Author: Phung Van

Ba’o Nguoi-Viet

November 28, 2025

Hiếu Chân/Người Việt

Vụ phục kích hai người lính Vệ Binh Quốc Gia (VBQG) ở thủ đô Washington DC là cái cớ hoàn hảo để chính quyền Trump đẩy mạnh việc siết chặt chính sách di trú, đặt ra nhiều hệ luỵ xấu cho các cộng đồng di dân ở Hoa Kỳ.

Những bó hoa để tại nơi hai binh sĩ Vệ Binh Quốc Gia bị một người Afghanistan từng làm việc với CIA bắn, trong đó có một người qua đời, gần trạm Farragut West Metro Station ở Washington DC hôm Thứ Sáu, 28 Tháng Mười Một. (Hình minh họa: Brendan Smialowski/AFP via Getty Images)

Đảo ngược chính sách di trú

Tổng Thống Donald Trump hết sức tức giận sau vụ hai binh sĩ VBQG West Virginia, Sarah Beckstrom 20 tuổi, và Andrew Wolfe 24 tuổi, bị phục kích chỉ cách Toà Bạch Ốc vài dãy phố. Cô Beckstrom qua đời vì vết thương quá nặng trong khi anh Wolfe đang rất nguy kịch.

Hung thủ được xác định là một người tị nạn từ Afghanistan, 29 tuổi. Ngay lập tức, trong một bài diễn văn ở Mar-a-Lago, nơi tổng thống đón Lễ Tạ Ơn cùng gia đình, ông Trump tuyên bố “chúng ta phải xem xét lại mọi người lạ đã vào nước này từ Afghanistan.”

Theo chỉ thị của ông, Sở Di Trú và Nhập Tịch (USCIS) sau đó thông báo tạm thời đình chỉ toàn bộ việc xem xét hồ sơ di trú của người Afghanistan, từ tị nạn, thị thực di dân, và không di dân đến việc cấp thẻ thường trú nhân (thẻ xanh). Trước đó, cơ quan này đã có kế hoạch xem xét lại trường hợp tất cả những người tị nạn được định cư thời chính quyền Biden, đóng băng việc cấp thẻ xanh cho họ, theo hãng tin Bloomberg.

Trong một loạt bài đăng trên Truth Social hai ngày qua, ông Trump thông báo điều động thêm 500 VBQG đến thủ đô, đổ lỗi cho chính quyền tiền nhiệm Joe Biden tiếp nhận người tị nạn từ Afghanistan, đảo ngược chính sách di trú hiện hành, đe dọa tước quốc tịch Mỹ của những người nhập cư “đang xói mòn sự thanh bình của nước Mỹ.” Ông đồng thời dọa sẽ cắt hết phúc lợi liên bang, trợ cấp liên bang của những người chưa phải là công dân và trục xuất tất cả những người nước ngoài tỏ ra “không phù hợp với văn minh Phương Tây!”

“Tôi sẽ tạm dừng vĩnh viễn việc di cư từ tất cả các nước Thế Giới Thứ Ba để cho phép khôi phục hoàn toàn hệ thống của Mỹ, chấm dứt hàng triệu trường hợp tiếp nhận bất hợp pháp của Biden, kể cả những trường hợp được ký bằng bút ‘tự động’ của Biden Ngủ Gục và trục xuất tất cả những ai không mang lại lợi ích cho nước Mỹ,” ông Trump viết trên mạng xã hội trước khi đăng bài đe doạ bãi bỏ toàn bộ các sắc lệnh hành pháp đã được Tổng Thống Joe Biden ban hành trước đây, viện cớ những sắc lệnh đó được ký tự động bằng bút “tự động.”

Những lời đe dọa này báo hiệu một bước leo thang mới trong chính sách nhập cư của chính quyền Trump. Ngay sau khi nhậm chức hồi Tháng Giêng, ông Trump đã đẩy mạnh việc truy tìm, bắt giam và trục xuất những di dân ở Mỹ không giấy tờ, ngăn chặn làn sóng vượt biên vào Mỹ bất hợp pháp, và bãi bỏ quy chế định cư tạm thời cho hàng trăm ngàn người từ các quốc gia bất ổn.

