Ảnh: AP Photo/John Raoux.Mới đây, lần đầu tiên một công ty tư nhân tại Mỹ đã phóng thành công hỏa tiễn đưa người vào quỹ đạo. SpaceX.
Tất nhiên, Hoa Kỳ phát triển trên học thuyết tư bản xưa nay- mọi thứ đều để tư nhân làm. Chính phủ hay quân đội nếu nhảy vô làm kinh tế sẽ là một lực cản, hoàn toàn thiếu cạnh tranh, khiến tư nhân không thể phát triển. Tuy nhiên, nhiều lãnh vực quan trọng như hàng không vũ trụ, vũ khí… đã từng có thời được giao cho chính phủ quản lý, thông qua các cơ quan riêng, thí dụ NASA. Tuy nhiên sau này, tất cả cứ giao tư nhân làm tuốt! Các công ty trở thành đối tác của chính phủ, chính phủ chỉ đứng ra đặt hàng, thông qua đấu thầu. Và mọi thứ, từ chiếc phi cơ tàng hình cho đến tàu vũ trụ, đều do tư nhân làm tuốt. Và họ đã làm thành công hơn, hiện đại hơn, giá rẻ hơn so với giao nó cho “nhà nước” làm.
Một điều rất rõ, đã được chứng minh qua thực tế, các công ty tư nhân- hay nói rộng ra là nhân dân, có thể tự họ làm mọi thứ, thông qua cạnh tranh. Họ sẽ thu hút được nguồn lực chất xám, vận động được vốn, cắt bỏ mọi sự lãng phí, để có sản phẩm ngày càng hoàn hảo. Nếu họ làm “tè le”, tham nhũng, ăn bớt… thì chính họ sẽ tự bắn vào đầu họ. Không thể có tình trạng cha chung không ai khóc.
Đã từng có một thời, cụ thể là thời bao cấp, mọi nguồn lực tại VN tập trung hết vô tay nhà nước. Kinh tế tư nhân bị tiêu diệt. Hậu quả vô cùng khủng khiếp đã xảy ra. Và chỉ cần nhà nước không trói dân nữa, để dân tự làm, được phép làm, tình hình đã khác hẳn chỉ sau ít năm.
Chỉ với một động tác cởi trói cho dân làm, nhà nước đừng cản, đừng phá nữa. Nền kinh tế đã thay đổi hoàn toàn. Và sau đó nhà nước đứng ra… nhận công về mình: Nhờ có công cuộc đổi mới!
Nhưng vòng trói chỉ được mở một phần rất nhỏ. Hàng loạt lãnh vực vẫn do nhà nước quản lý, nhà nước “tự làm”. Nhân dân vẫn phải vật vã tìm cách… cạnh tranh với nhà nước- một cuộc cạnh tranh hoàn toàn thiếu công bằng.
Bên cạnh đó, ở khía cạnh chất xám, có những cá nhân tự sáng tạo tàu ngầm, phi cơ trực thăng… Nhưng tất cả đều bị cấm bơi, cấm bay. Thì làm sao có sản phẩm của người Việt?
Cứ kiểu này, một chiếc xe đạp còn mãi mãi làm (trọn vẹn) không nổi. Nói chi tới phi thuyền không gian!
Hãy để cho tư nhân làm, cạnh tranh sòng phẳng. Đó là cách duy nhất để phát triển.
Nguyễn Danh Lam