May 24, 2025
Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục khuấy động sân chơi kinh tế toàn cầu khi ngày 23 Tháng Năm tuyên bố sẽ đề xuất mức thuế 50% đối với hàng hóa từ Liên minh châu Âu (EU), có thể bắt đầu áp dụng ngay từ đầu tháng tới. Động thái cứng rắn này được đưa ra trong bối cảnh chưa có bất kỳ thỏa thuận thương mại cụ thể nào giữa Washington với các đối tác lớn, khiến nền kinh tế toàn cầu càng thêm bất ổn.
Tờ Financial Times cùng ngày tiết lộ chính quyền Mỹ đang gây sức ép buộc EU đơn phương hạ thuế đối với hàng hóa Mỹ. Nếu không đạt được bước tiến trong đàm phán, Washington sẽ áp thêm mức thuế 20% nhằm trả đũa. Dù EU đã thống nhất một khung đàm phán, khoảng cách giữa hai bên vẫn còn rất xa, làm tăng nguy cơ xung đột thương mại leo thang.
Giới doanh nghiệp quốc tế đang cảm nhận sức ép rõ rệt từ những chính sách thuế bất định. Theo khảo sát mới nhất của tập đoàn tài chính Allianz (Đức) với 4.500 doanh nghiệp tại Trung Quốc, Mỹ và nhiều nước châu Âu – châu Á, gần 60% cho biết thương chiến đang gây tác động tiêu cực. Đáng chú ý, có tới 45% doanh nghiệp dự báo xuất khẩu sẽ sụt giảm nghiêm trọng, và 25% đang cân nhắc dừng sản xuất vì biến động thuế quan và tỷ giá.
Tại Mỹ, 54% doanh nghiệp tham gia khảo sát đã lên kế hoạch tăng giá sản phẩm để bù đắp chi phí thuế. Nếu điều này xảy ra, lạm phát tại Mỹ có thể tăng mạnh trong thời gian tới, làm suy yếu sức mua và gây thêm áp lực cho Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong điều hành chính sách tiền tệ.
Không dừng lại ở phương diện chi phí, các doanh nghiệp còn đang khẩn trương tìm tuyến đường vận chuyển mới để né thuế và hạn chế rủi ro. Họ cũng thắt chặt các điều khoản hợp đồng thương mại để phòng ngừa tổn thất do chính sách khó lường từ Washington.
Tại châu Á – Thái Bình Dương, viễn cảnh kinh tế cũng không sáng sủa hơn. S&P Global Ratings nhận định căng thẳng thương mại và chính sách thuế quan đang buộc các chuỗi cung ứng trong khu vực phải tái cơ cấu, làm gián đoạn dòng chảy thương mại vốn đã mỏng manh sau đại dịch. Bà Eunice Tan, Trưởng bộ phận nghiên cứu tín dụng tại S&P, cảnh báo rằng sự phân mảnh thương mại trong khu vực sẽ kéo theo làn sóng rút vốn đầu tư và tổn thương sâu hơn cho các nền kinh tế phụ thuộc xuất khẩu.
Kết quả kinh tế quý 1/2025 cho thấy những dấu hiệu rõ rệt của sự suy yếu. Nhật Bản ghi nhận tăng trưởng âm 0,7%, trong khi xuất khẩu ô tô – lĩnh vực chủ chốt – giảm gần 6% doanh thu trong tháng Tư do ảnh hưởng từ chính sách thuế Mỹ. Tại Đông Nam Á, 5 trong 6 nền kinh tế lớn nhất báo cáo tăng trưởng chậm lại so với cùng kỳ 2024, cho thấy đà phục hồi hậu COVID đang bị chặn đứng bởi một làn sóng bảo hộ mới.
Diễn đàn Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) trong báo cáo mới nhất cũng hạ dự báo tăng trưởng khu vực xuống chỉ còn 2,6% trong năm nay – thấp hơn nhiều so với mức 3,6% của năm 2024. Dự báo cho năm 2026 cũng không khả quan, chỉ nhích nhẹ lên 2,7%. Tại Hàn Quốc, Viện Phát triển quốc gia đã hạ mức dự báo tăng trưởng năm nay từ 1,6% xuống còn 0,8%.
Trong bối cảnh thương mại toàn cầu chao đảo, sự trở lại mạnh mẽ của ông Trump trên chính trường Mỹ đang tạo nên làn sóng lo ngại không chỉ về thương mại mà còn về trật tự kinh tế quốc tế. Thế giới một lần nữa đối mặt với câu hỏi cũ: Liệu chính sách “Nước Mỹ trên hết” có đang đẩy phần còn lại của toàn cầu vào khủng hoảng?