Tại sao Afghanistan?

Dù ai cũng đau xót trước cái chết vô cớ của người nữ VBQG mới 20 tuổi Sarah Beckstrom, dù ai cũng căm giận với hung thủ Rahmatullah Lakanwal, nhưng việc sử dụng vụ sát nhân làm cái cớ để trừng phạt cả một cộng đồng người Afghanistan là không hợp lẽ.

Khi rút quân khỏi Afghanistan hồi Tháng Tám, 2021, chính phủ Mỹ thời Biden mở chiến dịch “Operation Allies Welcome” (OAW), đưa sang Mỹ hàng ngàn người Afghanistan từng cộng tác với quân đội Mỹ trong thời gian chiến tranh chống khủng bố, lo sợ bị Taliban trả thù sau khi tổ chức khủng bố này chiếm được quyền kiểm soát Afghanistan. Chiến dịch này có phần giống với các chương trình tiếp nhận người Việt tị nạn Cộng Sản và tái định cư các sĩ quan VNCH sau khi Sài Gòn thất thủ năm 1975.

Hãng tin Reuters ghi nhận có 70,000 người Afghanistan được tiếp nhận theo chương trình OAW trong khi hãng tin Bloomberg nói có hơn 190,000 người Afghanistan được Mỹ tiếp nhận từ năm 2021. Còn theo tổ chức nghiên cứu Migration Policy Institute, đến năm 2022, có khoảng 200,000 di dân Afghanistan ở Mỹ, tập trung ở khu vực thủ đô Washington và tiểu bang California. Hầu hết những người này được ở Mỹ theo diện “Bảo Hộ Tạm Thời” (Temporary Protected Status for Afghanistan – TPS), một quy chế đã bị Bộ Trưởng Bộ Nội An (DHS) Kristi Noem bãi bỏ từ ngày 14 Tháng Bảy vì cho rằng ở Afghanistan tình hình an ninh đã được cải thiện, kinh tế ổn định để người di cư có thể quay về.

Hung thủ Rahmatullah Lakanwal là một trong những người Afghanistan được vào Mỹ năm 2021 theo chương trình OAW nêu trên. Theo giám đốc CIA, nghi can Lakanwal từng là thành viên đơn vị “Zero Unit,” được CIA thành lập, huấn luyện và bố trí hoạt động bí mật ở tỉnh Kandahar ở Afghanistan. Sau năm 2021, Lakanwal được sang Mỹ, tạm cư ở tiểu bang Washington cùng vợ và năm người con. Cuối năm 2024, anh ta nộp hồ sơ xin tị nạn (asylum), được Bộ Nội An thẩm vấn, được chấp thuận và được cấp quy chế tị nạn vào ngày 23 Tháng Tư, ba tháng sau ngày ông Trump nhậm chức. Vẫn chưa rõ Lakanwal có động cơ gì khi lái xe xuyên qua nước Mỹ đến thủ đô Washington DC phục kích các binh sĩ VBQG đang tuần tra gần Tòa Bạch Ốc. Hành động của Lakanwal thật ghê tởm, anh ta sẽ phải trả cái giá đắt nhất, có thể phải lãnh án tử hình.

Nhưng không thể vì tội lỗi của một cá nhân để trừng phạt cả một cộng đồng. “Mía sâu có đốt, nhà dột có nơi,” lập luận của ông Trump rằng ngay cả những người nhập cư vào Mỹ một cách hợp pháp cũng đặt ra mối đe dọa an ninh cho người Mỹ để rồi ông ra lệnh xem xét lại toàn bộ chính sách nhập cư có điều gì đó phi lý không chấp nhận được. Nên để ý ông Trump đã phớt lờ chuyện hung thủ vào nước Mỹ một cách chính thức, được Bộ Nội An cấp quy chế tị nạn đúng luật, mà chỉ tập trung đổ lỗi cho chính quyền Biden tiền nhiệm.

