Các nhà sản xuất tấm pin mặt trời của Trung Quốc, vốn chiếm tới 95% năng lực sản xuất toàn cầu, đang tăng gấp đôi khoản đầu tư vào phân khúc đang bùng nổ này, đồng thời công bố kế hoạch mở rộng thêm chuỗi cung ứng.
Nhưng với công suất đã vượt quá nhu cầu và đang trên đà tăng vọt vào năm 2030, vượt xa yêu cầu dự báo của thị trường, các nhà phân tích cũng như nhà đầu tư đang bắt đầu đặt câu hỏi liệu những kế hoạch này có hợp lý hay không?
Theo kế hoạch, công suất của 5 nhà sản xuất hàng đầu Trung Quốc – Jinko Solar Holding, Longi Green Energy Technology, JA Solar Technology, Trina Solar và Canadian Solar – sẽ tăng 54% vào cuối năm nay, từ năm 2022 để đạt 465 gigawatt. Tính toán của Caixin dựa trên báo cáo tài chính của các công ty.
Thật vậy, mục tiêu sản xuất kết hợp từ 310 GW đến 325 GW trong năm nay của họ đã có thể đáp ứng hầu hết tổng nhu cầu của thế giới.
Khi bao gồm các nhà sản xuất nhỏ hơn và các công ty khác trong lĩnh vực tổng công suất của ngành quang điện (PV) của Trung Quốc sẽ đạt gần 1.000 GW vào cuối năm 2023, nhiều hơn gấp đôi mức tiêu thụ của thế giới, theo ước tính của một số chuyên gia. các tổ chức nghiên cứu và các chuyên gia trong ngành.
Theo SolarPower Europe, một nhóm vận động năng lượng mặt trời đại diện cho hơn 300 tổ chức trong toàn ngành, nhu cầu toàn cầu được dự báo sẽ đạt tới 402 GW trong năm nay và gần 800 GW vào năm 2027.
Mục tiêu cacbon
Sự mở rộng của các công ty quang điện khổng lồ của Trung Quốc được thúc đẩy bởi cam kết của chính phủ vào năm 2020 nhằm đạt mức phát thải carbon dioxide cao nhất vào năm 2030 và trở thành trung hòa carbon vào năm 2060. Điều này khiến ngành quang điện trở thành một ngành gần như được đảm bảo về tăng trưởng mặc dù tốc độ mở rộng kinh tế nhìn chung đang chậm lại và dẫn đến lượng vốn lớn đổ vào lĩnh vực này.
Trước năm 2020, trong suốt thập kỷ qua, năng lực sản xuất PV toàn cầu đã ngày càng chuyển từ Châu Âu, Nhật Bản và Mỹ sang Trung Quốc, quốc gia đã đầu tư hơn 50 tỷ USD vào công suất mới, gấp 10 lần so với Châu Âu kể từ năm 2011 và chiếm 80% 95% thị trường tấm pin mặt trời, theo báo cáo năm 2022 của IEA.
IEA cho biết Trung Quốc có khả năng duy trì thị phần đó trong 5 năm tới, bất chấp nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng về mặt địa lý.
Ngành công nghiệp PV có một chuỗi sản xuất dài. Khu vực thượng nguồn tinh chế polysilicon từ silicon công nghiệp được nấu chảy từ quặng silicon.
Một nhà máy sản xuất polysilicon ở Zhangye, tỉnh Cam Túc, vào ngày 2/10/2023.
Polysilicon là nguyên liệu thô chính được sử dụng để chế tạo pin mặt trời. Qua các công ty trung gian, Polysilicon được biến các thanh và thỏi polysilicon thành các tấm bán dẫn, Các công ty tiếp theo chế chúng thành các tế bào quang điện.
Một công nhân đang kiểm tra các tế bào polysilicon được sản xuất tại một nhà máy ở Phúc Châu, tỉnh Giang Tây, vào ngày 31/7/2023.
Ở giai đoạn cuối, các tế bào được lắp ráp thành các mô-đun, còn được gọi là tấm pin mặt trời.
Hầu hết các công ty lớn nhất, dẫn đầu ngành đều đặt mục tiêu mở rộng thông qua cái gọi là “cách tiếp cận tích hợp”, nghĩa là họ cố gắng sản xuất mọi thứ trong chuỗi ngành, từ nguyên liệu thô đến sản phẩm cuối cùng hoặc ít nhất là các phân khúc sản xuất wafer, tế bào quang điện và mô-đun trung và hạ nguồn. Một số công ty đã mở rộng hoạt động của mình sang cả thượng nguồn, sản xuất polysilicon.
