October 14, 2025
*Chuyện Vỉa Hè
*Tư Ngộ
Việt Nam được người ta dẫn chứng từ “chỉ số hạnh phúc” giả tạo đến các thống kê hàng triệu du khách theo nhau đến Việt Nam mỗi năm để quảng cáo xứ này là nơi đáng sống trên thế giới.
Nhưng theo một ký sự ngắn viết trên mạng của tổ chức thông tin Công giáo khu vực Á Châu (UCAN) ngày 14 Tháng Mười 2025 thì có lẽ nơi này đáng sống nếu người ta bưng tai, bịt mắt trước mọi nghịch cảnh và bất công xã hội ở chung quanh.
Các loại xe được hướng dẫn chạy trên những đường phố ngập nước ở Hà Nội ngày 7 Tháng Mười 2025 vì hậu quả của trận bão số 11 (Matmo) và các đập thủy điện xả lũ. (Hình: Nhạc Nguyễn/AFP/Getty Images)
Nói khác, người ta chỉ có thể sống mà không gặp gì rắc rối nếu chịu thích nghi, giữ mồm giữ miệng chứ không chê bai chỉ trích chính trị, sống theo khuôn khổ cho phép của nhà cầm quyền. Bằng không, người ta sẽ thấy đất nước này vô cùng ngột ngạt. Người ta hứa hẹn giắt tay đi lên thiên đường xã hội chủ nghĩa dù chỉ có trong những cái loa tuyên truyền treo ở đầu đường xó chợ.
Bài viết trên UCAN dẫn lại một chuyện cũ, thảm kịch, xảy ra 6 năm trước. Tất cả 39 người, đa số là dân Nghệ An, gồm 31 đàn ông và 8 phụ nữ, đã chết ngộp trên chiếc xe tải đông lạnh khi đến được nơi họ muốn đến, ngoại thành London, nước Anh. Gia đình họ đã cầm cố nhà cửa, bán tài sản gom góp tiền bạc để trả cho bọn buôn người đưa họ đi lậu qua đó để kiếm tiền, cơ hội đổi đời cho gia đình.
Thảm kịch gây xúc động không riêng gì tại Việt Nam mà cho cả thế giới nhưng nay đã đi vào quên lãng. Việt Nam đang được tô vẽ như một nơi rất đáng sống trên hành tinh này, một đất nước đang phát triển, an toàn và đầy lạc quan. Nhà cầm quyền CSVN quảng cáo đất nước hòa bình phát triển thịnh vượng nên đầu tư ngoại quốc ùn ùn đổ tiền vào đây, thúc đây gia tăng nhanh chóng tầng lớp trung lưu.
Trên mạng xã hội, có nhiều video clip quảng cáo Việt Nam “đáng sống hơn Tây phương”. Một số bloggers ca tụng đời sống nơi đây chi phí thấp, đồ ăn ngon, người địa phương thân thiện, thời tiết thì quanh năm ấm áp. Mới đây, trang mạng của đài CNBC Mỹ kể câu chuyện của một cựu chiến binh Mỹ tên Markeiz Ryan, 36 tuổi. Sau khi giải ngũ, anh ta đến Sài Gòn sống thoải mái với tốn kém trung bình mỗi tháng $4,000 USD và không có ý định đi nơi nào khác, kể cả về lại nước Mỹ.
Số tiền chi tiêu hàng tháng đó đến từ tiền hưu trí cựu quân nhân, tiền anh làm thêm như dạy Anh ngữ và các khoản kiếm thêm khác. Tiền ăn uống chỉ tốn $400 USD một tháng thôi nhưng tiền thuê nhà $850 USD, tiền điện nước, tiền bảo hiểm sức khỏe và các khoản linh tinh khác cộng lại nên nhiều như vậy.
Dù sao, Markeiz Ryan nhìn nhận “Người ta ở đây chỉ chú ý tới đời sống hàng ngày của họ chứ không để ý mấy tới mấy chuyện chính trị gì đang xảy ra”.
Theo thống kê, giữa các năm 2016 đến 2020, hơn 24,000 người Việt Nam từ bỏ quốc tịch để nhập tịch ở nước khác trong khi chỉ có vài trăm người xin nhập tịch hoặc xin hồi tịch quốc tịch Việt Nam. Nhưng chỉ nửa năm 2014, có hơn 2,100 trường hợp nhà cầm quyền Hà Nội khoe “liên quan đến quốc tịch” được Bộ Tư Pháp “xử lý”.