Bước chuyển của chính sách di trú Mỹ

Và không chỉ dừng ở người Afghanistan, ông Trump mở rộng sang “tạm dừng vĩnh viễn việc di cư từ tất cả các nước Thế Giới Thứ Ba” (Third World Countries). Khi được hỏi “Thế Giới Thứ Ba” là những nước nào thì Bộ Nội An đưa ra danh sách 19 nước đã bị hạn chế nhập cảnh vào Mỹ theo một sắc lệnh của ông Trump hồi Tháng Sáu. Bộ Nội An xác nhận cơ quan này đang xem xét toàn bộ các hồ sơ xin tị nạn từ 19 quốc gia này đã được chấp nhận, thậm chí đã được cấp quy chế thường trú nhân (thẻ xanh), dưới thời chính quyền Joe Biden. Vụ sát hại các VBQG hôm Thứ Tư, 26 Tháng Mười Một, làm cho công việc xem xét lại đó càng trở nên cấp bách hơn nữa.

Những quốc gia này là Afghanistan, Miến Điện, Chad, Congo, Equatorial Guinea, Eritrea, Haiti, Iran, Libya, Somalia, Sudan, Yemen, Burundi, Cuba, Lào, Sierra Leone, Togo, Turkmenistan, và Venezuela. Đây phần lớn là những nước độc tài chuyên chế, đang có chiến tranh, bất ổn chính trị, kinh tế kiệt quệ, không bảo đảm quyền sống tối thiểu của người dân. Cánh cửa vào Mỹ đã đóng với hàng triệu công dân các nước này.

Phản ứng quá đáng của ông Trump sau vụ giết hại VBQG cho thấy người nhập cư vẫn là vấn đề trung tâm trong sinh hoạt chính trị nước Mỹ trước cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026. Biến người nhập cư thành vật tế thần giúp chính quyền Trump hướng sự chú ý của công luận ra khỏi những đề tài gay gắt như vật giá leo thang, bảo hiểm y tế đắt đỏ, thậm chí vụ hồ sơ của tỷ phú ấu dâm Jeffrey Epstein đang gây chia rẽ trầm trọng trong hàng ngũ MAGA. Nó chuyển trọng tâm chính sách di trú của chính quyền Trump từ chỗ truy lùng, bắt giam, và trục xuất những di dân vi phạm pháp luật, rồi đến những di dân không vi phạm pháp luật nhưng sống ở Mỹ không có giấy tờ, chuyển sang nhắm vào những người tị nạn, di dân vào Mỹ hợp pháp, thậm chí đã có thẻ xanh hoặc đã nhập tịch Mỹ.

Ông Trump và đảng Cộng Hòa cũng hy vọng với chính sách di trú cứng rắn nhất, họ có thể tiếp tục thuyết phục cử tri rằng, mọi người nhập cư, dù hợp pháp hay bất hợp pháp, đều là mối đe dọa an ninh cho nước Mỹ, cho người Mỹ, và từ đó họ hy vọng sẽ giành được lá phiếu trong kỳ bầu cử sắp tới.

Sự dịch chuyển chính sách này là rất đáng lo ngại, không chỉ cho công dân của 19 quốc gia nêu trên mà cho các cộng đồng nhập cư ở Mỹ nói chung.

Trở ngại pháp lý

Chưa rõ ông Trump và chính quyền của ông có đủ thẩm quyền để ban hành và thực thi một chính sách di trú khắc nghiệt và rộng rãi như vậy hay không bởi vì thẩm quyền hoạch định chính sách di trú thuộc về Quốc Hội. Những biện pháp mới mà ông Trump chỉ đạo thực hiện có nguy cơ sẽ bị Quốc Hội bác bỏ, bị toà án liên bang ngăn chặn, và chắc chắn sẽ bị dẹp nếu tổng thống kế nhiệm vào năm 2028 là người của đảng đối lập.

