có một quê hương để trở về, có gia đình để quây quần, và có đồng loại để sẻ chia. Đó là thông điệp vượt thời gian, vừa gắn liền với lịch sử, vừa thấm đẫm giá trị nhân văn.
Trong bối cảnh thế giới thay đổi nhanh chóng, khi những giá trị truyền thống dễ bị phai nhạt, Lễ Tạ Ơn vẫn giữ nguyên bản chất: là ngày để nhìn lại quá khứ, nhận biết ơn những gì mình đang có, và lan tỏa yêu thương. Với cộng đồng người Mỹ gốc Việt tại hải ngoại, với những gia đình xa quê hương, Lễ Tạ ơn còn là dịp nhắc nhở rằng dù ở bất cứ nơi đâu, gốc gác và truyền thống vẫn là sợi dây kết nối tâm hồn, là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại.
Lễ Tạ Ơn, tạ ơn Trời! Tạ ơn đất! Tạ ơn người.
Đoàn Xuân Thu
From: MY LOAN & NguyenNThu