Nhưng những con số trên cho thấy số người muốn thoát ra khỏi Việt Nam, cả hợp pháp lẫn bất hợp pháp, vẫn nhiều hơn là số người muốn đến Việt Nam sống hoặc quay về cố quốc để sống những ngày cuối đời. Hồi năm ngoái, cảnh sát Liên Âu đã phá vỡ một tổ chức buôn người Việt Nam, bỏ tù 16 người. Con đường di dân lậu từ Việt Nam qua ngả Nga, vòng vèo ở nhiều nước trước khi đến nước Anh bằng xuồng cao su hay xe tải vẫn tiếp diễn chứ không dừng lại. Cảnh sát liên bang Đức coi những nhóm tội phạm gốc Việt là một số trong những nhóm bóc lột di dân lậu tàn nhẫn nhất khi ép họ làm tại các nhà hàng, tiệm móng tay, nông trại, để trừ nợ cho chuyến đi.
Giới đầu tư quốc tế không đặt nặng vấn đề chính trị. Họ không cần biết cái chế độ này hay chế độ kia tàn ác thế nào đối với các người bất đồng chính kiến. Họ chỉ biết được yên thân thuê nhân công giá rẻ, làm ra sản phẩm để bán kiếm lời cao.
Chế độ Hà Nội khoe hồi tuần trước là tính đến cuối Tháng Chín, “tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam bao gồm: vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt 28.54 tỷ USD, tăng 15.2% so với cùng kỳ năm trước.” Nghĩa là, dù Việt Nam đang phải đối phó chật vật với thuế quan đối ứng của Mỹ, giới đầu tư vẫn thấy làm ăn được.
Cùng lúc ấy, Việt Nam lại được một tổ chức khuyến khích du lịch quốc tế ở Hong Kông trao tặng giải thưởng công nhận nước này có một số trong những trung tâm du lịch sinh thái tuyệt vời nhất trên thế giới như Đồng Văn Mèo Vạc, Phong Nha – Kẻ Bảng.
Xã Thất Khê tại tỉnh Cao Bằng chìm dưới nước khi bão số 11 (Matmo) đưa mưa lũ tới, rồi các đập thủy điện nhỏ bé ở tỉnh này hối hả xả lũ chống vỡ đập làm nước sông Bằng Giang dâng cao bất thường. Người chết, tài sản thiệt hại nghiêm trọng. (Hình: Anh Túc/AFP/Getty Images)
Chẳng vậy, năm 2024, Việt Nam đón tiếp 17.5 triệu du khách, tăng 39.5% so với năm 2023. Năm nay, 9 tháng đầu 2025, Việt Nam đã tiếp đón đến 15.4 triệu du khách, tăng 19.5% so với cùng thời gian này của năm ngoái.
Người ta dẫn chứng các con số về gia tăng phát triển kinh tế hàng năm, về sự ổn định chính trị để nói rằng cái đất nước này đáng sống. Nhưng người ta không biết rằng đó chỉ là bề nổi, mặt ngoài mà thôi. Đại đa số người dân vẫn chạy ăn từng bữa toát mồ hôi, còn tầng lớp trung lưu và giàu có nằm trong giới “tư bản đỏ” tại Việt Nam vẫn chỉ là thiểu số.
Như ở trên trình bày, muốn yên thân sống ở Việt Nam, đừng đòi hỏi gì về nhân quyền. Quyền tự do phát biểu, tự do báo chí, hội họp, tự do biểu tình, tự do tôn giáo tín ngưỡng, cái gì cũng có cả đấy, nhưng chỉ có trên giấy mà thôi. Các quyền tự do ấy bị các điều luật hình sự trói lại bằng những từ ngữ mơ hồ để bắt tù những ai cắc cớ. Ít nhất 4 người đã bị bắt giam trong Tháng Chín vừa qua.
Tóm lại, Việt Nam chỉ là nơi có thể đáng sống của những người chấp nhận cúi đầu sống cái thân phận con lừa kéo xe để được cho ăn cho ít cỏ, uống ít nước, rồi cắm đầu chạy tiếp theo lệnh cái roi vụt lên lưng. Muốn chống đối? Cái cùm tại 53 trại giam trên toàn quốc đang sẵn sàng.