Cộng đồng quốc tế khá bất ngờ với những tuyên bố chính sách mới của ông Trump. Bà Jasmin Lilian Diab, giám đốc Viện Nghiên Cứu Di Trú đại học Lebanese American University của Mỹ ở Lebanon, nói quyết định “ngừng xem xét việc di cư của hàng ngàn người tị nạn có thể phá hủy các gia đình, các cộng đồng địa phương, và xói mòn tính chất toàn vẹn của hệ thống di trú. “Trong khi sự kiện gần đây là rất bi thảm, việc dùng một sự kiện cá biệt để biện hộ cho chính sách đóng băng di trú hàng loạt không thích hợp với các bằng chứng cho thấy không có mối liên hệ giữa dòng người di cư và sự gia tăng tội phạm,” bà Dian nói với hãng tin Reuters. Rất nhiều công trình nghiên cứu cho thấy tỉ lệ phạm tội do người nhập cư gây ra luôn thấp hơn rất nhiều so với người bản địa, kể cả ở Hoa Kỳ.

Ông Farhan Haq, phát ngôn viên của tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, kêu gọi chính phủ Mỹ tiếp tục tiếp nhận người người di cư và tị nạn, tuân thủ các cam kết của Công Ước Liên Hiệp Quốc về Người Di Cư năm 1951, 1953, và 1967 mà Quốc Hội Mỹ đã phê chuẩn. “Người di cư phải được bảo vệ theo luật pháp quốc tế và phải được xem xét theo pháp luật,” ông Jeremy Laurence, phát ngôn viên cơ quan nhân quyền Liên Hiệp Quốc, nói với báo chí tại Geneva, Thụy Sĩ, theo Reuters. [đ.d.]

 Nhut Nguyen is with Hoa Pham 

 WeHear

 Trong thông báo mới nhất, Công an tỉnh Khánh Hòa đã liệt kê hàng loạt thành tích: 100% quân số, hàng trăm đợt ứng cứu, ưu tiên người già trẻ em… để rồi từ đó kết luận rằng những ai đang “chê trách, công kích” công tác cứu hộ là những kẻ “vô cảm”, “phủ nhận nỗ lực” và thậm chí quy chụp là “chống phá”.

Có một sự đánh tráo khái niệm đầy nguy hiểm và thiếu nhân văn ở đây cần được làm rõ.

1. Nỗ lực là trách nhiệm, không phải là “tấm khiên miễn trừ trách nhiệm”: Người dân họ ghi nhận sự vất vả của các chiến sĩ dầm mình trong mưa lũ. Nhưng xin đừng quên, đó là nghĩa vụ. Người dân đóng thuế để nuôi bộ máy công quyền, mua sắm trang thiết bị, tàu bè, áo phao… chính là để dùng cho những lúc như thế này. Khi một doanh nghiệp cung cấp dịch vụ không tốt, khách hàng có quyền phàn nàn. Nhà nước là bộ máy phục vụ nhân dân, khi công tác cứu hộ còn sai sót, chậm trễ, hay phân bổ chưa đều (mà thực tế bão lũ luôn có sai sót), thì người dân – những người trực tiếp chịu hậu quả – có quyền lên tiếng. Lấy sự vất vả của lực lượng chức năng ra để làm cái cớ cấm cản người dân kêu ca là một tư duy “kể công” lạc hậu và là thái độ của ông chủ nhân dân chứ chẳng phải là đầy tớ nhân dân.
2. Ai mới là người “vô cảm”? CA tỉnh Khánh Hòa gọi những người chê trách, bất bình với sự ứng phó chậm trễ của chính quyền là “vô cảm”.? Hãy nhìn lại thực tế: Đó là những người dân có thể đang nhìn tài sản cả đời trôi theo dòng nước, con cái họ đang đói, hoặc họ chứng kiến sự bất cập trong phân phối cứu trợ. Họ lên tiếng vì xót xa, vì bức xúc. Đó là cảm xúc thật của con người. Ngược lại, ngồi trong trụ sở khô ráo, soạn thảo văn bản đe dọa “xử lý hình sự” những tiếng kêu cứu, than vãn của đồng bào mình giữa lúc dầu sôi lửa bỏng – đó mới chính là sự vô cảm đáng sợ nhất. Sự vô cảm mang màu sắc quyền lực.
3. Đòi hỏi “kiểm chứng” giữa dòng nước lũ? Cơ quan chức năng phạt người dân vì “chưa kiểm chứng thông tin”. Trong bão lũ, thông tin bị chia cắt và người dân không có nghiệp vụ báo chí hay công cụ rà soát. Họ thấy nước lên thì họ nói nước lên, họ thấy chưa có mì tôm thì họ nói chưa có. Họ thấy người chết trôi nhiều thì họ nói nhiều. Họn phải bỏ qua người chết để hỗ trợ người sống thì họ phản ánh thực tế đó. Đòi hỏi một người dân đang hoảng loạn phải phát ngôn “chuẩn chỉnh”, “đúng quy trình”, “đã kiểm chứng” như một bản tin thời sự là một yêu cầu phi thực tế và áp đặt. Thay vì đi bịt miệng và phạt vạ những người đang đưa tin (dù có thể chưa chính xác hoàn toàn do góc nhìn cá nhân), chính quyền nên tập trung vào việc minh bạch thông tin và cứu trợ nhanh hơn. Khi cái bụng dân đã no, khi dân đã an toàn, tự khắc những lời “chê trách” sẽ biến mất.

