Phan Sinh Trần
SHUNSUKE TABETA, IORI KAWATE và NORIYUKI DOI
18 tháng 3 năm 2023 12:00 JST
Số lượng người cao niên ngày càng tăng và dân số trong độ tuổi lao động ngày càng giảm đã làm dấy lên lo ngại về tính bền vững của hệ thống lương hưu của Trung Quốc. © Reuters
BẮC KINH/THƯỢNG HẢI — Trung Quốc, một trong những xã hội có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới, đang chuẩn bị đối mặt với làn sóng nghỉ hưu ồ ạt trong thập kỷ tới khiến cả chính phủ và công chúng lo lắng về tương lai tài chính của họ.
Li Li (không phải tên thật của cô), một nhân viên 25 tuổi tại một công ty công nghệ thông tin ở Vũ Hán nói, “Họ đã bắt đầu cắt giảm bảo hiểm y tế,” cô nói. “Không phải chúng ta cũng có thể mất lương hưu công sao?”
Mối quan tâm đặc biệt là lương hưu cơ bản cho người lao động thành thị, vốn có đủ dự trữ để chi trả cho 18,5 tháng trợ cấp vào năm 2012, nhưng chỉ còn 11,2 tháng vào năm 2021 – giảm khoảng 40% trong một thập kỷ.
Một cuộc di cư ồ ạt khỏi lực lượng lao động xuất hiện khi các thành viên của thế hệ bùng nổ trẻ em của Trung Quốc sinh từ năm 1963 đến 1975 – giai đoạn có hơn 20 triệu ca sinh mỗi năm – đến tuổi nghỉ hưu theo luật định là 60 đối với nam và 55 đối với nữ giới văn phòng.
Ước tính có khoảng 228 triệu người sẽ nghỉ hưu trong thập kỷ bắt đầu từ năm nay, dựa trên điều tra dân số và các dữ liệu khác.Trung Quốc có 2,26 người trong độ tuổi lao động để cõng một người cao tuổi vào năm 2022, nhưng tỷ lệ này được dự báo sẽ giảm xuống 1,25 sau 20 năm nữa.
Một đề xuất đang được xem xét sẽ nâng dần tuổi nghỉ hưu trong ba thập kỷ tới lên 65 đối với tất cả mọi người, nhằm giải quyết vấn đề dân số trong độ tuổi lao động đang giảm dần và tình hình tài chính ngày càng xấu đi của hệ thống lương hưu của đất nước.
Zheng Bingwen thuộc Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc nhận thấy có nhiều cơ hội để trì hoãn việc nghỉ hưu. Ông nói: “Tuổi nghỉ hưu trung bình ở Trung Quốc là 54, thấp hơn 11 tuổi so với các nước công nghiệp hóa.
Đây không phải là một sự phát triển đáng hoan nghênh đối với những người sắp nghỉ hưu, đặc biệt là với những kỳ vọng sâu xa về việc sớm rời khỏi lực lượng lao động. Trong một cuộc khảo sát của tờ Life Times hỏi những người được hỏi coi tuổi nào là khỏe mạnh để nghỉ hưu, đa số 74% nói, “trước 55 tuổi”, trong khi chỉ 6% nói, “61 tuổi trở lên.”
Những người biểu tình phản đối những thay đổi về lợi ích y tế ở Vũ Hán, vào ngày 15 tháng 2, trong hình ảnh tĩnh này từ video truyền thông xã hội. © Reuters
Mặt khác, tuổi nghỉ hưu cao hơn sẽ khiến những người trẻ tuổi đang phải vật lộn tìm việc làm càng có ít cơ hội hơn.
Nhưng mặc dù ý tưởng này bị nhiều người không thích, nhưng chính quyền Bắc Kinh có rất ít lựa chọn khác để giữ nguyên vẹn mạng lưới an sinh xã hội của mình.
Công chúng ở Trung Quốc — trên thực tế là một quốc gia độc đảng — tương đối thảnh thơi về mặt chính trị, nhưng họ lại nhạy cảm với các vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của họ. Các cuộc biểu tình ở Vũ Hán và các nơi khác về những thay đổi đối với hệ thống bảo hiểm là một ví dụ điển hình.
Chính phủ đang báo hiệu rằng họ sẽ thận trọng trong việc tăng tuổi nghỉ hưu, vì sợ rằng nó sẽ trở thành mục tiêu của sự phẫn nộ của công chúng.
“Chúng tôi sẽ tiến hành các nghiên cứu cẩn thận và phân tích kỹ lưỡng để đưa ra chính sách một cách thận trọng trong thời gian thích hợp,” tân Thủ tướng Li Qiang nói với các phóng viên hôm thứ Hai sau Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc khi được hỏi về vấn đề này.