October 24, 2025
Một quyết định được cho là “vì môi trường” đang đe dọa trở thành cú đánh mạnh vào nền kinh tế Việt Nam — khi chính phủ Cộng sản Việt Nam khăng khăng thực hiện kế hoạch cấm
chạy bằng xăng ở trung tâm Hà Nội từ giữa năm 2026. Động thái này không chỉ khiến các nhà sản xuất Nhật Bản lo ngại, mà còn có thể làm rung chuyển cả thị trường trị giá 4,6 tỷ đô la vốn đang bị thống trị bởi Honda.
Theo Reuters, sau khi Thủ tướng Phạm Minh Chính ban hành chỉ thị hồi tháng Bảy, Đại sứ quán Nhật Bản tại Hà Nội đã gửi thư cảnh báo các cơ quan chức năng Việt Nam rằng lệnh cấm đột ngột có thể gây “mất việc làm hàng loạt” trong các ngành công nghiệp hỗ trợ, bao gồm hệ thống đại lý và nhà cung cấp linh kiện. Dù không tiết lộ toàn bộ nội dung, phía Nhật Bản khẳng định Việt Nam cần một “lộ trình phù hợp” cho quá trình điện khí hóa, thay vì ban hành lệnh cấm kiểu mệnh lệnh hành chính.
Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) — trong đó có Honda, Yamaha và Suzuki — cũng đã gửi thư riêng cho chính phủ, cảnh báo rằng kế hoạch này có thể gây “gián đoạn sản xuất, phá sản hàng loạt và ảnh hưởng trực tiếp đến hàng trăm ngàn công nhân.” Hiệp hội yêu cầu ít nhất hai đến ba năm chuyển tiếp để các doanh nghiệp có thể điều chỉnh dây chuyền sản xuất và xây dựng cơ sở hạ tầng sạc điện phù hợp.
Thế nhưng, theo các nguồn tin của Reuters, phía Việt Nam vẫn phớt lờ mọi khuyến nghị từ Tokyo lẫn giới công nghiệp. Không một phản hồi nào được chính phủ đưa ra, ngoài tuyên bố quen thuộc rằng “lệnh cấm là cần thiết để giảm ô nhiễm.”
Thị trường xe hai bánh của Việt Nam hiện là một trong những lớn nhất thế giới, với gần 80 triệu xe máy lưu hành — tương đương 80% dân số. Đó không chỉ là phương tiện di chuyển, mà còn là trụ cột sinh kế cho hàng triệu người. Việc cấm xe xăng đột ngột chẳng khác nào bóp nghẹt một phần khổng lồ của nền kinh tế.
Honda, công ty chiếm tới 80% thị phần xe máy với hơn 2,6 triệu xe bán ra mỗi năm, đã lên tiếng trong các cuộc gặp gần đây với giới chức Việt Nam. Theo nguồn tin Reuters, hãng này thậm chí cân nhắc khả năng thu hẹp quy mô sản xuất nếu Hà Nội vẫn duy trì lệnh cấm. Mặc dù Honda phủ nhận việc đóng cửa nhà máy, nhưng hãng thừa nhận đang “theo dõi sát diễn biến” khi doanh số tại Việt Nam đã giảm hơn 22% trong tháng Tám — ngay sau khi lệnh cấm được công bố.
Với bốn nhà máy hoạt động trên khắp Việt Nam, thương hiệu Honda đã trở thành đồng nghĩa với “xe máy” trong ngôn ngữ hàng ngày. Phần lớn sản phẩm của họ vẫn chạy bằng xăng, trong khi các mẫu xe điện như CUV e: và ICON e: mới chỉ chiếm tỉ lệ nhỏ. Việc ép buộc chuyển đổi quá nhanh sang xe điện không chỉ là rủi ro kinh tế, mà còn đe dọa hàng trăm ngàn việc làm, từ công nhân dây chuyền đến người bán hàng nhỏ lẻ.
Trong khi đó, chính quyền Cộng sản vẫn tiếp tục quảng bá kế hoạch này như một “bước tiến xanh.” Cả Hà Nội và Sài Gòn đều đang nói đến “hạn chế xe xăng” như một thành tựu môi trường, bất chấp thực tế rằng cơ sở hạ tầng sạc điện gần như chưa tồn tại, và nguồn điện quốc gia vẫn chủ yếu đến từ than đá.
Sự cố chấp của chính quyền cho thấy một lối điều hành tùy tiện, thiếu thực tiễn, khi quyết sách lớn lại được áp đặt mà không có đối thoại thực chất với doanh nghiệp hay người dân. Nếu lệnh cấm được triển khai đúng như kế hoạch, Việt Nam có thể phải chứng kiến một cú sốc kinh tế – xã hội: mất việc hàng loạt, sụt giảm tiêu dùng, và một thị trường xe máy vốn sôi động có nguy cơ bị xóa sổ chỉ trong vài năm.
Từ Tokyo, các nhà sản xuất Nhật Bản đang nhìn Việt Nam với sự cảnh giác. Còn tại Hà Nội, chính quyền Cộng sản vẫn đang say sưa với khẩu hiệu “chuyển đổi xanh” — mà quên rằng, không một nền kinh tế nào có thể xanh được nếu người dân mất việc và doanh nghiệp phải rút vốn ra đi.