Uy tín của chính quyền, của công an được xây dựng bằng sự hài lòng và an toàn của nhân dân, không phải bằng những biên bản phạt hay những lời đe dọa bỏ tù. Hãy để người dân được nói. Một xã hội mà người dân không dám than khổ khi gặp nạn vì sợ bị quy là “chống phá” để rồi sống vô cảm, thờ ơ thì đó là một thảm họa còn đáng sợ hơn cả bão lũ.

Mẹ Nấm – NNNQ

Văn Hóa Việt

Sáng nay, 25/11, báo Pháp Luật TP.HCM có bài “Phú Yên cũ bị “dìm” trong lũ dữ, trách nhiệm nằm ở đâu?”. Một thái độ hành nghề đáng trân trọng, đáp ứng được chờ mong của đại bộ phận công chúng lúc này.

Tuy chưa tìm được câu trả lời rành mạch, nhưng Nhóm PV cũng ghi lại sự thừa nhận của Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk Tạ Anh Tuấn về hệ thống thủy điện đầu nguồn đã xả lũ kinh hoàng xuống hạ du: “Nói thật các hồ này không có khả năng chống lũ. Chúng tôi sẽ kiến nghị với Thủ tướng về quy trình vận hành hồ chứa trên sông Ba, vì dung tích phòng lũ của nó nhỏ so với lượng nước về. Hay nói một cách chính xác hơn là khả năng chống lũ rất thấp”.

Vậy, có thể thấy, những luận cứ khoa học để triển khai dự án thủy điện Sông Ba Hạ nhằm điều tiết lũ, đã không được tính toán một cách đầy đủ. Thủy điện chỉ biết hút nước vào mùa khô để kiếm tiền và xả lũ vào mùa mưa để giữ tiền cho riêng họ, còn mọi diễn biến khôn lường khác lại tùy thuộc may rủi số phận thường dân hẩm hiu.

Trận lũ lụt tàn khốc vừa qua, tỉnh Đắk Lắk đã thống kê: 63 người chết và 8 người mất tích, hơn 150.000 ngôi nhà bị ngập sâu trong nước, trong số đó hơn 120 ngôi nhà bị sập, hư hỏng hoàn toàn. 

Nhà văn Nguyễn Khắc Phê (em trai của học giả Nguyễn Khắc Viện) đang sinh sống tại Huế, bày tỏ: “Có thể nói hầu như toàn bộ các vụ thiên tai có nguyên nhân chính là nhân tai. Những người điều hành thủy điện Sông Ba Hạ, liệu có còn chút lương tâm tối thiểu, để đem lợi nhuận đền bù cho bà con Phú Yên không?”.

Nguồn: Nguyễn Thiếu Nhơn