Theo Hiệp hội Công nghiệp Quang điện Trung Quốc, 8 trong số 10 mô-đun PV trên thế giới được sản xuất tại Trung Quốc, trong khi hơn một nửa số mô-đun PV của Trung Quốc được xuất khẩu.
Thuế quan của Mỹ đối với các mô-đun điện mặt trời do Trung Quốc sản xuất đã thúc đẩy việc sản xuất mô-đun di dời sang Đông Nam Á, nơi nhiều cơ sở sản xuất nhập khẩu tế bào từ Trung Quốc, theo công ty tư vấn năng lượng Wood Mackenzie. Theo Hiệp hội Công nghiệp Quang điện Trung Quốc, xuất khẩu PV của Trung Quốc cũng đang tăng nhanh sang Trung Đông, Brazil, Chile, Peru và Nam Phi. Tuy nhiên hiện nay những thị trường này đã bão hòa.
Lĩnh vực này đã trải qua một cuộc chiến giá cả tương tự khoảng 11 năm trước, trong đó các công ty quang điện Trung Quốc có thể mở rộng công suất nhờ các khoản trợ cấp hào phóng của chính phủ, nhưng sau đó gặp phải các rào cản thương mại khiến thị trường bị thu hẹp.
Trên thực tế, hơn một nửa các nhà sản xuất năng lượng mặt trời của Trung Quốc có thể bị buộc phải rời bỏ trong vòng 2 đến 3 năm tới vì dư thừa công suất, Li Zhenguo, chủ tịch của Longi Green Energy, nói với Bloomberg trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 5/2023.
Đi về phía Tây
Các nhà sản xuất quang điện Trung Quốc cũng đang đẩy mạnh mở rộng công suất ở châu Âu và Mỹ, nơi họ đang tận dụng Đạo luật giảm lạm phát năm ngoái, bao gồm các ưu đãi trị giá 374 tỷ USD cho công nghệ sạch do Mỹ sản xuất.
Jinko đã đầu tư 52 triệu USD để xây dựng một nhà máy ở Jacksonville, Florida, nơi chính phủ của họ vào tháng 4 đã phê duyệt khoản tài trợ 2,3 triệu USD trong 10 năm cho một dự án mở rộng nhằm tăng công suất mô-đun lên 1 GW.
Vào tháng 1, JA Solar đã công bố kế hoạch xây dựng một nhà máy sản xuất tấm pin mặt trời trị giá 60 triệu USD ở Phoenix, trong khi Longi Green Energy sẽ hợp tác với nhà phát triển năng lượng mặt trời Invenergy của Mỹ để xây dựng một nhà máy lắp ráp tấm pin mặt trời 5 GW trị giá 600 triệu USD ở Ohio, chính quyền địa phương công bố vào tháng 3.
Dữ liệu từ InfoLink cho thấy các mô-đun PV ở Trung Quốc đã được bán ở mức 1,21 đến 1,25 nhân dân tệ mỗi watt trong tuần cuối cùng của tháng 8, so với 1,18 đến 1,3 nhân dân tệ ở châu Âu và 2,18 đến 3,27 nhân dân tệ ở Mỹ.
Nhưng chi phí xây dựng, nhân công và thiết bị ở Mỹ đắt hơn nhiều. Đối với một nhà máy mô-đun 1 GW, chi phí xây dựng ở Trung Quốc chỉ dưới 100 triệu nhân dân tệ. Nhưng chi phí cho nhà máy của JA Solar ở Mỹ là 570 triệu nhân dân tệ và hơn 800 triệu nhân dân tệ cho cơ sở của Longi.
REC Silicon (Na Uy) sản xuất polysilicon ở Hoa Kỳ tại Hồ Moses ở Washington.
Mặc dù chi phí cao hơn nhưng các công ty Trung Quốc vẫn cho rằng rủi ro là thấp. Một giám đốc điều hành của một công ty Trung Quốc tin rằng họ có thể thu hồi chi phí trong năm thứ hai nhờ trợ cấp của Đạo luật Giảm lạm phát. Nhưng ngay cả khi không có trợ cấp, một nhà máy ở Mỹ vẫn có thể hòa vốn sau 3-4 năm, giám đốc điều hành công ty cho biết.
Bài viết của Yuan Xiaoshan và Qiu Yi thuôc tập đoàn Caixin Trung Cộng